Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

XXIII.
La oración
y les funciones
oracionales
346
• Enunciáu asertivu
Un enunciáu asertivu afirma o niega la esistencia d'una realidá a la que se
refier. Los enunciaos asertivos presenten tonema de cadencia. Exemplu:
los tos pas llegaron bien a casa'l xueves pasáu.
• Enunciáu interrogativu
L'enunciáu interrogativu (o seya, la entruga) dexa en suspenso la esistencia
de la realidá a la que se refier. Estrémense dos menes d'interrogaciones:
les estenses y les intenses. Les interrogaciones estenses tán referíes a
tol enunciáu y tienen tonema d'anticadencia: ¿llegaron bien los tos pas a
casa'l xueves pasáu? Les intenses centren la entruga nun interrogativu, de
manera que'l restu de los conteníos del enunciáu asevérase y, poro, terminen
davezu nun tonema de cadencia: ¿quién llegó bien el xueves pasáu a
casa?, ¿cuándo llegó…?, ¿cómo llegó…?, ¿a ónde llegó…?
• Enunciáu esclamativu
Ye aquel que ta cargáu de conteníu espresivu. Puen ser interxectivos (¡ai!,
¡meca!) y esclamativos-almirativos, que son oraciones (¡tien una de
vaques…!, ¡ye tan feu que mete mieu!, ¡tará llocu…!). Estes últimes puen
tar encabezaes por un esclamativu: ¡qué llistu yes!, ¡cómo s'empondera!,
¡quién te creyera!
1.1.2 L’ESQUEMA SINTAGMÁTICU: LA SO ESTRUCTURA
Dende'l puntu de vista de la estructura sintagmática, puen dase delles
menes d'enunciáu:
• Enunciáu frásticu o fras
Ye l'enunciáu que tien como nucleu unidaes non verbales. Estrémase la
fras nominal y la fras interxectiva. La fras nominal tien como nucleu un
sustantivu (titular d'una noticia: "Argayos nes principales carreteres asturianes"),
un axetivu (anunciu: "Impresionante poles sos bones vistes") o
un alverbiu (lloñe de casa, asina de revesosu). La fras interxectiva tien
como nucleu una interxeición: ¡miániques!, ¡home!
• Enunciáu oracional u oración
Ye l'enunciáu que tien como nucleu un verbu: hebo argayos nes principales
carreteres asturianes, el gobiernu entama una campaña pola recuperación
del osu.