21.04.2013 Views

Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

XXII.<br />

El grupu<br />

nominal<br />

342<br />

- YUSTAPOSICIÓN. Consiste nuna combinación cenciel<strong>la</strong> <strong>de</strong> los términos<br />

combinaos, que que<strong>de</strong>n xebraos por pauses (reflexaes na escritura per<br />

comes) y ensin conxunción nenguna. Exemplos: entraron Marta,<br />

Xandru, Lluis; ye toscu, neciu, fa<strong>la</strong>nciosu; fai les coses apriesa, mal,<br />

tar<strong>de</strong>.<br />

- COORDINACIÓN. Consiste nuna combinación que s'establez per aciu d'una<br />

conxunción, esto ye, un conector dotáu <strong>de</strong> conteníu semánticu. Si esti<br />

conteníu ye'l d'amestadura o suma, trátase <strong>de</strong> <strong>la</strong> conxunción y o ya (pescaron<br />

sardines y ~ ya bocartes); si ye amestadura negativa, emplégase <strong>la</strong><br />

conxunción copu<strong>la</strong>tiva negativa nin (nun pescaron sardines nin bocartes),<br />

anque nesti casu paez meyor fa<strong>la</strong>r d'una conxunción complexa non<br />

~ nun... nin; si se trata d'una alternancia o una esclusión ente <strong>de</strong>llos términos,<br />

entra en xuegu <strong>la</strong> conxunción dixuntiva o (tar<strong>de</strong>n dos o tres<br />

hores); y si se fai una contraposición, úsense les conxunciones adversatives<br />

pero, mas, sinón (ye caru pero ~ mas bonu, nun foi Xuan sinón<br />

María).<br />

- APOSICIÓN. Trátase d'una combinación on<strong>de</strong> los elementos xúnense ensin<br />

conector nin pausa, siendo esos términos <strong>de</strong> <strong>la</strong> mesma xerarquía funcional,<br />

<strong>de</strong> <strong>la</strong> mesma función y categoría, y faciendo <strong>la</strong> mesma referencia na<br />

realidá, magar que contemp<strong>la</strong>da <strong>de</strong>n<strong>de</strong> dos aspeutos distintos. Acordies<br />

co<strong>la</strong> categoría <strong>de</strong> los componentes y <strong>de</strong>l conxuntu, les aposiciones puen<br />

ser sustantives (el poeta Fernán Coronas, <strong>la</strong> canción "La Gozoniega") o<br />

alverbiales (asina como te digo, súpolo entós naquel momentu).<br />

3.3 Concordancies col grupu combináu<br />

No que se refier a les carauterístiques morfolóxiques <strong>de</strong>l grupu combináu,<br />

han tenese en cuenta les siguientes observaciones:<br />

- Cuando un mesmu axetivu o referente tien <strong>de</strong> concordar con un conxuntu<br />

<strong>de</strong> dos o más sustantivos, cúmplese que l'axetivu o'l referente apaecen<br />

en plural, nun importando en qué númberu apaezan toos o dalgunos <strong>de</strong><br />

los sustantivos. Exemplos: el pá y el fíu son uvieínos, el pá y los fíos son<br />

uvieínos, <strong>la</strong> casa y el coche tán aseguraos, les cases y los coches tán aseguraos,<br />

<strong>la</strong> muerte y <strong>la</strong> vida eternes.<br />

- El xéneru, si nun ye coinci<strong>de</strong>nte, neutralízase nel masculín: el parl<strong>la</strong>mentu<br />

y <strong>la</strong> conseyería tán esmolecíos col tema.<br />

- Si los sustantivos son <strong>de</strong>l mesmu xéneru, l'axetivu apaez nesi xéneru y<br />

en plural. Exemplos: el güe y el xatu pintos; <strong>la</strong> muyer y <strong>la</strong> fía son avilesines;<br />

<strong>la</strong> puerta, <strong>la</strong> ventana y <strong>la</strong> canciel<strong>la</strong> tán trancaes.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!