Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

II.
Les vocales
34
pelo/pelu). Ver VII.2.2. Ha tenese en cuenta la terminación de sustantivos
como individuu, triduu, residuu, etc.
b) Nos axetivos masculinos: malu, bonu, mariellu, nuesu, vuesu, primeru,
mesmu, abondu, munchu, moyáu, etc. Ver VII.2.2. Repárese na
terminación d'axetivos como antiguu, mutuu, oblicuu, etc. Dellos
axetivos de munchu usu pierden la -u final al allugase ante'l sustantivu:
mal tiempu, bon día, primer llibru, tercer pueblu, postrer sentimientu,
etc.
c) Cuando’l primer elementu sustantivu d’una pallabra compuesta ye velar
escríbese -u: decretu-llei, picurrinchón, cabudañu, peullobu, etc
d) Nos interrogativos y esclamativos masculinos cuálu (tamién cuál) y
cuántu.
e) Nel pronome átonu masculín de complementu direutu. Exemplos: nun
lu vi, vilu, nun-y lu traxo, tráxo-ylu, nun lu frayemos, frayémoslu, etc.
f) Nos alverbios propios dafechu, darréu, davezu, llueu y de xuru.
g) Nes locuciones alverbiales formaes a base d’un elementu sustantivu: a
gustu, al altu la lleva, al aveséu, al aviesu, al cabu, al carrapochu,
al debalu, al escuchu, al llau, al rabu, al rodiu, al siesgu, a magüeyu,
a palpu, a rodapiellu, de cantu, de focicu, de maguyu, de momentu,
de refundiu, de regüeyu, d’esmenu, de sópitu, de sutrucu, en mediu,
n’efeutu, nel fondu, pasu ente pasu, por supuestu, sin embargu, etc.
h) Nos nomes de llugar qu'asina seyan pronunciaos según la tradición oral:
Ciañu, Celoriu, Torazu, Rusecu, L'Entregu, etc.
i) Nos nomes de llugar occidentales, qu'alternen na pronunciación [-u] y [o]
finales: Grau, Tinéu, Cuideiru, Banduxu, Bisuyu, etc.
El final «-us» ye raru nel asturianu normativu. Apaez nunos pocos de
casos, como ye'l de dellos sustantivos d'orixe cultu en singular (cactus,
virus) y en plural (los espíritus, les tribus).
4
Elisión de vocales
Na llingua falada, ocurre davezu qu'en determinaes circunstancies fóniques
elídense ún o varios fonemes vocálicos, esto ye, desapaecen de la
pronunciación. Esti fenómenu dase muncho, por exemplu, nel enllaz d'una