Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

tamién en secuencies de conteníu recíprocu: engárrense unos rapacinos
con otros, danse mocaes dalgunes a otres.
A esti efeutu, obsérvase que si un una uno s'emplega ensin artículu, nun
esixe la correllación con otru -a -o. Asina, ye posible ganaron unes, al llau
de ganaron unes y perdieron otres. Pero usáu con artículu, un una uno
ponse siempre en correllación con otru -a -o; d'esta miente, nun ye posible
*ganaron les unes, sinón ganaron les unes a les otres, o ganaron les
unes y les otres.
De manera asemeyada, tal tala talo pue aportar a ser términu que provoca
una consecuencia nes secuencies tal... que: pasaben coses tales que la
xente ablucaba, esi problema ye talu que nun soi a dormir.
Tamién pue formar parte de comparances, nes secuencies tal... que o tal...
como: el problema ye tal(u) que (como) te dixi, esti problema ye tal(u) que
(como)'l del otru día.
2.9 Los numberales nel grupu nominal
2.9.1 NUMBERALES CARDINALES
En principiu, tolos numberales cardinales (sacantes millón y derivaos) son
axetivos que namái permiten allugamientu antepuestu: un camín, dos
cases, tres escolinos, venti persones, mil seiscientes pesetes, etc.
L'usu de los cardinales como sustantivos pue debese a la referencia que
faen a un sustantivu o espresión qu'apaez nel mesmu testu o contestu.
Exemplos: nun falé con toles vecines, sinón con cuatro; de toles ciudaes
que visitó, gustáron-y namái dos; débote cinco mil pesetes y a ella mil.
Como sustantivos y núcleos de sintagma, los cardinales puen dir o non
acompañaos de términos subordinaos de mena diversa: falé con cuatro
(cuatro de les vecines / cuatro d'elles / cuatro qu'atopé pela cai); gustáron-y
namái dos (dos franceses / dos de Francia / dos que tán a la vera
del mar); a ella débo-y mil (mil d'ayeri / mil que me dexara).
2.9.2 NUMBERALES ORDINALES
Pol so calter axetivu, los ordinales presenten el mesmu allugamientu dientro
del sintagma y les mesmes posibilidaes funcionales que'l restu de los
axetivos: concordancia en xéneru y númberu, allugamientu antepuestu o
pospuestu, capacidá d'alverbializase, etc.
Sobreentendíu'l sustantivu nun determináu testu o contestu, los ordinales
XXII.
El grupu
nominal
337