Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

XXII.
El grupu
nominal
336
parte, daqué fai referencia única a non cuntables cuando funciona como
sustantivu (si quixere sidra bebía daqué), frente al so comportamientu
como axetivu, en que pue referise tamién a cuntables (comió daqué mazanes).
Daqué tien la particularidá de qu'almite términos subordinaos como'l
demostrativu (nun me conformo con esi daqué de dineru que me pagó) o
l'indefiníu un (tuviemos tomando un daqué en chigre).
2.8.3 INDEFINÍOS IDENTIFICADORES
Tolos indefiníos identificadores son axetivos que puen sustantivase: ye'l
mesmu llibru ’ ye'l mesmu, díxo-ylo a la otra collacia ’ díxo-ylo a la
otra, los demás escolinos tán xugando ’ los demás tán xugando, nun
yeren xueces talos los que falaron ’ nun yeren talos los que falaron, falé
con dambes candidates ’ falé con dambes.
Per otru llau, mesmu -a -o, como axetivu, pue facer de términu subordináu
d'un pronome personal tónicu, colo que se calca l'interés na identidá espresada
pol pronome: yo mesmu, tu mesma, él mesmu, ella mesma, ello
mesmo, nosotros mesmos, nós mesmes, vosotros mesmos, vós mesmes,
ellos mesmos, elles mesmes; a min mesmu, conmigo mesma, de ti mesmu,
consigo mesma, consigo mesmos, etc. Asemeyao asocede con ún una n'usu
impersonal: son allegríes pa ún mesmu.
No que se refier al so allugamientu nel grupu sintagmáticu, otru, demás,
dambos y entrambos, na so condición d'axetivos, namái almiten la posición
antepuesta. Pel so llau, mesmu y tal puen allugase delantre o detrás
del nucleu, anque prefieren lo primero (el mesmu home, l'home mesmu) o
lo segundo (a tala hora, a hora tala).
Mesmu -a -o nun pue emplegase antepuestu si nun ye precedíu d'artículu,
demostrativos o posesivos: la mesma muyer (non *mesma muyer), aquella
mesma muyer, la so mesma muyer. Igual-y asocede a demás, qu'esixe
siempre artículu: los demás escolinos (non *demás escolinos). De toes
maneres, pue prescindise del artículu cuando constitúi'l final d'una enumeración:
vinieron María, Llara y les demás muyeres o Llara y demás
muyeres. Pel so llau, dambos y entrambos nun s'empleguen normalmente
con artículu, pero si se fai, ésti allúgase ente l'axetivu y el nucleu: dambos
xueces o dambos los xueces.
Davezu, otru -a -o apaez como segundu términu d'una correllación col
indefiníu un una uno y dalgún -una -uno: una casa ye verde y otra blanca,
dalgunos falen asturianu y otros catalán. Esta correllación apaez