Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

XXII.
El grupu
nominal
334
indefiníos tamién amuesen estremáu comportamientu na so compatibilidá
col artículu o con determinantes; asina, unos almítenlos o esíxenlos (la
mesma rocea, estos mesmos llibros), pero otros non (dalgunes goxes).
D'otra manera, los indefiníos estrémense tamién nes diverses posibilidaes
de combinase ente ellos: otros munchos enfotos o munchos otros enfotos,
pero non *munchos enfotos otros, *otros enfotos munchos; una cosa tala
o una tala cosa, pero non *tala una cosa, *tala cosa una; el mesmu pocu
aceite o el pocu aceite mesmo, pero non *el pocu mesmu aceite, *el
mesmu aceite poco; toles otres idees o les otres idees toes, pero non *les
otres toes idees, *toles idees otres, etc.
2.8.1 INDEFINÍOS CUANTIFICADORES
Tolos cuantificadores absolutos son axetivos qu'exercen autónomamente
la función de subordináu nominal. Dientro'l grupu sintagmáticu nominal,
los cuantificadores munchu y tou nun almiten otru allugamientu que l'antepuestu:
munchos neños, tou ciudadanu. Pelo contrario, abondu, bastante,
demasiáu y pocu puen allugase delantre del nucleu o tres d'él: abonda
ropa, ropa abondo; bastantes llibros, llibros bastantes; demasiada carne,
carne demasiao; poca xente, xente poco.
Los cuantificadores absolutos nun almiten artículu, a nun ser tou toa too,
que s'emplega davezu siguíu d'él y dando llugar a contraiciones. En dellos
contestos, un conteníu plural con tou toa too pue espresase per aciu d'un
singular ensin artículu: a tou gochín-y llega'l samartín, toa llei tien de ser
xusta.
Na construcción con numberal qu'apaez en toos dos, toes dos, toos tres,
toes tres, toos cuatro, toes cuatro, etc., l'indefiníu, en función de términu
subordináu, úsase ensin artículu: entrugué-yoslo a toos dos y nun lo supieron,
sentáronse toes tres en suelu, andaben toos cuatro encismaos.
L'usu del artículu con cuantificador ye posible si'l sustantivu precedíu del
indefiníu va siguíu d'otru términu subordináu; nestos casos l'artículu encabeza
tol sintagma: les poques maniegues que tienes perdímosles, acordábase
de les munches fataes d'aquella cena, quéxense del munchu trabayu
de los xueves, arrepiéntese del munchu dineru que tien gastao, quéxense
de les poques perres que cuesta esi traxe. D'otra miente, l'artículu insiértase
ente l'indefiníu tou y el sustantivu: tol mundu, tola xente, tolos caminos,
toles caleyes.
Los cuantificadores más y menos son axetivos que, na so función de
subordinaos nominales, almiten l'allugamientu antepuestu dientro del