21.04.2013 Views

Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

XXII.<br />

El grupu<br />

nominal<br />

322<br />

indireutu), los interrogativos y esc<strong>la</strong>mativos, los in<strong>de</strong>finíos, los axetivos<br />

sustantivaos col artículu, les secuencies artículu + preposición + sustantivu<br />

o les secuencies artículu + que + oración. Exemplos: l'estudiante faló co<strong>la</strong><br />

profesora, pero el<strong>la</strong> nun-y fizo casu; si tu tienes munchos años, ¿cuántos<br />

tien Ricardo? Sin embargu, cuando <strong>la</strong> referencia lo que fai ye individualizar<br />

dientro d'un conxuntu, nun se produz concordancia: lleí toles noveles, pero<br />

<strong>la</strong> que más me gustó foi ésta; conoz munchos países, pero solo ún islámicu.<br />

2.3.2 LA CONCORDANCIA DE XÉNERU<br />

A) LA CONCORDANCIA DE MASCULÍN Y FEMENÍN<br />

L'axetivu concuerda col sustantivu nel mesmu xéneru, masculín o femenín,<br />

qu'ésti amuese. Asina, por exemplu: el gafu llobu, el llobu gafu; <strong>la</strong><br />

llista neña, <strong>la</strong> neña llista.<br />

Pero esto cúmplese si'l sustantivu ye cuntable. Si'l sustantivu ye non cuntable,<br />

<strong>la</strong> concordancia <strong>de</strong> masculín o femenín namái ye posible si l'axetivu<br />

ye antepuestu dientro'l mesmu grupu sintagmáticu; siendo pospuestu o<br />

atributivu, l'axetivu apaez en neutru: el duru carbón, pero el carbón duro,<br />

el carbón ta duro; <strong>la</strong> guapa ropa, pero <strong>la</strong> ropa guapo, <strong>la</strong> ropa ye guapo.<br />

La concordancia <strong>de</strong> xéneru non solo s'establez ente nucleu sustantivu y<br />

axetivu nes condiciones diches, sinón tamién ente'l nucleu sustantivu y los<br />

elementos que faen referencia a él. Estos elementos <strong>de</strong> referencia puen ser<br />

<strong>de</strong>mostrativos: esi ta bien aparcáu ("coche"); <strong>de</strong> toles cases, aquel<strong>la</strong> ye <strong>la</strong><br />

meyor; pronomes tónicos <strong>de</strong> tercera persona o pronomes átonos <strong>de</strong> tercera<br />

persona en función <strong>de</strong> complementu direutu: nun pue pasar ensin el<strong>la</strong><br />

("<strong>la</strong> fía"), al entrar nél <strong>la</strong> xente salió a recibilos ("el barriu"), violu na ilesia<br />

("al cura"), <strong>la</strong> fábrica nun <strong>la</strong> pesl<strong>la</strong>ron tovía; interrogativos y esc<strong>la</strong>mativos:<br />

¿cuá<strong>la</strong> tuviesti trabayando? ("estaya"), ¿cuántos fumes al día?<br />

("pitos"); in<strong>de</strong>finíos: <strong>de</strong> los diputaos, hai dalgún que nunca fa<strong>la</strong>; llegó una<br />

a entrugame por Daniel ("periodista"); axetivos sustantivaos col artículu:<br />

el roxu ye mui revolvín ("neñu"); ¿qué llibreta quies? —<strong>la</strong> mariel<strong>la</strong>;<br />

secuencies d'artículu el o <strong>la</strong>, preposición y sustantivu: tuvo fa<strong>la</strong>ndo co<strong>la</strong><br />

<strong>de</strong>l quintu ("vecina"), el <strong>de</strong> Vil<strong>la</strong>viciosa trai bona sidra ("l<strong>la</strong>gareru");<br />

secuencies d'artículu el o <strong>la</strong>, que y oración: el que me vendió Xuan ye bien<br />

baratu ("paragües"), ¿nun ye <strong>la</strong> que quedó toa enfollerada? ("caleya").<br />

B) LA CONCORDANCIA DE NEUTRU<br />

CONCORDANCIA ANTEPUESTA<br />

Nesta posición, los axetivos (y tamién l'artículu) namái puen apaecer en<br />

masculín o en femenín, nun importando si'l sustantivu ye cuntable o non

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!