Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

sele, la espresión que falen sele ye, gracies a la conxunción que, un sustantivu
subordináu al nucleu verbal diz, en función de complementu direutu;
en si falen sele sentiránlos bien, la espresión si falen sele ye, gracies a la
conxunción si, un alverbiu subordináu al nucleu verbal sentirán, en función
de complementu circunstancial; y en les persones que falen sele fáenlo por
respetu, la espresión que falen sele ye, gracies al relativu que, un axetivu
subordináu al nucleu nominal les persones. Sobre la oración, ver XXIII.2;
sobre les tresposiciones a funciones suboracionales, ver XXV.2.
2
Subordinación nel grupu nominal
2.1 Carauterístiques de la subordinación nel grupu nominal
La subordinación ye una mena de rellación que s'establez ente un nucleu
nominal y un términu subordináu tamién nominal. Trátase d'una dependencia
unillateral, onde'l términu subordináu depende del nucleu pero non
al revés. Acordies col so nucleu, el grupu nominal pue pertenecer a tres
categoríes distintes:
- Sustantivu. Exemplos: la escuela vieya ta pesllada, trabayó col martiellu
pequeñu, el sobrín faló col tíu que tien n'América.
- Axetivu. Exemplos: el mio coche ye mariellu, paeció-y poco xusto.
- Alverbiu. Exemplos: canten bien, el to pueblu ta abondo lloñe.
Lóxicamente, la pertenencia a una d'estes tres categoríes llenda les posibilidaes
funcionales del grupu. El grupu asina constituyíu amuesa la categoría,
les posibilidaes funcionales y les carauterístiques morfolóxiques del
nucleu. Asina, nun grupu con nucleu sustantivu, tán presentes los morfemes
propios de categoría tala (artículu, númberu, y xéneru); si'l nucleu ye
axetivu, tán presentes el númberu, el xéneru y la posibilidá de neutru; pela
so parte, con nucleu alverbial nun ta presente nengún morfema.
Les posibilidaes de subordinación suponen una xerarquización de dependencies
acordies coles categoríes sintáctiques. Asina, na oración el verbu
allúgase nel cumal xerárquicu, dependiendo d'él grupos nominales: el
neñu canta, ye blancu, falen sele. Nel grupu nominal cúmplense estes
xerarquíes de subordinación:
- Del sustantivu depende un axetivu: home reutu.
- Del axetivu depende un alverbiu: bien llimpies.
- Del alverbiu depende otru alverbiu: muncho apriesa.
XXII.
El grupu
nominal
319