Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

XXI.
Derivación
y composición
298
ENTE- ~ ENTRE-
Prefixu semiproductivu, non categorizador y asociáu a sustantivu o verbu.
Significaos:
- "Ente, uno con otro, a la metá": lluna ’ entrellunu ~ entellunu, peñera
’ entepeñera ~ entrepeñera, tiempu ’ entetiempu, xunta ’ entrexunta;
abrir ’ enteabrir ~ entreabrir, cruciar ’ entecruciar, llazar ’ entrellazar,
mecer ’ entemecer ~ entremecer, mediar ’ entemediar ~ entremediar,
texer ’ entetexer ~ entretexer.
- "D’ente un conxuntu": coyer ’ entecoyer ~ entrecoyer, sacar ’ entesacar
~ entresacar.
EQUI-
Prefixu improductivu, non categorizador y asociáu a sustantivu, axetivu o
verbu. Significáu: "igual". Exemplos: distancia ’ equidistancia; distante
’ equidistante; valir ’ equivalir.
ES-
Prefixu productivu, non categorizador y asociáu a verbu. Xeneralmente
nun amuesa nengún significáu específicu: calecer ’ escalecer, caleyar ’
escaleyar, forgar ’ esforgar, fozar ’ esfozar, martiellar ’ esmartellar,
pernexar ’ espernexar, vaciar ’ esvaciar.
Apaez es- como iniciu d'abondos verbos, anque nel actual estáu de llingua
nun se reconoz como prefixu: esbariar, escariar, escalabrar, esguarriar,
esllizar, esmolecer, españar, espurrir, esquerar, esquitar, estrapallar, estremar,
estropiar, etc. Podrá atopase más información sobre esti prefixu nel
apartáu XXI.5, referíu a la parasíntesis.
Convién nun confundir el prefixu es- con des-, del que se fala más arriba.
ES- ~ E-
Prefixu productivu, non categorizador y asociáu a sustantivu, axetivu y
verbu. Significáu: "afuera, privación, a la vista". Exemplos: posición ’
esposición; céntricu ’ escéntricu; comulgar ’ escomulgar, migrar ’
emigrar, poner ’ esponer.
ESTRA-
Prefixu semiproductivu, non categorizador y asociáu a axetivu. Significáu:
"fuera de". Exemplos: corporal ’ estracorporal, oficial ’ estraoficial,
ordinariu ’ estraordinariu, terrestre ’ estraterrestre.