Gramática - Academia de la Llingua Asturiana
Gramática - Academia de la Llingua Asturiana Gramática - Academia de la Llingua Asturiana
XXI. Derivación y composición 292 -U Sufixu productivu, categorizador dende verbu y asociáu a sustantivu. Significáu: "aición y efeutu". Exemplos: afogar ’ afuegu, aforrar ’ aforru, alloriar ’ alloriu, amoriar ’ amoriu, berrar ’ berru, ceguñar ’ ceguñu, esnalopiar ’ esnalopiu, gorgutar ’ gorgutu, llorar ’ lloru, pesar ’ pesu, rebuscar ’ rebuscu, repunar ’ repunu, rutiar ’ rutiu. -UCAR ~-UQUIAR Sufixu productivu, non categorizador y asociáu a verbu. Significáu: "aición y efeutu curtiu y de poca intensidá ". Exemplos: cenar ’ cenucar ~ cenuquiar, escribir ’ escribucar ~ escribuquiar, falar ’ falucar, trabayar ’ trabayucar ~ trabayuquiar. -UCU, -UCA (en sustantivos) -UCU, -UCA, -UCO (n'axetivos) Sufixu productivu, non categorizador y asociáu a sustantivu, axetivu o alverbiu. Significáu diminutivu, dacuando despeutivu. Exemplos: casa ’ casuca, home ’ homucu, llosa ’ llosuca, monte ’ montucu, muyer ’ muyeruca ~ muyerucu, rapaz ’ rapazucu, ventanu ’ ventanucu; grande ’ granducu, vieyu ’ vieyucu; tarde ’ tarduco. -UCHU, -UCHA (en sustantivos) -UCHU, -UCHA, -UCHO (n'axetivos) Sufixu semiproductivu, non categorizador y asociáu a sustantivu o axetivu. Significáu diminutivu-despeutivu. Exemplos: flacu ’ flacuchu, perru ’ perruchu, ruin ’ ruinuchu. -UDU, -UDA, -UDO Sufixu productivu, categorizador dende sustantivu y asociáu a axetivu. Significaos: - "Asemeyáu a": ganchu ’ ganchudu, güevu ’ güevudu, picu ’ picudu. - "Cualidá, abondancia": barba ’ barbudu, barriga ’ barrigudu, bigote ’ bigotudu, cabeza ’ cabezudu, cuernu ’ cornudu, fuerza ’ forzudu, fueya ’ fueyudu ~ foyudu, güesu ’ güesudu, llana ’ llanudu, nariz ’ narizudu ~ narigudu, oreya ’ oreyudu, papu ’ papudu, pata ’ patudu, pelu ’ peludu. -UECU, -UECA Sufixu improductivu, non categorizador y asociáu a sustantivu. Significáu despeutivu: mano ’ manueca, muria ’ muruecu ~ murueca.
-UEPU, -UEPA Sufixu improductivu, non categorizador y asociáu a sustantivu. Significáu: "despeutivu". Exemplos: lladre ’ lladruepu. -UETU, -UETA Sufixu improductivu, non categorizador y asociáu a sustantivu o axetivu. Significáu: "despeutivu". Exemplos: campu ’ campuetu, llanu ’ llanuetu, mar ’ marnuetu, campa ’ campueta, braña ’ brañueta. -UEZU Sufixu improductivu, non categorizador y asociáu a sustantivu o axetivu. Significáu: "despeutivu". Exemplos: carne ’ carnuezu. -UME Sufixu improductivu, non categorizador o categorizador dende sustantivu, axetivu o verbu y asociáu a sustantivu. Significaos: - "Construcción": techu ’ techume. - "Cualidá": gochu ’ gochume. - "Dimensión": calar ’ calume. - "Conxuntu": ratu ’ ratume. -ÚN, -UNA (en sustantivos) -ÚN, -UNA, -UNO (n'axetivos) Sufixu improductivu, categorizador dende sustantivu o non categorizador y asociáu a sustantivu o axetivu. Significaos: - "Diminutivu": llagu ’ llaguna. - "Cualidá, rellacionáu con": cabra ’ cabrún, perru ’ perrún. -UÑAR Sufixu improductivu, non categorizador o categorizador dende sustantivu y asociáu a verbu. Significáu: "aición y efeutu curtiu y poco intensu". Exemplos: apalpar ’ apalpuñar, apertar ’ apetuñar, cegar ’ ceguñar, gatu ’ gatuñar. -UÑU, -UÑA, -UÑO Sufixu improductivu, categorizador dende sustantivu y asociáu a axetivu. Significáu: "asemeyáu, relativu a". Exemplos: perru ’ perruñu. -URA Sufixu productivu, categorizador dende axetivu o verbu y asociáu a sustantivu. Significaos: XXI. Derivación y composición 293
- Page 241 and 242: Exemplos: faló col fíu de Miguel,
- Page 243 and 244: ) Desaveramientu, dixebra, separtam
- Page 245 and 246: ) Direición, con referencia espaci
- Page 247 and 248: a) La preposición haza ~ hacia ind
- Page 249 and 250: per + allá ’ pellá (tamién: pe
- Page 251 and 252: 4.15.3 OTROS EMPLEGOS La preposici
- Page 253 and 254: La preposición tres pue usase sola
- Page 255 and 256: Y, pa cabu, otres tán formaes a ba
- Page 257 and 258: 1 Les conxunciones Carauterístique
- Page 259 and 260: PERO, MAS Pero indica que se contra
- Page 261 and 262: QUE (QU') Exemplos: que nun ye asin
- Page 263 and 264: CONDICIONALES SI CONDICIONAL Exempl
- Page 265 and 266: con otros elementos del sintagma o
- Page 267 and 268: a un referente suxetivu (onde yá n
- Page 269 and 270: - Dende un verbu: alloriar ’ allo
- Page 271 and 272: cada, lluna ’ llunada, neñu ’
- Page 273 and 274: - "Xentiliciu": Asturies ’ asturi
- Page 275 and 276: - "Aición y efeutu de poca intensi
- Page 277 and 278: homazu, mozu ’ mozazu, muyer ’
- Page 279 and 280: moyar ’ moyadura, quemar ’ quem
- Page 281 and 282: u, goxa ’ goxeru, lleche ’ llec
- Page 283 and 284: -EXAR Sufixu semiproductivu, non ca
- Page 285 and 286: -IEGU, -IEGA, -IEGO o -EGU, -EGA, -
- Page 287 and 288: - "Aición y efeutu curtiu y poco i
- Page 289 and 290: daqué". Exemplos: asturianu ’ as
- Page 291: tantivu o axetivu. Significáu: "pr
- Page 295 and 296: A- ~ AN- (ante vocal) Prefixu semip
- Page 297 and 298: DE- Prefixu improductivu, non categ
- Page 299 and 300: EU- Prefixu improductivu, non categ
- Page 301 and 302: MONO- Prefixu productivu, categoriz
- Page 303 and 304: QUILO- ~ KILO- Prefixu improductivu
- Page 305 and 306: TETRA- Prefixu improductivu, non ca
- Page 307 and 308: -ED- -ed- + -iciu: llamber ’ llam
- Page 309 and 310: 4.1.1 CLASIFICACIÓN DE LES PALLABR
- Page 311 and 312: - automóvil > auto-: pista ’ aut
- Page 313 and 314: cer, podre ’ apodrecer, ricu ’
- Page 315 and 316: 6 Encurtiamientu y allargamientu de
- Page 317 and 318: Morfoloxía 317
- Page 319 and 320: sele, la espresión que falen sele
- Page 321 and 322: llibru escritu, un bon direutor alm
- Page 323 and 324: cuntable. Asina entós, l'axetivu e
- Page 325 and 326: Les siguientes menes d'axetivos pue
- Page 327 and 328: • Sustantivos de conteníu neutru
- Page 329 and 330: C) TRESPOSICIÓN ALVERBIU ’ AXETI
- Page 331 and 332: La preposición de enxamás desapae
- Page 333 and 334: pospuestu mio, to y so tienen termi
- Page 335 and 336: grupu sintagmáticu: más pan, meno
- Page 337 and 338: tamién en secuencies de conteníu
- Page 339 and 340: tantivu, siendo capaz entós d'exer
- Page 341 and 342: sacos, delles veces éntra-y el sue
-UEPU, -UEPA<br />
Sufixu improductivu, non categorizador y asociáu a sustantivu.<br />
Significáu: "<strong>de</strong>speutivu". Exemplos: l<strong>la</strong>dre ’ l<strong>la</strong>druepu.<br />
-UETU, -UETA<br />
Sufixu improductivu, non categorizador y asociáu a sustantivu o axetivu.<br />
Significáu: "<strong>de</strong>speutivu". Exemplos: campu ’ campuetu, l<strong>la</strong>nu ’ l<strong>la</strong>nuetu,<br />
mar ’ marnuetu, campa ’ campueta, braña ’ brañueta.<br />
-UEZU<br />
Sufixu improductivu, non categorizador y asociáu a sustantivu o axetivu.<br />
Significáu: "<strong>de</strong>speutivu". Exemplos: carne ’ carnuezu.<br />
-UME<br />
Sufixu improductivu, non categorizador o categorizador <strong>de</strong>n<strong>de</strong> sustantivu,<br />
axetivu o verbu y asociáu a sustantivu. Significaos:<br />
- "Construcción": techu ’ techume.<br />
- "Cualidá": gochu ’ gochume.<br />
- "Dimensión": ca<strong>la</strong>r ’ calume.<br />
- "Conxuntu": ratu ’ ratume.<br />
-ÚN, -UNA (en sustantivos)<br />
-ÚN, -UNA, -UNO (n'axetivos)<br />
Sufixu improductivu, categorizador <strong>de</strong>n<strong>de</strong> sustantivu o non categorizador<br />
y asociáu a sustantivu o axetivu. Significaos:<br />
- "Diminutivu": l<strong>la</strong>gu ’ l<strong>la</strong>guna.<br />
- "Cualidá, rel<strong>la</strong>cionáu con": cabra ’ cabrún, perru ’ perrún.<br />
-UÑAR<br />
Sufixu improductivu, non categorizador o categorizador <strong>de</strong>n<strong>de</strong> sustantivu<br />
y asociáu a verbu. Significáu: "aición y efeutu curtiu y poco intensu".<br />
Exemplos: apalpar ’ apalpuñar, apertar ’ apetuñar, cegar ’ ceguñar,<br />
gatu ’ gatuñar.<br />
-UÑU, -UÑA, -UÑO<br />
Sufixu improductivu, categorizador <strong>de</strong>n<strong>de</strong> sustantivu y asociáu a axetivu.<br />
Significáu: "asemeyáu, re<strong>la</strong>tivu a". Exemplos: perru ’ perruñu.<br />
-URA<br />
Sufixu productivu, categorizador <strong>de</strong>n<strong>de</strong> axetivu o verbu y asociáu a sustantivu.<br />
Significaos:<br />
XXI.<br />
Derivación<br />
y composición<br />
293
Change language