Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

XXI.
Derivación
y composición
264
1
Derivación
y composición
Signu y pallabra
Llámase signu a tou aquel elementu de la comunicación llingüística dotáu
de significante y significáu. Por exemplu, meyor ye un signu, pero me-,
-yo- o -r nun lo son. Signu mínimu o monema ye’l que nun se pue xebrar
n’espresiones menores con significáu: bien, -u en malu, día de gües. Signu
complexu ye’l constituyíu por más d'un signu: malu, falamos, el pueblu de
Xandra, el páxaru esnala.
La pallabra, per otru llau, pue definise como l'elementu llingüísticu dotáu
de significáu y escritu ente dos espacios. El conceutu de pallabra nun tien
pertinencia llingüística. Unes vegaes coincide col signu mínimu (bien),
otres col signu complexu (malu), otres vegaes delles pallabres constitúin
un signu mínimu (día de gües), etc.
1.1 La estructura de les pallabres
Les pallabres puen tar formaes por dos menes de signos llingüísticos: el
signu léxicu y el signu morfolóxicu.
1.1.1 EL SIGNU LÉXICU
El signu léxicu, imprescindible pa la constitución de la pallabra, ye'l so
nucleu semánticu, que-y aporta'l significáu central. Pallabres como los
sustantivos, los axetivos, los alverbios, les interxeiciones o los verbos tán
dotaos de signu léxicu.
El lexema ye la organización semántica que cueye'l signu léxicu. Acordies
cola so constitución, puen estremase: lexemes cenciellos o simples, non
xebrables en más signos (por exemplu, en llibr-u, mariell-a, mañana,
¡guo!, fal-ar); y lexemes complexos, formaos o bien por un nucleu léxicu
más ún o más derivativos (per-prestos-u, tres-pas-ar, cabral-ieg-u), o bien
por un nucleu complexu en pallabres compuestes (saca-güeyos, cabud-añu).
1.1.2 EL SIGNU MORFOLÓXICU
XXI
El signu morfolóxicu ye dependiente del signu léxicu. Aporta a la pallabra
conteníos secundarios qu'amuesen les rellaciones que la pallabra cueye