21.04.2013 Views

Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

4.15.3 OTROS EMPLEGOS<br />

La preposición por úsase en <strong>de</strong>lles locuciones alverbiales o prepositives,<br />

como por favor, por cuenta <strong>de</strong>, po<strong>la</strong> mor <strong>de</strong> ~ por mor <strong>de</strong>, etc.<br />

La preposición por pue atopase nel réxime preposicional <strong>de</strong> <strong>de</strong>llos verbos:<br />

entrugar por, naguar por, esperar por, quexase por, rispir por, al<strong>la</strong>mpiar<br />

por, carpir por, apostar por, mirar por, etc.<br />

4.15.4 PER Y POR<br />

En tou casu, tendráse en cuenta nun confundir les preposiciones per y por,<br />

que caltienen formes y emplegos diferentes. De fechu, el so estremáu significáu<br />

permite dixebrar oraciones como éstes: esti camín ta fechu pel pueblu<br />

"a lo l<strong>la</strong>rgo'l pueblu" / esti camín ta fechu pol pueblu "foi'l pueblu'l que<br />

lu fixo"; ¿trabayes per Asturies? "a lo l<strong>la</strong>rgo d'Asturies" / ¿trabayes por<br />

Asturies? "a favor d'Asturies"; ¿por qué los faes asina? / ¿per qué camín<br />

an<strong>de</strong>s?<br />

4.16 Según<br />

La preposición según indica acuerdu ente dos términos. Poro, esta preposición<br />

ye sinónima d'espresiones como acordies con, d'acuerdu con, etc.<br />

Exemplos: van facelo según los tos conseyos; según <strong>la</strong> radio, El Puertu<br />

Payares ta zarráu; según tu, les coses son fáciles d'iguar.<br />

En rel<strong>la</strong>ción co<strong>la</strong> so condición <strong>de</strong> pal<strong>la</strong>bra tónica, según pue constituyir<br />

sintagma autónomu frutu d'una elisión verbal. Asina asoce<strong>de</strong> cuando s'emplega<br />

como respuesta: ¿Vas dir o nun vas dir? —Según. Per otru l<strong>la</strong>u,<br />

según <strong>de</strong>xa <strong>de</strong> ser preposición pa funcionar como una conxunción, como<br />

trespositor oracional a alverbiu n'exemplos como: según venía, cruzóse<br />

con to pá; según diz el médicu, eso cúrase faciendo <strong>de</strong>porte.<br />

4.17 Sin o ensin<br />

Seya nun complementu circunstancial o nun términu subordináu nominal,<br />

<strong>la</strong> preposición sin ~ ensin ofrez siempre'l conteníu d'ausencia o privación,<br />

polo qu'en munches ocasiones pue consi<strong>de</strong>rase antónimu <strong>de</strong> con. Exemplos:<br />

el fíu ta sin <strong>la</strong> ma, café ensin zucre, nun me gusten les romeríes sin gaita<br />

nin baille, ensin paragües nun pudo atechase, sin lleis <strong>de</strong>mocrátiques nun<br />

ye posible <strong>la</strong> crítica, un perru ensin amu, paez un home sin chapeta,<br />

acuér<strong>de</strong>nse d'aquelles dómines ensin señardá, siempre diz les coses sin<br />

que-y faigan crítiques, tán les cames ensin facer.<br />

XIX.<br />

Les<br />

preposiciones<br />

251

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!