21.04.2013 Views

Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

XIX.<br />

Les<br />

preposiciones<br />

250<br />

4.15 Por<br />

4.15.1 FORMA<br />

Les secuencies formaes po<strong>la</strong> preposición por y l'artículu dan llugar a les<br />

contraiciones pol, po<strong>la</strong>, polo, polos, poles. Exemplos: pol pueblu, po<strong>la</strong> fía,<br />

polo que sé, polos pueblos, poles fíes.<br />

4.15.2 CONTENÍOS Y EMPLEGOS<br />

La preposición por amuesa los siguientes conteníos y emplegos:<br />

a) Causa o motivu: posóse <strong>de</strong>l autobús po<strong>la</strong> to culpa, eso facémoslo por<br />

<strong>de</strong>fen<strong>de</strong>r los fíos. Cuando por va siguíu d'una oración sustantivada por<br />

que, <strong>la</strong> secuencia por + que escríbese nuna so<strong>la</strong> pal<strong>la</strong>bra: eso facémoslo<br />

porque <strong>de</strong>fen<strong>de</strong>mos los fíos.<br />

b) "A favor <strong>de</strong>": ellos votaron pol so candidatu, <strong>la</strong> llucha po<strong>la</strong> vida.<br />

c) Mou o manera: lleváronlu a <strong>la</strong> policía po<strong>la</strong> fuerza.<br />

d) Complementu axente: esti armariu foi fechu pol carpinteru, un actu<br />

presidíu po<strong>la</strong> conseyera.<br />

Arrien<strong>de</strong>s d'estos emplegos, <strong>la</strong> preposición por, en contestos específicos,<br />

vese arrodiada <strong>de</strong> significaciones diverses:<br />

- Con verbos <strong>de</strong> direición, "en cata <strong>de</strong>", "en busca <strong>de</strong>": foron por él, pero<br />

nun lu atoparon; vieno a mio casa poles perres.<br />

- Con infinitivu, indica qu'una aición entá nun se fizo o que ta a puntu <strong>de</strong><br />

facese: tán les cames por facer; tien tolos problemes por iguar; toi por<br />

dicí-yoslo, pero nun m'atrevo.<br />

- Preciu o valor en contestos qu'a ello faen referencia: mercólu por mil<br />

pesetes, ye un armariu vendíu por pocu preciu.<br />

- "En cuentes <strong>de</strong>", "en llugar <strong>de</strong>", "en calidá <strong>de</strong>", "como": mercólu por<br />

bonu, pero yera <strong>de</strong> ma<strong>la</strong> calidá; diéron-y ún por otru; faló María por<br />

Xuan.<br />

La preposición por ye <strong>la</strong> emplegada pa espresar cantidá po<strong>la</strong> que se multiplica<br />

daqué: tres por cuatro son doce, multiplicái siete por nueve.<br />

Cuando por ye índiz funcional <strong>de</strong> suplementu (ver XXIII.3.4), cuasi que<br />

ta fallida <strong>de</strong> conteníu, teniendo namái un puru valor gramatical: naguaben<br />

por figos. Nestos casos, cuando por va siguíu d'una oración sustantiva en<br />

función <strong>de</strong> suplementu, <strong>la</strong> secuencia por + que escríbese en pal<strong>la</strong>bres<br />

xebraes: naguaben por que-yos dieran figos.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!