Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

XIX.
Les
preposiciones
246
a) La preposición ente indica que daqué o daquién s'atopa na metá de dos
llugares nel espaciu, o en cualquier puntu del espaciu qu'esiste d'un llugar
a otru; asina, equival a en metá de. Poro, esta preposición pide davezu la
presencia de los dos términos na oración. Exemplos: ente la mio casa y
la tuya hai un texu, ente la mio casa y la to hai un quilómetru, hai un cordal
ente Somiéu y Teberga, ente pueblu y pueblu hai una ilesia.
La referencia espacial pue ser en sentíu figuráu: ente les mios idees y les
tos hai abonda diferencia, ente l’allegría y la tristura hai munchos estaos
d’ánimu. En sentíu figuráu, algama a significar cualidá intermedia ente
dos términos: ye un color ente azul y roxu, falen una cosa ente inglés y alemán,
ta l’agua ente frío y caliente. Tamién s'emplega con referencia temporal:
ente les dos guerres mundiales hebo un periodu d’inestabilidá, les
quexes puen presentase ente’l 15 de marzu y el 3 d’abril.
b) Participación o collaboración de dos axentes na fechura d'una aición:
eso facémoslo ente Pedro y yo, sacaron alantre a los fíos ente los dos.
Sobre estos usos, ver XXIII.3.1.2.
c) Alternancia o esclusión ente dos términos: tienes qu'escoyer ente falar
o callar; ente él o nós, prefierlu a él. La preposición ente tien fixáu l'usu
pa espresar división matemática (anque val tamién l'emplegu de por pa
esi mesmu cometíu): dividieron ciento venti ente quince.
4.11 Hasta o fasta
4.11.1 CONTENÍOS Y EMPLEGOS
La preposición hasta ~ fasta tien un significáu locativu. Concretamente,
indica llende terminal, esto ye, direición d'un movimientu hasta acabar nun
llugar determináu: llegó hasta'l pueblu, xubieron hasta'l cumal. En sentíu
figuráu: llucharon hasta la victoria, nun pararon hasta tenelo too perfecho.
Con referente de tiempu: tienes qu'aguardar hasta xunu pa bañate na mar.
4.11.2 OTROS EMPLEGOS
Hasta ta presente en dellos emplegos de mena alverbial, col significáu de
"mesmamente". Exemplos: si m'apures, hasta paez llistu; si nun fueres tan
repunante, hasta t'invitaba.
4.12 Haza o hacia
4.12.1 CONTENÍOS Y EMPLEGOS
Ente los estremaos conteníos y emplegos que tien la preposición haza o
hacia, puen mentase los siguientes: