Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

XIX.
Les
preposiciones
236
En delles ocasiones, l'axuntamientu de dos preposiciones nun supón otra
cosa qu'una acumulación de conteníos, de manera qu'una de les preposiciones
complementa'l conteníu ufríu pola otra: ye malu pa col fíu, vien de
colos amigos, metióse pente la pación, dixo pante sí, moneda d'a duru, foi
an ca María.
Sin embargu, pue aportar que munches preposiciones lleguen a convertise
en pures ferramientes gramaticales o elementos de rellación, con escasu
conteníu semánticu. Esto asocede nel casu de a, en o con, pero especialmente
nel casu de la preposición de, n'emplegos como: enriba de la mesa,
ciudá d'Uviéu, etc.
3
Funciones y emplegos
Les preposiciones son elementos qu'exercen la misión de capacitar funcionalmente
a sintagmes nominales. Nesti sen, les preposiciones cumplen
dos funciones básiques: la de trespositor sintácticu y la d'índiz funcional.
Ha tenese en cuenta que'l sintagma nominal afeutáu pola tresposición o
pol índiz funcional pue tar representáu por un sustantivu (la casa de
Xuan, dio-y les gracies a Xuan), o por cualquier otru sintagma que funcionalmente
equivalga a un sustantivu: les ganes de comer; les ganes de
que-y dean el premiu; la casa del que falábemos ayeri; ¿la casa de
quién?; la casa d'ella; dio-y les gracies al altu; dio-y les gracies al que-
-y lo traxo; etc.
3.1 Trespositores
Les preposiciones puen funcionar como trespositores, esto ye, como elementos
que camuden la categoría de sustantivu d'un sintagma, dexándo-y
exercer les funciones propies de la nueva categoría. Nesti sen, les preposiciones
puen ser trespositores na oración o trespositores nel grupu sintagmáticu.
3.1.1 TRESPOSITORES NA ORACIÓN
Per un llau, tresponen un sustantivu a la categoría d'alverbiu pudiendo,
entós, exercer la función de complementu circunstancial; ver XXIII.3.6.
Exemplos: llevaron les maletes a Uviéu; llantáronse ante la puerta y nun
dexaben entrar; les madreñes tán baxo l'escañu; sentáronse cabo'l fueu;