21.04.2013 Views

Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

CER fai conozo, conoces, conoz, conoza, conozas, conozamos, conozáis,<br />

conozan, etc. El mesmu comportamientu amuesen verbos como alloquecer,<br />

atapecer, cocer, escaecer, merecer, nacer, paecer, tarrecer, torcer,<br />

xorrecer, esmucir, estrucir, llucir, xuncir, etc.<br />

12.5 Esquema acentual <strong>de</strong> los verbos en -iar<br />

Les formes verbales estrémense en fuertes y débiles. Formes fuertes son<br />

aquelles nes que <strong>la</strong> sí<strong>la</strong>ba tónica s'alluga na raíz: falo, fales, l<strong>la</strong>mben,<br />

l<strong>la</strong>mbi, apurra. Formes débiles son aquelles nes que <strong>la</strong> sí<strong>la</strong>ba tónica s'alluga<br />

na <strong>de</strong>sinencia: fa<strong>la</strong>mos, fa<strong>la</strong>ba, l<strong>la</strong>mbía, l<strong>la</strong>mberás, apurríu, apurriere.<br />

Los verbos <strong>de</strong> <strong>la</strong> 1ª conxugación con raíz acabada en vocal /i/, esto ye, los<br />

verbos en -iar, pue c<strong>la</strong>sificase en dos gran<strong>de</strong>s tipos:<br />

a) Los verbos que nes formes fuertes reciben l'acentu na sí<strong>la</strong>ba anterior a<br />

<strong>la</strong> /i/ final <strong>de</strong> <strong>la</strong> raíz, que forma diptongu coles vocales <strong>de</strong>sinenciales.<br />

Son <strong>la</strong> mayoría. Exemplos: ACOSTACIAR: acostacio, acostacies, acostacia,<br />

acostacien, acostacie; AFUMIAR: afumio, afumies, afumia, afumien,<br />

afumie; BLANQUIAR: b<strong>la</strong>nquio, b<strong>la</strong>nquies, b<strong>la</strong>nquia, b<strong>la</strong>nquien,<br />

b<strong>la</strong>nquie; BRACIAR: bracio, bracies, bracia, bracien, bracie; ESGON-<br />

CIAR: esgoncio, esgoncies, esgoncia, esgoncien, esgoncie; ESTROPIAR:<br />

estropio, estropies, estropia, estropien, estropie; UNVIAR: unvio,<br />

unvies, unvia, unvien, unvie; VACIAR: vacio, vacies, vacia, vacien,<br />

vacie; etc.<br />

b) Los verbos que nes formes fuertes reciben l'acentu na /i/ final <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />

raíz, formando hiatu coles vocales <strong>de</strong>sinenciales. Son pocos verbos.<br />

Exemplos: AFIAR: afío, afíes, afía, afíen, afíe; CONFIAR: confío, confíes,<br />

confía, confíen, confíe; ESVIAR: esvío, esvíes, esvía, esvíen, esvíe;<br />

etc.<br />

Ha notase qu'un verbu como ARRODIAR "dar vueltes alredor" sigue'l<br />

mo<strong>de</strong>lu primeru (arrodio, arrodies, arrodia, arrodien, arrodie), pero<br />

ARRODIAR "arrodiyar, ponese <strong>de</strong> rodíes o rodiyes" conxúgase acordies col<br />

mo<strong>de</strong>lu segundu (arrodío, arrodíes, arrodía, arrodíen, arrodíe).<br />

Nun s'escaeza, <strong>de</strong> toes maneres, que <strong>de</strong>llos verbos presenten un infinitivu<br />

en -ear. Esti ye'l casu <strong>de</strong> ARREAR, EMBREAR, ENFEAR, DESEAR, OLDEAR, etc.<br />

Na conxugación d'estos verbos, les formes fuertes reciben acentu na /e/<br />

final <strong>de</strong> <strong>la</strong> raíz: arreo, arrees, arrea, etc.<br />

XVI.<br />

El verbu<br />

195

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!