Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

XVI.
El verbu
188
como ellos, igual de galdíos qu'ellos, lo mesmo de galdíos qu'ellos), percalláu,
moyadísimes, etc.
Semánticamente, el participiu indica que'l procesu espresáu pol lexema
peracábase. Poro, tien claru valor perfeutivu, polo que s'asocia al pasáu y
esi ye'l motivu d'entrar a formar parte de perífrasis perfeutives: tengo falao
estos díes col abogáu, lleva dexao munchu dineru a los fíos. Rellaciónase
tamién con conteníos pasivos: castañes asaes "que foren asaes", ropa tendío
"que foi tendío", un coche guiáu por ella "que ye guiáu por ella", el
paragües escaecíu pol güelu "que foi escaecíu pol güelu". Sicasí, en dellos
casos el participiu pierde'l valor terminativu y amuesa conteníu activu: un
home lleíu "que lleó", un rapaz estudiáu "qu'estudió", toi yá comíu "comí
yá", tas cenáu "cenasti", una persona agradecida "qu'agradez", nun soi
acordáu de cuándo vieno "nun m'acuerdo de cuándo vieno", etc.
10.5.1 PARTICIPIU Y VOZ PASIVA
Acordies col papel del axente y del paciente, fálase tradicionalmente, a
efeutos non estrictamente gramaticales, de tres voces o diátesis:
- Voz activa: l'axente de l'aición ye'l suxetu y el paciente un complementu
direutu: yo llavo al neñu, tu seques la ropa.
- Voz media: l'axente y el paciente de l'aición ye'l suxetu. Unos verbos llogren
el conteníu de voz media por sí mesmos: tu seques al sol, él alloqueció.
Otros llógrenlo per aciu d'un pronome reflexivu: munchos afogáronse
por nun saber nadar.
- Voz pasiva: l'axente ye un complementu axente y el paciente ye'l suxetu.
El conteníu de voz pasiva llógrase tresformando'l verbu activu nuna
secuencia de verbu ser + participiu en función d'atributu + complementu
axente (términu subordináu del atributu): el neñu ye llaváu por min,
la ropa ye secao por ti.
La voz n'asturianu ye un fenómenu rellacionáu colos conteníos, pero que
nun tien manifestación morfolóxica de so. N'efeutu, nun hai morfemes de
voz que formen parte de la conxugación verbal; pelo contrario, los conteníos
de voz activa, media y pasiva llógrense per aciu de construcciones
sintáctiques conocíes na llingua y non esclusives d'esos conteníos. Más
información sobre la voz pasiva y la voz media puen atopase, respeutivamente,
en XXIV.2.3 y en XXIII.3.2.6.