Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

XIV.
L’alverbiu
156
paez plizcu fata, nun duerme un res, tábemos ellí ensin revolver un vierbu,
nun sabe rispiu d'eses coses, nun dexaron un sacre na mesa. Otros
alverbios de cantidá son: apenes, cuasi ~ cuasimente, malpenes, medio.
Convién facer delles observaciones:
• Tanto cueye la forma tan cuando s'alluga como subordináu
antepuestu: ye trabayador tanto como'l pá, ye tan trabayador como'l pá.
• Muncho emplégase como subordináu antepuestu: muncho blancu,
muncho delgaes, muncho lloñe, muncho bien. Sicasí, nesi allugamientu
úsase tamién la forma apocopada mui: mui blancu, mui delgaes, mui
lloñe, mui bien.
• Poco pue acompañase del indefiníu un, resultando la locución
un poco, de diferente significáu: el pan gústa-yos un poco, paez un poco
llistu. Complementaes con una preposición, surden les espresiones n'abondo,
d'abondo, del too y otres, que tienen tamién calter alverbial.
• Abondo y dafechu tienen llibertá pa colocase delantre o detrás
del nucleu sintagmáticu: abondo grande, grande abondo; dafechu llimpiu,
llimpiu dafechu.
5.5 ALVERBIOS D’AFIRMACIÓN
Ente los alverbios d'afirmación puen citase éstos: sí, claro, tamién, daveres,
seguro ~ seguramente.
5.6 ALVERBIOS DE NEGACIÓN
Alverbios de negación son: non ~ nun, tampoco, siquiera ~ siquieramente.
Tampoco constrúise con nun o con otres pallabres negatives. Cuando
apaez posverbal, la negación nun ta presente: nun lo fizo tampoco. Cuando
tampoco ye preverbal, la negación nun ye de llibre apaición: tampoco lo
fizo o tampoco nun lo fizo.
Convién facer la observación de que nun emplégase cuando acompaña al
verbu, mesmamente cuando ésti va acompañáu de pronomes átonos proclíticos.
Pelo contrario, non úsase nel restu de los casos, esto ye: acompañando
a elementos non verbales o enantes d'una pausa. Exemplos:
¿Taba Xuan? Non. Nun taba.
Son coses non de muncha priesa.
Nun me da más dicite que non.
Eso son cases, non cocheres.
Nun fadies, que sabes que nun ye asina.
Nun te paeza mal si nun hai xente en casa.