21.04.2013 Views

Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

otru elementu <strong>de</strong> <strong>la</strong> oración o <strong>de</strong>l sintagma: fales bien, fa<strong>la</strong> bien, fa<strong>la</strong>mos<br />

bien, falen bien; medio llocu, medio lloca, medio llocos, medio lloques.<br />

Polo tanto, l’alverbiu amuesa so<strong>la</strong>mente una parte lexemática, tando <strong>de</strong>sprovistu<br />

<strong>de</strong> morfemes.<br />

Nesa parte lexemática puen apaecer en dalgunos casos <strong>de</strong>llos afixos.<br />

Asina, el prefixu <strong>de</strong> super<strong>la</strong>tivu per- y el sufixu tamién <strong>de</strong> super<strong>la</strong>tivu -ísimo<br />

(-ísima), como yá se vio enriba. Dellos alverbios almiten tamién el sufixu<br />

diminutivu -ino o -iquino (en dalgún casu -ina): tardino, tardiquino, bastantina,<br />

cerquina, mañanina, selino, seliquino, poquino; el sufixu diminutivu<br />

-uco (en dalgún casu -uca): tarduco, cercuca; y el sufixu aumentativu<br />

-ón, -ono (en dalgún casu -ona): arribón, abaxón, a<strong>la</strong>ntrón, cercona, munchono.<br />

En dalgunos casos, un alverbiu pue amosar como variante un incrementu<br />

-s, pudiendo camudar <strong>la</strong> -i final en -e (-is > -es), qu’enxamás amiesta nengún<br />

significáu: siempre ~ siempres, ayuri ~ ayures, dayuri ~ dayures, nenyuri<br />

~ nenyures. Esto mesmo atópase tamién en dalgunos <strong>de</strong> los alverbios<br />

con sufixu aumentativu: arribón ~ arribones, abaxón ~ abaxones, a<strong>la</strong>ntrón<br />

~ a<strong>la</strong>ntrones. Dacuando esti incrementu cueye <strong>la</strong> forma -enes: entoncies ~<br />

entóncenes. Del mesmu tipu ye l'incrementu -na que s'amiesta dacuando a<br />

<strong>de</strong>lles formes, como en ansí ’ asina, ahí ’ ahína, allí ’ allina.<br />

Anque nun ye procedimientu frecuente, una riestra d'alverbios presenten<br />

un sufixu -mente, niciu <strong>de</strong> que proce<strong>de</strong>n d’un axetivu en forma femenina:<br />

rápidamente, guapamente, puramente, xeneralmente, mesmamente, so<strong>la</strong>mente,<br />

etc. Pero en <strong>de</strong>llos casos -mente nun ye más qu’un incrementu que,<br />

amestáu a lo que yá yera un alverbiu, nun trai nengún cambiu <strong>de</strong> significáu:<br />

cuasi ~ cuasimente, quiciabes ~ quiciabesmente, arré ~ arrémente,<br />

siquiera ~ siquieramente, dafechu ~ dafechamente. N'otros casos, como<br />

nel alverbiu bramente, -mente nun se reconoz como elementu dixebrable<br />

nin como incrementu añadíu a una base léxica.<br />

3<br />

Adautación d'axetivu a alverbiu<br />

Los axetivos puen adautase a categoría alverbial per aciu <strong>de</strong> dos procedimientos.<br />

En primer llugar, co<strong>la</strong> inmovilización morfemática, fixando <strong>la</strong><br />

terminación propia <strong>de</strong>l neutru: préstame poco esa pelícu<strong>la</strong>, convién fi<strong>la</strong>r<br />

fino, vieno primero Beatriz, miróme torcío, trabaya mui curioso, corríen<br />

rápido, co<strong>la</strong>ron escapao, espresáronse c<strong>la</strong>ro, cantaben sele, falái pru<strong>de</strong>nte,<br />

yá fa<strong>la</strong> regu<strong>la</strong>r l'inglés.<br />

XIV.<br />

L’alverbiu<br />

151

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!