21.04.2013
•
Views
XII. Los numberales 138 6.2 Formes Acordies col númberu consideráu, los numberales coleutivos son: par, pareya ~ parexa conxuntu de 2 unidaes decena " " 10 " docena " " 12 " quincena " " 15 " ventena " " 20 " trentena " " 30 " centena, cientu, centenar " " 100 " millar " " 1.000 " Son mui emplegaes tamién les espresiones de significáu coleutivu media decena, media docena y mediu millar. Son tamién numberales coleutivos millón, billón, trillón, etc., emplegaos, con un sustantivu subordináu, con valor de cardinales: un millón de pesetes, dos millones d'estrelles, un billón de partícules. 6.3 Observaciones y emplegu Par ye masculín y pareya o parexa ye femenín. Acordies col usu, non siempre puen sustituyise una espresión por otra. Exemplos: fai un par de selmanes que nun la veo (non *fai una pareya de selmanes), esta pareya (esti par) d'exemplos pue ayudate a entendelo. Docena pue emplegase con cualquier sustantivu cuntable, por más que ye muncho usual con dalgunos en particular: una docena de güevos, una docena de pasteles, etc. Quincena pue aplicase a sustantivos diversos (una quincena de persones), pero davezu tien el significáu de "conxuntu de quince díes": nun trabayó la última quincena. El numberal coleutivu cientu ye abondo emplegáu na fala coloquial en cuentes del cardinal cien; exemplos: un sieglu ta formáu por un cientu d'años (o cien años); cuntó los coches y yeren un cientu (o cien). Sicasí, un cientu ye mui usáu tamién pa espresar un númberu grande ya indetermináu: díxitelo un cientu de veces (munches veces) y nun me fixisti casu. Tolos numberales coleutivos puen usase en plural y con numberales cardinales: tres pares de calcetos, dos pareyes de gües, decenes de persones, cuatro docenes de güevos, etc. Los plurales cientos y millares espresen
"gran cantidá de daqué", ensin más especificación: cientos de persones "munches persones", millares d'ocasiones "munches ocasiones". 6.4 Otres espresiones numberales coleutives Esisten tamién otros sustantivos qu'espresen conxuntu, pero aplíquense a coses mui concretes: Dúu, tríu, cuartetu, quintetu, sestetu, ochote, aplíquense siempre a conxuntos artísticos o musicales. Bimestre, trimestre, cuatrimestre, semestre, refiérense a conxuntos de meses. Correspuénden-yos los axetivos bimestral, trimestral, cuatrimestral, semestral. Llámase dosenu a un xatu de dos años; llámase tamién cuarentón -ona, cincuentón -ona, sesentón -ona a la persona que tien cuarenta, cincuenta, sesenta años. Bieniu, trieniu, cuatrieniu, quinqueniu o llustru, sexeniu, septeniu, deceniu o década, sieglu, etc., faen referencia a conxuntos d'años. XII. Los numberales 139
-
Page 1 and 2:
Tercera edición Uviéu, 2001 Acade
-
Page 3 and 4:
Uviéu, 2001 Academia de la Llingua
-
Page 5 and 6:
Índiz xeneral Entamu 9 FONOLOXÍA
-
Page 7 and 8:
4. Menes d’interxeiciones 165 5.
-
Page 9 and 10:
Entamu De magar la so creación pol
-
Page 11 and 12:
afayadizu y universal, inxertando t
-
Page 13 and 14:
Morfoloxía 13
-
Page 15 and 16:
1 L'alfabetu L'alfabetu asturianu E
-
Page 17 and 18:
Exemplos: llingua, parllar, mariell
-
Page 19 and 20:
f) Pa indicar qu'una pallabra sigue
-
Page 21 and 22:
c) La omisión de daqué que nun se
-
Page 23 and 24:
1 Les vocales Sistema vocálicu El
-
Page 25 and 26:
En munches ocasiones podrá duldase
-
Page 27 and 28:
) N'otres munches ocasiones, la «i
-
Page 29 and 30:
a) Escribiráse «u» cuando una pa
-
Page 31 and 32:
gua escrita nos plurales de diversu
-
Page 33 and 34:
k) Na 1ª persona del singular del
-
Page 35 and 36:
vocal final de pallabra con otra in
-
Page 37 and 38:
1.3 Fonema /ĉ/ El fonema /ĉ/, rea
-
Page 39 and 40:
- Cuando s'asitia al comienzu de pa
-
Page 41 and 42:
1.15 Fonema /n/ El fonema /n/, real
-
Page 43 and 44:
Los fonemes /r/ y /r- / nun s'opone
-
Page 45 and 46:
) Na terminación -eda. Exemplos: c
-
Page 47 and 48:
que representen, respeutivamente /
-
Page 49 and 50:
2.11 Lletres «r» y «rr» Na escr
-
Page 51 and 52:
1 La sílaba Carauterístiques xene
-
Page 53 and 54:
Exemplos: traéi, Faéu, creáis, e
-
Page 55 and 56:
Ye d'observar que les lleis combina
-
Page 57 and 58:
D'esta miente, escribiránse con «
-
Page 59 and 60:
4.5 Adautación de p final de síla
-
Page 61 and 62:
d) La «-b» final de pallabra calt
-
Page 63 and 64:
-bsc- > -sc-: escuru, ascisa -bst-
-
Page 65 and 66:
1 L'acentu Carauterístiques del ac
-
Page 67 and 68:
a) Toles pallabres agudes acabaes e
-
Page 69 and 70:
Nos compuestos xebraos por guión c
-
Page 71 and 72:
exemplu, nun enunciáu como con est
-
Page 73 and 74:
Morfoloxía 73
-
Page 75 and 76:
midíes y percibíes polos sentíos
-
Page 77 and 78:
1.2.4 NOMES COMUNES Y NOMES PROPIOS
-
Page 79 and 80:
1.3 Axetivación del sustantivu Los
-
Page 81 and 82:
interrogativos (¿qué camín?, ¿c
-
Page 83 and 84:
2.4 Sustantivación del axetivu Un
-
Page 85 and 86:
1 El xéneru y el númberu El xéne
-
Page 87 and 88:
panaderu, la panadera; facederu, fa
-
Page 89 and 90:
pertenecen a los que presenten vari
-
Page 91 and 92:
3 El númberu. Singular y plural El
-
Page 93 and 94:
-DERU / -DEROS: l'atechaderu, los a
-
Page 95 and 96:
pá bonal, pas bonales; él ye mang
-
Page 97 and 98:
1 L'artículu tien estes formes: L'
-
Page 99 and 100:
otres, son dambos. Por exemplu, pel
-
Page 101 and 102:
L'artículu apaez siempre asociáu
-
Page 103 and 104:
1 Los demostrativos Formes de los d
-
Page 105 and 106:
pospuestos (l'home esti, la muyer e
-
Page 107 and 108:
1 Los posesivos Formes de los poses
-
Page 109 and 110:
Exemplos: - El neñu mio, el neñu
-
Page 111 and 112:
ances a "les esperances d'ellos o d
-
Page 113 and 114:
4 Ye la casa d'él o d'elli Ye la c
-
Page 115 and 116:
1 Los indefiníos Carauterístiques
-
Page 117 and 118:
ellos dixeron lo que-yos paeció; l
-
Page 119 and 120:
finíos establecen una comparanza,
-
Page 121 and 122:
Como axetivos antepuestos, los masc
-
Page 123 and 124:
Davezu, l'indefiníu un una uno pon
-
Page 125 and 126:
Les formes del masculín singular t
-
Page 127 and 128:
1 Los numberales Carauterístiques
-
Page 129 and 130:
"non cuatro", andaben tres llobos y
-
Page 131 and 132:
100 centésimu -a -o, centenu -a -o
-
Page 133 and 134:
tidá de referencia pue ser un núm
-
Page 135 and 136:
Sicasí, el fraccionariu pue entend
-
Page 137:
nes del castañéu. En dellos usos,
-
Page 141 and 142:
1.2 Pronomes personales tónicos y
-
Page 143 and 144:
MASCULÍN FEMENÍN NEUTRU SINGULAR
-
Page 145 and 146:
les llárimes, pero tengo que m'ens
-
Page 147 and 148:
apaez. Asina, por exemplu: el neñu
-
Page 149 and 150:
1 L'alverbiu Carauterístiques func
-
Page 151 and 152:
otru elementu de la oración o del
-
Page 153 and 154:
Dalgunos alverbios organícense al
-
Page 155 and 156:
noticies d'amunchayá. Cuantagüéi
-
Page 157 and 158:
Nun hai que-y lo dicir, non; hai qu
-
Page 159 and 160:
ches, al escuchu, al pezopé "a la
-
Page 161 and 162:
1 Les interxeiciones Carauterístiq
-
Page 163 and 164:
etc. Nesti sen, na mayoría de los
-
Page 165 and 166:
4 Menes d'interxeiciones 4.1 Según
-
Page 167 and 168:
cras o catacrás (un golpe, trastaz
-
Page 169 and 170:
arre (p'afalar les caballeríes) bi
-
Page 171 and 172:
ixuxú (allegría o desafíu) madi
-
Page 173 and 174:
(comen mazanes), complementu indire
-
Page 175 and 176:
individuos (el neñu espatuxa / los
-
Page 177 and 178:
do vien?, ¿quién ye?). Pelo contr
-
Page 179 and 180:
encies cronolóxiques presentes o p
-
Page 181 and 182:
El calter imperfeutivu o de non per
-
Page 183 and 184:
- Posibilidá contemplada dende'l p
-
Page 185 and 186:
como tou sustantivu, l'infinitivu p
-
Page 187 and 188:
10.4.1 DELLOS USOS DEL XERUNDIU La
-
Page 189 and 190:
11 Esquema de les variaciones morfo
-
Page 191 and 192:
12.1 Verbu regular de la 1ª conxug
-
Page 193 and 194:
12.3 Verbu regular de la 3ª conxug
-
Page 195 and 196:
CER fai conozo, conoces, conoz, con
-
Page 197 and 198:
Pero l'imperativu singular de los v
-
Page 199 and 200:
dolgáis (o doláis); VALIR: vales,
-
Page 201 and 202:
CONSTRUIR: constrúis, constrúi, c
-
Page 203 and 204:
sía fora ~ fore sías foras ~ fore
-
Page 205 and 206:
13.3.3 VERBU HABER Presenta les ra
-
Page 207 and 208:
13.3.5 VERBU DAR Presenta les raíc
-
Page 209 and 210:
13.3.7 VERBU DIR Presenta les raíc
-
Page 211 and 212:
13.3.9 VERBU PODER Presenta les ra
-
Page 213 and 214:
13.3.11 VERBU QUERER Presenta les r
-
Page 215 and 216:
13.3.13 VERBU SABER Presenta les ra
-
Page 217 and 218:
13.3.15 VERBU TRAER O TRAYER Presen
-
Page 219 and 220:
13.3.17 VERBU VER Presenta les raí
-
Page 221 and 222:
ensin indicar el fin. Exemplos: eso
-
Page 223 and 224:
TAR POR + INFINITIVU Espresa qu'una
-
Page 225 and 226:
TENER + PARTICIPIU Perífrasis perf
-
Page 227 and 228:
tremenda. Nel casu de quien y cuant
-
Page 229 and 230:
1 Interrogativos y esclamativos Los
-
Page 231 and 232:
1.4 Función y emplegu Los interrog
-
Page 233 and 234:
MENES D’ENTRUGA CON Ú Ónde y ú
-
Page 235 and 236:
1 Les preposiciones Formes Les prep
-
Page 237 and 238:
el chaplón clavélu con un martiel
-
Page 239 and 240:
que, tu nun yes quien a comelo, tu
-
Page 241 and 242:
Exemplos: faló col fíu de Miguel,
-
Page 243 and 244:
) Desaveramientu, dixebra, separtam
-
Page 245 and 246:
) Direición, con referencia espaci
-
Page 247 and 248:
a) La preposición haza ~ hacia ind
-
Page 249 and 250:
per + allá ’ pellá (tamién: pe
-
Page 251 and 252:
4.15.3 OTROS EMPLEGOS La preposici
-
Page 253 and 254:
La preposición tres pue usase sola
-
Page 255 and 256:
Y, pa cabu, otres tán formaes a ba
-
Page 257 and 258:
1 Les conxunciones Carauterístique
-
Page 259 and 260:
PERO, MAS Pero indica que se contra
-
Page 261 and 262:
QUE (QU') Exemplos: que nun ye asin
-
Page 263 and 264:
CONDICIONALES SI CONDICIONAL Exempl
-
Page 265 and 266:
con otros elementos del sintagma o
-
Page 267 and 268:
a un referente suxetivu (onde yá n
-
Page 269 and 270:
- Dende un verbu: alloriar ’ allo
-
Page 271 and 272:
cada, lluna ’ llunada, neñu ’
-
Page 273 and 274:
- "Xentiliciu": Asturies ’ asturi
-
Page 275 and 276:
- "Aición y efeutu de poca intensi
-
Page 277 and 278:
homazu, mozu ’ mozazu, muyer ’
-
Page 279 and 280:
moyar ’ moyadura, quemar ’ quem
-
Page 281 and 282:
u, goxa ’ goxeru, lleche ’ llec
-
Page 283 and 284:
-EXAR Sufixu semiproductivu, non ca
-
Page 285 and 286:
-IEGU, -IEGA, -IEGO o -EGU, -EGA, -
-
Page 287 and 288:
- "Aición y efeutu curtiu y poco i
-
Page 289 and 290:
daqué". Exemplos: asturianu ’ as
-
Page 291 and 292:
tantivu o axetivu. Significáu: "pr
-
Page 293 and 294:
-UEPU, -UEPA Sufixu improductivu, n
-
Page 295 and 296:
A- ~ AN- (ante vocal) Prefixu semip
-
Page 297 and 298:
DE- Prefixu improductivu, non categ
-
Page 299 and 300:
EU- Prefixu improductivu, non categ
-
Page 301 and 302:
MONO- Prefixu productivu, categoriz
-
Page 303 and 304:
QUILO- ~ KILO- Prefixu improductivu
-
Page 305 and 306:
TETRA- Prefixu improductivu, non ca
-
Page 307 and 308:
-ED- -ed- + -iciu: llamber ’ llam
-
Page 309 and 310:
4.1.1 CLASIFICACIÓN DE LES PALLABR
-
Page 311 and 312:
- automóvil > auto-: pista ’ aut
-
Page 313 and 314:
cer, podre ’ apodrecer, ricu ’
-
Page 315 and 316:
6 Encurtiamientu y allargamientu de
-
Page 317 and 318:
Morfoloxía 317
-
Page 319 and 320:
sele, la espresión que falen sele
-
Page 321 and 322:
llibru escritu, un bon direutor alm
-
Page 323 and 324:
cuntable. Asina entós, l'axetivu e
-
Page 325 and 326:
Les siguientes menes d'axetivos pue
-
Page 327 and 328:
• Sustantivos de conteníu neutru
-
Page 329 and 330:
C) TRESPOSICIÓN ALVERBIU ’ AXETI
-
Page 331 and 332:
La preposición de enxamás desapae
-
Page 333 and 334:
pospuestu mio, to y so tienen termi
-
Page 335 and 336:
grupu sintagmáticu: más pan, meno
-
Page 337 and 338:
tamién en secuencies de conteníu
-
Page 339 and 340:
tantivu, siendo capaz entós d'exer
-
Page 341 and 342:
sacos, delles veces éntra-y el sue
-
Page 343 and 344:
- Si los sustantivos son de xéneru
-
Page 345 and 346:
1 La oración y les funciones oraci
-
Page 347 and 348:
2 La oración 2.1 Carauterístiques
-
Page 349 and 350:
De toes maneres, el suxetu gramatic
-
Page 351 and 352:
desanicie toa necesidá de concorda
-
Page 353 and 354:
tescu cercanu: llamaron a pá, ¿nu
-
Page 355 and 356:
) Verbos transitivos qu'espresen la
-
Page 357 and 358:
3.3.3 DATIVU D’INTERÉS Los verbo
-
Page 359 and 360:
esperar (por), quexar / quexase (de
-
Page 361 and 362:
A diferencia del restu de les funci
-
Page 363 and 364:
función de complementu circunstanc
-
Page 365 and 366:
es, nun sabes pa ú te lleven, quie
-
Page 367 and 368:
Sicasí, nel siguiente exemplu la p
-
Page 369 and 370:
4.5 Allugamientu con complexos verb
-
Page 371 and 372:
daquién, el to llapiceru paez esi
-
Page 373 and 374:
calidá d'axetivos, talos sintagmes
-
Page 375 and 376:
Cuando esti atributu ye axetivu, co
-
Page 377 and 378:
ta metío na corte, bien caro ta'l
-
Page 379 and 380:
I) SECUENCIES LO DE QUE + ORACIÓN
-
Page 381 and 382:
1 Oración compuesta y oración com
-
Page 383 and 384:
2.1 Oraciones trespuestes sustantiv
-
Page 385 and 386:
contestu. Exemplos: el rei que meyo
-
Page 387 and 388:
per onde ~ per u trabaya'l pá, Mó
-
Page 389 and 390:
Queden convertíes n'alverbios en f
-
Page 391 and 392:
Magar que nun respuenden a les cara
-
Page 393 and 394:
Índiz alfabéticu de materies A, c
-
Page 395 and 396:
Adautación d’hiatos nos cultismo
-
Page 397 and 398:
Alverbialización de sustantivos XI
-
Page 399 and 400:
Apostrofación p’ XIX.4.13.1 Apó
-
Page 401 and 402:
-Az, sufixu XXI.3.2.2 -Az, terminac
-
Page 403 and 404:
XXII.2.3.2 a) / 2.3.2 b) Concordanc
-
Page 405 and 406:
Conxunciones de llugar XX.3.2.2, XX
-
Page 407 and 408:
De nenguna de les maneres, locució
-
Page 409 and 410:
Dosmilésimu -a -o, numberal ordina
-
Page 411 and 412:
Enunciáu: carauterístiques funcio
-
Page 413 and 414:
axetivu + de VI.2.3.2 Grupos conson
-
Page 415 and 416:
Indefiníos neutros XI.2.1.2 / 2.2.
-
Page 417 and 418:
Iterativos o frecuentativos, verbos
-
Page 419 and 420:
Millónésimu, numberal fraccionari
-
Page 421 and 422:
-Nomía, raíz afixa XXI.4.2 Nomina
-
Page 423 and 424:
V.3.6.1b, XI.3.1 Nun biribí, locuc
-
Page 425 and 426:
Penta-, prefixu XXI.3.3 Pente, cont
-
Page 427 and 428:
3.1 d) / 3.3 / 5.1 Prefixu estra- I
-
Page 429 and 430:
Pronome se impersonalizador XXIII.3
-
Page 431 and 432:
Se complementu direutu reflexivu XX
-
Page 433 and 434:
Sufixu -itu -ita -ito XXI.3.2.2 / 3
-
Page 435 and 436:
Terminación de femenín -éu / -ed
-
Page 437 and 438:
XX.3.2.2, XXV.2.2.6 U, vocal átona
-
Page 439 and 440:
Verbu albortar II.3.1.3 b), XVI.13.
-
Page 441 and 442:
Verbu pescar II.3.1.1 a), XVI.13.1.
-
Page 443 and 444:
443