Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

Gramática - Academia de la Llingua Asturiana Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

academiadelallingua.com
from academiadelallingua.com More from this publisher
21.04.2013 Views

XII. Los numberales 138 6.2 Formes Acordies col númberu consideráu, los numberales coleutivos son: par, pareya ~ parexa conxuntu de 2 unidaes decena " " 10 " docena " " 12 " quincena " " 15 " ventena " " 20 " trentena " " 30 " centena, cientu, centenar " " 100 " millar " " 1.000 " Son mui emplegaes tamién les espresiones de significáu coleutivu media decena, media docena y mediu millar. Son tamién numberales coleutivos millón, billón, trillón, etc., emplegaos, con un sustantivu subordináu, con valor de cardinales: un millón de pesetes, dos millones d'estrelles, un billón de partícules. 6.3 Observaciones y emplegu Par ye masculín y pareya o parexa ye femenín. Acordies col usu, non siempre puen sustituyise una espresión por otra. Exemplos: fai un par de selmanes que nun la veo (non *fai una pareya de selmanes), esta pareya (esti par) d'exemplos pue ayudate a entendelo. Docena pue emplegase con cualquier sustantivu cuntable, por más que ye muncho usual con dalgunos en particular: una docena de güevos, una docena de pasteles, etc. Quincena pue aplicase a sustantivos diversos (una quincena de persones), pero davezu tien el significáu de "conxuntu de quince díes": nun trabayó la última quincena. El numberal coleutivu cientu ye abondo emplegáu na fala coloquial en cuentes del cardinal cien; exemplos: un sieglu ta formáu por un cientu d'años (o cien años); cuntó los coches y yeren un cientu (o cien). Sicasí, un cientu ye mui usáu tamién pa espresar un númberu grande ya indetermináu: díxitelo un cientu de veces (munches veces) y nun me fixisti casu. Tolos numberales coleutivos puen usase en plural y con numberales cardinales: tres pares de calcetos, dos pareyes de gües, decenes de persones, cuatro docenes de güevos, etc. Los plurales cientos y millares espresen

"gran cantidá de daqué", ensin más especificación: cientos de persones "munches persones", millares d'ocasiones "munches ocasiones". 6.4 Otres espresiones numberales coleutives Esisten tamién otros sustantivos qu'espresen conxuntu, pero aplíquense a coses mui concretes: Dúu, tríu, cuartetu, quintetu, sestetu, ochote, aplíquense siempre a conxuntos artísticos o musicales. Bimestre, trimestre, cuatrimestre, semestre, refiérense a conxuntos de meses. Correspuénden-yos los axetivos bimestral, trimestral, cuatrimestral, semestral. Llámase dosenu a un xatu de dos años; llámase tamién cuarentón -ona, cincuentón -ona, sesentón -ona a la persona que tien cuarenta, cincuenta, sesenta años. Bieniu, trieniu, cuatrieniu, quinqueniu o llustru, sexeniu, septeniu, deceniu o década, sieglu, etc., faen referencia a conxuntos d'años. XII. Los numberales 139

"gran cantidá <strong>de</strong> daqué", ensin más especificación: cientos <strong>de</strong> persones<br />

"munches persones", mil<strong>la</strong>res d'ocasiones "munches ocasiones".<br />

6.4 Otres espresiones numberales coleutives<br />

Esisten tamién otros sustantivos qu'espresen conxuntu, pero aplíquense a<br />

coses mui concretes:<br />

Dúu, tríu, cuartetu, quintetu, sestetu, ochote, aplíquense siempre a conxuntos<br />

artísticos o musicales.<br />

Bimestre, trimestre, cuatrimestre, semestre, refiérense a conxuntos <strong>de</strong><br />

meses. Correspuén<strong>de</strong>n-yos los axetivos bimestral, trimestral, cuatrimestral,<br />

semestral. Llámase dosenu a un xatu <strong>de</strong> dos años; llámase tamién<br />

cuarentón -ona, cincuentón -ona, sesentón -ona a <strong>la</strong> persona que tien cuarenta,<br />

cincuenta, sesenta años.<br />

Bieniu, trieniu, cuatrieniu, quinqueniu o llustru, sexeniu, septeniu, <strong>de</strong>ceniu<br />

o década, sieglu, etc., faen referencia a conxuntos d'años.<br />

XII.<br />

Los numberales<br />

139

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!