Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

1
Los indefiníos
Carauterístiques xenerales
XI
Dáse-yos el nome d'indefiníos a un grupu de pallabres (axetivos o sustantivos)
que faen una referencia xenérica a delles nociones imprecises, seya
en rellación con un sustantivu al qu'acompañen, seya en rellación a daqué
del contestu.
Los indefiníos constitúin un grupu heteroxeneu. Asina, puen aportar significaos
de diversa mena: unos refiérense a cantidaes (munches cases),
otros a identidá (otros llibros), otros a distribución (pa cada neñu), otros a
esistencia (ye daqué nuevo), etc. Puen referise namái a persones (daquién),
namái a coses (nada) o a dambes indistintamente (abondos).
Hai indefiníos que presenten variación de xéneru y númberu (un güe, una
vaca, nin lo uno nin lo otro; pocu pan, poca fariña, de fariña quier poco);
otros, namái de númberu (había bastante pexe, traxo bastantes caxes); y
otros son invariables (hai daquién sentáu, da-y dos a cada neñu). Dende'l
puntu de vista sintácticu, los indefiníos puen ser namái sustantivos
(daquién, naide), o axetivos y sustantivos (dambes diputaes falaron bien,
dambes falaron bien; dellos vecinos protesten, dellos protesten).
Cuando son axetivos, unos tienen llibertá p'allugase delantre o detrás del
nucleu nel grupu sintagmáticu nominal (abonda sidra, sidra abondo); pero
otros namái puen allugase delantre (otru día). Los axetivos indefiníos
tamién amuesen estremáu comportamientu na so compatibilidá col artículu
o con determinantes; asina, unos almítenlos o esíxenlos (la mesma
rocea, estos mesmos llibros), pero otros non (dalgunes goxes). D'otra
manera, los indefiníos estrémense tamién nes diverses posibilidaes de
combinase ente ellos: otros munchos enfotos, una cosa tala, el mesmu
pocu aceite, toles otres, etc. Más detalles sobre'l comportamientu sintácticu
de los indefiníos nel grupu nominal puen atopase en XXII.2.8.
Hai axetivos indefiníos que s'alverbialicen (come muncho, trabaya daqué)
y otros que nun puen facelo (dalgún, daquién).
Lo que tienen a comuña tolos indefiníos ye'l so calter de referentes, esto
ye, qu’apaecen pola mor d’una referencia a un elementu yá consabíu dientro
del testu o del contestu.
XI.
Los indefiníos
115