Gramática - Academia de la Llingua Asturiana

VIII.
L’artículu
102
c) Referencia a otros elementos qu'esixen una concordancia neutra (oraciones
sustantivaes, infinitivos, etc.): lo anterior [que'l lladrón fuxó
pela ventana] nun lo creyó nengún, lo asturiano [echar la sidra n'alto]
nun lo faen n'otros países, lo de Berto [nun querer dir al médicu] yera
bien fato, lo del otru día [dir andando] foi una llocura. Ver XXII.2.3.2
y XXIV.4.1.1.
3
Emplegu del artículu
Xeneralmente, l'artículu pue emplegase o non nun mesmu contestu, acordies
col so valor identificador frente a l'ausencia d'artículu: comisti los
figos / comisti figos. Sicasí, n'otres ocasiones l'usu del artículu nun ye tan
llibre, al tener restricciones diverses.
3.1 L'artículu nes secuencies en + sustantivu masculín singular
L'artículu el pue nun s'esplicitar na secuencia en + sustantivu masculín
singular. Exemplos: pasa toles tardes en cine, a ellos vais atopalos en chigre,
metió les perres en bolsu, les vaques pastien en prau, voi dexar les
maletes en coche, escaecí les llaves en caxón.
De toes maneres, l'emplegu del artículu el nestos casos ye tamién correutu:
nel cine, nel chigre, nel bolsu, nel prau, nel coche, nel caxón, etc.
3.2 Ausencia del artículu en construcciones nominales muncho usaes
Pue nun s'usar l'artículu con posesivos antepuestos qu'acompañen a sustantivos
de parentescu mui cercanu; d'esa manera, ye de munchu más usu
mio pá, to ma que el mio pá, la to ma. Ver X.3.3.
Tamién pue prescindise del usu del artículu con sustantivos emplegaos en
construcciones mui usaes o de calter cuasi gramatical. Asina, en nome de
Dios, en casa, pa casa, de casa, dir a escuela, etc. L'usu del artículu neses
secuencies pue ser indiferente (nel nome de Dios) o aportar matices de
mayor concreción (na casa, pa la casa, de la casa, dir a la escuela).
3.3 Ausencia del artículu en vocativos
L'artículu ye incompatible con sustantivos emplegaos como vocativos n'apellaciones.
Por exemplu: ¡á rapaz, apurri p'acá un vasu!, ¡neños, nun vos
asoméis a la ventana!