18.04.2013 Views

Esclavos del franquismo en el Pirineo - Esclavitud bajo el franquismo

Esclavos del franquismo en el Pirineo - Esclavitud bajo el franquismo

Esclavos del franquismo en el Pirineo - Esclavitud bajo el franquismo

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

han, asto bategaz, errotatik edo, urunekin ... ta , adios esan ta,<br />

adios kontestau nik, ondo, ta, alferezek ikusi, ta, etorri zan, ta<br />

“¡cóg<strong>el</strong>e <strong>el</strong> nombre a ése!”, hamabost egunian, pala ta pikatxoiagaz,<br />

hamar minutu jateko, bazkait<strong>en</strong>, ta hamar minutu<br />

afaiteko, ta zulue ein, ta tapatu zulue atzera, zulue ein, ta zulue<br />

tapau!, hamabost egun egon nintz<strong>en</strong> ni hantxe, eh! Agur<br />

esateagatik bakarrik!».*<br />

De todos modos, <strong>el</strong> castigo corporal y <strong>el</strong> tra<strong>bajo</strong> extra estaba<br />

ligado muchas veces a un agotami<strong>en</strong>to o incluso a la ext<strong>en</strong>uación<br />

de los prisioneros, tal y como recuerdan Andrés Millán<br />

y Rafa<strong>el</strong> Arjona. Andrés Millán recuerda t<strong>en</strong>er que ir a trabajar<br />

por la noche <strong>en</strong> <strong>el</strong> caso de no haber terminado la tarea requerida...<br />

y la manera <strong>en</strong> que uno de los oficiales castigaba la falta<br />

de disciplina durante <strong>el</strong> tra<strong>bajo</strong>. «Había un sarg<strong>en</strong>to, <strong>el</strong> sarg<strong>en</strong>to<br />

Ríos, y al que hablaba le sacaba a la carretera, y “¡v<strong>en</strong>ga,<br />

paso ligero para aquí, paso ligero para allá!”, hasta que caía,<br />

mareado. ¡No había conci<strong>en</strong>cia!... un hombre con 23 años, t<strong>en</strong>ía<br />

un poco de fuerza, pero cuando no hay comida... ¡De la<br />

panza sale la danza!». También Rafa<strong>el</strong> Arjona, a este respecto,<br />

com<strong>en</strong>ta que ante <strong>el</strong> desali<strong>en</strong>to y <strong>el</strong> agotami<strong>en</strong>to <strong>el</strong> castigo<br />

consistía muchas veces <strong>en</strong> la imposición de nuevas tareas, de<br />

manera que <strong>el</strong> tra<strong>bajo</strong> extra llevara al agotami<strong>en</strong>to: «No podíamos<br />

estar bi<strong>en</strong>, si no estábamos mant<strong>en</strong>idos ni ná, y claro, ante<br />

ese fallo, mandaban a tres tíos o a dos a trabajar, a montones<br />

de grava de a metro, se ponían por un lao uno y por <strong>el</strong> otro lao<br />

otro montón, echándose <strong>el</strong> culo pa que no pudieran hablar, ni<br />

comunicarse ni ná, y como aqu<strong>el</strong>lo no surgiera efecto, ¡se liaban<br />

con una fusta que vamos! y no podías ni con <strong>el</strong> chaleco, y<br />

te hacían a la fuerza sacar la tarea aqu<strong>el</strong>la que echaban».<br />

En esta línea, no cabe duda de que <strong>el</strong> p<strong>el</strong>otón de castigo<br />

era <strong>el</strong> peor de los castigos r<strong>el</strong>acionados con los tra<strong>bajo</strong>s extras.<br />

Según parece, no <strong>en</strong> todos los batallones o compañías se concretaba<br />

de la misma manera, pero <strong>en</strong> todos <strong>el</strong>los se trataba de<br />

un tra<strong>bajo</strong> extra que dejaba a los prisioneros al borde de sus<br />

fuerzas. Francisco Alonso, describe así <strong>el</strong> p<strong>el</strong>otón de castigo:<br />

«era un p<strong>el</strong>otón que les cogían y los ponían a hacer instrucción,<br />

y cuando llegaba la hora, a trabajar, y cuando volvían de trabajar<br />

otra vez a instrucción: “¡v<strong>en</strong>ga, rápido, a la derecha, a la iz-<br />

*. «Una vez pasó una chica <strong>en</strong> un mulo por <strong>el</strong> pu<strong>en</strong>te y me dijo adiós, y yo le contesté; me<br />

vio <strong>el</strong> alférez, vino y “¡cóg<strong>el</strong>e <strong>el</strong> nombre a ése!”, 15 días a pico y pala, 10 minutos para comer, 10<br />

para c<strong>en</strong>ar y ¡a hacer un agujero, taparlo, vu<strong>el</strong>ta a hacerlo y a taparlo!¡15 días estuve así, solo<br />

por decir adiós!».<br />

192

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!