18.04.2013 Views

Esclavos del franquismo en el Pirineo - Esclavitud bajo el franquismo

Esclavos del franquismo en el Pirineo - Esclavitud bajo el franquismo

Esclavos del franquismo en el Pirineo - Esclavitud bajo el franquismo

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

También a Manu<strong>el</strong> Soriano un int<strong>en</strong>to de trabajar m<strong>en</strong>os le<br />

supuso un castigo que no olvidará jamás: «Y <strong>en</strong> <strong>el</strong> tra<strong>bajo</strong> vigilao<br />

con uno escolta por detrás, con sus fusiles. Para ir a orinar o<br />

otras necesidades t<strong>en</strong>ías que pedir permiso y no m<strong>en</strong>tir, porque<br />

te iban persigui<strong>en</strong>do. Y <strong>en</strong> caso de perseguirte pasa, como<br />

a mí me pasó una vez, que me echaron ocho días al p<strong>el</strong>otón de<br />

castigo, con un saco de ar<strong>en</strong>a a la espalda, trabajando y volvi<strong>en</strong>do...<br />

hasta cumplir aqu<strong>el</strong>lo». Contestar a alguna de las órd<strong>en</strong>es<br />

recibidas eran también motivo de castigo, algo que no<br />

se le ha olvidado a Sebastián Erdoiza: «Bat e... eskoltieri, e,<br />

kontestautz<strong>en</strong>. Da, gabi<strong>en</strong>, e! Biluztu, da biluzik e! Han egon<br />

zan hotzagaz, biluzik! “Firmes”! Atzani<strong>en</strong> orroka hasi zan da,<br />

bu<strong>en</strong>o! Orduntxeik e sartu ebi<strong>en</strong>».*<br />

D<strong>en</strong>tro <strong>d<strong>el</strong></strong> régim<strong>en</strong> disciplinario la cuestión lingüística<br />

también t<strong>en</strong>ía su importancia, sobre todo para los prisioneros<br />

de l<strong>en</strong>gua vasca y catalana. Sebastián Erdoiza, natural de Durango,<br />

recuerda castigos por este motivo: «Kastigauta egon<br />

gin<strong>en</strong> bat<strong>en</strong>. Euskeraz eitearr<strong>en</strong>, e! Kastigaute egon gin<strong>en</strong> bat<strong>en</strong>.<br />

Hantxe, g<strong>el</strong>di! Berba euskeraz eitearr<strong>en</strong>. Franco deabrue!».*<br />

Y otro vizcaíno, Txomin Uriarte, remarca con humor<br />

las dificultades que t<strong>en</strong>ían para hablar <strong>en</strong> cast<strong>el</strong>lano qui<strong>en</strong>es<br />

les prohibían hablar <strong>en</strong> euskera: «Pasada galanta hartute nu<strong>en</strong><br />

nik euskeraz kuxu berbetan ta hiltzet itxi niri<strong>en</strong> bat<strong>en</strong>. Euskeraz<br />

kuxu berbetan, sarj<strong>en</strong>tu... kabu ei izan zuan hori, analfabetu<br />

bat. Espainol berak ezin jakin gaña, gallego zarratu bat.<br />

Kagu<strong>en</strong>, kriston pasadia emon dost<strong>en</strong> (...). Esan dost<strong>en</strong> “¿Usted<br />

qué facedes <strong>el</strong> chapurriau?” Esan ta garriko uh<strong>el</strong>a solteu<br />

ta kantseu barik jot<strong>en</strong>».*<br />

Joan Cabestany también recuerda los problemas que t<strong>en</strong>ían<br />

con las prohibiciones a cu<strong>en</strong>ta <strong>d<strong>el</strong></strong> idioma: «<strong>en</strong>tre nosotros hablábamos<br />

catalán, pero si pasaba un sarg<strong>en</strong>to o un escolta <strong>en</strong>tonces<br />

no, <strong>en</strong>tre nosotros hablábamos catalán y los vascos<br />

hacían igual». Con las cartas pasaba lo mismo, dando lugar a<br />

*. «Uno... le contestó al escolta. ¡Y de noche, eh! Lo desnudaron. ¡Y desnudo, eh! Allá lo tuvieron<br />

con <strong>el</strong> frío, ¡desnudo! ¡Firmes! Al final empezó a gritar y, bu<strong>en</strong>o, <strong>en</strong>tonces lo metieron».<br />

*. «Una vez nos castigaron, ¡Por hablar <strong>en</strong> euskera, eh! Estuvimos castigados una vez. Allí,<br />

¡Quietos! Por hablar <strong>en</strong> euskera. ¡Qué diablo, Franco!».<br />

*. «Recibí una bu<strong>en</strong>a paliza una vez que me cogieron hablando <strong>en</strong> euskera y me dejaron<br />

por muerto. Me cogió hablando <strong>en</strong> euskera uno que decían que era sarg<strong>en</strong>to... cabo. Un analfabeto.<br />

Qué además no podía saber hablar español, pues era un gallego cerrado. ¡Cagü<strong>en</strong>, me dio<br />

una paliza trem<strong>en</strong>da! Si lo tuviera aquí, lo mataría [...] Me dijo “¿usted qué facedes, <strong>el</strong> chapurriau?”.<br />

Lo dijo y se soltó <strong>el</strong> cinturón y me pegó sin parar».<br />

188

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!