18.04.2013 Views

Esclavos del franquismo en el Pirineo - Esclavitud bajo el franquismo

Esclavos del franquismo en el Pirineo - Esclavitud bajo el franquismo

Esclavos del franquismo en el Pirineo - Esclavitud bajo el franquismo

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

los barracones, y allí hacíamos filas, cuatro que si eran de la<br />

plaza de España, los otros que si eran de la Barc<strong>el</strong>oneta, y los<br />

vascos hacían igual... y <strong>el</strong> cura siempre estaba con los vascos».<br />

Con la llegada <strong>d<strong>el</strong></strong> BDST 38, formado mayoritariam<strong>en</strong>te por<br />

vizcaínos, se mantuvo esta bu<strong>en</strong>a r<strong>el</strong>ación con algunos de<br />

<strong>el</strong>los, tal y como recuerda Juan Arantzam<strong>en</strong>di, que había sido<br />

seminarista antes de la guerra: «Entxufe hartu nu<strong>en</strong>, zer<strong>en</strong><br />

horko apaiza, Bindankozekoa, ona z<strong>en</strong>, Iruñekoa zan, don Teófilo<br />

Napal. Horrek esan zu<strong>en</strong>: “koro bat ein behar degu”; baina<br />

gu baino leh<strong>en</strong>ago egondakuak, Bidankoz<strong>en</strong>, haiek ere bazeukat<strong>en</strong><br />

korua. Eta harrek esan zidan, “Hombre, estos también<br />

cantan, cantan bi<strong>en</strong> además”».* Juan se <strong>en</strong>cargó <strong>en</strong>tonces de<br />

escoger a algunos que formarían parte <strong>d<strong>el</strong></strong> coro, procurando<br />

favorecer a algunos a pesar de que no cantaran muy bi<strong>en</strong>: «Batzuk<br />

kantore polita zir<strong>en</strong>, baina beste batzuk ez, beste batzuk<br />

gosie ta... Lan eit<strong>en</strong> g<strong>en</strong>un, baina igual arratsalde batean “hoy<br />

hay <strong>en</strong>sayo, ¡eh!”, ta arratsalde guztia <strong>en</strong>saioan».* Como veremos<br />

posteriorm<strong>en</strong>te, la actitud de algunos prisioneros vascos<br />

colaborando <strong>en</strong> la misa, ya fuera cantando o incluso <strong>en</strong> labores<br />

de mant<strong>en</strong>imi<strong>en</strong>to de la iglesia, ayudó a dar una bu<strong>en</strong>a<br />

imag<strong>en</strong> de los prisioneros <strong>en</strong>tre la población local, especialm<strong>en</strong>te<br />

<strong>en</strong> <strong>el</strong> caso <strong>d<strong>el</strong></strong> BDST 38.<br />

En contraste con la indifer<strong>en</strong>cia de Igal y las bu<strong>en</strong>as r<strong>el</strong>aciones<br />

que <strong>en</strong> algunos casos hubo <strong>en</strong> Vidángoz, es <strong>en</strong> Roncal<br />

donde se aprecia y recuerda una mayor hostilidad <strong>d<strong>el</strong></strong> cura local<br />

hacia los prisioneros. Así lo expresa Sebastián Erdoiza,<br />

qui<strong>en</strong> al preguntarle por <strong>el</strong> cura <strong>d<strong>el</strong></strong> pueblo señala: «Apaiza be<br />

frankistia! Bu<strong>en</strong>o...! Okerra okerra».* A Txomin Uriarte tampoco<br />

se le ha olvidado los sermones que les dirigía este mismo<br />

cura: «Obligetan modu<strong>en</strong> gu euskaldunek a... joder! Ta erlijinodunek<br />

geu gin<strong>en</strong>. Ordu<strong>en</strong> ba bera, ze horrek z<strong>el</strong>an on berext<strong>en</strong><br />

jakit<strong>en</strong> diz<strong>en</strong> <strong>el</strong>ixatik edo eta obligetan badok, ba guk (...).<br />

“Vosotros, vascos, que decíais que t<strong>en</strong>íais r<strong>el</strong>igión!” Horrek<br />

sermoiek, bai z<strong>el</strong>an sermoiek bota... “Horregaz batu zarie: Ru-<br />

*. «Allí conseguí un <strong>en</strong>chufe, porque <strong>el</strong> cura, <strong>el</strong> de Vidángoz, era bu<strong>en</strong>o. Era de Pamplona,<br />

don Teófilo Napal. Un día me dijo: “t<strong>en</strong>emos que hacer un coro”, porque los prisioneros que habían<br />

estado antes de nosotros <strong>en</strong> Vidángoz ya t<strong>en</strong>ían también un coro, y me dijo: “hombre, estos<br />

también cantan, cantan bi<strong>en</strong> además”».<br />

*. «Algunos eran bu<strong>en</strong>os cantores, pero otros no, pero, con <strong>el</strong> hambre... Trabajábamos,<br />

pero igual una tarde nos decía: “hoy hay <strong>en</strong>sayo, ¡eh!”, así nos pasábamos toda la tarde <strong>en</strong> <strong>el</strong><br />

<strong>en</strong>sayo».<br />

*. «El cura también, ¡franquista! ¡Malo, malo!».<br />

178

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!