14.04.2013 Views

Tezozómoc, Crónica Mexicáyotl (l) - Histomesoamericana

Tezozómoc, Crónica Mexicáyotl (l) - Histomesoamericana

Tezozómoc, Crónica Mexicáyotl (l) - Histomesoamericana

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

por todas partes había bosques, serranías, barrancales, biznagales, carrizales<br />

de carrizos verdes, abrojales, magueyales de magueyes dulces,<br />

pastales, "cuilotales"; que cuando vinieron acá lo hicieron a pie,<br />

lo que flechaban, y comían, era venado, conejo, fieras, serpientes, pájaros;<br />

viajaron con sus sayas de cuero, y comían por alimento y<br />

sustento lo que se les presentaba; impulsábales hacia acá quien era<br />

su herencia, el envoltorio que traían y adoraban.<br />

25. Cuando los aztecas, los mexicanos, pasaron de Aztlán acá,<br />

llegaron a Colhuacan; después salieron de allá para acá asiendo al<br />

"diablo Tetzahuitl Huitzilopochtli"; cuando vinieron, trajeron de<br />

Aztlan Chicoccan a una mujer llamada Chimalma, cuando salieron<br />

y caminaron hacia aquí.<br />

26. Por eso, cuando partieron de Culhuacan acá los aztecas, fue-<br />

ca iniquac ompa hualoíinque inic ompa huallehuaque canohuiyan<br />

quauhtlan tepetlan atlaauhtla .teocontla Xihuallacatla, Tzihuactla,<br />

nequametla, Zacatía, Cuillotla, inohuian in hualnentiaque in huallac<br />

xipetíatiaque, ca mazatl, tochtli, tecuani, Cohuatí, tototl, inquiminaya<br />

in quihualquatiaque imehuatitmahualyetia, ihuan tonacayotl,<br />

inin techhualmonectia inyuh ye on neciz, quihualnotztia in<br />

tleinin tíapiaí inin tlaquimilol qui hualhuicaya inquimoteotiaya.<br />

25. Auh inic hualpanoque in Aztlan in Azteca Mexitin, acico<br />

oncan in Culhuacan quin oncan quihualantiquizque in Diablo tetzahuitl<br />

Huitzilopochtli in huallaque ce cihuatl itoca Chimalma ompaqui<br />

hualhuicaque in Aztlan Chicocca hualquiztiaque inic hualnenenque.<br />

26. Auh in ompa ic huallehuaque Azteca in Culhuacan nahuíntin<br />

fueron a decir los que de allá hacia acá salieron, quienes se llamaban<br />

teochichimecas, pues que cuando se movieron de allá hacia acá partieron<br />

entonces para acá: pues que por todas partes había bosque,<br />

sierra, barrancales, biznagales, carrizales, "tzihuactales", "necuametales",<br />

"zacatales", "cuilotales"; cuando por todas partes hacia acá<br />

anduvieron, cuando vinieron a pie pues venado, conejo, fiera, serpiente,<br />

pájaro era lo que flechaban cuando venían comiendo; venían hacia<br />

acá con sus sayas de cuero, y de sustento, de lo que les era necesario<br />

según ya así aparecerá; hacia acá les hacía llamar el que era el<br />

depósito de ellos, el bulto que traían, el cual adoraban.<br />

25. Y cuando atravesaron hacia acá de Aztlan los aztecas, los mexicanos<br />

vinieron a llegar allá a Colhuacan: después de allá hacia acá<br />

salieron tomando al "diablo Tetzahuitl Huitzilopochtli"; cuando<br />

vinieron, de allá trajeron una mujer de nombre Chimalma. cuando<br />

vinieron a salir de Aztlan Chicoccan. cuando caminaron hacia acá.<br />

26. Y cuando de allá, por eso, hacia acá partieron los aztecas, de<br />

18<br />

ron cuatro quienes cargaron al "Tetzahuitl Huitzilopochtli", quien<br />

venía en un cofre; los "teomamas" eran: una persona llamada Iztac<br />

Mixcoatzin, una segunda llamada Apanecatl, una tercera llamada<br />

Tetzcacoatl, y la cuarta la mujer llamada Chimalma; a éstos es a<br />

quienes se llama los "teomamas".<br />

27. Cuando llegaron a donde se alza un árbol muy grueso, un<br />

ahuehuete, se asentaron inmediatamente a su pie; luego levantaron<br />

allá un pequeño altar, en el que pusieron y asentaron también al<br />

"Tetzahuitl Huitzilopochtli"; después de hallarse allí por varios días<br />

le ofrendaron luego sus provisiones, e inmediatamente, cuado ya iban<br />

a comer, oyeron que alguien, desde lo alto del ahuehuete, les hablaba,<br />

les decía: "Venid acá quienes ahí estáis, no sea que caiga sobre vosotros,<br />

ya que mañana se derrumbará el árbol"; por esto dejaron de<br />

inmediato lo que comían; y duró mucho lo que estaban ingiriendo;<br />

¡nquihualmamaque in tetzahuitl Huitzilopochtli toncohualonotia in<br />

teomamaque ce tlacatl itoca Iztacmixcohuatzin, auh inic orne itoca<br />

Apanecatl, inic ey itoca Tetzcacohuacatl, inic nahui cihuatl itoca<br />

Chimalma yehuantinin imotenehua teomamaque.<br />

27. Auh in oacico in quahuitl ytzintla, niman ye iquitzintlanoncan<br />

on motlallique in oncanicac cenca tomahuac in quauhuitl in ahuehuetl<br />

niman oncan contlallique in tlamomoztli ipan quitlallique in<br />

tetzahuitl Huitzilopochtli, inooconttallique auh in ye iquezquilhuitiyoc<br />

niman conmanilique inimitac, niman yetlaquazquia, niman ye<br />

quicaqui aquin quinnotza iniepac huallahtohua ahuehuetl quimilhuia<br />

in oncan ancateonximica nican, amo amo panhuetziz, camotztlahuetizin<br />

ahuehuetl niman ic quicauhque in quiquaya cenca huecauh<br />

in totoloticatca niman iqomiquanique Oquitlalcahuique in ahuehuetl,<br />

oneltic inotlahuic omotzineuh ininpan poztec in quahuitl in ahue-<br />

Colhuacan, cuatro fueron los que cargaron al "Tetzahuitl Huitzilopochtli",<br />

que venía yaciendo en un cofre; los "teomamas": una<br />

persona de nombre Iztac Mixcoatzin, y una segunda de nombre Apanecatl.<br />

la tercera de nombre Tetzcacoatl, la cuarta, mujer, de nombre<br />

Chimalma; estos se dicen "teomamas".<br />

27. Y cuando vinieron a llegar al pie del árbol, luego ya por eso se<br />

asentaron allá a su pie. allá donde se alza un árbol muy grueso, un<br />

ahuehuete; luego levantaron allí el altarcito. en el que pusieron al<br />

"Tetzahuitl Huitzilopochtli" cuando también lo asentaron; y ya<br />

cuando están por varios días luego le ofrendaron su "itacate", luego<br />

ya habrían de comer, luego ya oyeron, alguien les llama de arriba les<br />

habla hacia acá, les dice: "los que estáis allá, venid acá, no se romperá<br />

sobre vosotros, pues mañana se romperá el ahuehuete"; luego dejaron<br />

por esto lo que comían, mucho duró lo que estaban engullen-<br />

19

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!