06.04.2013 Views

Viage literario a las iglesias de España. 1821. - Vall de Pi

Viage literario a las iglesias de España. 1821. - Vall de Pi

Viage literario a las iglesias de España. 1821. - Vall de Pi

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Valence<br />

1821<br />

Villanueva, Jaime<br />

V~~ M~~W~<br />

<strong>Viage</strong>a Urgel<br />

Tome 10


VÏAGE UTERAMO<br />

A LASIGLESIAS DE ESPANA.<br />

SUAUTOR<br />

~~V ~~7~~<br />

/Z~f/7~<br />

~tA'.


.f~Mg~tr c~ceco~M.


AL QUE LEYERE.<br />

Algunos que han visto los tomos <strong>de</strong><br />

este viage, me han indicado la extraneza<br />

que les causa el estilo barbare y<br />

casi insufrible <strong>de</strong> los documentos antiguoSy<br />

y la pésima ortografia con que<br />

es).an escritos. En !o cual no alcanzo<br />

qué es to que quisieron <strong>de</strong>cirme. Porque<br />

si extranan ver tan mal digeridas<br />

<strong>las</strong> escrituras <strong>de</strong> los siglos que llamamos<br />

medios, esto nace <strong>de</strong> que nun<<br />

ca habian visto esta c<strong>las</strong>e <strong>de</strong> documen-<br />

tes htstoricos, o <strong>de</strong> que por<br />

verlos tan<br />

mal escritos dudan <strong>de</strong> la existencia <strong>de</strong><br />

ellos, y <strong>de</strong> la verdad <strong>de</strong> !os hechos que<br />

refieren. Y si fuese to primero, en su<br />

mano esta el no admirarse <strong>de</strong> ello en<br />

a<strong>de</strong>lante, curando como pudieren su<br />

ignorancia. Mas si fuese lo segundo,<br />

facil cosa es coosi<strong>de</strong>rar que no porque<br />

aquellos diplomas se balten tan -rusticamente<br />

cscntos, <strong>de</strong>be tenerse por ia!so<br />

io que rc&cren; à la manera que


a.t.<br />

IV<br />

el oro no es <strong>de</strong>spreciado por <strong>las</strong> sucieda<strong>de</strong>s<br />

<strong>de</strong> la mina, ni <strong>las</strong> medal<strong>las</strong><br />

griegas y romanas <strong>de</strong>jan <strong>de</strong> estimarse<br />

por la mala calidad <strong>de</strong> sus inscnpciones<br />

y dibujos. Ticmpo era aquel en<br />

que <strong>las</strong> armas ocupaban toda la atencion<br />

<strong>de</strong> los hombfes., y su cstréptto<br />

incompatible con el cultivo <strong>de</strong> <strong>las</strong> letras,<br />

peneU'abahasta el sagrado <strong>de</strong><br />

<strong>las</strong> <strong>iglesias</strong> y <strong>de</strong> los mooasterios. Por<br />

panto general pue<strong>de</strong> <strong>de</strong>cirse que <strong>de</strong>s.<br />

do los Uempos <strong>de</strong> Carlo Magno hasta<br />

todo el siglo XII nadie fuera <strong>de</strong> estas<br />

corporaciones eclesiasUcassabia. escr!bir,<br />

como ciertamente consta <strong>de</strong> d!<br />

cbo principe (a), y <strong>de</strong> algunos con<strong>de</strong>s<br />

<strong>de</strong> Catatoua. Asi es que no solo tibros,<br />

mas ni esoritura alguna aun <strong>de</strong> <strong>las</strong> cosus<br />

menos importantes hallamos en esta<br />

ûitima provincia en todo cse periodo<br />

<strong>de</strong> tiempo, que no fuese extendida<br />

por monges<br />

6 por olérigos, ùnicos<br />

notarios <strong>de</strong> entonces; y primero por<br />

aquellos que poc estos. Mas unos y<br />

ctrosignoraban la sintaxis Ialina: <strong>de</strong>-<br />

(a) Mabilion, <strong>de</strong>re diplomat. L


v<br />

fecto <strong>de</strong> que tambîcn se res'ienten ïos<br />

-diplomas, 6 como ~amaban preceptos<br />

<strong>de</strong> les rcyes <strong>de</strong> Francia, y aun a!gunas<br />

butas <strong>de</strong> la sc<strong>de</strong> apostôtica. Y asi<br />

no conootendo el régitnen latino, cra<br />

io~ispensaMe c~tteadoptasen el vulgar<br />

~nc no admise'yariacion en los casog.<br />

Y si & esta. Mregutaridad se agregaba<br />

]a pèdantep~a <strong>de</strong> los que picados <strong>de</strong><br />

cahos se ëchaban & cazaf palabras y<br />

arases pomposaa, no es extrafio que<br />

resa!tasc el galimalias que hace obscnï~simasalgunas<br />

escritaras. Por egcmp~<br />

~qnien me <strong>de</strong>dararà et exordio <strong>de</strong> esta:<br />

~~yïue/?


Vï<br />

senis ç'~n~/agenM, pMcg~e Jcn!


VII<br />

tan à los dip!omas<br />

ta autendctdad qne<br />

ëUos ae meteoen, tampooo<br />

<strong>de</strong>ben oten<strong>de</strong>rse<br />

con eHas los<br />

que<br />

aman ta bistona<br />

<strong>de</strong> esos signes,<br />

ni<br />

pedir que<br />

<strong>las</strong><br />

corrija<br />

cl que paMîca<br />

esos prec!osos<br />

monumentos. Porque 8t son <strong>las</strong> duicas<br />

pruebas<br />

<strong>de</strong> to<br />

q-ue-entonces pas(),<br />

no<br />

se qué razon pae<strong>de</strong><br />

habcr para<br />

<strong>de</strong>ecar<br />

mas ver<strong>las</strong> adulteradas, que<br />

en su na-<br />

iiva y Ieg{(.tma ruetictdad:, ta cual pae*<br />

<strong>de</strong> ser un nuevo apoyo<br />

<strong>de</strong> la verdad<br />

<strong>de</strong> eUas. Se que se ban tomado esta ti-<br />

ccncta algunos<br />

anticuanos en <strong>las</strong> cotecciones<br />

que<br />

han<br />

pablicado, y en naestros<br />

dtas el eïndUo D. Antonio Capmahy<br />

Uegô<br />

à dcMf (o): De que ~'ocec/to<br />

e ~~trMCMOM jM~rM<br />

~erp!r<br />

~or, m <strong>de</strong>


~nt<br />

f.<br />

T?c~'~Mcre~rïo u.c. Y ~oD~rmo à<br />

estas idans reotificci ça aquella obra la<br />

OttografÏa <strong>de</strong> los documentes., cortu <strong>las</strong><br />

rcpet.tcioncs, eumendd <strong>las</strong> variaciones<br />

do una miama palabra, con el achaque<br />

do que todos estos cran dctectos<br />

<strong>de</strong>l amannense y no <strong>de</strong>l tiempo. Y seanlo<br />

enhorabucna, ~quicn me ha dado<br />

lacnUad para atinaï' à mi manera una<br />

cscrUura, que tal cual saiiô <strong>de</strong> <strong>las</strong> ma.<br />

nos <strong>de</strong>l .notario, y. no <strong>de</strong> otro modo, es<br />

!a prueba <strong>de</strong> la historia? ~Ni por que<br />

ho <strong>de</strong> privar yo à mis lectores <strong>de</strong>l <strong>de</strong>-<br />

Techo que tiencn <strong>de</strong> ver con sus ojos<br />

en la manera posihle la prueba <strong>de</strong> cualquier<br />

hecho? La cual una vez adulterada<br />

en poco d en mucho, abrese un<br />

ancho campo a la sospecha <strong>de</strong> lu veracidad<br />

<strong>de</strong>l historiador. Y este mucho<br />

tnns, cuando no se trata <strong>de</strong> documentos<br />

modcrnos <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el siglo XII acà,<br />

como los que pubticd alli aquel docto<br />

escritor, sino <strong>de</strong> los que son aoteriorea<br />

à dicha época, <strong>de</strong> los cua~es bien po


TX<br />

qnercr como dibujar hasta lo mas ma~<br />

terial <strong>de</strong> los monuMtcntos antignos, y<br />

sobre pueril dauosa al pùblico, à quien<br />

se le hace pagar mu y caro, u con la<br />

ililacion déjà <strong>de</strong> pHb!icar8e!c lo que necesita.<br />

Mas <strong>de</strong> ese extrême hasta el <strong>de</strong><br />

alterar el texto, corrigiendo <strong>las</strong> fechas<br />

como bizo Ba!ucio, y 8CtbsU).nyettdo<br />

nucstro régimen. y ortografia. a.ia que<br />

enfonces se usaba, hay mil icgnas do<br />

camino. El editor <strong>de</strong> estas cosas que<br />

<strong>de</strong>see lucir su erndicion, vàtgasc <strong>de</strong>l<br />

auxi!io <strong>de</strong> <strong>las</strong> notas, y en eUas corrija<br />

y reforme cuanto quicra, y el lector se<br />

to agradccerà por to que le ayuda en<br />

la inteHgencia <strong>de</strong> esos arcanos. Mas el<br />

texto escribase integro co~to se encupn-'<br />

tta en los originales tumbos; <strong>de</strong> manera<br />

que todos vean en sa estado verda<strong>de</strong>ro<br />

el lestimonio <strong>de</strong> la verdad histdrica,<br />

y que<strong>de</strong>n mas asegnrados <strong>de</strong> ella<br />

hasta por el tenguage y dcteotos <strong>de</strong> <strong>las</strong><br />

escrituras. Otra cosa es la puntuacion,<br />

<strong>de</strong> la cual comunmente carecen esos documcntos.<br />

Esta si <strong>de</strong>l'e suplirse para<br />

que la lectura se haga mas facil é inteligibtc;<br />

y esto es lo unico que ho !iccho


x<br />

en <strong>las</strong> que contienen m!s tomos dr~<br />

gp. Mas en lo al he crcido que Mtaria<br />

i to qne <strong>de</strong>bo, si quitaba a mis teotores<br />

cl placer <strong>de</strong> ver copindo 10 que yo<br />

vi original, y el <strong>de</strong>recbo <strong>de</strong> juxgar pos<br />

si mismos con entera conocimicnto, y<br />

aun <strong>de</strong> corregirmo en lo que yo hubie-<br />

6e enuivocado.<br />

Y pues tocamosen esto <strong>de</strong> equivocac!oncs.<br />

y qoeda todavia Ingar para<br />

~Uo, dire <strong>de</strong> alganas en ~ue he incarrtdo<br />

en los tomos do esta obra~y auu en<br />

este misnao que ahora se pub!!ca.<br />

Eo el tomo Vllt y pag. 40 y St~,<br />

hablando <strong>de</strong> los c6dtces M88. <strong>de</strong>l monasterio-<strong>de</strong><br />

RipoU, y <strong>de</strong>l senata.to con<br />

et num.~9, cuyo titulo es: Incipit liber<br />

5cnfen


Xt<br />

andave en este, por no saber caando htce<br />

aquel viagc qne la obra M8. era <strong>de</strong>l<br />

obispo <strong>de</strong> Zaragoza Tc/o/ï, el cua! <strong>de</strong>snorando<br />

los escritos <strong>de</strong> S. Gregorio M.,<br />

y or<strong>de</strong>nando su cloctrina y sentenciasen<br />

cinco tibros, !ostntHu!~ 6c~j,<br />

como S. Isidoro los très sn yos. Kstos tHtimos<br />

habia) o visto y disfrutado a~una<br />

vez en !a exceleiite eclicion <strong>de</strong> <strong>las</strong><br />

obras <strong>de</strong>i santo que Juan Griut hizo en<br />

Madrid. Y siendo tan ~emejames am!'os<br />

escritos en el tttuto y en su contpnitto,<br />

fue factt tomar e! uno por et otro, no<br />

teniendo yo présente, como no la tuve,<br />

la noticia que )as bibHotecaa dahan <strong>de</strong><br />

la obra <strong>de</strong> Ï~H/o~, ni habicndo aun ha-<br />

Hado entonces el tcstamento <strong>de</strong>l obispo<br />

<strong>de</strong> Urgel Sisebuto Il <strong>de</strong>t ano 83g, en<br />

que se lee: 7~o et co~cf


XII<br />

ci! <strong>de</strong> hallar en esta cindad, mcrced A<br />

la <strong>de</strong>struccîon general <strong>de</strong> sus bIbMot-ecas<br />

en la época <strong>de</strong> los franceses, no<br />

écho <strong>de</strong> ver la equivocacion al tiempo<br />

que imprimia el via~e <strong>de</strong> Ripo! tal<br />

cuat lo escribi en aquel tnonash'rio sin<br />

los auxilios que oportunamente me<strong>de</strong>sengana~en.<br />

Ahora que advierto mi error,<br />

Io hago pubtico non la ingenotdad<br />

<strong>de</strong> que soy <strong>de</strong>ador à la tepublica Htcrana.<br />

Otra equivocacion hc pa<strong>de</strong>ctdo en<br />

este mismo tomo X, pag. 101, don<strong>de</strong><br />

digo que el obispo N~MadoJf tenia dos<br />

hermanas Elo y Auria, y que<br />

el<strong>las</strong> !ô<br />

conflesan en la escritura <strong>de</strong> venta <strong>de</strong> un<br />

Jugar heoha al vizcon<strong>de</strong> y obispo O~s- ~/o., eeûalando entre sus Hnries <strong>las</strong><br />

tierras <strong>de</strong> ~ûtreM MCttMnom~e ~'so-<br />

Jo episcopo.<br />

t<br />

i<br />

°<br />

Y cierto no es asi, sino<br />

que estas palabras recaen sobre et comprador~<br />

comopue<strong>de</strong> verse en la misma<br />

cscritura(pag. &55). De manera qne<br />

~'sado era hermano <strong>de</strong> Wadaldo, y no<br />

<strong>de</strong> dichas senoraa.<br />

Asinusmo <strong>de</strong>be auad!rse al artienlo<br />

<strong>de</strong>l obispo Nantigiso una noticia que


XHB<br />

ya se diô en el viage al monastcfto <strong>de</strong><br />

S. Pedro <strong>de</strong> la PcHeHa~ y qne es muy<br />

gtoriosa para este prelado. Dicese en el<br />

tomo présente (pag. 83) que en el ano<br />

goo <strong>de</strong> Cristo dcdic6 este obispo la<br />

iglesto <strong>de</strong> Santa Mana <strong>de</strong> Lacorre; mas<br />

no se dtce qoe en la escrhura hecha sobre<br />

esto y publicada ya en el tomoViM<br />

(pag. a5~), excomaig~ el obispo a les<br />

que motes).asenà aquella iglesia en sns<br />

poscstones ex parte Dei OM~~po~e~<br />

et beati Petri et per ~oMt~u/M~pt!~<br />

Sergium<br />

~~iJjR~M' ~E!7~. Estas<br />

U!dmas palabras <strong>de</strong> un obispo que segun<br />

la discipUna <strong>de</strong> aquel ).iempo no<br />

<strong>de</strong>bia sa conurmacion à ta sedc Tpnjana,<br />

ctaratnentc alu<strong>de</strong>n al respeto con que<br />

nuraba la persona <strong>de</strong>l papa Sergio Ht.<br />

El cual, annque e)ccto en 8ç8 por<br />

muerte <strong>de</strong> Teodoro H se vtô precisadc<br />

à andar prëfugo y <strong>de</strong>sterrado <strong>de</strong> Roma,<br />

cuya se<strong>de</strong> invadteron snecsivamente por<br />

espacio <strong>de</strong> siete anos Juan ÏX, Benedicto<br />

IV, Leon V y Cristobal; hasta<br />

que <strong>de</strong>puesto y encarcelado cl uUttn~<br />

fue !!aniado por et elcro y puebio el 1egitimo<br />

papa Sergio en el auo ~o~. Pues


XiV<br />

esta es la gloriaqne yo dccia <strong>de</strong> nuestro<br />

obi'-po, y tambien <strong>de</strong> la iglesia <strong>de</strong> Espaça<br />

que dorante los siete aHoa <strong>de</strong><br />

aqt!pUa usarpacion., tuviese por verda<strong>de</strong>ro<br />

papa a~ejne !o cra, Uamandole~cn!ore//ï<br />

MeHMy no dndando dar en es.<br />

crituras pttbttcases).e lestimonio <strong>de</strong> veneracion<br />

al arrojado tiràuicamente <strong>de</strong><br />

la capital <strong>de</strong>l mando.


INDICE<br />

DE LAS CARTAS QUE<br />

CONTIENS ESTE TOMO.<br />

?AG.<br />

CAM-ALXXX. Caldlogo <strong>de</strong> obispos <strong>de</strong> !7rge/<br />

w-MC/~w/M


jP~'M.<br />

ERRATAS.<br />

P'M.<br />

C.)<br />

m<br />

S. Mignel<br />

t<strong>de</strong>tn.<br />

<strong>de</strong> CH)a.<br />

Cuxit.<br />

Mo~.<br />

Euhtia. Eventa.


T. X.<br />

VIAGE LITERARtO<br />

A LAS IGLESIAS DE ESPANA.<br />

CARTA LXXX<<br />

Ca


2 VtACE UTEKARtO<br />

<strong>de</strong> un golpe el terreno, y dar a conocer<br />

este campo fertil <strong>de</strong> nuestru historia ec!etiastica.<br />

Obratnas largues y trubajosact<br />

h'to rccorriendo pnso a paso, examinando<br />

uno Iras otro !os Itfcbos <strong>de</strong> sus prelados.<br />

Pct'o hay entre ellos algunos tan ilustres<br />

y scûahuios en tétras y Ytt'tud, que estoy<br />

ctHt'to que no te ha <strong>de</strong> pesar el tiempo que<br />

gastares CHleer, como yo doy por bien empleado<br />

el que me ocupo en exatamar los<br />

monumentos que nos <strong>de</strong>jaron, y en escribn'<br />

to que <strong>de</strong> ellos résulta. Aun <strong>de</strong> los que<br />

no pue<strong>de</strong>n igualarles en la importancia <strong>de</strong><br />

su nombradia <strong>de</strong>sea la historia saber la<br />

existencia y cronotog!a exacta para la me-<br />

)0t' y mas iundada averiguacion <strong>de</strong> los hcchos<br />

civiles, puesto que en los congresos<br />

y en los diplomas reales era costumbre que<br />

se haUasen y asistiesen los obispos. Y si<br />

quisieren aprovecharse, no sera poca la<br />

utilidad que sacaran los vecinos <strong>de</strong> la Galia<br />

Narbonense, cuya historia eclesiastica<br />

no pue<strong>de</strong> Hegar a su perfeccion sin el puntual<br />

conocimiento <strong>de</strong> los obispos <strong>de</strong> la que<br />

llamaban Marca Hispânica.<br />

La perspectiva <strong>de</strong> estas utilida<strong>de</strong>s, y<br />

mas que todo el placer <strong>de</strong> hallar la verdad<br />

en sus mismas fuentes, nie han sos-


A LAS IGLESIAS DE ESPAÇA. 3<br />

tenido para que no <strong>de</strong>smayase en esta empresa,<br />

ardua sobre manera,<br />

me precedido ninguno en<br />

por no haber-<br />

semojante trabajo~<br />

y por haber tenido que sacriftcar<br />

mucho tiempo a la fastidiosa ocupucion <strong>de</strong><br />

registrar centcnares <strong>de</strong> pergannnos que solo<br />

eran utiles para fijar la existencia <strong>de</strong><br />

]os obispos. Cosa que quien haya probado,<br />

cso solo sabra apreciar en to que vate. Mas<br />

esta es mi obligacion, y Dios quiera que<br />

haya cumplido bien con ella.<br />

He dicho que nadie me ha precedido<br />

en este trabajo porque nada me ha aliviado<br />

en él el catàlogo <strong>de</strong> obispos <strong>de</strong> esta iglesia<br />

<strong>de</strong>s<strong>de</strong> los tiempos apostdlicos, que en<br />

t~y se inrprimio al priucipio <strong>de</strong> <strong>las</strong> sinedales<br />

<strong>de</strong>l ilustrisimo Setior Don Fr. Sebastian<br />

<strong>de</strong> Victoria<br />

<strong>de</strong> <strong>de</strong>cir lo que<br />

y Emparan.<br />

siento ha<br />

Antes, si he<br />

duplicado mi<br />

fatiga por <strong>las</strong> increibles equivocaciones,<br />

anacronismos é inexactitu<strong>de</strong>s <strong>de</strong> que esta<br />

Ileno. Frecuentemente omite nombres <strong>de</strong><br />

obispos, sin <strong>de</strong>jarics hueco entre el antecesor<br />

y sucesor, los a<strong>de</strong>lanta y los atrasa,<br />

y tambien hace <strong>de</strong> uno dos y <strong>de</strong> dos<br />

uno. Dcjo à parte que guiado por los falsos<br />

crouicones, y dcjandose arrastrm' <strong>de</strong><br />

un atnor <strong>de</strong>smedido a su igtesia, pone por


VIAGE UTERARtO<br />

su primer obispo y fundador a S. C~<br />

/oM, uno <strong>de</strong> !os siete varonesapostoiiuos,<br />

por la sente~nza <strong>de</strong> ~cr~t, ciudad (ton<strong>de</strong><br />

f!jo su silla aqnel santo obispo, con


A LAS ïGLEStAS DE ESt'A~A. 5<br />

e<strong>las</strong>e <strong>de</strong>jara<br />

t <<br />

<strong>de</strong> ser verdad,<br />

t<br />

y <strong>de</strong> mercccr<br />

todo eL respeto que ella se <strong>de</strong>be, ô coma<br />

si por tratarse <strong>de</strong> cosas piadosa:) fuese<br />

ménor pecado dar entrada à la mentira,<br />

que ninguna ley tolera ni aun en <strong>las</strong> civiles.<br />

Digo pues que <strong>de</strong>jo esos arcanos !ustot'icos<br />

para los escritores que con mayor<br />

comodtditd y copia <strong>de</strong> tikros pucdan <strong>de</strong>-<br />

MOittrar Psas fabu<strong>las</strong>, en que no es menester<br />

que se fatiguen inucho. Yo como viagère<br />

diré solo <strong>de</strong> Io que pueda apoyarse<br />

en algun documento existcnte. Por tal<br />

cuento c! precioso codice <strong>de</strong> canoncs~ que<br />

se guarda en esta iglesia, <strong>de</strong>l cual dhc otro<br />

dia, y en dondc estan <strong>las</strong> subscripciones <strong>de</strong><br />

los ohispos que asistieron â !os concilios.<br />

As! que onpezat'ë mi calâlogo <strong>de</strong> obispos<br />

Urgc!enscs <strong>de</strong>s<strong>de</strong> dondc en)picza esta noticia,<br />

no contando en su serif a los que<br />

no consten en este cddicc ni en el Gerun<strong>de</strong>nse,<br />

cuyos apuntcs tcngo a la vista.<br />

No serâ inutil para el mismo objeto la<br />

copia (a) <strong>de</strong> un brève eatatogo <strong>de</strong> estos<br />

prelados, que baHc en uno raies <strong>de</strong>l<br />

<strong>de</strong> los carto-<br />

monasterio (le Gerri. Licga hasta<br />

(a) Apead.n. I.


6 Vt~GE HTEh&MO<br />

la mitad <strong>de</strong>l siglo XII, que es cuando. sp<br />

eset'ibio, como lo indica la letra. Defeotos<br />

tiene, y no pocos mas tambien tiene<br />

aciertos,<br />

la verdad.<br />

que han<br />

Y si por<br />

coutribuido a hatiar<br />

<strong>de</strong>fectos lus hubt~Fa"<br />

mos, inédites <strong>de</strong>berian quedar todQS los<br />

croniconcs antiguos, sin exceptuar uno<br />

solo. La historia necesita que se divulguen<br />

sus pruebas cualesquiera<br />

Bitste <strong>de</strong> esto, y vamos<br />

que eUas sean.<br />

nuestra labor.<br />

Solo advierto que aunque comenzaré<br />

<strong>de</strong>scle el sigio VI, no por eso se infiera que<br />

no hubo preiadosanteriot'csque gobernaseu<br />

esta iglesia; antes tengo por YPt'os!n)H que<br />

los hubo <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el primero o segundo si-<br />

glo <strong>de</strong> la cristinndad, la cual consta que<br />

plantô aqui S. Saturnine 0. <strong>de</strong> Tolosa, <strong>de</strong><br />

quien <strong>de</strong>cia un cddicc <strong>de</strong> Ripoll en el siglo<br />

XI ~M


A LAS t&LEStAS DE ESPAMA. 7<br />

constando amenés eran me~or es pasar<br />

todo ese espacio <strong>de</strong> tiempo en silencio, viniendo<br />

a !o cierto é indubitable. Por la<br />

misma razon <strong>de</strong>jo <strong>de</strong> habtar <strong>de</strong> los que el<br />

catalogo <strong>de</strong> Gerri pone inmediatos A Sun<br />

Justo; no porque yo niegue que io fuesen<br />

~~«MO por espacio <strong>de</strong> XXII :)nos, y CMdila<br />

VIIH; sino que ~eo que no guarda<br />

el or<strong>de</strong>n cierto, colocando à Mn~re~o antes<br />

<strong>de</strong> S. Justo, y asi hay otras dudas<br />

que me obligan a dcsenten<strong>de</strong>Dne <strong>de</strong> cse<br />

examen que à ti y â mt seria fastidioso,<br />

y d contentarme con mi codice <strong>de</strong> canones<br />

en el cuat el priniero que hallo cierto<br />

é indudable es<br />

S. JUSTO.<br />

Des<strong>de</strong> antes <strong>de</strong> Sa~ hasta


S VtAGEt.t'fERAKfH<br />

TT ) T ~t<br />

en el codico Urgelense /M C/


A LAS ÏGLESÏA!! DE ESPAÇA.<br />

1 1 --6motivo<br />

<strong>de</strong> io que se tratase contra este<br />

M


10 YtAGEH't'HHAtttO<br />

De <strong>las</strong> virtu<strong>de</strong>s yeutto<strong>de</strong>estesanto<br />

obispo haHard noticia el que la quisiere<br />

en los BoUando:! y en Domencch (~. <strong>de</strong><br />

Cf~M~). Acd se cctebra su fiesta a 28<br />

<strong>de</strong> Mayo, con el oficio todo <strong>de</strong>l comun,<br />

sin httber en ningun codice memoria <strong>de</strong><br />

habcrto jatnos tenido propio. Mas digno<br />

es todavia <strong>de</strong> notarse que ))!)b!endo memoria<br />

cierta <strong>de</strong> que en el siglo XI cran aqui<br />

veneradas sus reliqutas, y empleadas como<br />

di)t: otro dia (a) en 1:) consagracion <strong>de</strong><br />

los aitares, y aun <strong>de</strong> haherse et'igido algunos<br />

en honor suyo en <strong>las</strong> <strong>iglesias</strong> <strong>de</strong> ]a<br />

diocosi~ segun se verâ en este catalogo<br />

cuando lleguemos al ano to~f); sin embargo<br />

no hay mencion <strong>de</strong> su fiesta en t!6t,<br />

at tiempo que<br />

x<br />

se sefralaron <strong>las</strong> principales<br />

<strong>de</strong>l ano para fijar <strong>las</strong> obligaèioncs <strong>de</strong><br />

los prepositos<br />

en eUati (&). Sin duda se reputaba<br />

por fiesta poco pt'incipat, 6 acaso<br />

no la habia, como ciertamente !o po<strong>de</strong>-<br />

[<br />

mos asegurar <strong>de</strong> los siglos XIV y XV,<br />

puestoquenosehaHa mcntOt'ia tle ella<br />

en esos siglos ni en )os tnisaies ni en los<br />

breviarios propios <strong>de</strong> esta iglesia, como c<br />

(


A LAS IGLESIAS DE ESPAÇA, 1 1<br />

tampoco en nna bien digerida <strong>de</strong>l<br />

consueta entera y muy<br />

siglo XV. El rnismo silencio<br />

se observa en cuantas !etanias he<br />

visto <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el siglo XIII hasta el XV, sicndo<br />

asi que jamas se omite en esos codices<br />

la memoria <strong>de</strong> los SantosErtnengoly<br />

Odon que son tan posteriores; aunque<br />

acaso e


t3a YtACEU'fEKAtUO<br />

tado~e ftWy ~'g'


A LAS tGLEStAS DE ESPAÇA. t3<br />

eo~t. Gran<strong>de</strong> este haUazgo<br />

fue et<br />

y con<br />

gozo que tuve<br />

el <strong>de</strong> a!gunos<br />

con<br />

fi'agmentos<br />

<strong>de</strong>l mismo escrtto que hallé en<br />

algunas hojas sueltos<br />

don<strong>de</strong> iguahnente se<br />

<strong>de</strong> otro<br />

atribuye<br />

breviario,<br />

al mismo<br />

padre pot'que eso solo era ya una prucba<br />

<strong>de</strong> ser obra <strong>de</strong> este doctor, cuyo len-<br />

guage a<strong>de</strong>mas en nada dcs<strong>de</strong>cta <strong>de</strong>l (lue<br />

usaron los PP. <strong>de</strong> nuestra iglcsia goda. En<br />

este estado tiegnc a la iglesia <strong>de</strong> Roda en<br />

Aragon, don<strong>de</strong> entre otras cosas preciosas,<br />

<strong>de</strong> que habiarë algun dia dando!o Dios,<br />

conservan un codtcc santoral o leccionario<br />

fol. vit. MS. en caracter gotico cut'sivo,<br />

lo tnas tar<strong>de</strong> à principios<br />

solo contiene sermoncs<br />

<strong>de</strong>l siglo XI, que<br />

en <strong>las</strong> uestas <strong>de</strong><br />

nuestra Senora, actas <strong>de</strong> los martu'es pt-itnitivos,<br />

y <strong>de</strong> solos tres confesores, es a saber,<br />

S. Bricio S. Martin y S. En este Hbro pues entre<br />

Nico<strong>las</strong>.<br />

varios sermones<br />

para la fiesta <strong>de</strong> S. Vicente titular<br />

<strong>de</strong> la iglesia, se halla entero y mucho mus<br />

completo que en aqucl hreviano el sobrcdicho<br />

sermon con este epigrafe<br />

~


i~ VlAGE HTERA.RtO<br />

por no aiargar ahora mi narracton y distt'aertNC<br />

mucho <strong>de</strong> mi objeto he puesto<br />

varias notas sobre algunos pasages <strong>de</strong> esta<br />

obt'iUa tocantes a la verda<strong>de</strong>ra patria <strong>de</strong><br />

tan Insigne martir, al lugar don<strong>de</strong> se predicd<br />

este sermon y otras cosas curiosas.<br />

Dcsenibarazado <strong>de</strong> esto, pcosigo mi catalogo<br />

<strong>de</strong> obispos, en cl cual haUo que el<br />

impreso cuenta por succsorcs <strong>de</strong> S. J~M~~o<br />

à ~~


A LAStGhjEStASDE ESPAÇA. 15<br />

SIMPLICIO<br />

existente ~e~~e 58g /tf< 5gg.<br />

Snbscrihio este prciado en el


l6 ~iAGË LITERARIO<br />

haber asistido ZcKae/'


A LAS MMSïAS DE ESPAÇA.<br />

t?<br />

<strong>las</strong> concilios V, VI y<br />

T. X. a<br />

VII no se halla no- 1<br />

ticia <strong>de</strong> obispo <strong>de</strong> Urgel, ni <strong>de</strong> viearioque<br />

aststiese en su nombre. Mas en el VIII,<br />

celebrado en el ano 653, asistio ~aM/'ello<br />

firmsando segun nuestros codices en el<br />

nùm. ~t aunque en otros vat'ta este lugar.<br />

Dos aftos <strong>de</strong>spues se ceiebt'6 el concilio<br />

IX, y en é) subscribi6 el mismo obixpo<br />

en el nùm. 10. Quien hara caso <strong>de</strong><br />

que el impreso diga que murio hacia el<br />

ailo 6yo? Aunque si esto fuese asi, no habiendo<br />

por otra parte memoria <strong>de</strong>l sucesot-<br />

ZeM~ertCo hasta el ano 683 parece<br />

quedar hueco su(tc!ente para colocar al<br />

obispo Jacinto el cual siguio <strong>las</strong> ban<strong>de</strong>ras<br />

<strong>de</strong>l tirano Pauto contra el rey Wmnha<br />

y dufendtcndo el castillo. <strong>de</strong> Livia en<br />

la Cerdana fue hecho prisionero por <strong>las</strong><br />

tropas <strong>de</strong> aquel rey juntatnente con Araugiscto.<br />

Digo que vendria bien colocar aqui<br />

a este obispo porque cabalmente aquel<br />

rey !o fue <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el 6ya hasta el 680. Mas<br />

cl dano esta en que no tenemos una certidumbrc<br />

<strong>de</strong> que fuese obispo <strong>de</strong> Ut'ge!;<br />

porque aunque Pedro <strong>de</strong> Marca (/<br />

col. 62) es <strong>de</strong> este parecer ~quien asegurara<br />

que no lo fuese <strong>de</strong> otra silla <strong>de</strong>.la<br />

parte <strong>de</strong> Narbona don<strong>de</strong> Paulq uiandaba?


t8 YtAGE UTERARtO<br />

Porque la historia <strong>de</strong> la expedicion do dicho<br />

rcy, escrita por nuestro Juliano Toledano,<br />

ùnico documento dou<strong>de</strong> se nienciona<br />

J


A t~~t? LAS LIo./1.D !Gt.EStA8 ~~t~t~~i~<br />

A~¡:nA'"<br />

BE UJ4 uc< ESPAÇA. l.4¡:Jrll.i' j&or~ftAt<br />

t~ 9'<br />

do en cl lugar ~c); y esta es la ùit!ma me-.<br />

moria que hay <strong>de</strong> este preiado.<br />

Despucs <strong>de</strong>l cual et sobredicho cat~!ogo<br />

poue la serie no interrumpida <strong>de</strong> tos<br />

obispos dcl siglo VIH <strong>de</strong> esta manera:<br />

.P~'W~tO. Muerte.<br />

~'&


ao T!ACE LITERARtO<br />

~t't t't<br />

principe C/


A t.AS tOLEStAS DE ESPAÇA.. aï<br />

'1 Il<br />

cucta, sino <strong>de</strong> itaber aprcndido <strong>de</strong> et los<br />

errores que


~2 VtA&ELtTERAMO<br />

primero que diese en ese dcsTano; cl cual<br />

tuvo su origen en Cordova, don<strong>de</strong> ya tenian<br />

escuc<strong>las</strong> florecientes )os arabes, y con<br />

ellos estaban mezclados muchos doctores<br />

cristianos. Y esa nueva doctrina <strong>de</strong> la Bética<br />

fue la ocasion <strong>de</strong> que JF/~


A LAS !GLEStAS DE ESPAÇA. 23<br />

lee en la Marca tiisp. (col. 3~3J, en el cua!<br />

se hatiat'on los obispos <strong>de</strong> Arles, Aix, Em-<br />

brun Viena, Bourges, Auch y Bour<strong>de</strong>aux,<br />

y en que ana<strong>de</strong>n que el mismo ~e~ snhscribio<br />

n !a con<strong>de</strong>nacion <strong>de</strong> su error. Otra<br />

con<strong>de</strong>nacion se supone hecha en et tnismo<br />

aito ~Qt en un concilio <strong>de</strong> Ftiout, coa-<br />

gregado por S. Paulino obispo <strong>de</strong> Aquiïeya.<br />

~e/t~c <strong>de</strong>hio reincidir en su Ct'ror,<br />

puesto que en el ailo s!guicnte fue ettado<br />

la presencta <strong>de</strong> Carlo Magno y al concilio<br />

<strong>de</strong> Ratisbona don<strong>de</strong> fuc con<strong>de</strong>nada<br />

<strong>de</strong> nuevo por el mismo su doctrina; y<br />

Hevado <strong>de</strong>s<strong>de</strong> alli a Roma la abjurd otx<br />

vcz <strong>de</strong>tantc <strong>de</strong>l papa con to cual se le<br />

permitio volver at gobierno <strong>de</strong> la tg!csitt<br />

<strong>de</strong> Urge!. Mas sea que él recayo o como<br />

yo creo que jE'~


2~ VtAGE UTERARtO<br />

raoon <strong>de</strong> <strong>las</strong> tmagcnes, por no haber sabido<br />

leer 6 enten<strong>de</strong>r el canon <strong>de</strong>l concilio<br />

Niceno. Mas esto ni es <strong>de</strong> este lugar,<br />

ni quita que fuese bien con<strong>de</strong>nado el error<br />

<strong>de</strong> los adoptivos.<br />

Y no solo los concilios sino muchos<br />

sabios extrangeros escribieron contra nuestro<br />

obispo ~c~ entre los cuales se distinguio<br />

~~CK


A LAS IGLESIAS DE ESPAÇA. 25<br />

cia <strong>de</strong>l rey, y fue alli oido sin que seie<br />

biciese molestia ni vcjacion aigunf). De<br />

don<strong>de</strong> innft'e aquel cso'itor que eu y~o estuvo<br />

eu Urgel el obispo <strong>de</strong> Lyon /<<br />

do, lo cuat no podia ser sino con ocasion<br />

<strong>de</strong>l concilio. Df)ando en su probubiHdad<br />

la primera <strong>de</strong> estas dos razones, ta sfgonda<br />

hace poca fuerza pot'~ue cotttO iucgo<br />

veras el Zf«'


36 VtAûE UTERAMO<br />

cipio <strong>de</strong> un opuscule que escribio contra<br />

los crrores <strong>de</strong> Felix, afirma que hallo entre<br />

sus papeles una nota 6 esqnela en que<br />

renovo su opinion ya con<strong>de</strong>nSda; <strong>de</strong> don<strong>de</strong><br />

concluye que muriô en el error. Min<br />

en cosa tan grave era necesario que aquel<br />

escritor probase que dicha cédula era poster!or<br />

â su <strong>de</strong>posicion y retractacion. Asi<br />

es que no haciéndolo, a pesar <strong>de</strong> su dicho,<br />

la mayor parte se inclinan a creer que murio<br />

en la verda<strong>de</strong>ra fe <strong>de</strong> la iglesia catôHca.<br />

En la coleccion <strong>de</strong>l car<strong>de</strong>nal Aguirre ha-<br />

llaràs la confesion <strong>de</strong> ~K ~c, que es una<br />

ep!stola dirigida à varios clérigos <strong>de</strong> Urgel,<br />

exhortandoles a la verda<strong>de</strong>ra fe <strong>de</strong><br />

Jcsucristo y <strong>de</strong>testacion <strong>de</strong>l error que<br />

abrazaron con ë). Dentro <strong>de</strong> poco veras<br />

otras pruebas <strong>de</strong> la existencia <strong>de</strong> esos mismos<br />

clérigos, y <strong>de</strong> <strong>las</strong> penitencias que en<br />

razon <strong>de</strong> eso se les impusicron. Esta profesion<br />

<strong>de</strong> fe la escnbio <strong>de</strong>s<strong>de</strong> su <strong>de</strong>stierro,<br />

cuando enteramente <strong>de</strong>puesto <strong>de</strong> su silla<br />

no tenia ya esperanza <strong>de</strong> volver a ella con<br />

el engano <strong>de</strong> una confesion fingida. Y asi<br />

es <strong>de</strong> creer que la hiciese con sinceridad,<br />

y que<br />

°<br />

H<br />

en ella perseverase. Otra prueba <strong>de</strong><br />

su final conversion <strong>de</strong>be ser el caracter <strong>de</strong><br />

`<br />

.Fc~ a quien todos, incluso Alcuino que t


A )LAS !8LEStA8 DE RS~A~A. 3~<br />

fue su antagonista, y el obispo Agobardo<br />

que tanto se ensangrentd contra et dcspues<br />

<strong>de</strong> muerto, todos, digo suponen ser hotnbre<br />

<strong>de</strong> muy santa vida y <strong>de</strong> un celo estnerado<br />

por la pureza <strong>de</strong> la fe, cuyo ardor<br />

y no otra cosa le hiciese caer en et error.<br />

Asi todos celebran to que trabajo en dcfcndct'<br />

la religion cristtana contra los mahometanos,<br />

parttcu!at'mente Alcuino el<br />

cual en su carta XV hace mencion <strong>de</strong> una<br />

disputa <strong>de</strong> Felix contra un sarraceno, la<br />

cual dice que no habia podido ver, y que<br />

segun le habian infbrmado se haHaria en<br />

po<strong>de</strong>r <strong>de</strong> Laidt'ado, obispo <strong>de</strong> Lyon.<br />

Esto es lo que por ahora he recogido<br />

<strong>de</strong>l famoso obispo ~J~ quien <strong>de</strong> nna<br />

parte ]a iglesia <strong>de</strong> Urgel ha contado por<br />

uno <strong>de</strong> sus siete obispos santos, y el escritor<br />

<strong>de</strong>l catalogo <strong>de</strong> Gerri en el siglo<br />

XII redondamente llama santo, y a quien<br />

junto con EUpando escusan Francisco Suarez,<br />

GabrielVazquez w co~/MeM~. theolog.<br />

y Nieremberg en su carta D. Lorenzo<br />

Ramirez<br />

di, pag.<br />

<strong>de</strong> Prado (~t


~8 VIAGE UTERAHtO<br />

han agregado Pagi en <strong>las</strong> notas a Baronio,<br />

M.


A LAS ÏGLESÏAS DE ESPAÇA.<br />

t i~'<br />

tal crimen sino solo A <strong>de</strong>i'en<strong>de</strong>r 6 excusar<br />

cuanto pueda ser su persona asi como<br />

vco que todos le acriminan copiandose<br />

unos a otros, y acaso sin exatninar<br />

ïits tachas <strong>de</strong> los primeros que trataron <strong>de</strong><br />

eso. Pudiera pues reducirse d probar los<br />

art!culos s!gn!entes.<br />

t.° CatTtcter <strong>de</strong> jFb~


3o YtAGE UTEHAMO<br />

créera posible, por mas que Pagi se dé tormcnto<br />

en hacerlo verisinni, que en solo el<br />

aHo yoc) se tuviese el concilio <strong>de</strong> Urgel, y<br />

que <strong>de</strong> resultas fueso Felix a la conferencia<br />

lihre <strong>de</strong> Aquisgran<br />

sase al concilio Routano,<br />

y que<br />

don<strong>de</strong><br />

luego pa-<br />

fuese <strong>de</strong>pucsto<br />

? jCuben en solo un ano tantas idas<br />

y vonidas, y tantes y tan graves congresos?<br />

No !o du<strong>de</strong>s en este negocio se han.<br />

multiplicado los concilios y aun se han<br />

alterado sus épocas y Dios sabe lo que<br />

resultarâ si se examina <strong>de</strong>tenidamente esta<br />

materia, en que sobre la itdta <strong>de</strong> documentos<br />

ciertos, parece haber habido erupeno<br />

en no aclarar los que quedan. Asi<br />

es que se da por cosa avet'iguada el viago<br />

<strong>de</strong> Laidrado obispo <strong>de</strong> Lyon à celebrar<br />

un concilio en Urgel en 7~9, y otro via-<br />

ge poco <strong>de</strong>spues para .curar <strong>las</strong> IIagas que<br />

hizo el error en esta cristiandad. Pues no<br />

tardaras \'er que en el ano 806 tenia esta<br />

silla un obispo propio Ilamado ~e~/ere~o,<br />

con el cual seguramente equivocaron<br />

el<br />

otro. Mas el catalogo <strong>de</strong> Gerri solo conce<strong>de</strong><br />

à Jf~e~.c 0 anos <strong>de</strong> pontificado; y esto<br />

por lo menos haec ver, que habiendo cojnenzado<br />

bacia el ~83 d siguiente solo<br />

le duro hasta el 794, que es puntuaimcn-


A LAS IGLESIAS CE ESPAÇA. 3t<br />

1 l '1"11<br />

te la época <strong>de</strong>l concilio <strong>de</strong> Francfort, en<br />

que fue <strong>de</strong>puesto y <strong>de</strong>sterrado à Lyon,<br />

como asegura Adon en su crdnica (~. llisp.<br />

co/. a~t). Y si esto es asi, que yo creo<br />

ser to cierto ~que lugar daremos a lo que<br />

se cuenta <strong>de</strong> la persona <strong>de</strong> Felix, digo <strong>de</strong><br />

sus nuevos viages y comparecencias en<br />

los anos'poste riores hasta el 799? Déjolo<br />

otra vez, hasta que Dios quiera.<br />

CARTA LXXXI.<br />

CoH~nMa e~e~MCO~o/o~o Urgelense, <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />

fines <strong>de</strong>l siglo ~7/7 hasta fines <strong>de</strong>l<br />

ivii querido hermano: Salimos ya <strong>de</strong> aque-<br />

Hos tiempos obscuros, que no nos han <strong>de</strong>jado<br />

otros documen tos <strong>de</strong> los obispos <strong>de</strong><br />

Urgel, mas que la noticia <strong>de</strong> haberse ha-<br />

Jlado en los concilios. Vamos a entrar ya<br />

en la época diplomatica quiero <strong>de</strong>cir, en<br />

que tcncmos escrituras que citar y analixar<br />

aunque eso mismo que es <strong>de</strong> gran<strong>de</strong><br />

ayuda para la historia, es <strong>de</strong> mayor trabajo<br />

para el historiador. Y si bien esta<br />

iglesia <strong>de</strong> Urgel tiene la gloria <strong>de</strong> aventa-


33 TtAGEMTERAMO<br />

jarse todas <strong>las</strong> <strong>de</strong> Espaiia en la anttgue~<br />

dad <strong>de</strong> <strong>las</strong> escrituras que conserva tambien<br />

le cornpren<strong>de</strong> suerte comun à <strong>las</strong><br />

<strong>de</strong> Cata!una <strong>de</strong> seguirse en esos documentos<br />

el calendario por los anos <strong>de</strong> los reyes<br />

<strong>de</strong> Francia cosa que confun<strong>de</strong>, y tal<br />

vez es causa <strong>de</strong> eqtuvocactoues iastimosas.<br />

En fin, yo ir~ diciendo to que he haltado,<br />

corrigieudo <strong>de</strong> paso el «1catàlogo<strong>de</strong> obispos<br />

impreso en laa Sinodales, y aftadietido<br />

algunos prelados que alli no se mencionan.<br />

Eipt'hncro<strong>de</strong> los omitidos, <strong>de</strong>spues<br />

<strong>de</strong>l célèbre jFe~, es<br />

RAUDULFO<br />

~Mt/0~'(~)<br />

existente en e~


A LAS MLEStAS DE ESPAÇA. 33<br />

terio <strong>de</strong> S. Gines <strong>de</strong> Bellera. Dice que esto<br />

lo hizo CK~ consilio et assensu jR~<<br />

fi episcopi


34 VtAGK UTERAKtO<br />

!.° Su fecha es 7MjtC!one anno<br />

~J!T~ t~


A M« tGLEStASDE ESï'A~A. 35<br />

conquista contra los moros y teniendo<br />

los reyes <strong>de</strong> Francia necesidad <strong>de</strong> subdividir<br />

los gobiernos particulares, separaron<br />

cl condado <strong>de</strong> Tolosa <strong>de</strong> los <strong>de</strong> nuestros<br />

<strong>Pi</strong>rincos, aunque el <strong>de</strong> Pal<strong>las</strong> y Ribagorxn<br />

continuaron por algun tiempo ntas todavia<br />

reuntdos. Y pues aqui se inHtu!a<br />

Raimundo con<strong>de</strong> <strong>de</strong> Totosa, cict'to parece<br />

que vivia en esa época y por consi-<br />

guiente nuestt'o obispo.<br />

3.* Hal<strong>las</strong>e en la escritura <strong>de</strong>spues <strong>de</strong><br />

la subscripcion <strong>de</strong>l obispo /ïaKjM//o que<br />

dtd su pcrtuiso y apt'oboaquelta donacion,<br />

ott'a <strong>de</strong> esta manera jR«K(/M~M~e~co~~<br />

me A~yc/'f&o. Esta breve firma inmediata<br />

a ta otra que <strong>de</strong>cia extendida mas à h<br />

larga, prueba la verdad <strong>de</strong> que en esta se<strong>de</strong><br />

bubo dos ohispos <strong>de</strong> este nombre y<br />

el uno <strong>de</strong> ellos sabemos cierto que !o fue<br />

<strong>de</strong>s<strong>de</strong> el


36 VIAGE LITERARIO<br />

4.' No <strong>de</strong>sdicen <strong>de</strong> esta época antes<br />

saben mucho al goticismo y antiguedad<br />

<strong>de</strong> ella los nombres <strong>de</strong> la mayor parte<br />

<strong>de</strong> los testigos que aqui sucnau M


A LAS tGMStAS DE ESPAÇA.<br />

&.n_ 1 _1 U 1 1<br />

3t<br />

tuvo hasta el uno 801 ruëgote que consi- 1<br />

dère que <strong>las</strong> esclarecidas ïictorias que este<br />

principe atcanxo <strong>de</strong> los moros, obligaron<br />

d muchos a darte anticipadamcnte ese dictado<br />

<strong>de</strong> ciogto como entre otros hizo el<br />

concilio <strong>de</strong> Narbona <strong>de</strong>l n88 d ~0: segun<br />

otros crcen, en et cual repetidas veccs es<br />

Mamado !w~era~o/' diez 6 docc anos antes<br />

que to fuese (a).<br />

Otros sospecharan que este 7ï


38 t'!AGE UTERARtO<br />

vida, casi hasta todo e! siglo IX. Mas yo ita-<br />

Uo solamente mencion <strong>de</strong> eso en <strong>las</strong> ctausutas<br />

cominatorias y <strong>de</strong> estilo Mcw


A LAS iCLBStAS DE ESPAÇA.<br />

3g<br />

o.,l.n. lo 'I1nav~c.tnn"i!ll t~w nufa Î~mt~<br />

nérseme sobre la coextstencta <strong>de</strong> este JKaM-<br />

~~b con el célebre Fe~.e, que era en esos<br />

anos obispo y que segun ta opinion comun<br />

no fue dcpuesto <strong>de</strong> su siUa hasta el<br />

ano ~gg. Ya en el correo pasado indiqué<br />

la sospecha <strong>de</strong> que no es muy averiguada<br />

csta cucnta. Porque como entonces dije,<br />

y <strong>de</strong> cada dia me couunno mas en ello,<br />

~/MC fue <strong>de</strong>puesto y <strong>de</strong>stefrado a Lyon<br />

en el concilio <strong>de</strong> Francfort <strong>de</strong>l ano yc)~,<br />

que es io que dice Adon en su cronic:).<br />

Con lo cual queda lugar .R(!«~M//o en<br />

el ano ~gC. Y aun en el 792 pue<strong>de</strong> muy<br />

bien satvarse su coexistencia con ~c;<br />

que como ya con<strong>de</strong>nado en el concilio <strong>de</strong><br />

Narbona <strong>de</strong> 788~ y en el <strong>de</strong> Ratisbona <strong>de</strong><br />

'7QÏ o siguiente, pudo y sufria la disciplina<br />

<strong>de</strong> aquellos ticnipos que se nombrase<br />

otro obispo c:tt6Uco <strong>de</strong> manera que hubiese<br />

dos obispos en una misma iglesia,<br />

como !os tuvieron mnchas <strong>de</strong> <strong>las</strong> <strong>de</strong> Espana<br />

al tiempo <strong>de</strong>l concilio III Toledano.<br />

En suma, csto es <strong>de</strong> suyo inaveriguable,<br />

y cualquiera que sea el estado <strong>de</strong> incertiduntbre,<br />

yo no <strong>de</strong>bia omitir la noticia<br />

<strong>de</strong> jR


~0<br />

VtAGEjf.tTEHAHtO<br />

podamente todas lits dudas nue sobre eiïa<br />

se ofrecen tampoco creo que se me contradigan<br />

lus principales razones que me<br />

ntovierou a pubhcarla y d nticrir <strong>de</strong> ella<br />

que d fines <strong>de</strong>l siglo VIII acaso gobernaba<br />

esta iglesia un obispo ~


A LAS ïGr.EHAS DE ESPAÇA,<br />

bo y Fccc/7'o es <strong>de</strong>< siglo XII; y en et<br />

estan copiados los instrumentos <strong>de</strong> pcrtenencia<br />

antcriores a ese tiempo. Uno <strong>de</strong><br />

ellos es el <strong>de</strong> la donacion que este obispo<br />

ltizo a Ca~o/'f~o abad <strong>de</strong> dicho monasterio,<br />

y d les monges Ucanno Juan, Sunila<br />

Etdcseudo Exuperio Gontefrcdo,<br />

Sidonio y Ermegildo, <strong>de</strong> la iglesia <strong>de</strong> San<br />

Saturniuo, sita en el condado <strong>de</strong> Urgel en<br />

la soledad <strong>de</strong> ~'Je~o~, la cual él hahia<br />

construido, con todas sus pertenencias, décimas,<br />

prim icias &c. Parece que esta<br />

donacion dio motivo la apostasia <strong>de</strong> .S'K/0nio,<br />

uno <strong>de</strong> los monges ya dichos el<br />

cual arrepentido <strong>de</strong> su <strong>de</strong>lito pidio al obispo<br />

la abso!uc!on y 41 se la impetro <strong>de</strong><br />

la se<strong>de</strong> apostôlica. El maltsimo latin <strong>de</strong><br />

aquellos tiempos<br />

mos hasta todo<br />

que abundo<br />

el siglo XH<br />

en solecis-<br />

hace ininteligibles<br />

algunas escrituras y en esta<br />

pudo aumentarse la obscuridad por algunas<br />

equivocaciones <strong>de</strong>l que la trastado en<br />

el cartoral. Sin embargo la copia adjunta<br />

(a) sacada fielmente <strong>de</strong> aquel }ibro basta<br />

para dar a enten<strong>de</strong>r to que ello fue. En<br />

ella veias que el obispo que al principio<br />

(a) Apend.n. IV.<br />

~t


~3<br />

VtAGEUTERAMO<br />

so!o se Hama JT~o Ze~c/f/M~ g'ra


A LAS tG~E~tAS DE ESPAÇA. ~3<br />

mo Ao/n~e,


'VïAGE UTERARÏO<br />

ùt:t~ esto vtt!c~t~ mismo Ctt en t


A LAS MUESïASDE ESPAÇA. ~5<br />

aona!mente ~t~t~ ~~TT~1- en r 't<br />

Urgel un obispo /


4~<br />

VIAGEUTEMtttO<br />

S. Saturnino bajo el nombre <strong>de</strong> Z


A t.A8 tOLEStAS DE ESPAÇA.<br />

~t <<br />

un obispo tan distante como el <strong>de</strong> Lyon,<br />

que no era <strong>de</strong> la provincia Narbonense,<br />

à la cual entonces pertenecia Urgel, y en<br />

don<strong>de</strong> habia muchos obispos y to habia<br />

aun en la vecina Elna que conforme a<br />

los canoncs <strong>de</strong>i concilio Valentino podia<br />

<strong>de</strong>sempenar este oficioen la iglesia vacante<br />

? Y si esto no es creible, ~Io scrd que<br />

no por un ano ni dos, sino por siete o<br />

mas aûos <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el ~og hasta el 806 por lo<br />

menos permanectese acà el Laidrado <strong>de</strong><br />

Lyon por encargo <strong>de</strong>l rey, <strong>de</strong>jando abandonada<br />

la silla que le encargo el Espiritu<br />

Santo? Y si era obispo <strong>de</strong> Lyon el Lei<strong>de</strong>rado<br />

<strong>de</strong> nuestra escritura en 806, lcomo<br />

es que catid su silla, y se ilamd obis.<br />

po <strong>de</strong> Urgel, en la misma manera con que<br />

se llamaban los que to eran? porque eso<br />

signiSca Lei<strong>de</strong>radus P~


~8<br />

) t<br />

«r


A LAS IGLEStAS pE ESPAÇA.<br />

(.


5o VIAGEUTERARtO<br />

1 1 TT<br />

rKM y tam Mon la <strong>de</strong> ser Livia la corte<br />

y asiento <strong>de</strong>l condado <strong>de</strong> Cordana y otras<br />

cosas asi. Ahora solo conviene advertir<br />

que esta donacion<br />

~CMM et adiutorio<br />

la hizo Kn~ CKM condomini<br />

JPoA~Cf/0?~ episcopi<br />

y que este pt'elado <strong>de</strong>dico aquei lugar<br />

é iglesia et mismo dia <strong>de</strong> la fecha, que dice<br />

asi Facta ~r~ (Fontt~'onM vel /te/emosinaria<br />

Ka ~M~M~a~, et in ipso<br />

die sacratum imperante dompno Lodoico<br />

~MgMy


A LAStGLE8tA6CE ESPAÇA. 5t<br />

suponian este territorio libre ya <strong>de</strong> los<br />

moros y con monasterios existentes, go.<br />

bernados por sus aba<strong>de</strong>s. Ni como se hubicran<br />

celebrado concilios â fines <strong>de</strong>l siglo<br />

VIII, segun dicen todos Jos historiadores,<br />

sino estuviera restaurada parte<br />

<strong>de</strong> la ciu-<br />

dad y la iglesia tambien ? Esto mismo indican<br />

<strong>las</strong> palabras <strong>de</strong> la escritura que tue-<br />

go se ckara quae (ecc!es:a) aftt~MttM~ ?<br />

~eH~K~ co~y~-KC~a, et ab !~e~~ ~ytructa,<br />

a~MC a parentibus MO~M, temport~M~<br />

~omHt et piissimi imperatoris Karoli<br />

~M~M


Sa VtAOEUTEHAtUO<br />

truy6, y que <strong>de</strong>saparecid con !a fabrica <strong>de</strong>l<br />

actual, y contando con !a permanenciu que<br />

la religion cristiana podia protueterse en<br />

este pais por la inmediacion <strong>de</strong> lits armas<br />

francesas y bajo la direccion <strong>de</strong>l con<strong>de</strong><br />

Seniofredo acudid a! emperador Ludovico<br />

<strong>Pi</strong>o, con cuya autoridad y la asistencia<br />

<strong>de</strong> varies pt'oceres se hizo la solemne<br />

dotacion <strong>de</strong> la iglesia, que publico' ia Mm'ca<br />

H!sp. (apend. ~MM. 7. y yo envié copiada<br />

<strong>de</strong> nuevo en los correos pasados. Su<br />

data es <strong>de</strong>l dia !.°<strong>de</strong> Noviembre, anoVI<br />

<strong>de</strong>l sobredicho cmperador, que correspon<strong>de</strong><br />

al <strong>de</strong> 8ig <strong>de</strong> Cristo. En la misma obra<br />

(apend. MMM.77.~) se publica otra memoria<br />

como perteneciente a nuestro obispo;<br />

pcro no es sino <strong>de</strong>l Sisebuto JI, como voremos<br />

en su lugar.<br />

Ya advet'ti que en ese solemne d!ptoma<br />

<strong>de</strong> la <strong>de</strong>dicacion no se habla <strong>de</strong> la introduccion<br />

<strong>de</strong> vida canonica Aquisgranense<br />

en esta iglesia. Pero bien po<strong>de</strong>mos congeturar<br />

que asi <strong>de</strong>bio verificarse, no solo<br />

porque aquella regla era tan favorita <strong>de</strong>l<br />

empcrador, que tan libéral andaba con esta<br />

iglesia; sino porque estaba tan reciente<br />

to mandado acerca <strong>de</strong> esto en Aquisgran<br />

en 816, y era muy regular que cl obispo


A LAS KiLKittAS DE BSPANA. 53<br />

Sisebuto, ya que tan cuidar <strong>de</strong> los intcreses<br />

solicito anduvo<br />

temporales, no<br />

en<br />

]o<br />

estuviese menos en la rc(ot')na <strong>de</strong> la vida<br />

clerical que no andaria con <strong>las</strong> pasadas revueltas<br />

muy arreglada<br />

<strong>de</strong> los errot'es <strong>de</strong><br />

Felix. Esto sxponen los ohispos sucesores<br />

jE/weM~o~ y J?n~


5~ VIAGE LITERARIO<br />

.Ï777. ~c


ALAStGLESiASDEESPA~A. 55<br />

se dira mas en otro correo. La escritura<br />

que <strong>de</strong> ello se hizo, esta en la Af~rca<br />

Hisp. (apend. nKM. TT~.) conforme enteratïiente<br />

en la fecha cou el original que<br />

existe en este arctrivo. En ella se dicc que<br />

yahabia mucho tiempose conccdid ticcncia<br />

6 este obispo para edificar monasterios en<br />

los lugares incultos Mn~'e~M corner.<br />

ge~~a~M tM ntftnt&M OKftA'd'aw~«ecep~tones,<br />

~K< dudum in ~~K~f


56 VIAGE HTËRARtO<br />

bar es que se atribuya al mismo obispo la<br />

otra escritura que publica la misma obra<br />

(apend. KMM. ~) reducida ai a&o 836 <strong>de</strong><br />

Cristo, como tambien se la atribuye el<br />

catatogo impreso. No he podido dar con<br />

el original <strong>de</strong> ella; pero es imposibleque<br />

no hubiese yerro en el ano XXïï que se-<br />

Mata <strong>de</strong> Ludovico <strong>Pi</strong>o, siéndolo el que Posedonio<br />

existiese en ese ano pues consta<br />

con evi<strong>de</strong>ncia que ya en 833 le habia succdido<br />

ott'o Sisebuto cnyas memorias alcanzan<br />

hasta el 8~0, como vamos a ver.<br />

SISEBUTO II<br />

<strong>de</strong>s<strong>de</strong> 833 hast(t 8~0.<br />

El catalogo impreso dice que este prelado<br />

fue electo en el ano 851. Antcs <strong>de</strong><br />

él pone un obispo Florencio ctccto en<br />

838 y muerto en 83o <strong>de</strong>l cual dice que<br />


A LAS ÏG~EStAS DE ESPAÇA.<br />

5?<br />

docum~ntns documentos, )nm* hnrf! maa fttt«


58 YtA&EHTERAtHO<br />

sado .l.. con la~e letras ..i el .~ï,n ano mieneci~»n vicessimo <strong>de</strong> Ludovico<br />

<strong>Pi</strong>o quita todo recelo <strong>de</strong> equivocacion,<br />

que ya por otra parte no cra <strong>de</strong><br />

presumir en una escritura original, y <strong>de</strong> <strong>las</strong><br />

mas auténticas <strong>de</strong>l mundo. Asi que esta<br />

<strong>de</strong>dicacion se hizo a t~ <strong>de</strong> Noviembre <strong>de</strong>l<br />

ano 833, contando como se <strong>de</strong>be !os a))os<br />

<strong>de</strong> aquel emperador <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el 38 <strong>de</strong> Enero<br />

<strong>de</strong> 81~. La subscripcion <strong>de</strong>l obispo, a<strong>de</strong>mas<br />

<strong>de</strong> la mencion que se hace <strong>de</strong> él en<br />

el cuerpo <strong>de</strong> la escritura, es <strong>de</strong> esta manera<br />

Kalendas FeceM~fC~ fe~trata<br />

a Sisebuto episcopo et ~M~~cr~~a:<br />

Sisebutus<br />

El gobierno <strong>de</strong>l mismo obispo en estes<br />

anos lo <strong>de</strong>muestra tambien el precepto d<br />

confirmacion dada por el emperador Carlos<br />

el Calvo a favor <strong>de</strong>! monasterio <strong>de</strong><br />

Santa Maria <strong>de</strong> Alaon ano V <strong>de</strong> su reinado,<br />

8~ <strong>de</strong> Cristo. Porque en ese diploma<br />

dice que aquella casa habia sido edificada<br />

diez aMO~antes y <strong>de</strong>dicada por~tsebuto<br />

obispo <strong>de</strong> Urgel, a cuya dtocest<br />

pertenecia entonces (f/e CMw~ ~


A tAS IGLESIAS<br />

trt~<br />

M ESfARA.<br />

~OMC«.tom. p. t3()). Lo mismo dicen<br />

los historiadores <strong>de</strong> Languedoc (lib. IX.).<br />

Despues <strong>de</strong> estas memorius quedan atgunas<br />

otras no menos ctCt-tas<strong>de</strong> !os anos<br />

83() y 8~0 <strong>las</strong> cuales diré por su or<strong>de</strong>u<br />

cyonotogico.<br />

t.* Una escritura copiada en el ttbro<br />

Dotal. y es la compra que htzo el obispo<br />

Sisebuto <strong>de</strong> ciertas tien-as in


6o ~ÏAUE UTERAKtO<br />

8


A LAS !GLEStA8 DE ESPAÇA. 6t I<br />

razones alegadas por Balucio, <strong>de</strong>be prevatccer<br />

su texte genuino à la mtetpretadon<br />

arbitraria <strong>de</strong> este escritor y cuando se<br />

haga otra edicion <strong>de</strong> esa obra entre <strong>las</strong><br />

muchas correcciones<br />

elia <strong>de</strong>be quitarse<br />

que hay que haccr<br />

esta escritura <strong>de</strong>l<br />

en<br />

lugar<br />

que alli ocupa y poncrse en cl ano<br />

8~0 que es don<strong>de</strong> pcrtcnece. Tenetnos pues<br />

averiguado que en ese ano existia aun nuestro<br />

obispo ~Me&M


6a VIAGE MTERARIO<br />

t<br />

domno<br />

<<br />

nostro glorioso<br />

V T<br />

Ludovico imperatore,<br />

que es el !3 <strong>de</strong> Junio <strong>de</strong> 840, siete<br />

dias antes que muriese aquel principe. Son<br />

muchas <strong>las</strong> veces que repite esta escritura<br />

el nombre <strong>de</strong>l obispo ~c~M~o<br />

solo una Je nombrin'a, bastaria<br />

y aunque<br />

para convencernos<br />

<strong>de</strong> su existencia en dicho a6o.<br />

Va copia <strong>de</strong> ella (a).<br />

De todo lo dicho se concluye que el<br />

obtspo~Me~M~o77gobernôesta iglesia <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />

el a&o 833 hasta el 8~0 cuando mènes,<br />

sin que nos conste su muerte, ni la eteccion<br />

<strong>de</strong>l sucesor<br />

BEATO<br />

existente en c~


A LAS tGLEMAS DE ESPAÇA. 63<br />

niit usurpadas.<br />

ct'itura se lee<br />

En el exordio <strong>de</strong> esta es-<br />

7~ concilio ~OTn~o .Bea~o<br />

sancta<br />

seu et<br />

Dei O/'g~eM~ane sedis episcopo,<br />

<strong>de</strong> tK


6~ VIAGE LITERARIO<br />

gelense Feato en el dia J~. 2Von«~ ~Mttt<br />


A LASIGLEHASDE E$PA~A. 65<br />

la terccra par su caracter, y la segundit<br />

por el contcnido <strong>de</strong> ella, son tan pi'opias<br />

<strong>de</strong>l reinado <strong>de</strong> Carlos et Calvo, que no<br />

<strong>de</strong>jan la menor duda <strong>de</strong> que ~M~o florecid<br />

4 mitad dcl siglo IX.<br />

At autor <strong>de</strong>l catdtogo engafto la bula do<br />

Leon VII a favor <strong>de</strong>l monasterio <strong>de</strong> Ripo!i<br />

<strong>de</strong>l ofto p38 en ia cual se cita un<br />

obispo Urgelense Wisado y conto tras<br />

él<br />

<strong>de</strong><br />

haUa~e moHortas<strong>de</strong> ~0(/«//o, y Inego<br />

otro /~Ma


66 TtAGEUTERAtUO<br />

caracter .A- ,1. <strong>de</strong> ADJ", esta non"hn.n. escritura 61nla 1"1\<br />

propio <strong>de</strong> ia mitad<br />

<strong>de</strong>l siglo IX, que al que tenga alguna<br />

practiea en ello es imposibic no reconocer<br />

en csa data el ano 857 <strong>de</strong> Cristo,<br />

XVIII <strong>de</strong> Carlos el Calvo. El original existe<br />

en este archivo (1?~. <strong>de</strong>ls f~c


A LAS tGt


68 VtAGE HTMARtO<br />

(~. /M«rC


A LAS tGLEStAS DE ESPAKA.<br />

n f a n t '1<br />

vanidad dol mundo, reuntendo sus hic-<br />

nes se pasaron à la diocesi <strong>de</strong> Elna a hacer<br />

vida monasttca. Los nombres <strong>de</strong> los<br />

principales son Pt'otasto y Witiza.<br />

hâcia les afios 855 y sigmentes.<br />

Esto fuo<br />

Mus ha-<br />

biendo sobt'cvcnido en 878 una t'uriosa<br />

inunducion <strong>de</strong>l rio Tet que dcstruyo la<br />

nueva casa escarmentando para en a<strong>de</strong>lante,<br />

se pasaron à vivir y fundar el monasterio<br />

<strong>de</strong> S. Miguel <strong>de</strong> Cuja, que vino<br />

<strong>de</strong>spues a ser tan célèbre en la historia<br />

eclesiitstica <strong>de</strong> este pais.<br />

Bastetne haber insit)uad&<br />

esto, no hallando por acâ cosa que<br />

afiadir a lo que <strong>de</strong> ello dice la Afarca ~<<br />

INGOBERTO<br />

<strong>de</strong>s<strong>de</strong> aM~~ <strong>de</strong> 885 hasta


~0 ~AGE LI'i'FItAïtIU<br />

bona d la intronizacion <strong>de</strong>l arzobispo Teo-<br />

dardo, sucesor <strong>de</strong> Sigebodo. Dicese que<br />

con este motivo un ciorigo espano) Hamado<br />

Selva tuvo la osadia <strong>de</strong> prcconizarse<br />

obispo <strong>de</strong> Urgel, apo<strong>de</strong>randose <strong>de</strong> esta iglesia<br />

con el iavor <strong>de</strong>l con<strong>de</strong> Suniario, tambien<br />

<strong>de</strong> Urgel. Y dtcese que aHndiendo <strong>de</strong>litos<br />

a <strong>de</strong>litos se arrogo tarnbien el fuero<br />

<strong>de</strong> metropolitano con el cnal se atrev!6<br />

à intronizar al presbitero Ermemh'o en la<br />

silla <strong>de</strong> Gerona vacante por muerte <strong>de</strong><br />

Teotario, arrojando <strong>de</strong> ella a .Scr~H~-Z~<br />

electo por aquel ctero, como <strong>de</strong> esta habia<br />

arrojado â Ingoberto. En estos atentados<br />

se dice tambien que le ayndaron<br />

a<strong>de</strong>mas <strong>de</strong>l con<strong>de</strong> los obispos ~'ojo/o<br />

<strong>de</strong> Barcelona y Godmaro <strong>de</strong> VIque; y que<br />

habiendo dado sus quejas los obispos arrojados<br />

<strong>de</strong> sus so<strong>de</strong>s, fueron con<strong>de</strong>nados los<br />

dos intrusos Selva y ~'meM/ro primero<br />

por el papa Estevan VI y sueesivamente<br />

por los concilios celebrados en S. Gines<br />

<strong>de</strong> Fontanis, en Porto, 'y ùltimamente en<br />

et <strong>de</strong> Urgel <strong>de</strong>l ano 8ga don<strong>de</strong> <strong>de</strong>gradados<br />

y rotos sus bacu!os y dcspojados<br />

<strong>de</strong> sus vestidos y anillos fueron acrojados<br />

ça non ica mente<strong>de</strong> aquel<strong>las</strong> <strong>iglesias</strong>. Esta<br />

es la suma <strong>de</strong> este gran negocio tal


A LAS tCLBiitASDE tMPA~A. ~i<br />

1.. w,f. Ci: nr. Wone<br />

como se refiere en la Marca Hisp. y en otras<br />

muchasobras.<br />

Acerca <strong>de</strong> lo cual <strong>de</strong>bo <strong>de</strong>cir que el hecho<br />

en su fon<strong>de</strong> es verda<strong>de</strong>ro; mas no en<br />

muchas <strong>de</strong> sus circunstancias. De <strong>las</strong> cuales<br />

solo quiero notar abora la equivocacion<br />

con que fue Hamado ~e~a el que no<br />

se llamaba sino Sclua y apellidado con<strong>de</strong><br />

<strong>de</strong> Urgel el Suniario que lo era <strong>de</strong> Em.<br />

purias porque en Urgel no habia entonces<br />

mas con<strong>de</strong> que ~orrc~. Otras dtfcrentes<br />

nulida<strong>de</strong>s advtrUo Balucio (Marca Hisp.<br />

col. 368~.), por <strong>las</strong> cuales se inclina à<br />

~ospechar <strong>de</strong> la verdad <strong>de</strong> esta narracion<br />

entera. Porque segun él dice son<br />

cuatro los monumentos <strong>de</strong> don<strong>de</strong> la saco;<br />

es a saber <strong>de</strong> la vida <strong>de</strong> S. Teodardo,<br />

at-zobispo <strong>de</strong> Narbona; <strong>de</strong> la carta <strong>de</strong>l papa<br />

Estevan; <strong>de</strong> <strong>las</strong> actas <strong>de</strong>l concilie dcFontariis<br />

en el Rosellon y <strong>de</strong> la bula <strong>de</strong> Romano<br />

papa al obispo <strong>de</strong> Gerona ~cyfM~-<br />

Dei. Los tres primeros<br />

<strong>de</strong> estos monumentos<br />

él inisnio conGesa que son barto<br />

posteriores al hecho y que estan adulterados<br />

con narracioncs equivocadas,<br />

<strong>de</strong> manera<br />

que solo reconoce por légitima la bula<br />

<strong>de</strong>l papa Ront:'no. Y aun esa dice que<br />

tienc en-ada la indiccion que no <strong>de</strong>bia es-


'TÏ<br />

VtAGE UTERARtO<br />

cnbu'ae ~r


mente<br />

At


VIAGE UTERAMO<br />

h1.. v vv<br />

Tres anos <strong>de</strong>spucs Inzo otra consagracion<br />

<strong>de</strong> la iglesia <strong>de</strong> Santa Mar!a <strong>de</strong> Merles<br />

en el condado <strong>de</strong> Berga. De esto solo<br />

ho visto un tt'astado que me comunicd Don<br />

Francisco MîrantbeU y Giol, cura <strong>de</strong> Prats<br />

<strong>de</strong> Husanés en el cual se lee este exordio<br />

~nno incarnationis 7)o/MWt nostri<br />

/e~M Christi oc


A LAS !GLBStA8 DE ESPAÇA.<br />

cuenta acerca <strong>de</strong>l atentado que cometto<br />

este presbitero contra e~ obispo 7n~o~e~-<br />


~6<br />

VïAûE UTERAMO<br />

< < )-1 t<br />

chos damostrando <strong>de</strong> paso que el<br />

bre <strong>de</strong> ese intruse no era Selva<br />

nom-<br />

sino<br />

~C~f


A LAS tGLEStAS DE ESPAÇA.<br />

11 Il 1<br />

que muy claro es que en esta nota se ba-<br />

Ma <strong>de</strong> c?~r~


?S V!i8E MTËHAMO<br />

1<br />

era natural <strong>de</strong> aquellos puntos don<strong>de</strong><br />

taba heredado. Item et nombrarle<br />

esvarias<br />

veces y siempre obispo, y en ninguna<br />

<strong>de</strong> el<strong>las</strong> <strong>de</strong>sigoar su se<strong>de</strong>., es una prucba<br />

<strong>de</strong> que no la tona al<br />

ticmpo <strong>de</strong> mo.<br />

rir. Esto mismo se observe en otras ocasiones<br />

(a) acerca <strong>de</strong>l GK


A LAS t&LEStAS DE ESPAÇA.<br />

arttculo siguiente, hecho hàcia el ano 948,<br />

se menctonan cinco obispos <strong>de</strong> fines <strong>de</strong>l<br />

siglo IX y principios <strong>de</strong>l X, por este or<strong>de</strong>u:<br />

GoMer


80 \tAGE UTEKARIO<br />

acaso por yerro dci copiante,<br />

do esta iglesia ignorado hasta<br />

un prelado<br />

ahora, euya<br />

memoria nos ha conservado un cahreo<br />

<strong>de</strong> tas parroquias <strong>de</strong> la valle Zor~c/MC,<br />

que se halla en este archivo, copiado en<br />

el lib. /?o~ yb7. t~3 b. Hahiuse apo<strong>de</strong>rado<br />

<strong>de</strong> el<strong>las</strong>, y usurpado los <strong>de</strong>rechos<br />

que aUi tenia esta iglesia, el con<strong>de</strong> <strong>de</strong> Urgel<br />

Suniario, que lo fue <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el ano


A LAS MÏ.EStAS DE ESPAÇA. 8r t<br />

·e.v toso .1.<br />

Sclua,<br />

u t.,»,n"<br />

y<br />

rwnnmliri b %:t~»~i_<br />

tambien precedio a Nantigiso<br />

da motivo para sospechar que equivocaron<br />

Jos nombres, y dtjeron Gol<strong>de</strong>rico<br />

por 7~o6er


8a VIAGE LITERARIO<br />

obispos <strong>de</strong> esta iglesia, por ser mayor el<br />

numéro <strong>de</strong> escrituras que nos quedan <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />

la entrada <strong>de</strong>l siglo X. Y aunque esa<br />

ousma abundaneia autnentarà mi trabnjo,<br />

tambien sera mayor el placer <strong>de</strong> encontrar<br />

mas atinadamente la verdad. CoT)ti-<br />

nuando pues la serie <strong>de</strong> nuestros obispos,<br />

a /M~o&er


A LASMLEStASCE ESPAÇA. 83<br />

n 1 'l' 1 il<br />

que la fecha e~ el exot'd


8~ TïACE LITERARIO<br />

Tf~~ ~~t~ ~< –––-–<br />

Era este el tiempo en que comenzaban<br />

4 cxten<strong>de</strong>rse <strong>las</strong> conqu!stas <strong>de</strong> los cristianos<br />

en los condados pet'teneuientcs a esta<br />

diocesi, y los fieles en medio <strong>de</strong> su pobreza<br />

iban restaurando <strong>las</strong> iglfstus <strong>de</strong>struidae~<br />

y edificando otras, y dotandotas <strong>de</strong> rentas,<br />

ornamentos, libros y otras cosas nocesarias<br />

al culto divino. Nuestro obtspo acudiaâ<br />

todo con su autoridad, connrmandoaquet!as<br />

fundaciones segun la disciplina <strong>de</strong> !a<br />

iglesia. Esta es la causa <strong>de</strong> haHarse tantos<br />

instrumentos <strong>de</strong> esta ctase que aunque no<br />

afta<strong>de</strong>n cosa particular a lo que ya sabemos<br />

<strong>de</strong> aquei tiempo, me han servido bien<br />

para ttjar algunas épocas <strong>de</strong> ficado.<br />

este ponti-<br />

Asi haHo en escritura ot'!g!nat !a <strong>de</strong>"<br />

dicacion <strong>de</strong> !a iglesia <strong>de</strong> S. Jaime <strong>de</strong> J~roH.<br />


A LAS tOLEStAS t)B ESPAÇA.. 85<br />

'II.<br />

cumpUrse<br />

1<br />

cl mes <strong>de</strong> este acto, es a sabef~<br />

d t~ <strong>de</strong> Julio <strong>de</strong>t mismo ano go5, le hallamos<br />

consagrando la iglesia &tc


86 VIAGE LITERARIO<br />

Wifredo. Esta escritura esta en la Marca<br />

Hisp. fa~e~. num. M~JYJ<br />

Estas y otfas ocapaciones no le estorbaron<br />

asistir en el ano go6 al concilio <strong>de</strong><br />

Barcelona, y en el go7 d la continuacion<br />

<strong>de</strong> él en el monasterio <strong>de</strong> S. Tibet-io~ diocesi<br />

<strong>de</strong> Ag<strong>de</strong> en los cuales se trato el ne-<br />

gocio <strong>de</strong>l censo anual <strong>de</strong> una Hbra <strong>de</strong> plata,<br />

que la mett'opoU <strong>de</strong> Narbona exigia<br />

<strong>de</strong> la iglesia do Vique, cnyoobtspo-M~carto<br />

fue por ùtttmo absufho <strong>de</strong> tributo<br />

tan injusto. Bien te acordaràs que <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />

Vinuc (ft) envié nueva copia <strong>de</strong> <strong>las</strong> actas<br />

<strong>de</strong> estos concilies, que alli se guardan ori-<br />

ginales y don<strong>de</strong> se ve que ?~o


A LAS MLtMtAS DK ESPAÇA.<br />

L-<br />

Mucho mas tntoresante<br />

tro obispo<br />

era para nues-<br />

otro conciho<br />

como que<br />

tenido en gtt,<br />

fue convocado por su en <strong>de</strong>fensa <strong>de</strong> los <strong>de</strong>rechos<br />

caustt, y<br />

<strong>de</strong> su se<strong>de</strong>. Fue<br />

asi que habia ya 28 anos sidia en todo el condado<br />

que ~M//b pre-<br />

<strong>de</strong> PaIMs, como<br />

su propio obispo, o bien porque el intruso<br />

6'c~M


88 V!ACE LITERARIO<br />

cual en <strong>las</strong> subacripcioncs<br />

firma et abad<br />

~M~co), ?~M


A– LAS ÏG~ES~AS DE ESPAÇA.<br />

8j~<br />

< t t K* t*<br />

motivo <strong>de</strong> <strong>las</strong> quejas <strong>de</strong>l obispo JFr~o<br />

y otros, que se dh'an en los articulos respectivos.<br />

He copiado <strong>las</strong> actas <strong>de</strong> este conciiio<br />

tal cual se ttaiïan en este archivo (~.<br />

7. Dot. fol. 183), por <strong>las</strong> cuales se ve !a<br />

equivocacion <strong>de</strong> algunos <strong>de</strong> nuestfos insig~<br />

nés escritores, que fijaron este concilio en<br />

el ano g~o, cuando ya no existia uinguno<br />

<strong>de</strong> los prelados que se haHtu'on en ëi (f


00<br />

~!AGE LITERARIO<br />

j_ ~'t-j,<br />

y no sé enten<strong>de</strong>r cdtno un historiador catalan<br />

reprenda por ello à un custeuano.<br />

Pero <strong>de</strong>jemoscxto. Mas<strong>de</strong>u da por apdcrifo<br />

el concilio aun en


A LAStGLEStASDE ESPAÇA. Qt<br />

_:10. niario-1:11 con<strong>de</strong> .IL1t. <strong>de</strong> rr.m Innn"11..n.-l.0!'11'" l'II.'<br />

Urgel; luego tambien es<br />

Mso que se baya celebrado tal concilio.<br />

jExceïonte iogica! ~Adon<strong>de</strong> it'ao a parar<br />

tantos concilios espanoles y tantos hechos<br />

insignes <strong>de</strong> los cna!es se duda si se verilicaron<br />

papa?<br />

en tiempo <strong>de</strong> tal rey 6 <strong>de</strong> tal<br />

El caso es que<br />

poco<br />

el Sr. abate v!o muy<br />

<strong>de</strong> esto que llamamoe archivos. Y<br />

asi puso la historia <strong>de</strong>su patria Catatuna<br />

cual digan ducnas. Suniario (ct'ëato 6 no<br />

Mas<strong>de</strong>u) era con<strong>de</strong> <strong>de</strong> Urgel en gï!. La<br />

prueba es clara. Suniario, hermano <strong>de</strong> Miron<br />

(ambos hijos <strong>de</strong> Wifredo el ~e~~o)<br />

heredo este condado por muet'te <strong>de</strong>l padre.<br />

Es asi q~e Miron en go~ anrma que<br />

era muerto<br />

ha en <strong>las</strong><br />

su padre<br />

<strong>de</strong>dicaciones<br />

como vimos poco<br />

<strong>de</strong> <strong>las</strong> <strong>iglesias</strong> <strong>de</strong><br />

j~ft~ y <strong>de</strong> Caserras. Luego en go~ ya habia<br />

heredado el condado <strong>de</strong> Urgel. Tambien<br />

heredo enfonces el <strong>de</strong> Barcelona sa<br />

herniano Wifredo /7/ (a quien Mas<strong>de</strong>a<br />

no cuenta entre aqueUos con<strong>de</strong>s) y este<br />

es el <strong>de</strong> quien habia ël epitafio tan famoso<br />

<strong>de</strong> S. Pablo <strong>de</strong>l Campo <strong>de</strong> Barcelona<br />

(no Wifredo el Yelloso que esta enterrado<br />

en RipoU y alli tiene su lett'ero):<br />

ese es el que hizo testamento, y murio en


pa<br />

V!A&BLÏTERARtO<br />

el<br />

1<br />

ano<br />

-treep<br />

XIV <strong>de</strong><br />

1 el<br />

Carlos<br />

1<br />

el<br />

a 0- 1<br />

Simple,<br />

_1<br />

<strong>de</strong>jando<br />

por aibacea nuestro Suniario. Y ya viste<br />

<strong>de</strong> mil maneras que la cuenta comun<br />

<strong>de</strong> esos anos en este pais se tomo <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />

!a muerte<br />

aûo XïV<br />

<strong>de</strong> Odon en<br />

era el <strong>de</strong> ptt<br />

8g8<br />

<strong>de</strong><br />

por don<strong>de</strong> su<br />

Cristo. Luego<br />

Suniario era con<strong>de</strong> en ese afio. Mas vuelvo<br />

à <strong>de</strong>cir que esto importa<br />

tan <strong>las</strong> actas <strong>de</strong>l concilio;<br />

nada.<br />

ni en<br />

Ah! es-<br />

eHas ni<br />

en cuantos haMan <strong>de</strong> ci, hay mencion <strong>de</strong>l<br />

con<strong>de</strong>. Y asi es una necedad cuando menos<br />

echar mano <strong>de</strong>l condc Suniario para<br />

impugnar el concilio <strong>de</strong> Fontcuberta. El<br />

cual es cierto y certisimo, asi comojo es<br />

la jurisdiccion metropolltica<br />

hecho la iglesia Narbonense<br />

que tuvo <strong>de</strong><br />

sobre <strong>las</strong> nuestras<br />

mientras duro el cautiverio <strong>de</strong> Tarragona.<br />

Para impugnat' verda<strong>de</strong>s <strong>de</strong> tanto<br />

bulto como esta no basta la cavilacion<br />

ratera <strong>de</strong> un maniatico. Déjolo ya, y vuel-<br />

~o à <strong>las</strong> memotias <strong>de</strong>l obispo ~


A LAS ïCLES!As DE ESPAÇA.<br />

i t:. ~-1 ..1 ~r., 1<br />

mi Ytage a la tgtcsm <strong>de</strong> Vique (ft).<br />

No perdiendo <strong>de</strong> vista ~aM~Mo la<br />

restauracion <strong>de</strong> tas igtesias <strong>de</strong> su diëcesi,<br />

le hatïamos <strong>de</strong> nuevo ocupado eu la <strong>de</strong>dicacion<br />

d consagracion <strong>de</strong> e!tas en et ano<br />

XV <strong>de</strong>l rey Carlos, ~3 <strong>de</strong> Cristo. Estas dos<br />

épocas acotadas en los cuatt'o documentos<br />

originales que voy citar, existentes aqui;<br />

son una prueba convinceate<strong>de</strong> !o quoan"<br />

tes <strong>de</strong>cia, que to comun por aca era' con~<br />

tat los aHos <strong>de</strong> este rey, tio <strong>de</strong>s<strong>de</strong>et atio<br />

900, comoaSrma Marca y otros~ sino <strong>de</strong>s.<br />

<strong>de</strong> el ·<br />

898.<br />

Consagr~ pues en dtd)oano ïa iglesia<br />

<strong>de</strong>SantalEutatia <strong>de</strong>l Ingar <strong>de</strong> yo~;<br />

a instancias <strong>de</strong>! con<strong>de</strong> Sun'tano (~ca~o~<br />

~e S. ~


VIAGE LITERARIO<br />

ft


A LAS 1GLESIAS DE ESPAÇA.<br />

1 1"1.. Il.<br />

<strong>de</strong> Cristo se contaron alli por a&osJulianos.<br />

Muéveme a esto et ver que en el <strong>de</strong>creto<br />

<strong>de</strong> eleccion <strong>de</strong> Jorge, ob!spo<strong>de</strong>Vique,<br />

hecha a i~ <strong>de</strong> Junio <strong>de</strong> 914, en que<br />

se notnht'an los obispos <strong>de</strong> todas <strong>las</strong> <strong>iglesias</strong><br />

<strong>de</strong> Septimania y Marca Hispanica, cuyo<br />

consentimiento se sollcito para aprobar<br />

dicha elecuioM no se menciona d nuestro<br />

obispo ni a su se<strong>de</strong>. Es <strong>de</strong> sospechar<br />

que estuviese vacante con la muerte <strong>de</strong><br />

Nantigiso verificada en los dias que van<br />

<strong>de</strong>s<strong>de</strong> el ~t <strong>de</strong> Marzo hasta et n <strong>de</strong> J);f.<br />

nio <strong>de</strong> gt~. Por la rn!sma causa tampoco<br />

mento aqueUa escritura al sucesor jRo~<br />

fo (a). Esto es Io que. se pudo averiguar.<br />

en este négocie.<br />

El catâlogo impreso pone por sucesor<br />

<strong>de</strong> Nantigiso a un Engilberto el cual<br />

dice que murid hacia el ~26. No me détendre<br />

en impugnar d quien no da prueba<br />

aiguna <strong>de</strong> la que dioe, y cuya ita!sedad<br />

y <strong>de</strong>sproposito harto quedarâ <strong>de</strong>mostrado<br />

con !o que se dice <strong>de</strong>i obispo sucesor.<br />

(a) V.tom.VI,peg. )a8.<br />

g5


g6<br />

VIAGE LtTEMMO<br />

RODULFO<br />

o jR~M~b o JRf


T.X.<br />

ALASMLEStAS DEBSPAftA. Q-t<br />

nante ,A


g8 VtAGEMTERAMO<br />

En el a~o ~35 asistio a la segunda consagracion<br />

<strong>de</strong> la tgtesm <strong>de</strong>l monasterio <strong>de</strong><br />

Ripoll en tiempo <strong>de</strong> su abad JFwtcg'o !o<br />

cuat consta en muchos lugares <strong>de</strong> la Marca<br />

Hisp. don<strong>de</strong> io pudo ver el que or<strong>de</strong>n6<br />

el cata!ogo nnpt'eso.<br />

En g~o ~ro y su muger AfM< ven-<br />

dieron a nuestro prclado unas casas en la<br />

original; la cual no Mce mat que indicar en la relaclon<br />

que iba or<strong>de</strong>nando al tiempo <strong>de</strong> MgtetifMeste artthwo lte<br />

Urgel, contando que <strong>de</strong>epoe~ se examinaria mas <strong>de</strong>~pacio<br />

«te docamento. Potteriortoente entre los papales <strong>de</strong> Don<br />

Jaime PaecHa!, canônigo Premottratente <strong>de</strong> <strong>las</strong> AveHattat,<br />

vi copia <strong>de</strong> nna MscHpcton relativa &e


A LAS tGLEStAS DE iSSPA~A.<br />

Qq<br />

v!nn


!00 VtAGEMTERARtO<br />

correo pasado que la bula <strong>de</strong> Leon VII <strong>de</strong>l<br />

ano g38 dirigida entre otros à ~t~~o,<br />

KO es <strong>de</strong> este ano, sino posterior. Y asi<br />

cesa el motivo que tuvo el catatogo para<br />

quitar esos anos al pont!Hcado <strong>de</strong> ~o~M~/b.<br />

Pue<strong>de</strong>s ver lo que te escribi <strong>de</strong>s<strong>de</strong> Vi-<br />

qne (a).<br />

WISADO II<br />

<strong>de</strong>s<strong>de</strong> antes <strong>de</strong>l g~a A


11.<br />

tificados<br />

A LAS ÎCLEStAS BjE ESPAÇA. t0t<br />

11.,<br />

puestos en la mitad <strong>de</strong>l siglo X,<br />

en la cual<br />

como dije,<br />

incurrid<br />

enganado<br />

el catalogo impreso,<br />

con la bula atribuida<br />

à Leon VU en el ano g38, don<strong>de</strong> haiïo<br />

memot'ia <strong>de</strong> un ~


t03 VtAGEMTERARtO<br />

dana. Esto dice Jimucto (/t~y'c


A LAS tGLEStAS DE ESPAÇA. to3<br />

n..i 4~ ",r, ;a: vrr<br />

na. Dei mismo ano p~~ indicciori VII,<br />

ano XIII <strong>de</strong>l rey Luis, es la <strong>de</strong>dicaeion<br />

que hizo <strong>de</strong> la iglesia <strong>de</strong> S. Cristoval, junto<br />


t0~ VîACZ LITERARIO<br />

tos a8os ïntermedttts <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el g~ hasta<br />

eIgSjt?<br />

En e! ~5a le hallamos <strong>de</strong>dicando y con-<br />

6rmando la dotacion hecha por el con<strong>de</strong><br />

Borrell à la igtesia <strong>de</strong> S. Fetix martir, y<br />

S. Martin <strong>de</strong>l lugar Ilamado Ciudad, poco<br />

distante <strong>de</strong> esta <strong>de</strong> Urgel dtm<strong>de</strong> nuestro<br />

obispo puso un sacerdote Hamado&n{ofredo<br />

à quien d'o libros,. ornamentos ~{c.<br />

Existe la escritura en et cartorat Muchas<br />

vcçes citado <strong>de</strong>l monasterio antiguo <strong>de</strong> San<br />

Sat~rpino <strong>de</strong>Tabernotes. Su exordio es este;<br />

anno


A LAS JtGLEStAS DE ESPAÇA. to5<br />

Isona, junto con el con<strong>de</strong> Borrell cri.<br />

g)6 en monasterio y abadia <strong>de</strong> la or<strong>de</strong>n<br />

<strong>de</strong> S. Benito la iglesia <strong>de</strong> candnigos <strong>de</strong><br />

S. Pedro <strong>de</strong> Sca<strong>las</strong>, que el antecesor ~


!o6 TtACE UTERARtO<br />

<strong>de</strong> Lotario se contô dcs<strong>de</strong> ei ro ae bcttctnbro<br />

<strong>de</strong> g5~ en que murid su padre. Advierto<br />

que en el instrmnento ya snena ~rc


A t.ASICLEStASDE ESPAÇA. !M<br />

posesion <strong>de</strong> <strong>las</strong> décimas y primicias, /~7sado<br />

el viejo, que t:on el<strong>las</strong> habia dotado<br />

esta iglesia <strong>de</strong> S. S:)turn!no, no pudo ser<br />

posterior al obispo~H~~o, ni vivh'cn<br />

g38 como dico cl cata!ogo impreso, sino<br />

que <strong>de</strong>be ser anterior al siglo X ccmo se<br />

dijo y <strong>de</strong>mosh-o en su arttculo. Falta aho-<br />

ra la fecha <strong>de</strong> esta escritura, que<br />

dice asi:<br />

IIII 2?ece~&j' «nHo


t&8 'VtAOE LI'TGithltlo<br />

la cronolog!a <strong>de</strong> esos reyes. Mas temo que<br />

e! notario no se <strong>de</strong>scuidd en ello sino<br />

que muy <strong>de</strong> propds!t,o atraso la cuenta <strong>de</strong><br />

los anus <strong>de</strong> ese rey. Porque hay varies<br />

cgen)p!at'es <strong>de</strong> eso por ac~,<br />

CR la histor!a <strong>de</strong>l monasterio<br />

en patticuiar<br />

<strong>de</strong> Senateix~<br />

que entonces era <strong>de</strong> esta diocesi, hay do!<<br />

escrttm'as muy sotemnes y <strong>de</strong> gran<strong>de</strong> itnportancia,<br />

en que no cabia esa c<strong>las</strong>e <strong>de</strong><br />

Otntsmnquedigo, y poneM tumbien esa<br />

cuenta atrasada (a). Todo esto prueba la<br />

necesidad <strong>de</strong> reunir en un punto <strong>de</strong> vista<br />

<strong>las</strong> observaciones que voy haciendo sobre<br />

la cconotogtâ <strong>de</strong> los reyes <strong>de</strong> Francta~<br />

aplicada à la dtplomattca <strong>de</strong> Cataluira. Veremos<br />

si Ilega la hora.<br />

Ese mismo atraso que <strong>de</strong>cia ballarâs en<br />

la escritura que va adjunta (b) copiada <strong>de</strong><br />

un traslado antiguo <strong>de</strong> esta iglesiu don<strong>de</strong><br />

consta<br />

te obispo<br />

to, entre<br />

que en el ano g6y se haMo es-<br />

en el lugar llarnado <strong>Pi</strong>no ~aKC-<br />

los condados <strong>de</strong> Urgel y <strong>de</strong> Ccr-<br />

dana, junto con los con<strong>de</strong>s Seniofredo <strong>de</strong><br />

Barcelona y Oliva <strong>de</strong> Cerdana, y Deilano<br />

y Bernardo vizcon<strong>de</strong>s, y todos los ar-<br />

(a) V. tom.VIII, pag.tait.<br />

(b) Apend.n. XVIII.


A t.AS!G!.BStASDE ESPANA.<br />

t 1 t-


JttO VtAGE UTERAMO<br />

J:' jt ut' -tro<br />

dto à Mtron un aiotho ~~e ~oc«n<<br />

~V~


A LAS IGLESIAS DE ESfA~A. tu 1<br />

tumbre do pertenccer <strong>de</strong> hecho la provincia<br />

Narbonense, que los celos en mirar<br />

a un igual o Infcrtor elevado d puesto<br />

tan alto.<br />

A 28 <strong>de</strong> Setiembre <strong>de</strong> gy~ se hizo la<br />

<strong>de</strong>diuacion <strong>de</strong>l monasterio <strong>de</strong> Cttja, en la<br />

cual se ha!Id este obispo (~!farc


tta VtAGEMTERAMO<br />

mo ano<br />

~-t-.testaba<br />

en esta<br />

t"t~<br />

dtocest subscrtbtendo<br />

junto con ~'Mg~/sr, obispo <strong>de</strong> Vique,<br />

en una donacion que el con<strong>de</strong> Borrell y<br />

su muger Ledgardis hicieron a Eriman y<br />

a su muger Emo en el lugar <strong>de</strong> Vilanoya.<br />

===Mas la verdad sea dicha, esto que<br />

parece una contradiccion, no lo es; porque<br />

todo pen<strong>de</strong> <strong>de</strong>l modo con que se contaron<br />

los anos <strong>de</strong>l rey Lotario. Lo cual<br />

para los historiadores <strong>de</strong>l dia es como d!garnos<br />

un comodin con quese sale <strong>de</strong> apuros<br />

diptomaticos pero en realidad cra asi.<br />

V. g. la ult!ma escritura que cité pone<br />

por fecha el ano XXHH du Lotario, que<br />

contândolo <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el Sctiembre do g5~ en<br />

que comenzd, <strong>de</strong>be ser et gyy. Masahora<br />

dire <strong>de</strong> una <strong>de</strong> ese mismo ano XXIIII, anterior<br />

al Setiembre, y sin embargo el notario<br />

dijo que era el ano gy8. Lo po<strong>de</strong>mos <strong>de</strong>cir <strong>de</strong> la<br />

Esta que<br />

mismo<br />

otra.<br />

anuncio es ya la utt!ma memoria<br />

<strong>de</strong>l gobierno <strong>de</strong> Wisado y aunque<br />

solo fuera por eso,<br />

Es la consagracion<br />

merecia ir copiada (a).<br />

<strong>de</strong> la iglesia <strong>de</strong> S. Jaime<br />

<strong>de</strong> Caralps (~CAero~ albos) en la Cerdana<br />

M valle jf-'c~te/Me, que antigua-<br />

(ft~ Apend.n. XIX.


A LAS ïGt.E9!A8 DE ESPANA. ït3<br />

mente habian construido Nampio, Osso-<br />

lo, Abo, Galavonso yMe!andro,8ujetandola<br />

a la parroquia <strong>de</strong> S. Saturnino <strong>de</strong><br />

tiniano, y poniendo en ella un sacerdote<br />

que pagase el tributo sinodal es a saber,<br />

dos pernas y por otro titulo que<br />

no pue<strong>de</strong> averiguarse bien ar~en


ï4 VtAOE LITERARIO<br />

J) ~t ne* Tt 1 t ir~<br />

<strong>de</strong>l monasterio <strong>de</strong> S. Pedro <strong>de</strong> Esca<strong>las</strong>,<br />

como ya se insinue y diré otro dia cuando<br />

se hable <strong>de</strong> los monasterios suprimidos. Y<br />

pues en p6o se Ilamaba arcediano Urgelense,<br />

claro esta que no pertenece à él una<br />

escritura que aqui hay, très a~os poste.<br />

rior, el X <strong>de</strong> Lotario en ia cual un 'S'a<<br />

lta sin dictado ninguno ven<strong>de</strong> su herïnano<br />

/MrMO,vizcon<strong>de</strong>, un alodio in co-<br />

M


A LAS tCLEMAS DE ESPAÇA. tt5<br />

/~


tt6 VtAGBLïTEHARM<br />

y<br />

~fpa otras ~o"oA-ne -iin<br />

personas que<br />

&concurrteron a nrçii<br />

aque<<br />

Ua f!o!emnidad. Mandose al abad queacudiese<br />

a los dos stnodos <strong>de</strong> la iglesia <strong>de</strong> Urgel,<br />

y <strong>de</strong> eUa recibiese el crisma. De la<br />

copiosa donac!on que se hizo a aquella casa<br />

te informaras por la copia adjunta <strong>de</strong><br />

la escritura que con esta ocasion se hizo,<br />

la cual encontre original en ei archivo <strong>de</strong>!<br />

monasterio <strong>de</strong> S. Benito <strong>de</strong> Bages, al cual<br />

es verosimil que andando el tiernpo se uniese<br />

este que digo <strong>de</strong> S. Lorcnzo (a). Esta<br />

c<strong>las</strong>e <strong>de</strong> escrituras<br />

solo sea por lo que<br />

<strong>de</strong> los siglos<br />

son ùti!es aunque<br />

ilustran la geografia<br />

medios.<br />

No !o fue poco para esta iglesia la permuta<br />

que con el obispo Salla y su ctero<br />

hizo Borrell, con<strong>de</strong> <strong>de</strong> Barcelona y Ut'ge],<br />

dia 3 <strong>de</strong> Julio anno ~Mo


ALAStGLBSt.~nEMPANA.<br />

gifer (6 Froya) <strong>de</strong> Vidue, ioscualessubscribieron<br />

en la misma escritura que he<br />

copiado <strong>de</strong>l original (a). En ella veras<br />

los individuos <strong>de</strong> esto ctero con el grado<br />

que cada uno en él tenia. Y es notable<br />

la distincion que pone entre ~'c/MCer,<br />

et maior a~'c/MMce/ y ay'cA~~e~ero.<br />

Tambien podras advertir que al rio<br />

&g7'c Hama .S'egw, que es la primera corrupcion<br />

<strong>de</strong>l Sicoris romano.<br />

Del ano got es el concilio 6 junta <strong>de</strong><br />

prelados y monges que celebro en su iglesia<br />

para excomulgar omneM episcopatum<br />

Ce/Hten~M ~c~J9erc~


tt8 VtAGBMTERAMO<br />

< t~K~j)~ w<strong>de</strong><br />

Barcelona y Aimcrico <strong>de</strong> Roda. En consecucncia<br />

<strong>de</strong> este <strong>de</strong>creto escribio una enc!ctica<br />

universis episcopis c~CMM~Ma~MC<br />

?~~Me CO~M


A LAS ÏGLËSJAS PB ESPAÇA.<br />

– < –~<br />

No anduvo menos solicito que sus antecesores<br />

en procurar su iglesia y posesiones<br />

y <strong>de</strong>rechos la confirmacion y proteccion<br />

apostotica. Asi es que obtuvo <strong>de</strong>l<br />

papa Silvestre Mla bula que sobre ello pub!icd<br />

ya la Marca Hisp. ( apend. M«w.<br />

C~Z/Jf.). La fecha <strong>de</strong> ella que es la misma<br />

que aqui se ve (Dot. l.fol. t5) no tiene<br />

mas datos que in mense Maio indic.<br />

~OMe Y pues el papa Silvestre, electo<br />

a 3 <strong>de</strong> Abril do ggg murio à ï2 <strong>de</strong><br />

Mayo <strong>de</strong> toc3, es claro que la buta <strong>de</strong>be<br />

fijarse en toot en que concurrio la indiccion<br />

XtV.<br />

Para !ograr este privilegio apostdHco,<br />

cualquiera enten<strong>de</strong>ra que nuestro obispo<br />

<strong>de</strong>b!6 ir personaïmente a Rotoa parque<br />

esa era la costumbre <strong>de</strong> todos los obispos<br />

en aquellos tiempos. Y <strong>de</strong>l Huest-ro consta<br />

con certcza que se hallaba aUi junto con<br />

el con<strong>de</strong> <strong>de</strong> Urgel Ermengol 1, cuando este<br />

principe consulte con el papa Silves»<br />

tre sobre la reunion que proyectaba <strong>de</strong>l<br />

monasterio <strong>de</strong> S. Clemente <strong>de</strong> Codinet al<br />

<strong>de</strong> S. Andres <strong>de</strong> Tresponts la cual veri-<br />

Sco vuelto <strong>de</strong> alla con escritura, fccha en<br />

too/{, <strong>de</strong>spues <strong>de</strong> haber esperado dos o très<br />

anos que el abad <strong>de</strong> S. Clemente refor-<br />

Ïï~


t30 VïACE MTERARtO<br />

~~) J! Jt<br />

mase su conoucta en la dtstpacton <strong>de</strong> sus<br />

bienes. Por don<strong>de</strong> es claro que este viage<br />

<strong>de</strong>l con<strong>de</strong> fue el mismo ano icoï. Estacscritura<br />

ira copiada cuando hable do la reunion<br />

<strong>de</strong> dichos monasterios, entre losya<br />

no existentes <strong>de</strong> esta didcesi. En ella dice<br />

el con<strong>de</strong> Haec eo (el papa) M


A LAS !GM!StAS DE ESPAÇA. t2


Jt33 VtAGE LITERARIO<br />

con que nombra à G


A LAS!GLES!A8DEESPAÇA.


VïAGEUTEMMO<br />

I 1 · n rv<br />

!3't<br />

tano a su sobrino a. Jbrmengoi arcedtano<br />

<strong>de</strong> esta iglesia. En el lib. jf. Dotal.<br />

~b~. b. se halla la publicacion <strong>de</strong> este<br />

testamento, fecha ~7/7. Idus Novembris,<br />

anno XIII. regnante Tïo~cy'~o rcge.<br />

En ella dice el sucesor S. Ermengol hecho<br />

ya obispo, con los <strong>de</strong>mas marmesores,<br />

que et obispo Salla confirmd el testamento<br />

hattandoseenfet'tt)o;yana<strong>de</strong>n: et CM/M/Mcc<br />

ordinavit, sic migravit <strong>de</strong> Aoc ~aecK/o in<br />

yne~e isto proximo 'Se~


& LAS ÏCUSStAS DE ESPAÇA. ïa5<br />

<strong>de</strong>l. aSo toto. Tampoco pue<strong>de</strong> antidparse;<br />

porque consta que, se hatld y autorixd la<br />

e~ccion <strong>de</strong>l obispo <strong>de</strong> Vique Borrell suceaor<br />

<strong>de</strong> ~'KM~/b el cual es cierto que<br />

muno on i.° <strong>de</strong> Agosto <strong>de</strong> ese nusmoaRo.<br />

Y este mismo es una nueva prueba <strong>de</strong> que<br />

!a famosa batitHa <strong>de</strong> Côrdoba, <strong>de</strong> que tantas<br />

veces se ofrecefa hablar en mis VMges,<br />

no fue &t." <strong>de</strong> Setiembre, como se<br />

ha cre!do sino en el Junio <strong>de</strong> ese atlo~<br />

como <strong>de</strong>jé <strong>de</strong>mostrado en mi viage <strong>de</strong> Vique.<br />

Porque no era posible que Arnulfo<br />

herido en aquella refriega, volviese <strong>de</strong> aHa,<br />

enfermase in ca~o Colonico muriese,<br />

y se te nombrase sucesor, y muriese tambien<br />

el obispo Salla, presi<strong>de</strong>nte <strong>de</strong> esa eiec'<br />

cion todo en el mes <strong>de</strong> Setiembre.<br />

El documento que Balucio pnblicd en<br />

la Marca Hispanica (~. n. C~7.) no<br />

prueba que la eleccion <strong>de</strong> Borrell se hiciese<br />

en t." <strong>de</strong> Octubre <strong>de</strong>l ano ïoro y<br />

por consiguiente que nucstro Salla viviese<br />

aun en ese dia porque como se dijo en lo<br />

<strong>de</strong> Vique, y cuatquiera podra ver por si<br />

mismo, el hacerse en aquella escritura memoria<br />

<strong>de</strong> dicha eleccion, solo fue para dar<br />

una noticia previa <strong>de</strong> la pretension que<br />

loa eanonigos <strong>de</strong> Vique traian con el eon.


t26 VIAGE UTERAMO<br />

j ,


A LAS IGLESIAS BB ESPAÇA,<br />

..1 1 11<br />

t3~<br />

euceso siguio la muerte <strong>de</strong> Arnuifo en<br />

t.* <strong>de</strong>l Agosto inmediato. De estos dos he*<br />

chos parte la investigacion <strong>de</strong> lôs res-<br />

tantes. ~'< que por su vejez<br />

no fue<br />

a Cordoba, acudio la muerte <strong>de</strong> Arnatfb<br />

y verificada esta, presidio la eleccion<br />

<strong>de</strong> Borrell en el mismo mes <strong>de</strong> Agosto.<br />

~Qu!en pondt'd duda en csto, sab!endo<br />

ia costumbre <strong>de</strong> aquellos tiempos? Pues<br />

à este hecho ~que repugnancia hay en<br />

que en el Setiembre <strong>de</strong>l mismo ano munese<br />

Salla en el castillo <strong>de</strong> Gilida que<br />

yo creo sea la Gelida mo<strong>de</strong>rna, que esta<br />

por aHa bajo en el Pena<strong>de</strong>a, distante una<br />

'jornada <strong>de</strong> C


128 VtAREUTERARÏO<br />

Setiembre <strong>de</strong>l ano 1010. Y en esto me<br />

confirma el neerotog!o <strong>de</strong> Solsona, que po'<br />

ne su obito en el dia ag <strong>de</strong> dicho mes y<br />

ano. Dice asi ~(~. Oc


T.X.<br />

A LAS tGLEStAS DE ËSPANfA.<br />

S.EKMENGOL<br />

t~c~e el a%o ïOto ~


ï3o VÏAGEUTEBAMO<br />

ra probar esto contra Ba~ucio, que en la<br />

Af


A Î.AS t&LESJtAS DE ESPAÇA. l3t J<br />

eon<strong>de</strong> <strong>de</strong> Urgel Ermengol ï Uamado et<br />

Cû~o&~ hi)ô <strong>de</strong> Borrell y <strong>de</strong> Ledgardis,<br />

con<strong>de</strong>s <strong>de</strong> Barcelona, por medio <strong>de</strong>l cual<br />

promete tener y hacer que sea tenido por<br />

obispo <strong>de</strong> Urgel Ermengaudo, sobrino <strong>de</strong><br />

Salla, <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> tantos dias <strong>de</strong>spues que este<br />

la avise <strong>de</strong> elto. Y si Salla quisiere or<strong>de</strong>nar<br />

obispo â su sobrino durante su vida,<br />

ofrece que le ayudara en ello, si él 6<br />

su hermano el vizcon<strong>de</strong> Bernardo d los<br />

otros pa~!entes y amigos <strong>de</strong> Ermengol le<br />

dtesen <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> sesenta dias <strong>de</strong>spues <strong>de</strong><br />

su or<strong>de</strong>nacton cien ptezas (<strong>de</strong> oro) o pren*<br />

da en valor <strong>de</strong> aoo y contiuuar en tenerlo<br />

por obispo <strong>de</strong>spues <strong>de</strong> muerto Sa-<br />

Ha, si <strong>de</strong>ntro âel a&o <strong>de</strong> su fallecimiento<br />

se le diesen i5o piezas, mitad en cada medio<br />

ano. Y si Salla muriese sic haber o)'<strong>de</strong>nado<br />

obispo a su sobrinoErmengol, promete<br />

hacerle or<strong>de</strong>nar, si él 6 sus amigos<br />

le diesen <strong>las</strong> piezas sobredichas. Y en nno<br />

y en otro caso )ura tener y guardar à Ermengol<br />

todo lo que le pertenezca si él<br />

y su padre el vizcon<strong>de</strong> Bernardo, y su<br />

madre Wisla, vizcon<strong>de</strong>sa (hija que fue <strong>de</strong><br />

Seniofredo <strong>de</strong> Luciano), le dan fianzas y<br />

le juran fi<strong>de</strong>lidad sobre un altar consagrado<br />

o sobre <strong>las</strong> rcUquias <strong>de</strong> los santos.


ï3a<br />

tT-t~<br />

Esta<br />

VtAGEUTERAMO<br />

es en<br />

~–<br />

extracto<br />


A LAS IGLESIAS DE ESPAÇA. t33<br />

<strong>de</strong> dicz anos antes <strong>de</strong> la muerte <strong>de</strong>l obis-<br />

po &


t3~<br />

VIAGE MTEHAMO<br />

y temporales. Mucho mas claro se veria<br />

esto, si se hallara la escritura <strong>de</strong> promesa y<br />

juramento que <strong>de</strong>bieron hacer por au parte<br />

el tio d el sobrino; la cual <strong>de</strong>bio quedar<br />

en podcr <strong>de</strong>l con<strong>de</strong>.<br />

De todos modos se infiere claramente<br />

que todavia se acostumbraba en aquel<br />

tiempo, si la necesidad !o exigia, el nombramiento<br />

<strong>de</strong> obispo sucesor viviendo el<br />

actual y que el <strong>de</strong> S. Ermengol <strong>de</strong>bia<br />

en todo caso ser hecho por Salla.<br />

Mas si esto Heg6 o no a efectuarse no<br />

nos consta aunque para creerlo asi da<br />

margen el catatogo <strong>de</strong> 'Gerri que da à<br />

nuestro obispo ag anos <strong>de</strong> pontidcado y<br />

pues consta que murid 3 3 <strong>de</strong> Noviembre<br />

<strong>de</strong> to35 <strong>de</strong>biéramos en tal caso <strong>de</strong>cir<br />

que fue hecho obispo hacia el ano 1006,<br />

viviendo aun su tio. Mas <strong>de</strong> este tiempo no<br />

queda memoria por don<strong>de</strong> podamos asegurar<br />

tal cosa. Lo que si consta (y con eUo<br />

<strong>de</strong>bemos contentarnos) es que a 6 <strong>de</strong> Novietabre<br />

<strong>de</strong>l ano to~o obraba ya comoobispo<br />

a los dos meses <strong>de</strong> la muerte <strong>de</strong> su<br />

tio y antecesor Salla segun vimos en la<br />

publicacion <strong>de</strong> su testamento.<br />

Diez dias <strong>de</strong>spues veriRco la restauracion<br />

<strong>de</strong> la canonica <strong>de</strong> esta iglesia, cuya


A LAS ÏG!.ES1A8 DE KSPA~A. l35<br />

1--li- _1.1:1, 1.. 1\.f~:It.I.a<br />

acta se haila ya puuucaua en la Marca<br />

Htsp. (apend. M. C/


ï36 TïAGE tJTERARtO<br />

t t t 1<br />

tiempos el zcto <strong>de</strong> nuestro prctado y<br />

<strong>las</strong> drcunstancias personales snyas que se<br />

expresan en la indicada buta <strong>de</strong> Benedicto.<br />

Nada mas dire <strong>de</strong> estes documen-<br />

tos,drà<br />

<strong>de</strong> ouyo contenido cualquiera po-<br />

enterarse en la citada obra que es<br />

comun,<br />

Otro punto mas curiosos~noa oft'écè<br />

tratar ahoi'a, yqUe necesita una largadiscusion.<br />

Et hecho es este. El ano toiy, dia<br />

21 <strong>de</strong> Noviembre, se prcsentd en esta<br />

iglesia Borrell hijo <strong>de</strong> to obispo <strong>de</strong><br />

Richitdts<br />

iglesia<br />

elec-<br />

<strong>de</strong> Roda vacante<br />

por muerte <strong>de</strong> 'Aimerico, Vehia acompa-<br />

&ado <strong>de</strong>l con<strong>de</strong> Guillermo <strong>de</strong> Ribagorza<br />

y <strong>de</strong> los canonigos <strong>de</strong> aqucMa catedral,<br />

y con el consentimiento <strong>de</strong> toS nobles y<br />

aba<strong>de</strong>s <strong>de</strong> aquel pais y presentandose à<br />

nuestro obispo y su clero pidip fuese confirmada<br />

su eleccion. Lo cual se \'etiftc6.<br />

Y aunque el modo y fprmutas <strong>de</strong> que<br />

usa la escritura que <strong>de</strong> ello se hizo (que<br />

el notario ilamo escritura <strong>de</strong> eleccion)<br />

parece indicar que esta se hizo aqui; pero<br />

para mi todo ello no es mas que couurmacion<br />

<strong>de</strong> eleccion ya hecha. Y lo probaria<br />

si fuese este el objeto principal <strong>de</strong><br />

to que trato. Se me olvidaba <strong>de</strong>cir que


A LAStGLESïASPB ESPAÇA.<br />

1-<br />

p t3~<br />

la escritura original existe aqui,iechaaKno<br />

~'«~M~'OKM domini MO~i! /ej~K CA~'M~<br />

~M~c.Mwo ~~7/. er/: millesima ow'n-<br />

~M< ~K


A tAS tGLEStAS CE BSPA~A.<br />

fero hay mas. ïo haito en Ja prtnttra<br />

<strong>de</strong> estas escrituras que S. ~/wc~~o~ dice<br />

Madvocamus adclamamus, atque e!i-<br />

Hgitnus iam dicte Boncito, ut. ad hono-<br />

Hrem, et benedtctionem atque ordinaciotmetn<br />

sui prestilatus accédât et suscep-<br />

Mttdneperveniat ~K&


!~0 \IAGE UTERARtO<br />

como oo habia se<strong>de</strong> episoopal en Roda ni<br />

casi cristiundad en todo su difftrito, so~djudicaron<br />

al dt'Urgct todos aquellos condados<br />

y sus iglcsius, como se ve en et dt-<br />

ptonia <strong>de</strong> ludovico <strong>Pi</strong>o: y cuando <strong>de</strong>spues<br />

se et'tgtd la silla <strong>de</strong> Roda Ii mitad <strong>de</strong>l si<<br />

g!o X, <strong>de</strong>biô el obispo <strong>de</strong> Urgel qued&rse<br />

con esta pt'imacta, o cosa que se pareciese<br />

d un <strong>de</strong>recho cuasi-tle mctropoHMnt).<br />

Y aanque no se halla qHe csto pretendiese,<br />

sino ahora mas la toyuntura <strong>de</strong> nô haber<br />

rnetropolitano, pudo hacer que revivtesc<br />

el <strong>de</strong>recho primit!vo. Et cual yo<br />

creo sea ta causa <strong>de</strong> este hecho que ahora<br />

tmiamos y <strong>de</strong> la pretens!on' que<br />

poco <strong>de</strong>spnes tuvo el sucesor J?j"~


A LAS ïGLEStAS DE ESPAÇA, t~f<br />

1 1<br />

atrui, sino la contirima cion <strong>de</strong> tn hecha ante-<br />

]'iormente,en virtud <strong>de</strong> la cuai.se présente<br />

oon los electores el eteoto. a.' Que Borra~<br />

no <strong>de</strong>be ser tenido como un co/'c/~Mcopo,<br />

o vicario y ministro <strong>de</strong> la se<strong>de</strong> <strong>de</strong><br />

Urgel y <strong>de</strong> sus obispos porque bien claro<br />

esta que le confiriiiaron y or<strong>de</strong>naron y<br />

aciamaron como obispo propio <strong>de</strong> la sedc<br />

<strong>de</strong> Roda. Cnanto mas que no se haltara en<br />

otro obispo Rotense, ni en la misma se<strong>de</strong><br />

tampoco, rastro ni vestigio <strong>de</strong> ia cia caracteristica<br />

<strong>de</strong>pcndcn-<br />

<strong>de</strong> los coy'co~o.y.<br />

Pt'osiguiendo ahora <strong>las</strong> ntefjnorias <strong>de</strong><br />

S. ~'MeHg~o~, sabemos que en el ano t0t~<br />

procurd y cfcctuo la reunion terio <strong>de</strong> S. Lorenzo <strong>de</strong>l valle<br />

<strong>de</strong>l monas-<br />

Zo/c/M


~3 YtAGE UTERARtO<br />

~_e. 1" 11<br />

jueces en el pleito que nuestro obispo tenia<br />

con Durando abad <strong>de</strong> Santa Ce-<br />

cilia, en el vatte <strong>de</strong> Elins, sobre la po"<br />

sesion <strong>de</strong> la iglesia <strong>de</strong> CM~c~a y <strong>de</strong>.<br />

cimas<br />

btiena<br />

<strong>de</strong> Castetio, todo io cual posera <strong>de</strong><br />

i'e el monasterio t)ab!a mas <strong>de</strong> cien<br />

a~os. Deciararoa los jueces que el tttuio<br />

<strong>de</strong> esta posesion, es a saber, ta donacion<br />

<strong>de</strong>l con<strong>de</strong> Borrell, era ilegal y contraria a<br />

<strong>las</strong> primitivas y auténticas donaciones que<br />

<strong>de</strong> todo<br />

Francia<br />

ello habian hecho los reyes<br />

a esta iglesia y a sus obispos<br />

<strong>de</strong><br />

Si-<br />

~c~M~o Possidonio y ~~


A LAS IGLEStAS DE E8PA~A< ï~3<br />

nerse advirtiendo que en este scgundo juicio<br />

no se hal!6 S. Ermengol personalmente,<br />

sino por medio <strong>de</strong> sus procuradorcs M~ron<br />

<strong>de</strong> ~OM~ JBOH~~Oy GK~H7'


144<br />

A<br />

~tA.&ELtTERARtO<br />

c&mo pct'tcncoente a tierras que no erau<br />

<strong>de</strong> su senorio ni jurisdiccion, esto es, <strong>de</strong><br />

tos condados <strong>de</strong> Barcelona y <strong>de</strong> Ausona,<br />

que estaban reunidos. Diose pues final sentencia<br />

a iavor <strong>de</strong> nucstro obispo y eu<br />

segmda, para evitar nucvas disputas se<br />

fijaron los tét'nunos y Hmitcs <strong>de</strong> dicha ciudad<br />

<strong>de</strong> Guisona como veras en la copia<br />

ad~tnta (f


A LAS tGLESIA:} PB ESPAÇA. ~5<br />

r_i_ _e. _1 -1- -a<br />

en su fecha es ciertatnente el <strong>de</strong> 10280<br />

!o mas t oa~, como saben los que conocen<br />

estas inaterias (a),<br />

Otra pequena memoria queda <strong>de</strong>i 3g<br />

<strong>de</strong> Novtombre, atlo jo3a (H<strong>de</strong>l )'eyEnrique)<br />

en que rcc!b!o la donacion que T/'<<br />

~c~ y su hijo 7!


ï~6 VJfAGE LITERARIO<br />

< 1 ~t-T\'<br />

morir en este ano el que & t~ <strong>de</strong> Diciembre<br />

<strong>de</strong>l mismo todavia estaba disponiendo<br />

su testamento. Asi que dcbieron por to<br />

menos alargar la época <strong>de</strong> su jfallecinnento<br />

hasta el 3 <strong>de</strong> Noviembre <strong>de</strong> !o3/{. Mas<br />

ni aun esto sufren que se diga dos documentos<br />

originales y muy preciosos que<br />

he visto y copiado, <strong>de</strong> que voy a dar raxon.<br />

El primero existe en el monasterio <strong>de</strong><br />

S. Pedro <strong>de</strong> la Portella (Uamado antes <strong>de</strong><br />

.Fro~e~), al cual acud!o nuestro obispo<br />

dia at <strong>de</strong> Setiembrc <strong>de</strong>l ano ïo35, junto<br />

con Wifredo, arzobispo <strong>de</strong> Narbona, y<br />

Guifredo obispo <strong>de</strong> Catcasona, para consagrar<br />

al <strong>de</strong> Barcelona GM


A LAS !GLEStAS DE ESPAÇA,<br />

1. 1u _1<br />

santo obispo y empleado en estas cosas<br />

en la Portella, dia aï <strong>de</strong> Setiembre <strong>de</strong><br />

to35.<br />

Consta que no asistid al citado conci-<br />

lie, aunque tard6 muy poco a celebrarse,<br />

porque tambien consta que mutio a ios 43<br />

dins <strong>de</strong> aquel suceso el 3 <strong>de</strong> Novicmbre<br />

<strong>de</strong> ese mismo ano. Esta noticia segura y<br />

enteramente ignorada la ballé por una<br />

casualidad, <strong>de</strong> que no me harto <strong>de</strong> dar gracias<br />

!t DIos. En el archivo <strong>de</strong>l ayuntamiento<br />

<strong>de</strong> esta ciudad <strong>de</strong> Urgel hay un arçon<br />

<strong>de</strong> pcrgaminos inutiles y verda<strong>de</strong>ramcntc<br />

<strong>de</strong>spreciahies. Qu!se vertes sin embargo,<br />

ya que estaba para marchar <strong>de</strong> aqui, por<br />

si arrojaban algo acerca <strong>de</strong> monedas y algunas<br />

otras menu<strong>de</strong>ncias <strong>de</strong> los siglos XIV<br />

y XV a que pertenecen. ~Cual seria mi<br />

sorpresa cuando, a<strong>de</strong>rnas <strong>de</strong> otro documente<br />

apreciable <strong>de</strong>l sigio XII, <strong>de</strong> que se dira,<br />

me encuentro con la escritura original (<strong>de</strong><br />

que ni siquiera hay una copia en la igtesia)<br />

<strong>de</strong> la publicacion y egecucion <strong>de</strong>l testamento<br />

<strong>de</strong>l santo que es !o que Hamamos<br />

~H


~8 VIAGE UTERARtO<br />

sobre el altar <strong>de</strong> S. PaMo aposto] que<br />

estaba en el atrio d sea ciaustro <strong>de</strong> esta<br />

catedt'at (~M


A t.AS IGLESIAS DE ESPAÇA.<br />

t~


ï5o VtAGEUTERAMO<br />

ruina <strong>de</strong> la vida canonica que mn'aba como<br />

su hechura principal. En cambio <strong>de</strong> tan copiosas<br />

donaciones como les hizo mandavit,<br />

dice, ~t~K~ et rogavit /jer &H~M~o$<br />

dies Mccr


A LAS tGLEStAS DE ESPAÇA. t5ï<br />

Las circunstancias circunstanèias part!cu!ares <strong>de</strong> su<br />

muerto no nos constan <strong>de</strong> este documento;<br />

solo po<strong>de</strong>mos inferir <strong>de</strong> él que fue repentina.<br />

Dice asi Et ~rcc~


ï5a VÏ~CE MTERARtO<br />

tt 1 1<br />

At cabo <strong>de</strong> stete<br />

t --Tt~<br />

anos tue eievado su euerpo,<br />

y colocado junto al altar <strong>de</strong> nuestra<br />

Scnora, en medio <strong>de</strong> les prodigtos, y<br />

cosas que<br />

mentos.<br />

refieren los sobredichos docu-<br />

Yo no salgo Hador <strong>de</strong> todas <strong>las</strong> circunstanoias<br />

portentosas<br />

tan pero<br />

que en ellos se cuen-<br />

no dcja <strong>de</strong> dar al todo <strong>de</strong> esta<br />

narracion gran peso <strong>de</strong> verdad, la exactitud<br />

con que fijan la época <strong>de</strong>l culto <strong>de</strong> este<br />

santo obispo, o to que es to mismo la ele-<br />

~acton <strong>de</strong> su cuerpo d les stete anos <strong>de</strong>spues<br />

<strong>de</strong> su muerte. Porque es asi que los<br />

innutneraMes beneucios que h.)bia hecho<br />

este prelado a su ctero, comenzando la fabrica<br />

actoul <strong>de</strong> la iglesia (como Yeremos<br />

en el obispo sucesor),<br />

queciendorestaurandoyenn-<br />

la candmca, y recobt'ando muchos<br />

<strong>de</strong> sus <strong>de</strong>rechos; todo esto junto cou<br />

ïa reciente memot'ta <strong>de</strong> su ccio, caridad y<br />

otras virtu<strong>de</strong>s pastorales, tnovio !os corazones<br />

<strong>de</strong> su puchio a que le tributasen la<br />

venet'aoon <strong>de</strong>!)ida à los santos. Mas esto<br />

no fue hasta el ano to~t. En el <strong>de</strong> to~o<br />

el obispo sucesor Efibatio habla <strong>de</strong> él con'o<br />

<strong>de</strong> un varon <strong>de</strong> buena mcmorta, mas<br />

no como <strong>de</strong> uno venerado por santo: ~MC,<br />

dice, r


A LAS tGî.ES!As DE ESPAÇA. t53<br />

7:1 11" f W t »<br />

JErMen~aH~My e~~cop~ ~f~tt a~ ~rc


t5~ YïA&ELITEMRtO<br />

XV! <strong>de</strong> Enriquc), aprobando cierta concordia<br />

hecha por S. Erntengol, le Ilama<br />

muchas veces 6'~c


A LAS tGLEMAO DE ESPAÇA. t55<br />

villa <strong>de</strong> ~


t56 YtAGELtTHHAMO<br />

gftdo particular para <strong>las</strong> necesida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> scqun,<br />

y en un ritual <strong>de</strong>l afio t536 se ha-<br />

II.ttt establecidus pièces particulares para<br />

implorar el remedio pot' su intercesion,<br />

con una letania semejante a la qne ya dtjo<br />

usada en Valencia. La oracion dice asi:<br />


A LAS tGLEStAS DE ESPAÇA,<br />

1 1<br />

escntutas io var~o Dantandote ~ff/n~o~<br />

Eribaldo, JF~tw&aMo y ~«Mo. Et'a htjo<br />

<strong>de</strong> Raimundo vizcon<strong>de</strong> <strong>de</strong> Cardona y<br />

<strong>de</strong> su muger ~'M~f?!C!


158 VIAGE MTER&tUO<br />

casado,puesto qucnomenciotM asumuger,<br />

ni para hercdatia ni para encargarle la eus.<br />

todia y conservacion <strong>de</strong> sus cosas, <strong>las</strong> cuales<br />

pone in Ma~M ~ro~M domna<br />

~wc~M


A LAS tGLES!ASCE E8PARA. t5~<br />

d ~o~cA, como <strong>de</strong>cian en vuigar. Mashabiendo<br />

este muerto antes que J?/(!~o~<br />

pasô aquclla herencia al hijo <strong>de</strong>l difunto<br />

Raimundo T'bJc/< scgun se verà en el testamento<br />

<strong>de</strong> nuestro obispo don<strong>de</strong> dispone<br />

<strong>de</strong> esa herencia como <strong>de</strong> cosa propia.<br />

Con estas nottcias nadie <strong>de</strong>be extranar<br />

el verle intitulado vizcon<strong>de</strong> en <strong>las</strong> escrituras<br />

postcriores a la muerte <strong>de</strong> su her-<br />

mano <strong>de</strong> <strong>las</strong> cuales citaré ahora una que<br />

es tambien notable para la diplomatica <strong>de</strong><br />

este pais. Y es una donacion que él mismo<br />

hizo hâcia el ano io32 al presbttero<br />

Guadamiro <strong>de</strong> un alodio en el lugar <strong>de</strong><br />

~g~e~< condado <strong>de</strong> Gerona, en la cual<br />

se IIama a si mismo


t6o VtAGE UTERANtO<br />

adjunta (f


A ï-AS tfH.B"tAS DE ESPAÇA. t6t<br />

acababa d


t6a V!AGEUTEKARtO<br />

&~


A LAS MLEStAS DE ESPAÇA. t63<br />

esta escritura Mnportaatistma) por la novcdad<br />

que intppduce en/ïa aeyie <strong>de</strong> los con<strong>de</strong>s<br />

<strong>de</strong> Urget. Maahasta ahora solo he podido<br />

dar con una copia ea~te at'chivo<br />

episcopat, don<strong>de</strong> entre losconHnnantesse<br />

!ee: ~06 jPonptM ~r


ï6~ VlAOB UTERAMO<br />

i'.nnque <strong>de</strong>s<strong>de</strong> et J ni


Af


ï66 VtAOEUTERAMO<br />

'1 '1 1 ~L_.<br />

pertenectente à la <strong>de</strong>manda que nuestco<br />

ï <strong>de</strong> Ara-<br />

obispo puso ante el rey Ramiro<br />

gon, quejandose contra Dl Sancho su padre<br />

que habia sacado <strong>de</strong> la attpcion y ob&<<br />

diencia a la iglesia <strong>de</strong> Urgel los condadoa<br />

<strong>de</strong> Ribagorza y Gestao los cuales el cm'perador<br />

Ludovico <strong>Pi</strong>o habia snbordtnado<br />

a ella, como territorio <strong>de</strong> su d!6ces!, en el<br />

ano 8ig. Vista por Ramiro la justicia <strong>de</strong><br />

esta peticion mando que <strong>de</strong> nuevo volviesen<br />

a su dioeesi y obediencia dicbos dos<br />

condados cxpfesando particutarmente la<br />

ciudad <strong>de</strong> Roda con todo io que a su iglesia<br />

correspon<strong>de</strong>. Esta escritura se hizo a<br />

XV <strong>de</strong> <strong>las</strong> calendas <strong>de</strong> Octubre ano to~o,<br />

dos 6 tres meses antes <strong>de</strong> la muerte <strong>de</strong><br />

nuestro obispo. Pubticada esta en la M~rca<br />

Hisp. (apend. nHH!. CC~'7~.), y la he<br />

cotejado con algunas copias <strong>de</strong> eiïa hechas<br />

en los anos inmediatos, no liabiendo<br />

podido dar con el original.<br />

Reflcxionemos sobre este hecho. ~Que<br />

es to que pretendio Eriballo? Por ventura<br />

que suprimida la se<strong>de</strong> <strong>de</strong> Roda volvicse<br />

su iglcsia con los dos condados <strong>de</strong> Ribagorza<br />

y Gestao a ser enteramente <strong>de</strong> su<br />

didcesi? Rsto indica Balucio (


A LAS t&t.BStA8 DE ESPAÇA.<br />

'~< ~t 1-J~ .)~T)~J)~–<br />

ridicule porque la se<strong>de</strong> do Roda existia<br />

ya mas habia <strong>de</strong> un s!g!o, y no solo sin reclamacioa<br />

<strong>de</strong> parte do la <strong>de</strong> Urgel, aino con<br />

aetos pofiitivos <strong>de</strong> t'econocer como legitimes<br />

d !oB obispos .Ro


'68 ~tA(;EUTB~A.iMO<br />

uu qurcn se Qtce que Juzo <strong>de</strong>o)ao(M parti-<br />

CuIar~~P.orquo aunque.e~ta casa es.tuvosujeta<br />

à Urgel en io antiguo; ntas <strong>de</strong>spues<br />

<strong>de</strong> la ereccion <strong>de</strong> Roda en silla episcopal,<br />

a esta reconocio y obe<strong>de</strong>cio, y à esta con'<br />

Uttuo en pstar sujeta <strong>de</strong>epues <strong>de</strong> esc a3o<br />

to~o como a!gun dia. se du-a. N: Roda<br />

tampoep dc)o <strong>de</strong> teoer sus ohispos, ni estos<br />

cl taismo ten-ttorip que antes y la<br />

jurisdicc~qn en él, stpQ. acaso en a!gunas<br />

<strong>iglesias</strong>. p!tFJt!cu!arc$que ahorit no sabemos,<br />

y que xperanmotivo para tan geave.que-<br />

}a,y<br />

tan<br />

solemncdipbma.<br />

Pues si no pi.dtO ~aKo ta suppesion<br />

<strong>de</strong> la se<strong>de</strong> <strong>de</strong> Roda;,


A LAS tGLEStAS DE BSPANA.<br />

l6g<br />

quten tal cosa se viese. Los damas a cienc


~70<br />

VtAGE UTEMntO<br />

nuf·n neFnn wen 1_ 1 f<br />

para estar asi menos <strong>de</strong>pendiente <strong>de</strong> los<br />

con<strong>de</strong>s <strong>de</strong> Gerona y Ausoaa. Esta <strong>de</strong>bid<br />

ser la principal causa <strong>de</strong> la nueva siUa <strong>de</strong><br />

Roda. Despues <strong>de</strong> esto el rey D. Sancho,<br />

proporcioa que en el siglo Xt iba d:!a.<br />

tando sudominio con <strong>las</strong> armas, es reguïar<br />

que no sufriese ~er snjetas <strong>las</strong> nuevas<br />

conquistas al obispo <strong>de</strong> Urgel, teniendo<br />

ya un obispo propio en Ribagorza. De èsto<br />

tenemos un egempto reciehte e)t D. Jaime<br />

1 <strong>de</strong> Aragon el cuai) recobrada <strong>de</strong><br />

!os moros tanta costa !a chtdad <strong>de</strong> Va-<br />

lencia, nopernutiô quesu iglesia quedase<br />

sujeta a la metropoli <strong>de</strong> Totedo, capi.<br />

tal <strong>de</strong> Castilla como antes !o estu~o, h!~<br />

pard hastaque Gregofto ÏX la <strong>de</strong>c!ar~su'ft'aganea<br />

<strong>de</strong> la metropoH <strong>de</strong> todo su reino.<br />

Tarragona. Aestamanera D. Sanc!t0,sujetando<br />

d los obispos <strong>de</strong>: Roda sus nuevas'<br />

conquistas pudo dar motivo a Eribalio<br />

para que ae quejase <strong>de</strong> que se le quttaban<br />

todos los condados <strong>de</strong> Ribagorza y Gestao:<br />

y para que alegase la concesion prhtutiva<br />

<strong>de</strong>l ano 8tg en que se adjudtcaron a su<br />

iglesia aquellos territorios, cuando ni en<br />

ellos habia obispo ni casi lugar alguno<br />

libre <strong>de</strong>l dominio <strong>de</strong> los moros. Mas este<br />

<strong>de</strong>recho como el <strong>de</strong> Toledo a la iglesia


A LAS Ï(H


~2 ~tARB r.tTEEARtO<br />

misino a6o to~c (X <strong>de</strong> Em'tqttc), estando<br />

ya concinida ia fabrtca <strong>de</strong>. la ,!gl'Bsi~ catedral<br />

comenzada por E/Mn~o~ tratd~<br />

<strong>de</strong> su <strong>de</strong>dicacton. A este acto'~ontOe acu-~<br />

dieron el a:'xobispo <strong>de</strong> NarboM ~t/e~o,<br />

y tos obispos jSe~o~Mcr do Eina;, ~nK~-<br />

~o <strong>de</strong> Roda, .Bem


A LAS !Ct


~4 YtAGELïTERARÏO<br />

t I! t .t<br />

tomadas <strong>de</strong> su original (a). Aqui solo advierto<br />

que este es una <strong>de</strong> los instrumentos<br />

en que J?~&a~o se Uanm


A LAS tGt.E8!A8 PE ESPAÇA.<br />


t~6 VtAGEMTERARtO<br />

1 1 » 11 il<br />

senorio <strong>de</strong> Cardona, conforme a !o queal<br />

principio di~imos que habia or<strong>de</strong>nado su<br />

hennano Beremundo, Porque muerto yà<br />

en esta época Fulco, hijo <strong>de</strong> <strong>de</strong>p aquella<br />

Beremundo,<br />

herencia à Raimundo Fotûh,<br />

hijo <strong>de</strong> ese Fulco. Y en caso <strong>de</strong> mort!' Ra!mundo<br />

sin hijos, manda que pase al hertnano<br />

<strong>de</strong>l mismo tambien J~f~co 6 JFO!c/t,<br />

aï que entretanto <strong>de</strong>{& CM~~WM<strong>de</strong> Colo-<br />

M


A LAS tOLEStAS DR ESPAÇA,<br />

se dira mas en lo <strong>de</strong> 'loscou<strong>de</strong>s <strong>de</strong> Utgc!.<br />

Concluyen<br />

T.X. 12<br />

ios testigos su <strong>de</strong>claracion,<br />

dando la noticia <strong>de</strong> la muerte <strong>de</strong> nuestro<br />

obispolcon estas palabras \R


t~8 V!A&EHTEK&RtO<br />

emp!exa ast: «Ego AribaUus sanetae et<br />

Hvenet'abilts ecclesiae Urgcllitanac. epi-<br />

» scoptis pcrc~rc prq/ecfMs, ~aM~JM&tM~<br />

H~KW ad ~e~M~C~'HMJ~OM/Mt?MJ~'< ~/tig-<br />

H~MC/t/t., c~w c~cw JV~


A LAS ïC~ES~ DK HSPA~A.<br />

1 !tT*t t~ T~ 1 t.<br />

<strong>de</strong>JEf~a~o~ que sucedio diaViernes to<br />

<strong>de</strong> Dicictnbt'e <strong>de</strong>l ano ïo~o, a ios 5y dias<br />

<strong>de</strong>spues <strong>de</strong> haberor<strong>de</strong>aadosu testamonto,<br />

que son e! ~ai~~o~ .~erfta:~ dies que<br />

d!cen:!osalbaeea8


'8o YtAGEMTE~!UO<br />

coinci<strong>de</strong> con et <strong>de</strong> to/{t, en el cual, a~tes<br />

<strong>de</strong> cumplirse los ae!s mcses <strong>de</strong> !a m~erte<br />

<strong>de</strong>l obispo:, se bizo la <strong>de</strong>claraciûn jucada<br />

<strong>de</strong> su vôluntad eomo maaditba :la. ley.<br />

Esto en cuauto a la ëpoca<strong>de</strong>ia mterte.<br />

De! tugar don<strong>de</strong>'a~ionteo!o dice un nect'o~og!o<br />

<strong>de</strong> CMrdooa qu~ fue Fow~Ojra,<br />

cuya situacton ignofbpop ahotu. OtganKH<br />

sus p;dabras ~77..K


A MS !GI.ES!MDE RKPA~A. t8t<br />

antiguos, <strong>de</strong> ïo cual se habto otro dia (~).<br />

GUÏLLERMO GU1FREDO<br />


t8a VtACEUTERAMO<br />

sepa io que entonces se estuaba. en t rancia,enlta!)ayettotraspartes.<br />

En la ~ot'cct lIisp. (co~. 44~') suponiondo<br />

Balucio que el antecesor ~


A Ï.AS KH


ï8~<br />

~.–Jt~Jt–i-


A LAS IGLESIAS DE ESPAÇA* i85<br />

~~fT'TV TC* <<br />

nas ~r~M, anno ~~7/. JEwtc~<br />

regis ta cual yo reduzco at afio 10~8,<br />

porque asi côrreopon<strong>de</strong> à la ouenta <strong>de</strong>loa<br />

anos <strong>de</strong> este rey <strong>de</strong>a<strong>de</strong> que comenzo Aserïo<br />

en aô <strong>de</strong> Julio <strong>de</strong> to31 y aunque !&<br />

donacion se dice hecha en el claustro <strong>de</strong><br />

esta iglesia ad diem ~a~c~m Paschac, y<br />

ese aHo no fue Pascua a <strong>de</strong> Abril sino<br />

a 3 no hay inconveniente en que se extendiese<br />

el dia /{ la escrttura <strong>de</strong> una do.<br />

nacion hecha el dia 3 y mayor inconveniente<br />

seria reducir la escritura cu


t86 YtA&EHTEttARtO<br />

S. Saturnine <strong>de</strong> Tabernotes, {unto cou<br />

todos los diezmos que percibia


A LAS IGLESIAS DE ESPAÇA.<br />

t8~<br />

vos al cabo <strong>de</strong> diez anos <strong>de</strong> haberlosregistrado<br />

Moa.<br />

El ano !o55 a a~ <strong>de</strong> Setiembre se<br />

hatiaba este pretado en Narbona asistiendp<br />

al concilio que celebro' su hermano el<br />

arzobispo <strong>de</strong> aquella iglesia, y fue uno <strong>de</strong><br />

los padres que subscribieron d la sentencia<br />

que alli se d!6 & favor <strong>de</strong> la iglesia<br />

<strong>de</strong> Vt


188 YtAGE t.tTË&ARtO<br />

prestdtdo por el car<strong>de</strong>nat Hugo Candtdo~<br />

<strong>de</strong>l cual se babtara en su lugar.<br />

En el ano siguientc <strong>de</strong> to6p consagr6<br />

la igtesia <strong>de</strong> Sta. Maria <strong>de</strong> t'nndada<br />

por los con<strong>de</strong>s <strong>de</strong> P.dtàs Rannundo y<br />

Valencia. De esto se dir~ tambien a su<br />

tiempo.<br />

Cnrtosa es la escritura que nos queda<br />

<strong>de</strong> este mismo ano (VIIII d~ rey Felipe)<br />

a :3 <strong>de</strong> Mayo en !a cua! se nos ha conservado<br />

noticia <strong>de</strong> que un Bo-nardo Juan,<br />

infractor <strong>de</strong> la tregùa <strong>de</strong> Dios pot' haber<br />

cometido un homicidio i'ne <strong>de</strong>sterrado,<br />

segnn los canones, por nuestro obispo<br />

d paises uttramarinos: y no pudiendo pasar<br />

el mar ni <strong>de</strong>~ar abandonadas'sus poses!ones<br />

imptorada la misericordia se<br />

le conmuto ta pena en percgrinaciott a<br />

Roma y a Compostela y en algunas donaciones<br />

&la candmca <strong>de</strong> Urgel. Va co-<br />

pia <strong>de</strong> este documente (a).<br />

At ano tO~o pcttcnece la consagracion<br />

<strong>de</strong> la iglesia <strong>de</strong> Solsona que hizo nuestro<br />

obispo con su hermano el arzobispo <strong>de</strong><br />

Narbona. Suc'eso ru!doso por los portentos<br />

que en esta ocasion supone obt'ados un<br />

(a) Apend.n. XXXV.


A LASfCf~EStASDEESPAÇA. l8g<br />

TL~)~)-< J.t~<br />

bfcv!ario <strong>de</strong> aquella iglesia, .<strong>de</strong> que se ha-<br />

MOen su <strong>de</strong>b!do. ïugar (a). Eutre vat'ios<br />

que costearon la fabrica <strong>de</strong> aquel templo,<br />

dicese alli m!smo que fue uno <strong>de</strong> los primeros<br />

nuestro obispo. Y no <strong>de</strong>bia este<br />

obraT <strong>de</strong> otra manera puesto que.ya dcsdc<br />

eLano to55 poseia el castiUo <strong>de</strong> SoJsona,<br />

pof.dooacion que a él y à su. iglesia tucierôn,<br />

los con<strong>de</strong>s <strong>de</strong> Urgel Ermengol IIÏ<br />

y!s~ muger Ciemenc!a..<br />

Dejo aparte ;a!gunaa otras memorias <strong>de</strong><br />

su exi6teno!ahasta et ano XtV <strong>de</strong>l rey Feïipe,<br />

!oy3 <strong>de</strong> Cristo uoa <strong>de</strong> <strong>las</strong> cuates<br />

es el homenage que le hicieron los vecinos.<strong>de</strong><br />

y~e/f'ac~ & VU <strong>de</strong> los idus <strong>de</strong><br />

Octubre <strong>de</strong> dicho aRo que esta en el archtvo<br />

,ep!scopat.<br />

'Vengamos examinar <strong>las</strong> que nos que*<br />

d&n <strong>de</strong> su muerte, la cual fijan en et ano<br />

10~5.varias notas o scan episcopologios anti.guos<strong>de</strong><br />

esta catedral, y un cronicon iné.<br />

dtto <strong>de</strong>RIpoil que dice asi: anno MZ~<br />

obiit G


JtQO<br />

VtAGE UTERAHJfO<br />

cion <strong>de</strong> su cadaver. Dice asi In- 7)oc<br />

die (a


A LAS tCt,E8tAS t)E ESPAÇA.<br />

oscritm'it que vi of~ginaï y copié (f


!Q!t TtACB LITERARIO<br />

bM~er e~M ~o~c~M~ ~e~~o~M~'e ~Mw M-<br />

Cf'aMen


A LA9 ICLEStAS DE BSPA~A.<br />

el obispo le dio en CMUpiimiento <strong>de</strong> !o estipulado,<br />

Y <strong>de</strong> esto no digo mas bastatne<br />

haber apuntado !a noticia <strong>de</strong> estas <strong>de</strong>savenencias,<br />

que acaso no se cortat'on con la<br />

sobredicha concordia,y al fin pndicron producir<br />

la muerte violenta <strong>de</strong> nuestro ohis-<br />

po. Tiempo era aquel <strong>de</strong> piedad y cn que<br />

se respetaban <strong>las</strong> armas <strong>de</strong> la iglesia,y eran<br />

frecuentes <strong>las</strong> practicas <strong>de</strong> <strong>de</strong>vocion y


t


AL&StOLEStAS DEESPAÇA. ïg5<br />

CA.RTALXXXIV.<br />

&c


Ïû6<br />

T!AGE MTEMRtO<br />

sea tan poco lo que se sepa <strong>de</strong> tos concilios<br />

celebrados en ella no n)as que <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />

la expulsion <strong>de</strong> tos arabes, con ser tanto<br />

ïo que se sabe <strong>de</strong> otras cosaa <strong>de</strong> mener<br />

importancia. Porque si registres la coleccion<br />

<strong>de</strong> nuestro car<strong>de</strong>nalAgtthre~ que es<br />

la mas compteta que <strong>de</strong> nuestras cosas tenemos,<br />

apenas haUaras noticia <strong>de</strong> 20 <strong>de</strong><br />

~ichos concilios tenidos en la época que<br />

digo con ser por lo. menos cicttto los ceïebt'ados<br />

en ese pério<strong>de</strong> <strong>de</strong> sicte siglos: y<br />

<strong>de</strong> tos 20 solo <strong>de</strong> uno pubHca aquci éscr!tor<br />

<strong>las</strong> actas que es el <strong>de</strong> t~ag en Tortosa<br />

<strong>de</strong> muy pocos una û otra constttt!-<br />

cion, y <strong>de</strong> los restantes rishno<br />

un apante lige-<br />

y acaso' no exaoto <strong>de</strong>. la época y<br />

objeto <strong>de</strong> su convocacion.<br />

Lo utnco que hizo aquel docto espaj)ol,<br />

fue inchnr en su obra la coleccion<br />

<strong>de</strong> <strong>las</strong> constitnc!ones Tarraconenses que<br />

sxccsivamcnte or<strong>de</strong>naron y perfeccionaron<br />

los nrzobispos <strong>de</strong> aquella iglesia D. Gcrdnimo<br />

Doria D. Antonio Agustin y Don<br />

Juan Terés. Mas estas colecciones no met'ecen<br />

con todo rigor este nombre. Porqus<br />

en primer Ingar, <strong>de</strong> los cien concilies<br />

que <strong>de</strong>cia, solo Cttan <strong>las</strong> constituciones<br />

<strong>de</strong> cuarenta y cinco <strong>de</strong> ellos saivo o'ror.


A LA:< ÏGL~SJAS M EiiPAftA.<br />

Y es que en la mayor parte se gobcrnaron<br />

por la que hdcia et t33t mando fbrmar<br />

el arxobispo D. Juao <strong>de</strong> Aragon y<br />

es Hiuypoco to que conocieron <strong>de</strong> los concilios<br />

p0!


tg8<br />

VIAGE MTKRAMO<br />

<strong>de</strong>mas circunstanoas que contrtnuyeron a<br />

su fot'macion'. Por esto lo que <strong>de</strong> veraa<br />

importa es la sarie cronologica <strong>de</strong> dichox<br />

concilios enteros, con todo lo que elles<br />

pertenece en or<strong>de</strong>n u su congregacion, ce"<br />

lebracion, <strong>de</strong>Hberacioaes y <strong>de</strong>mas; con io<br />

cual al mismo tiempo se da la historia <strong>de</strong>l<br />

origen <strong>de</strong>ca<strong>de</strong>ncia y reforma <strong>de</strong> ta disciplina<br />

eclesiastica. Esto han hecho todos<br />

los que han entendido en estas materias:<br />

esto el mismo car<strong>de</strong>nal Aguirre publicando<br />

cuanto pudo<br />

tales monumentos<br />

baber <strong>las</strong> ntanoa <strong>de</strong><br />

antiguos, para que los<br />

que se <strong>de</strong>dican à este estudio tengan a la<br />

vista y <strong>de</strong>scubiertas cuanto es posible <strong>las</strong><br />

fuentes <strong>de</strong>l saber a que aspiran. La falta<br />

qup en su obra se advierte suplio en alguna<br />

manera el ïlmo. Sr. D. Félix Amat,<br />

arzobispo <strong>de</strong> Palmira analizando brevîsimamente<br />

en su Historia eclesidstica algunos<br />

c'anones <strong>de</strong> los concilios que omitid<br />

aquel car<strong>de</strong>nal. Pero este auxilio es muy<br />

escaso para lo que <strong>de</strong>cimos. En resolucion,<br />

<strong>de</strong> los 100 concilios tenidos <strong>de</strong>spues <strong>de</strong><br />

la conquista <strong>de</strong> Tàrragona, solo se ha publicado<br />

entero el <strong>de</strong> Tortosa <strong>de</strong> t~3


A LASKthBSÏA!)DEESPAffA. tQû<br />

por a)gu


300 Y!ACE MtERAntO<br />

die ignora que sa Ctfpitat, asi o


A LAS tCLKStAS DE ESPAÇA. 30 j[<br />

Pues viendo yo cuan importante es por<br />

todas estas razones que se tonne una coleccion<br />

ct'ono!dgtca <strong>de</strong> los,concilios Tarraconenses,<br />

con todo lo que tocare a ]a dis-<br />

ciplina <strong>de</strong> esta gran metropoU~ <strong>de</strong> quien<br />

<strong>de</strong>cia. Argenso!a,<br />

t: ~Medid ~Hnombreci la mt'~ <strong>de</strong> ~M~,<br />

he. caido en la tentacion <strong>de</strong> acorneter esta<br />

empresa para la cuait ciertamente oo<br />

basta un hombre soto, y mucho menos<br />

tal como yo ine conozco. Mas si no liegare<br />

a conseguirlo, lo que en ello hubiere<br />

a<strong>de</strong>lantado, eso se hallara hecho el que<br />

<strong>de</strong>spues <strong>de</strong> mi quistese perfeccionatla. Y<br />

hame acontecido en esto to que en todos<br />

los proyectos presentados en g)obo que al<br />

tiempo que se <strong>de</strong>splegan y exarninan en sus<br />

ramiRcactonos, van tomando cucrpo y creciendo<br />

<strong>de</strong> ntancra que al fin vienen à ser<br />

casi, impraeticables a! que tan facilmente<br />

los concibio y a quien pareciaa tan hace<strong>de</strong>ros.<br />

Asi los pintores en una hora dibu-<br />

)an !o que <strong>de</strong>spucs no pue<strong>de</strong>n egecutar en<br />

muchos meses y asi me acucrdo <strong>de</strong> haber<br />

visto anos pasados en cl convento <strong>de</strong><br />

dounnicos <strong>de</strong> Luchente un librito <strong>de</strong> muy<br />

pocas liojas dondo nuestto subio paisano


30:! VtACE m'KRAmO<br />

Matuenua <strong>de</strong>)d dihujada su docta obrd<br />

~~


A LAS 'IGLESIAS DE ESPAftA. ao3<br />

da<strong>de</strong>ra tra)o consigo fervor y corrupcion<br />

y reforma <strong>de</strong> costumbres) y por consiguiente<br />

diversidad <strong>de</strong> Ieye« acomodadas A<br />

eada uno <strong>de</strong> esos estados. No era menor<br />

la difet'enoia politica <strong>de</strong> tes sonores que<br />

6e sueeelieron en esta parte <strong>de</strong> la pen~n*<br />

sula; 1&oual ya sesabe cuanto influye en<br />

ei gobierno <strong>de</strong> i~lcsis j ~e sa'TO ci<br />

dogma y el dcpostto esencial <strong>de</strong> la doctrina,<br />

en lo <strong>de</strong>mas se otGmpcra en lo posible,<br />

y no contradice a la voluntad <strong>de</strong><br />

lbs reyes.<br />

Esta consi<strong>de</strong>racion générât~ asi como<br />

obliga à disttngmr y tratar separadamenbe<br />

<strong>de</strong> cada uno <strong>de</strong> estos très pério<strong>de</strong>s~ asi<br />

dicta lo que en cada uno <strong>de</strong> cllos hay que<br />

trabajar para el conoctmiento complète <strong>de</strong><br />

la disciplina ecles!&sticaen esta proyincia.<br />

Y <strong>de</strong>jo por supuesto que en todos ellos<br />

tienen lugar y <strong>de</strong>ben tonerlo como lo<br />

hizo Aguirre todos los documentos <strong>de</strong> la<br />

historia eclesiasttca aunque no sean <strong>de</strong>cisiones<br />

conciliares tales como cartas <strong>de</strong><br />

papas, reyes obispos, consagraciones <strong>de</strong><br />

iglcstas insignes eleccioncs notables <strong>de</strong><br />

obispos y uba<strong>de</strong>s y acaso tcstamentos y<br />

aun obriltas que tengan conexion con la<br />

disciplina <strong>de</strong>l tiempo, como or~


30~ o,.h<br />

VtAGE UTEAAHtO<br />

~f'o c/


A LAS tGMStAB DE ESPARA. OoS<br />

~ooc~(


ao6. VtAGEMTERARIO<br />

CoM~rcn~e esta priera época<br />

c~


A LAS tG[.ES!A8 DE MPA~'A.<br />

20~<br />

5. Restauracion tenta y progt'csiva <strong>de</strong> <strong>las</strong><br />

sil<strong>las</strong> cptscopaies <strong>de</strong> la provincia, y crec.<br />

cion <strong>de</strong> algunas nuevas.<br />

6. Que la mayor parte <strong>de</strong> el<strong>las</strong> reconocio<br />

por metropolitano al arzqhispo <strong>de</strong> Nafbona,<br />

durante el cautiverio <strong>de</strong> Tarragona.<br />

n. De tn" que cSK roxon d sin e!!o fueron<br />

liarnados atxobispos <strong>de</strong> Tarragona es a<br />

saber, Ce~~o, ~~OM~ ~c~« yjRe/'cKg'M


20& YtA&E UTERAMO<br />

j~ esta época ~er


A LAS iCUMtAS OË ESPAÇA.<br />

~0. Z«gW. ~MO. ZM~


3t0 ~!A&Et.!TERAMO<br />

J~ooca /~jT: <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el ~?0 toga hasta i~<br />

TARRACORBSTtTUTA.<br />

.P~C~fCtOMM.<br />

t. Restauracion <strong>de</strong> la tnettopoti.<br />

a. Pleitos sobre la agregacton <strong>de</strong> <strong>las</strong> se<strong>de</strong>s<br />

<strong>de</strong> Segorbe Mnl!orca y V~eucia.<br />

3. Desmentbracion <strong>de</strong> <strong>las</strong> provincias <strong>de</strong> Zaragoza,<br />

Burgos y Valencia.<br />

Que los sufragaueos concurrian a la eleccion<br />

<strong>de</strong>l mettopolitano y <strong>de</strong> la confirmacion<br />

<strong>de</strong> este.<br />

5. De la eleccion y confirmacion <strong>de</strong> los<br />

snfraganeos.<br />

6. Cuando comenzaron en la provincia <strong>las</strong><br />

reservas pontifteias.<br />

-7. Derecho <strong>de</strong>l meU'opoUtano y <strong>de</strong> su captt.nio<br />

para convocar concilios.<br />

8. Qmen concurria à ellos.<br />

n. Cuando y como se introdujo en la provincia<br />

el breviatio romano.<br />

10. Scculanzacton <strong>de</strong> <strong>las</strong> canonicas Agustinianas<br />

en <strong>las</strong> catedrales y monasterios.<br />

tt. Sobre la causa <strong>de</strong> los tcntptarios Tarracouenses.<br />

ta. Que la union <strong>de</strong> la corona <strong>de</strong> Aragon


A LASICLEStASDEESfAKA. 2t<<br />

0 1 1 1'1--.-Il tt '1 'II<br />

A la <strong>de</strong> Castilla fue causa <strong>de</strong> que en la<br />

provincia Tarraconense se ce!ebrase mayor<br />

numéro <strong>de</strong> concilios.<br />

t3. Del cisma <strong>de</strong>l papa Luna por lo tocante<br />

a esta provincia.<br />

Los concilios que à esta época pertenecen<br />

son muchos y digo solamente los<br />

ciertos é indudaMes nMR ~ast& ~!tuttt he<br />

podido averiguar. Algunos <strong>de</strong> ollos solo<br />

fueron convocados con motivo <strong>de</strong>l reparto<br />

<strong>de</strong>l subsidio en la provincia mas aun<br />

<strong>de</strong> estes es rarisimo d en que no se. mandase<br />

uaa ù otra cosa concerniente al or<strong>de</strong>n<br />

ectesiaetico. Que ya que se j~ntaban<br />

los padres, era muy natural que no <strong>de</strong>s-<br />

aprovechasen la reunion; a la manera que<br />

no es inutil el sinodo anual que todavia<br />

se celebra en la iglesia <strong>de</strong> Gerona como<br />

por costumbre; la cual es muy justo que<br />

se conserve, no solo por la gloria que<br />

résulta a aquella iglesia <strong>de</strong> ser acaso la<br />

ùnica <strong>de</strong>l mundo que guar<strong>de</strong> este uso saludable<br />

y antiquisimo como por el bien<br />

que <strong>de</strong>be seguirse <strong>de</strong> la frecuente union<br />

<strong>de</strong> todos !os pastores. Mas vuelvo à mis<br />

concilios, <strong>de</strong> los cuales pondre no mas que<br />

los anos <strong>de</strong> su celebracion por abreviar.


3 ta VtAGE JUTERAMO<br />

~t"t<br />

tï46.<br />

n<br />

n8o. taag<br />

9<br />

tzSo.<br />

t33~ ta~o. ta~a t2~3.<br />

t244. !a/~6. ia47. t2~8.<br />

13~0..t.<br />

t35t ta53. t~5~.<br />

1366. t3-;3. t2~


A LA$ tGLE$!A~ DE ESPAÇA. 3ï3<br />

n* ~Jt


APÉNDÏCE<br />

DE DOCUMENTOS.<br />

I.<br />

C~M n:


3tG APÉKMOE<br />

Engubertus X.<br />

Wisadus XX!.<br />

Ramtuit'ttsXVL<br />

A)msWiM(!MXXV!tII.<br />

SaHaXXX.<br />

Sanctus<br />

Ermengaudus XXVIIII.<br />

Enbattus V et menses VI.<br />

Gmttettnus Guifredus XXXVI.<br />

~t-J).V~7<br />

uan mvuua ai<br />

Guittetmus ArnatitV.<br />

Sanctus Oto XXVIII.<br />

Petrus XV!<br />

J?KCt~Me co<strong>de</strong>x.<br />

IL<br />


DE DOCUMENTOS.<br />

3!y7<br />

quae )n ;t)v! dtv! Vfftccntif V~ccntii fe


3t8<br />

APÉNMCE<br />

habitam quac divo Vincentio natath trat, et ubi ehu<strong>de</strong>m aut<br />

~e!


BE MCVMENTOi!.<br />

,_a_.A_<br />

3!p<br />

tuntj!Mti.)))t pt~uit adnoMfefmin<strong>de</strong>optcnttt tutt)ctnt,ntnn<br />

ea urbs Christioattyti lucem<strong>de</strong><strong>de</strong>tftp~M~n quae dédit<br />

postremam.<br />

f ioftostSBim! V!ncent!! martiris disseminatas toto<br />

orbe victorias ft'att'es ~arie~m!, ad protectnm<br />

ecctesiae nunquam siiere att&nten in die<br />

assumptionis eius opot'tet, adiuvante Domino,<br />

uberius predicot'e. Qui ticet precipuus Christi<br />

"tt nntnihxft chttstianM cum rctiqnts Ma~<br />

tu'ibus pro sancta s!t confestione cotenjtts est<br />

tamen nobis vernula quadam et gentili pietate<br />

conmoctus, eo quod sit notter ex genere noster<br />

ex B<strong>de</strong> noster in stoh, noster in gloria,<br />

noster in officio noster in tnnmto noster in<br />

patrocinio. Hnnc conspicimus in vestimentit,<br />

hune get'imus in meritis hunc urbs nostra protulit<br />

hune caelestis Ihet'uMtent non sofmn pro<br />

huius urbis, sed etiam pro totius orbis gubetnatione<br />

suscepit. 0 gtot'ioM mors quac ad tantam<br />

dit'igit fitorn 0 vita viviScans, propter quam<br />

haec contempnitur vita! Ostendisti, Domine,<br />

quenxtdmodum apud te vivant !a quibus ita vivis,<br />

ut mori nec mortm possint. Quosque<br />

ita<br />

~ot'iCcas, ut etiatn.<strong>de</strong>functi, per te vivificare<br />

mertuos possint. Ecce quomodo triumphant qui<br />

te confesso mortem excepere ut te invocato,<br />

mortem expellant. Nec tantum hanc quae ex pena<br />

ii)ata est, mortem corpM'Mm quantum iUam,<br />

quae ex pcccato venit, animnrum.<br />

Nichil impossibile tuis per tn, quibus summum<br />

posse est. Tu es qui eos et )nv!ctos cffcciftti,<br />

utvincprent, et victores succrptsti, nt teculn


~20<br />

APÉNDICE<br />

in p~rpctuunrt regnent.<br />

~y'tt~<br />

Vi<strong>de</strong>te<br />

r~-<<br />

fratres, et am-<br />

miramini sanctissiml martyris ntirabitc Initinm, et<br />

gloriosissilnum finem. Cnth sue duce processit<br />

in preiio nec expcotato duce pt'iof at'ma iectt<br />

in adversat'ios. Sciebat enim scriptMm ~M<br />

cac/orMMw/ Mh'M', et w'o/e~' ~'ry«Mf /J. Ac-<br />

MT.etad etiam in cor<strong>de</strong> silo )))Mmspiritantem i~nf'M<br />

<strong>de</strong> quo J~omuat.. J~It ~t~nt wM< wt'<<br />

in ~rr


DE OOCUMENTUS. 33t<br />

nom htMtareturitthomfntbnspeMtmia. LttpMsre.-<br />

Nexa ceryioe ipiunus regreditm', cofvus siccia<br />

faucibus persévérât et adkuc diabolus commenta<br />

cru<strong>de</strong>litatis exoogitat.<br />

Mergi mandat in fluctibus quem in terris ~uperare<br />

non valuit. Sed numquid qui omnia creavit,<br />

ubique a<strong>de</strong>sse non potttit~ Ecce meygttur;<br />

nec <strong>de</strong>toergitur: praecipitatur in eqmn'e, et ipos<br />

<strong>de</strong>xervientes (t/e~~f


~33 APÉNDïCE<br />

et<br />

~t~- sanetae Tt~: Dei ~f~<br />

genitficie<br />

M-~2~«<br />

Mariae et aanct! MichxSti~<br />

afebangeti, et sancti ïobannie precMMoris<br />

Cbristi, atque sancti Petr! apostotorum principis,<br />

quorum attaria bed!8cata sunt in Paliarensi<br />

territorio, supra amne Nochariao, in loco quae<br />

Gerris per hanc seripturam concessionis Mostrac<br />

et )n praesentin ptocerHtn, «t nobilium fi<strong>de</strong>tium<br />

noBtformn uot! cum consilio et asenstt<br />

R.dt:'S ?p!"


DE DOCHHENTOS. 333<br />

aem toIneMtn, a~t ad abbateM GetTensem. Reddo<br />

iteffm et dono praetibato monasterio Geryens:,<br />

cMmprécepte et aMensmepiacop:<br />

moi iam<br />

dicto cmnesecciesiae quae aunt hediScatae,<br />

vêt quae <strong>de</strong>incebs construendae sunt, <strong>de</strong> amne<br />

Nochat'iae, et vado antico, quod est supra castro<br />

Et'bobne et <strong>de</strong> PentiM, et <strong>de</strong> MoHeto, et<br />

in super Gerre et <strong>de</strong> Taovis usque in Guardia,<br />

et ii)a< eccte~ias <strong>de</strong> Mncto Vincentio <strong>de</strong> Echn,<br />

et


N2~<br />

APËNMCE<br />

vateat<br />

t 1<br />

agere, sed in quadruplatn eidom monas"<br />

terio cotnponnh == Rnndûtfus Dei nutu prenota~tus<br />

episcopus banc concessiohem a domno Raintnndo<br />

contite !am dicto caenobio &ctam sttbscribendo<br />

connt'mo. Ittsttper ot!amtrado atque<br />

concedo iam d!cto ossisterio Hbertaton omnium<br />

ecctusiartun, quae Bupenua adnotatne sunt, IM<br />

ut ctet'ic!, (lui cas tt'nuerint, in omnibus abbati<br />

pt-acCxt nMMterit, vêt SMCCCMommiUint: t'ce-'<br />

pondfmnt «t<br />

pcr s?:n~: co:ni'° hxhc~ut, c<<br />

teneaot, et nequc ego nec uUcs c~successot'i-t<br />

bus ncstr!s atiquod censum ipca6<strong>de</strong>)M eccteMaa<br />

exigendo r~quiramus. AbbasvcFo, qui in eodcm<br />

caenobio pt'aefuorit.ad ~incdumtJrgeHensissaais<br />

ccctestae. conveni&t, et se<strong>de</strong>s ittius sit pMtttt<br />

prope episëopo ad sinistrom pat'tern et maneat<br />

CHtn eo tt) patacto cius Mna cmn aoc!is ett!s<<br />

Facta haec cafta dontciotxs Indicionc XV, anno<br />

X.XV!. !mperan


DE pocuMENTos. aa5<br />

Barone arctndfachonuB ==* ïoseph archipreshyter<br />

manu propre me Buhsct-iho. ==' Te<strong>de</strong>nifns<br />

presbyter '{'. == Mut'icetius hnc si indigmts Dei<br />

aet'vus prcsbyter scribs!t vêt religinsus sub indietone<br />

et anno '{-qnae SMpra. ===Wisadus Ut'getteMis<br />

episcopus conCrmo.<br />

î~.<br />

Lei<strong>de</strong>redi


aa6 APËNDH~E<br />

aent!e qtuesthediScatatn ipsa soUt~dtne Ar<strong>de</strong>volen<br />

se quae ego predicavi sic dono ipsa<br />

ecciesia cum omnibus tcrmtnos suos a se pettinentihus,<br />

ad huius <strong>de</strong>~otionc caenobit


nostra. Quod<br />

DE DOCUMENTOS.<br />

si ego aut proberfs<br />

N3~<br />

aut subnixa<br />

persona inquietavero aMt inqttietaveffot<br />

tantum et aliud tantum yobis transfnndatur.<br />

ttMOper,<br />

vos,<br />

Et<br />

sicnt in sacres canones continctur, exoommRnicationc<br />

permanent, et cum his qui dixefnnt<br />

Domina Deo. rece<strong>de</strong> a nobis cou<strong>de</strong>mpnatione<br />

perpetua subiacturum se esse coenoscat.<br />

Et pro temporali dampno sex auri tibras in f!seo<br />

regis componat, et in an tea istn carta donattonts<br />

hnn« et stabilis perma neat omni tcmnot-e:<br />

secundnm regutam ecctesiasticam manns nostt'a<br />

vestita in vestra transfuntUmus vinculo :iuhn!xo<br />

ut memoratum esse. Facta carta donationis sub<br />

die octave idus Apprilis, anno V. prési<strong>de</strong>nte catedrae'<br />

imperiali gtortOEissimo Chaarolo regno, et<br />

prési<strong>de</strong>nte in apostolatu dompno Leone pnpa,<br />

auni Incarnationis Domini. VU. speculato in<br />

mundo per gtot'iosissimo homine quem pro<br />

nos et pro nostmMtutc suseeptt, Ittdicttoneundécima<br />

(a).<br />

Leidaradus praesnt almae genitricis Dei Manae<br />

in Urgeito gratM Dei se<strong>de</strong> praesi<strong>de</strong>nte, qui<br />

M Praesenscharra CarollMa~nitempôre data est, cum<br />

!ci))cetLei<strong>de</strong>iedus'episcopusUtgctten!Ctttecclesiamtcgcret.<br />

Porronullustune tetnpofi!LeoRomacpontifex sedit, praeter<br />

LeoncmÏU. ab annonempe7~)6ad 8)6. Cumigituran-<br />

))U!eius imperiiV. hic <strong>de</strong>ogMmr, cave ut eumrépétas ab<br />

anni


328 APÉKHtCE<br />

lwHn liane .In.·1. donatione roboravi,<br />

.1 .t. et ad roborandom tradtdtt,<br />

et SS. =~Ftot'encins presbyter subscripsit.<br />

=<br />

FetiomspraeshytefSS. !–:Mona


BKttOCUMENTOS. ~2Q<br />

.& ~.u. ,0 ~em;t.e .r;a<br />

gra mortua et cum casas et casatmus, ot'us,<br />

ortatibMa terris et vineis cuMis et erimis,<br />

pratia paechme sitvis garriciis fontan'thN,<br />

aquiB aquarum., cum eorunt <strong>de</strong>cursihtts atque<br />

piscatioaibus<br />

moUndtnis, motindinaribus at-bot'ibus<br />

geuere diversis, eum omtti genefa petmmm,<br />

vie euutibus et t'edountibue ttnxna et in<br />

omniboe. Donc a terrninos atque a(!tontationes<br />

ad iafo dictam ceUutnm sancti Stepttani et<br />

sancti tiat'a, a parte oientis in ipso iKnget)ie,<br />

qui est subtus villa quat! vocant Sogra mortua,<br />

sicaoe ascendit per ipsa corna DminUega usque<br />

in ipsa P!a, <strong>de</strong>scenditqoeper ipsa stratapubtica<br />

terrana usque in Rivo ired, coniungitquH ad ip-<br />

Ms Crnces fixas asceuditque per ipsa<br />

Chcra usque<br />

in cacutnine Mtontis qne vocant LagHna, pervaditquo<br />

per snmitates ipsius moMiis et usotta<br />

in Chera do Vucta et usque in Rhô matrice,<br />

pervenitque usque in supra dicto lungente suhtus<br />

Sogra mortua. Et insuper dono ego iam<br />

dictus comes pMehua o~ihus et artnentis do<br />

wupra dicta cetiuta sancti. Stephani, et sancti Harii,<br />

egredientibus<br />

et regredietttihtts usque in<br />

PetrafiM et usque in collo <strong>de</strong> Tauri cubite,<br />

et usqne in p)ano <strong>de</strong> Poxes et usque in collo<br />

<strong>de</strong> Palu et in collo <strong>de</strong> Garrexer et usque in<br />

MnmenSpgor. Quantum isti tcrmim infra inctudunt,<br />

et aN'rontationeB istae amhiunt sic dono<br />

e~o iam dictus Ffe<strong>de</strong>tans cornes omnia snpra no-<br />

))i!t)!)') ah intp~'um et cum introitibus et cxitib)!s<br />


a3o APÉNOtCE<br />

habitatores Mtx~! Saturnini praesente* et futuri<br />

totum ah integt'um absque btandimento uttius hominum.<br />

Quod si


BE COCUMEKT08.<br />

s3t t<br />

num Bot-aardus. == Sigtn~<br />

Adans.<br />

Atvinu~ Sigtnum<br />


s3a î APÈSDtCE<br />

partibus sanctae. Mariae, sancti tohannie et<br />

eonct! Petti ten'am cuttam, quam in hoMretp-<br />

«Mit eocteiiiM fecimus subtus ipeas eccteaiae, condaminam<br />

modiatas viginti, et ex aiio tatece <strong>de</strong> parte<br />

orx'ntts do vinea plantata mod!atM h'ee, et terra<br />

cutta qtti est iuxta ipM vinea modiatas <strong>de</strong>cnm<br />

et subtus ipsa tet'f~ do et concedo mulinatem<br />

antic


M DOCtJMENTOS. a33<br />

Sigtnum Mancmoi. ~Sig-{-num Eiiani.~Sigfum<br />

DomnMii.==-Sigt" Longovardi. =~Sig'{'nutn A spandL<br />

==' Sig+num Leuvani qui banc dotem vel<br />

donationem fieri iussimus et tectM rogavimus<br />

qmhic act'ibe


23~<br />

APÉNMCB<br />

et suhitancae mortis, ne intestatum exotat, orando<br />

Denm exobto esse ita sub tcripturae vincuto<br />

coatigatum, ut nuUus ah. ac doMMm qui iam<br />

pene constat es~e dit'uttun né incurrena sit irh<br />

Dei, aut ante obitum aut post obitutn nostfxm,<br />

modicas oblationes nostras mentis aufeffe peaef<br />

sumat. ()«efio nt~mque ef conccdo vineam, tjue'a<br />

comparavi do H


DE MCUMENTOS. a35<br />

tae domnae meae semper virginis Mariae gent*<br />

tr!cis Domini nostri Ihesu Christi patUos dubs~<br />

et tappitea duot, vasculos argentées duos. At.<br />

que etiam pt'opter animae meae remedntM do' et<br />

concè<strong>de</strong> ad doMmmsancti Fe


236 APÉXDtCE<br />

tum meorum vel, si qnisHbet homo han~ donatîùne<br />

dxrumpepe conaverit, aut aliquid auferré<br />

voiucr!t, aur! lihras sexaginta composiere<br />

cornpettatnr, et doaatio noshit firmis permaneat.<br />

Facta dottatio V. Kalendas Aprttiff, anno XXVI.<br />

régnante Leudovico rege Auguste. == St~num<br />

St~cbutt epiiicop! qui hanc scr!ptHram iossit<br />

tcr!t'e et {tt'mnre. == Sig'(-num Anreot! presbytcti.<br />

===S!g~nmh Quint!tanip)csbyteri. =S)g'('<br />

num Asneri pt'esbytet'i. ===Soniofredus scriba,<br />

qui rogatus '{' hoc scripsit.<br />

VÏH.<br />

CA


M BOCHMEKTOS. a3~<br />

suis ab omni integritnte vel cum omne voce adpositionis<br />

nostre in ~dëtato et <strong>de</strong>flnito pretio<br />

quod inter nos vone pacis placuit et convenit<br />

i<strong>de</strong>st


a 38 APÉNDICB<br />

IX.<br />

Charta n'


PB DOCUMENTOS. 23o<br />

ncM, et ipso mhtiho, ego près! ilfut <strong>de</strong> sua potestate<br />

mea presutnptione sicut iste B't'oiia archtpresbytc*'<br />

me mallavit et odie non possum<br />

illut tegtbus <strong>de</strong>nendpt'e quia non abeo cxin<strong>de</strong>,<br />

nec a'ttore nec acriptura nec uHo Indicio vet'ttattff,<br />

per quod illut Iegibu<


H~O<br />

APÉNOtCE<br />

ftttnris quod venerabUie v!r GtnMadus Urgellensis<br />

aecetesiae episcopus ad nostram acce<strong>de</strong>ne<br />

reverenter subHmttatem, mnotuit <strong>de</strong> qnibnsdam<br />

verbis (f. re&tM)a gtonosit {mpcratoribus Karolo<br />

a\o nostro et Ludovteho genitore nostro ei<strong>de</strong>m<br />

aeectesioe suae per proecepta îoprevaricanda concessis<br />

i<strong>de</strong>st, condaminam unam, quac est prope<br />

ortnm sanctae Manae et necclesiam sanctt<br />

ïacobi cum suis ortitihus et t~asaHLus. Praeterea<br />

p"


DE DOCUMENTOS.<br />

a~j[<br />

,n.~fft. n.l.,s. C_te.<br />

sanctae Deodatae cum finibus suis sicut in me-<br />

moratM ttnperiaUbus pmeceptïs notum est scriptam<br />

iuisse, semper subiaeeant pte< umque diotao<br />

sanctae sedi Urgellensis aecc~siae neque sit eie<br />

licitum ad atia~ vicinas aecctestas mtgrai'e. Praeterea<br />

confcditnus ei<strong>de</strong>m sanctae sedi, ut sicut<br />

aHae aeceiesiae Septimaniae, ita quoque ea<strong>de</strong>m~<br />

et rectores e!ua semper habeant tertiam partem<br />

telonei <strong>de</strong> omnibus iUins parroechiae merchatis.<br />

Similiter etiam concedimus ei<strong>de</strong>m aecies!ae. Db<br />

remedium animao nostrae tet'tiam partem tetonei<br />

omnium negociatot'um per ean<strong>de</strong>m parroechiam<br />

transeuntium atque tnerchn.ntiujn. Nuttt'que<br />

sit i!citum contra banc auctoritatM nostras<br />

pt'aecepttonem moiestiam <strong>de</strong>. his, <strong>de</strong> quibus di-r<br />

cttm', rébus, et tdlqneis inferre superius dicto<br />

pontiCci, ac successonbus e! s!ve nunistus<br />

erebro dictae aecoteaiae Urgallonsis ad hoc e~equendum<br />

eonstîtutis pt'aeseatibm .ta'apot'ibus et<br />

futuris. Ut autem hoc nostrae auctot'ttat!~ scr,iptum<br />

pten!orem. in Dei nomine optineat Crmitatem,<br />

manu proprid subter, Ct'may!mus etanuH<br />

nostri impressione assignari tue$:mus. ==Stgnum -{-<br />

KafoH gtoriosiastm! t'eg)s;.c= Gauzllenus notarius<br />

ad vicem Ludovici regis recognovit et ~nbscripsit.==Data<br />

XHt. Jtaiendas Decembris, indictione<br />

nona, anno XX!. regnante Karolo glor!osissimo<br />

rege. Acta PanagoNe patatio regio ia<br />

D~i nomine feHeiter, Amen.<br />

T.ï. ,6


a~3<br />

AtBNDtCE<br />

Xï.<br />

Acta eon~cr~t'onft ecc~


DE COCUMEKTOS. 3~3<br />

villa', qm <strong>de</strong> una parte coniungttin ortum Sunegitd!,<br />

vel <strong>de</strong> SHOaherc<strong>de</strong>s, et <strong>de</strong> aiià in


N~<br />

APéNMCE<br />

tW ~W r lbvvv<br />

DCCC.LXXXX,<br />

ts 1 "f<br />

V. idns Ïanoar:<br />

_I1<br />

anoo Ht. régnante<br />

Oddone rege. ==Sig'{'num Ansi)ani.,== Sig-{oam<br />

Dona<strong>de</strong>e. == Sig-~nan) Sentant. ==:Stg'{'num<br />

Vardinas. == S!g't'n)t


DE DOCUMBNT08.<br />

animne fratris me: domno Scluani eplscopi,<br />

cuius<br />

ego Egila presbyter<br />

aom manumtasor, vs<br />

tutof et Mn<strong>de</strong> ego post suum obitum levavi iaditiuH)<br />

et tene& ittfON donare faciam propter<br />

hoc anmrn atodo aient ille milii innesit pro sua<br />

anima in Mnctas Dei ecctesiaa, quem habe~at<br />

in comitatum Cardaniense in fines <strong>de</strong> villa Gere,<br />

vel in fines


a4~ APÉNMCE<br />

tes cnm ..a< 'IIi<br />

ipsa ctauea aft'ontat do una parte et<br />

<strong>de</strong> alias dhat in terras Otibao) et alias campue<br />

qui est adjpso baUato afront~t <strong>de</strong> una parte m<br />

via et <strong>de</strong> atm :o tcrrente, et <strong>de</strong> tcrtin atruetat<br />

in ipso Mergato qui fuit;<br />

et aHa condanuna,qtn<br />

est subtus villa Alli afrontat <strong>de</strong> tH. partes in<br />

vias et <strong>de</strong> quarta in terra Adntani et alias terrns<br />

qui sunt ad ipsas Lavandarins:, afrontattt <strong>de</strong><br />

una parte ta via et <strong>de</strong> alia tn ipso Prato. Haec<br />

"n'7. dssc &~uti uuM


MEOOCUMKKTOS. 2~y<br />

yiei. ==Esita presbytet', qm hanc ecripturamredc


3~8<br />

APÉNDtCK<br />

sic tenuit Suoifredus ctoncus filius Adanagttdo<br />

iudicnm in servitio Radulfo episcopo. Et ipsa<br />

parrochia <strong>de</strong> Cnstrotorto, sictenMitTe<strong>de</strong>mundMa<br />

N igms !t) servitio Excluane episeopo et poatea<br />

sic tentlit ûot!ac)us socer, qui fuitmortuns in<br />

servitio Go<strong>de</strong>nci episcopo, in Artesa et po9tc


Du DOCUXtENTOS. 3~g<br />

.,n~f sacer tt!f sic t~Mn!t tenait in B


a5o APÈKDiCK<br />

XÏV.<br />

~c~t concilii /«)M/t in ~'


DE OOCUMEKfOiS. a5t<br />

~& r 'W.no.A.t:t~ .nn.>"t.~<br />

que


.353 APÉNDICE<br />

nam eatisfaocionom anathematts mttëfane )ha)te<<br />

tMt'. c= Arnustus sanctae Narhonensis eccic~iae<br />

h~tniU~ cpiscopus BMbscf'bo; =~'{' Ath)tfus ~ep!suopH~<br />

subscrtbo.


DE DOGUMEXTOS.<br />

a53<br />

et march'o<br />

n _J.<br />

Suni~ëdus chm non<br />

.1~1.<br />

imotUca multitudinerorum,ttioum<br />

reiigioaofutn abbatum atq&e pt-esbyte-<br />

et totins crdinis ctericormn., sive iu-<br />

atque nobitium vu'orum Uf~ctHtano co<<br />

mhatu! <strong>de</strong>gentium atiata est qHacttem quaet'ia)~n*a<br />

a pretato Nnnti~iso eptscopo., et. ante cons.<br />

pe~t~ inctiti<br />

coenobitat'mn<br />

comtth Sunift'etti, <strong>de</strong> qHorundam<br />

toca I<strong>de</strong>st, sancti Vi:ncentii cum<br />

auis-pMt'ochtia et atodiis, boc est Mttcti Martini<br />

et sancti SaturninI Aganenei, cum <strong>de</strong>t;<br />

et,pr!micns et B<strong>de</strong>tium oMattonibus, oMtn villa,<br />

qtm~.nominatttAicttMt'AlbeMd, oum suis <strong>de</strong>cimis,<br />

etpr!m!ctn, et B<strong>de</strong>imm oblationibus et<br />

sancto Mat'tMo cum vittat!)) suis ad eum pertinentibus<br />

i<strong>de</strong>st, Semttas et Be~at'on eum<br />

suis priaMciis, et <strong>de</strong>cimis et atiis viUnt!s sim}Ut~t'<br />

eum <strong>de</strong>cimn et pnmtcits et sancto Stéphane<br />

cum


H~<br />

APËNBtCE<br />

Christo propitio a Daldrico aAbato


Ut: BOCUMEKTfM. {~55<br />

ationM et tëmpot'ati dampno VI )ibras tnu'i in<br />

6eco re~s ooaetus exsotvat. Et ipse qui hoc<br />

iacere tCtBptovcnt, praedietas ye« quantutn.<br />

fuerint, in duplo coinponat, et in noteo ista<br />

sct'iptut'd donacibnis ptcnam in omnibus habeat<br />

{inuitatem.' Facta seriptm'a ttonationia XII Ju<strong>de</strong>ndas<br />

AprUis, 'anno X~Ï. régnante Karnto re"e. =3<br />

Stgtnum; Nf)!otigi8us sanctae OrgoUitanae ccotc-<br />

Mae episeoptK huie donacionis scripturam nt!n


a56<br />

APÉNDKE<br />

Per hanc acriptura vinditionia noetre vindimus<br />

tibi villa una nostra propria que dicnnt ad ipsa<br />

Conate. Et adverait nobie per genitorum noatrorum<br />

et est ipsa villa cum ipsas terras vol cam<br />

ipsos ortates in ~aetront Kastdrona ve) in ciua<br />

termines et afrontat <strong>de</strong> t pafto strada pubtica,<br />

et <strong>de</strong> alin in ipso torrente, que diseurtit, <strong>de</strong><br />

tercia vero parte in ten'a <strong>de</strong> eliomite BofrcHo,<br />

<strong>de</strong>. quarta vero parte in terra <strong>de</strong> me emtore vêt<br />

<strong>de</strong> fratrem meum nomine Wtsado eptauupe. Q'<br />

tum in istas afrontationes inchtdMnt, sic vindimus<br />

tibi ipsa omnia abintegrum, cam exio vel<br />

regressio suo, in precium eotidomm VI. in rem<br />

valentem. Quod si 'nos vinditorcs aut tt!tue homo<br />

aut ulla persona que contra honc yinditione,<br />

venerit pet int'ratHpendam, nonhooTateat<br />

vindicat'e, set componat aut co)t'ponam tibi ista<br />

haec omnia )D dupto cnm omnem suam inmolioracione,<br />

et ~ao vindioio firma permaneat<br />

omni-<br />

(tue tc


DE COCUMEN'r


a58<br />

APÉNDICE<br />

1. _1:s .1. I;t.n" rtu. ri<br />

homeliario et aliurn tibt'um qui dicitttf Flores<br />

f'f


DEDOC~MENTOS. zSû<br />

xvm.<br />

~


260 APÉNMC.E<br />

nom (certe yno~uM) nec ad nUnm consilium stayo<br />

posait. Respondorunt domini et ineliti eomiti:<br />

Nos ego Seniofredo comiti et Olibane comite<br />

damus Domino Deo et saacto LauMuuio et domno<br />

Seniofredo nbas et caeteri fratres, omni tompore<br />

in ipso monasterio perpetim mansm'i, alau<strong>de</strong>m<br />

nostrum, et ospicium, qnod hnhemus in isto<br />

termina tdost, ipso manso cnm ipsa ecetesia<br />

Mncti Vincentii id sunt kasas kasales ortis,<br />

ortalibus terras vineas arboris pomiiet'is vêt<br />

impomiteris silvis et <strong>de</strong>fensas, garricis aquis<br />

aquat'tun cum motinix et exaquatario et capud<br />

aquis et piscatoriis patumbarios batneos,<br />

vie itibus et reitibus, petris, et aquis, omnia<br />

quicquid dici nec nominari potest, sicut nos<br />

tenemus et nostri genitores tenuerunt sine<br />

utto b)and!mento, omxcm ius comitate, etcnm<br />

omnem Ubf'rtatem, quod nostri genitores <strong>de</strong> domno<br />

papa Romae et Lotario rcgc omnem nostram<br />

dominacionem et nostras voces, cum ip-<br />

MS qaos utto modo tecerunt illorum vice et<br />

nostt'a, quos<br />

mi et nos


DECOCUMEN'fOS. 261<br />

csperit anathematis v!nc"


36a APÈND!CE<br />

s:a .1,. t. :3.<br />

tione et t'ogooonc <strong>de</strong> hommus t<strong>de</strong>st, Odo, et<br />

Mascbarone et Ahbo et A<strong>de</strong>gto et Igiga, et<br />

Bradita, et W'scbatredus et Guanta, et Trasovado,<br />

et Avido et Andategns et GoUi'edus,<br />

et Wadamiro et Ermengau<strong>de</strong>s et aliis hotn!nibns<br />

iHis nt construnm templum hoc, et fiat<br />

domus Domini inviotabitis, que et omnis utriusque<br />

sexus qu! apud memoratum tcmplum con-<br />


NE MC.UMENTOS. a63<br />

prefacta ec<strong>de</strong>sia sancti lacobi apostoti, sublimiterqne<br />

et venerabiUter a plurima nobittisimot'unn<br />

nntionum, qui ut &~t domus Dei perhenniter tem*<br />

pora <strong>de</strong>dicata vel coMecrata, sicut sanctus comcmoMt<br />

chanonn~. Sane.at st ulla subrog~~o pereooa<br />

hanc dote temytaYer!t inrumpere quod requirat<br />

cvancseat, et toupet'componat <strong>de</strong> naro<br />

pMt'tSsimo libras X, et <strong>de</strong>!ncebs anatematis vineuto<br />

sciat M obtigota, et in nntca ista dotis fhms<br />

"t ctahilis petmaneat hcmnistjue ten)pot'!but.<br />

Hacta est ant


s6~ APÉKBtCt!<br />

dis et illorum pt'ntes, vidpHcet, domnn Berna)<br />

do necnon et Wifredo atf}uo Olibano,<br />

vel abbafe Scninfredo, cnmfrat'ribus


BB DOCUMEKTOS. 365<br />

( aut ~~Mt7) ecclcsiom sanctae Mariae cnm suas<br />

décimas, et primitias, et<br />

iïL cum terras et vineas.<br />

oblationes et masos<br />

Et in Avixano enctesiam<br />

sancte Mariae et rnansos V terras et<br />

vineas<br />

Clerano<br />

cum suas. <strong>de</strong>cimne, et primitias.<br />

manso ï. cum terras et vineas.<br />

Et<br />

Et<br />

in<br />

in<br />

Erenna masoa Ut, et terms, et vincas. Et ttt<br />

Metfota mesos H!, cum terras et vineas. Et.in<br />

Y.tct mmus II. cu


a66 At'KNOtCE<br />

garricis<br />

_·_<br />

aquis<br />

-u_<br />

aquarum<br />

-1vie<br />

ductibns vel reductibus,<br />

motendinis cum caput aquis tam<br />

quesitum quant inquirendum iure perpetuo<br />

ibi concesserunt. Et ipsam ecclesiam sancte Marie<br />

<strong>de</strong> Ladurcio ibi<strong>de</strong>m concessernnt eum atodibus<br />

suis quesitis et ndquhendis cum suia<br />

<strong>de</strong>cimis ot primiciis ) et obtationibua cum<br />

exus 'et t'egt'estis earum. Et ih comitatu CerMtanicnsc<br />

in opendiee <strong>de</strong> BagaMno caM8, terras,<br />

et vhteat! cmn titutum attt'ontaoones. Lt )n t~ai'excr<br />

casas ten'69 et vineas cum affrontaciones<br />

illorum. Et in ipsa Ta!a casus et terras et<br />

vineas cum anTontacioHcs illorum. Et in Tollone<br />

ipsam ecclesiam sancti Thome et casas, et<br />

terras<br />

maso I.<br />

et yineas. Et in ipsa villa <strong>de</strong> Tolione<br />

cunt terra)! et vineas et illorum aOrontaciones.<br />

Et in villa. que nuncupnnt<br />

ria, masos Il. cnm terras et vineas,<br />

sancta Ma-<br />

et itioruttt<br />

a<br />

afrontaciones. Et in villa Be<strong>de</strong>ns ( vel Be~ttr~ )<br />

maso cum terras, et vineas, et illorum aCrontaciones.<br />

Et in Beliz casas et terras et vineas.<br />

Et in Prads maso I. euh) terras et vineas.<br />

Et in Pcnidcl casas et terras et motendinos.<br />

Et in Vendues casas et terras et vineas. Et<br />

ij<br />

in villa Heruta casas et terras. Et in vaHe Aibi<br />

casas et terras, et vineas et illorum affrontac!ones.<br />

Et in Estol pecias IL <strong>de</strong> terras. Et !nt<br />

Egils casa I. cam orto et. terras cum morum<br />

aftrontactones. Et<br />

Et in villa Lubent<br />

ad ipsa Torr casa cum terras.<br />

casas cum terris. Et in viUa.<br />

,)<br />

j<br />

que vocant A daz casas, et terras et vineas.<br />

Et in Avida casa, et terras, et ntotcndinos. Et<br />

in Baridano ecclcsiam sancti Vincentit, et ca-<br />

:<<br />

t


CE COCUMENTOS. a6~<br />

MS, et terras et vineas et motenmno. M an<br />

Hiriti casas, et terras, et vineas. Et in Vilag<br />

casa cum orto et terras, et vineas. Et in Certoneda<br />

terras, et vineas cum illorum affrontaciones.<br />

Et in Garoxer casas et terras. Et in <strong>Pi</strong>no<br />

manso I. Et in vatte ConBuente in villa Segdaniano<br />

casas et vineas cum iitorum affrontaciones.<br />

Et in Arriano pecias tres <strong>de</strong> vineas. Et in<br />


~68 APÉSDtCE<br />

que dicnnt Lcnas ému suas décimas et ipsas<br />

taschas. Et in ipso die <strong>de</strong>diencionis supra dicte<br />

eoctesie <strong>de</strong>dit prefatus comes ipso maso <strong>de</strong> Moconc<br />

eum terras et vineas cmn .omnibus ad se<br />

pertinentibus et cum ipsis mctendinis. Et Er-<br />

Meniardis prcdicta comitissa <strong>de</strong>dit in Barmaso I.<br />

cum ortis tot'fis et vineis. Et BetMt'dus vicecomes<br />

In vftttc ConHuente in Segdanlaoo vinea<br />

1 et a)ins Bernardus vicecomes in Vinzano<br />

campo ï et orto 1 et Leapat-dus<br />

Ducranonse maso I. cum ot'tis ottatibas<br />

in valte<br />

terris<br />

et Ytneis. Et Guiit'edus in oomitatu Roselionense<br />

in Lmiano vinea Et BonifitiMarchiievita, que<br />

vocant Mitd, in~ipsa ia Otta) L, et ipsas<br />

vineas, qui ei a~venet'unt pcr parentorttm. Et<br />

Ermemirus cam M


DE UOCtfMENTO' ~C~<br />

0" />1.ille<br />

adtpuevtt pt'eotKts corum. ~t tacta sntcmnitcr<br />

<strong>de</strong>dicatione statut predictus ccuttes<br />

cnm nxore hac Siios ut tant dictum monasterium<br />

omni tetnpore mansisset iibet'um in tale<br />

paetu Kt ego Oliba cmn uxoro et filiis iam ncminntis,<br />

nec uth'B <strong>de</strong> nostra posterita nec <strong>de</strong><br />

ntia non habeamus ticcnciam nec habeant nxttere<br />

in oliqua insMoue monasterii parvo vel minitno<br />

Dt'o bene nec t)t'o mato. Set omni tempore<br />

Ksqnc in finem secH)! bis in anno abas qui<br />

huius Banctissime ecciesie regerit and unus <strong>de</strong><br />

suis obodientibm monochis persohat sinodos<br />

Domino Deo, et sanctae Mariae sedis Uriettensis,<br />

et indc accipiat xpismatam, et sit obediens episeopo,<br />

qui praeesse vi<strong>de</strong>tur absque uUo dubio.<br />

Et etatuit predictus episcopus, et iam dictus cornes<br />

una cum uxore et filiis iam nominatis et<br />

Seniofredus abbas cum atiis primariorum ordinibus,<br />

ut in !'is supra dictis iocis uhicufnqHe<br />

possi<strong>de</strong>nt, ant poMes


3~0<br />

APÉtfDME<br />

o'edtetis pt'edietis vero DOBsesionibus BOMessit<br />

vero poasesionibus pofsessis vel posei<strong>de</strong>ndis<br />

prefixum <strong>de</strong>cretum firmans ut forte<br />

si aliquis pervereus homo ex quatibet persona<br />

contra istam oonstitucionem venire temptaverit,<br />

ant resisteio votucrit, inferens mala abbati vêt<br />

)Donachis,vetrebu9 eorum, et ad iniuriam Dei<br />

et <strong>de</strong>spectum eius res eupM dicto monasterio traditas<br />

vel tra<strong>de</strong>ndas inquietare vel temerare presumpserit<br />

omnes matcdictiones et cominat!ones,<br />

que in vetei'i, et in novo teotamento contmentur,<br />

tn eum iaottentur. S! ~n! tc*~ ~nic<br />

precepto et <strong>de</strong>ofetorcsi~tere votueitt, Deus omt)ipoten<<br />

illi resistat in presenti eecuto, et in<br />

futuro et societur cum luda traditore Domino,<br />

et cumDatan et Abiron, qui viventes in internum<br />

<strong>de</strong>scen<strong>de</strong>runt, ita et ille qttisquis fuerit,<br />

nisi resipuerit, et ad dignam satisfactionem coram<br />

abbate vel monachis non venerit cumufnm<br />

eterne matedictionis damnatns incurrat. Qui vero<br />

huic constitutioni obediens fuerit et benivotus<br />

erga abbatem vel mnnachos extiterit, et adiutorinm<br />

'H's impén<strong>de</strong>rit Deus omnipotens retributor<br />

omnium bonorum <strong>de</strong>t IHis gratiam et benedictionem<br />

iargissimam<br />

=<br />

hic et in futuro et sit<br />

pat'ticcps in omnibus beneficiis et orationibus,<br />

vel oblationibus que ibi<strong>de</strong>m ad monachis vêt<br />

omnibus fi<strong>de</strong>libus Deo oblata fuerint. Ut autem<br />

comune <strong>de</strong>cretum seu constitutio firma et stabilis<br />

et inconvulsa permaneat, manu propria subter<br />

firmavit i<strong>de</strong>mepiscopus et abbates, vel om-<br />

nes primates qui adtuerunt, quorum<br />

t<br />

nomina<br />

s'dMRquenter insnrta sunt. Hacta est autem hec<br />

titulum ~ctis XI. Kats Decembris sub an-


DE COCUMENTOS. 27 l<br />

no<br />

-vWtttT XXVIIII. ~~n Tn..tm. T.t.)~!ft:):t,<br />

régie Lcutarit Ludoiet prolis.<br />

Santta sanete sedis UfgeHo pt'coftt, qui ista<br />

dote cot'i'obot'avi, et


Hy~<br />

APÉNMCE<br />

XXI.<br />

Co//tH!«~t'ointer Borrc//«M comitem, et ~~M epi-<br />

~CO~


DE COCUtfENTOS. 3f3 w~<br />

bus, terris vineis, motinis moUnariis, pmtie,<br />

pascuis, silvis garriciis nquis aquarum vie<br />

ductibus vel reductibuft, rochns potris eidis,<br />

et regressiis cuttum et eronum. Et a~t'ontat<br />

hec omnia a parte orientis in Monte rufo vci<br />

in Serra grosso et <strong>de</strong>scendit per ipsa<br />

T. t«8<br />

'serra <strong>de</strong><br />

Anustat, et pervenit usque ad Humen Scj;or. De<br />

parte meridie afrontat in alveo Ne{;or. De parte<br />

occiduo afrontat in ipM eet'ra <strong>de</strong> Hatiea et nscendit<br />

ad ipsa villa <strong>de</strong> Kostanias. De parte vcro<br />

circi afrontat in ipsa rota <strong>de</strong> Exkassi. Quantum<br />

infra istas afrontationes inclndunt sic comutamus<br />

vobis quantum ibi<strong>de</strong>m habemus sivc alo<strong>de</strong>,<br />

sive fevo sive Hsco vei per quaHcomqtte<br />

voce in omnia et in omnibus quantum ad predicta<br />

villa pertinent cnm fine& et termines et<br />

limites earum, et cum omni fundus possessionis<br />

earttm, tam rnsticHm quam urbanum totum<br />

ab integrum, sine ulla reservacione. Et in aHo<br />

loco in villa, quod dieunt EtaMO ipsa eecle.<br />

sia sancti Stefani cunt ipsa parrocbia, simul<br />

cum <strong>de</strong>cimis et primicii! et cum ipsas ecclesias<br />

suM'raganpas que ibi<strong>de</strong>m sunt, et cum om"<br />

ne~ ato<strong>de</strong>s eius<strong>de</strong>m ecclesiae pertinentibuff et<br />

cum vota et offerencia, quod Dci B<strong>de</strong>ies ibi offeruntur,<br />

et ctun fines, et termines. et omnes<br />

afrontacioMes eius<strong>de</strong>m ecclesie pertinentes to"<br />

tum ab integrum. Et in alio loco prope Humen<br />

Vateria comutanms vobis ipsa ecctcsia sancti<br />

Fructuosi et ipso alo<strong>de</strong>, et fevo quem babemus<br />

in Boxedta vei infra suas fines et qnem<br />

habemus in Salel<strong>las</strong>, et in suas fines i<strong>de</strong>st, terras,<br />

et vineas et kasales, et décimas,<br />

û<br />

et pM"


3~<br />

APÉNDtCE<br />

micias, et motinariis ortis ortatibns, arhoribus,<br />

pratis pnscxis oquis aquarma vie ductibus,<br />

et reductibus cxiis, etreg~essiis, cultum,<br />

et eremum. Et affrontât bce omnia tt parte<br />

orientis in ipsa se<strong>de</strong> Vico sancto Marie a parte<br />

moridie afrontat in Oumen Segot' a parte ncciduo<br />

afrontat in


CE<br />

'1_I.<br />

DOCUME!)TOS. 3~5<br />

ita


APÉNMCE<br />

3~6<br />

r- -– ~t- -A.):~t~ ~


DE DOCUMENTOS. a~y<br />

\te nostt'o int'e in vestro cemutamut, atque tradimns<br />

dominio, potcstatcm, sine ulla inquietndino<br />

et sine alla t'eset'vacione. Et ({niequid <strong>de</strong><br />

ipsa omnia superius BCt'ipta iacerc vctuot'itis~HheMm<br />

in Dei nomine abeatie potestaton. Quod<br />

si, nos comutatot'cs aut ulla sccuians potestas,<br />

dtabotiet superbiA tnttatfts aut uitnsquc homo,<br />

qui hao scriptma eomutacionis ioq'tictat'e, ont<br />

d~t'ttmpcre voluerit, non hoc vatcat ~todtcarc<br />

quod rcquh'tt sed hec omnia supctms inserta,<br />

quantum att co tempore !nmc)iot'ata fuerit, vobis<br />

aMtpartitjue vestt'e in dupto vohis componerc<br />

non morctur et hec so'iptnra comutationia<br />


a~8<br />

APt:NPtt:Ë<br />

XXH.<br />

~ec~~Mt e.ycoMMWtt'f~MHt'~ At~r~'c~, latum<br />

a Sallano ~t'~co~c !7r~fn~t < cow~M Cer-<br />


1 DEDOCUMËNTOS. 3~<br />

sentent!a epiacoporum quia a Domino con!at«<br />

est itUs potestas ligandi atqué s~tvcnd). Oh<br />

hoc igitur ego Salla indignus non mois meritis,<br />

sed nutu Dei epigcopus, tanta audita aanotOt'Mm<br />

patrum kanonum histttHta oxo conseneu<br />

et admtot'io domini Vivani Bniettinonens!~<br />

episcopi sen etiam domini Ainierici episcopi,<br />

cum ~nnonicnrum et Meerdotum nMttmtnn,<br />

nocnot) et abbatibus vel tnotMch'~t'Mmot~'s~ia,<br />

accensi flamma Spiritus Sancti excomunicamus<br />

aii~üi: ~!Hn~n:t:~ ~~nC::l ~l:ccF::tttm C~d~ü:c:<br />

sis vel BcrchitanoMis ad Patrem, et Fitium,<br />

et Spiritunr ~attctnrn et omnes ccclesias, qui<br />

in predictos eomitatos sunt, tain précipitas,


a8o APÉNOÏCE<br />

t~ –tA~-t-~ ~t–t<br />

iegt et fures sieut luda protUtor hos tates<br />

presumptorps et ecetesHs sancto Marie raptores,<br />

vel suarum facuttatum otienat~res e&ceptus<br />

ipsa comitissa cum filios sues nos supradicti<br />

Salla presut, et Vivas grat!& Dei cpiscopus,<br />

et Aimerions episcopus, cum ~aoonicorum,<br />

et sacentotum nfstt'orutn sive cum ahbatU)M'<br />

vêt suffragia monachorum exootnKnicamus eos<br />

ad Paticm et FtUum et Sph'ttum Sanctum,<br />

et per omnes ordines angctni'ttm et arcangelorum,<br />

et omnes virtutes cetot'um siv


DE DOCUMENT09. a8l<br />

XXIII.<br />

JFt'fM


a8a APKsntCt~<br />

stente sed aemper cum bturniHtate hac


DE DOCCHENT08. 3&3<br />

seribentibus. Sanctam Itaqae individuam Trinitatem,<br />


~8~<br />

APJÈNDtCË<br />

Ahnericus episcopus ccclesie Ripacnrxensis hanc<br />

coMtitutioncm coBttrmav!, atque '}' eubsonpsi.<br />

XXÎV.<br />

~'rt/ro! venditionis factae CM' M'MCOM~t'M~e,<br />

«M~Mefilio MM/o ~MeMgw«/c e/~co~o t/rgellensi<br />

anno Mll. (V. pag. tag.)<br />

Ex


CEDOCUMEttTOS.<br />

a85<br />

eonptara vinditionis vonet'it ad infnntpenduM,<br />

non hoc valeat vindicare sed predicta omnia in<br />

duplo otMnponat, et in antea ista scriptura vit)*<br />

dicionis semper maneat in


a86 APKNDtCB<br />

arl. ad. itto ietn '~rmnnn~mln<br />

Ermengnado<br />

fbin filin 'R~nAI.t1n Bernardo IP'- et vaul vestitiione<br />

nd itinm faeMm. Et <strong>de</strong> !sta wa io antea<br />

ego Ertttctfgau<strong>de</strong> comité supra seripto non <strong>de</strong>ccht'e<br />

isto K


NE DOCUMËKTOS. 28~<br />

votucrint et donaverint ipsas peesas aut pessatas,<br />

aut ipso pigdo supra so iptus. Et ego E<<br />

tnengando comite supra scripto non faciani nu)'httn<br />

d'stnrbio ad ipso E~mengau<strong>de</strong> <strong>de</strong>nco supta<br />

scripto <strong>de</strong> ipso sua ordinacione <strong>de</strong> ipso cpiscopato<br />

<strong>de</strong>!tJt'getto Mqne nuHunt mninm ing~nimn,<br />

nec ego nec nxth)~ omines nec nuttas femi-<br />

!)as per m


a88 APÉNMCE<br />

XXVÏ.<br />

F


M DOCUMENTA.<br />

a8


3~0<br />

APËNDICE<br />

xu


Mt!BOCUMKNTUt!. ~Qt1<br />

XXVÏI.<br />

~cM con$ecM


3()3<br />

APÉNMCE<br />

nicionis (c~t'ftM") stgnthcanda prnnenctahter,<br />

fnto urbea qne gptttitiu'n tcmporibus<br />

abebant<br />

idoiicote (lamines, nnnc guberncnt Ctn'istieote<br />

presutcs. Cum ergo pastorctn contigcft subrocandum<br />

post adctamattonem et vo


DE DOCUttENTOS.<br />

S~S<br />

11' 11.<br />

utpote cuoabuua et mtet rudimentis Mtnma<br />

eum ctencuca M studiis tittci'attbus eruditum,<br />

nob!tern, ertodoxum, hum!tem, mo<strong>de</strong>stMm, ospitatem,<br />

karttathum, castum misericur<strong>de</strong>m, et<br />

iuxta Apostolum atmis divints <strong>de</strong>centissime -no<br />

pteniter atlornatum. Hnnc ergo Bon'eHam ego<br />

Ermeogauttus pt'ctatus episcopus nnS eum eeht<br />

cter!corum aime Marie sedis iam dtcte et cum<br />

consensu domno Wiiiehao incato comite. odctamarnus<br />

eum et advocamus sub tuicione vel<br />


dn~<br />

APÉNDICE<br />

paatoremconstttuimo~ sub dom!natui atme Mat'ie<br />

sedis Orgellensis, et domno Ermengaxdo<br />

episcopo, vel sMccKMOt'Mcins. Aetascfdoiahnius<br />

tNdaginis a eorpot'fo tM~cacione Verbi Di-<br />

TiBt anno millessimo XVII era n)it)


ono<br />

HEOOCUMEKTOX.<br />

A<br />

<strong>de</strong> Bonehahcnte Ôtitendo et fratre<br />

2()5<br />

suo<br />

Satttio; etOtone <strong>de</strong> Rubione eum filio suo Mirono<br />

,'et Mh'ono ctetico &e


3{)6<br />

APÉNDtCE<br />

tnm est qnod contra ordines legum neta cst, quia<br />

non pottut !uste fieri nisi prius c~ntUtionibtn<br />

aeditis,pet'qt)a&)psitastMtest!moniumt'eddidissent;quoniamtex<br />

ita dicit: ~f~t)j'c


CE DOCUMENTOS.<br />

297<br />

les terminos. Et in<strong>de</strong>x supra nominatus ad nihitum<br />

proMCcreadiudicavit supra dictam soriptut-ant<br />

a Guiietmo ostensam; quoniam lex quae continetur<br />

tibro 11, titulo t, cap. XXX. ita edocet Nonm


2()8<br />

APMKMCE<br />

«M~ftMMfMKt'K~t'C~OrO&Of«M~HWM ~bff~.t~ ~«


DEPOCUMENTOS.<br />

3()()<br />

.1.~A"T~A~U! --IL .11 .t.<br />

praedictum Lann ubi in duobus tnpidibns duae<br />

cruccs termini <strong>de</strong>signatae sunt et vadit pcr ipsam<br />

AoU~Mam usque in ipsam scn'am, ubi in<br />

una rupe crux termini signata est et sic pervadtt<br />

usque in ipsam villam subteriorem quam<br />

dicunt Prinnonosam. De parte meridiei ascendit<br />

in ipsa GuanUit <strong>de</strong> Sadaone, et vadit usque in<br />

Humen Cet'variam. De occiduo in atyenm Sigeris,<br />

tn Leritam et Batagaium usque in castrum<br />

qnod dicitur Curvutaus. De parte vero circii in<br />

:pM SpuuJ.t, t~utte fti~ inter Sananglam, et Cessonam<br />

et <strong>de</strong>scendit in ipso termine quod est<br />

inter Pa)aeio)Mm et Guarda sive Mua, et <strong>de</strong>scendit<br />

per medium vallis Datadn MSfjuein ipsam<br />

fossam cotnitatem. Actum est h


300 APÉNDtCt.<br />

XXIX.<br />


HE DOCt'~EKTOS. 3oi<br />

attare sittt): est in atrium sancti Pétri apoRtoti,<br />

intus in se<strong>de</strong> Vicco, supra cuius McroMncto altario<br />

et ara pnsita ub! bas condicinncs manus<br />

nostras tencntMs et iurando contangimus.


302 APÉNOtCE<br />

nioft'ed sacrtcttsto,et Gun<strong>de</strong>bcfto sacer. Et<br />

Htandavit tpsum suum alo<strong>de</strong>m <strong>de</strong> Gio'antûs, post<br />

obttmn Seniot'red, oituut cnm stmntalo<strong>de</strong>m, quem<br />

abebat m ipsa vaUc <strong>de</strong> An et ipsum alodcm,<br />

que dicunt \'iha ~mint cmn ipsutn ato<strong>de</strong>m,<br />

quem abobat in Safdma et cmnps sucs a)odcs,<br />

qaefa abebat in valles que Jicunt Riopullo, simul<br />

cum ipso Htanso qucm abebat in Podfc-<br />


DE MCtJMENTOS. 3u3<br />

ttta donr'ni Saitani episcopi, et sua, et genitot'cs<br />

tMos !n ça vidct!cct rncione ut teneat ipse<br />

custus alrnae Mafias virginis pt'efntns ato<strong>de</strong>s, et<br />

donct per unutnquemquc annuni oleum ait xrisnm<br />

conHcipndum, et oieum ad sanctos attat-ios<br />

intuminandos qui ini


3o~<br />

AP~OtCE<br />

tario sedis missam cetcbriter canendus erit, dicatur<br />

missa pro anima domni Sallani prcM)i,<br />

et sua Dells


))H DOCUMEt


3o6 APKNt))CE<br />

secundum votuntatcm ith~ coliditoris est factus<br />

et edih)$. Et ea quae MtMtts, rectc et veraciter<br />

testiScamus atque iuramus pcr super nni)mm iuratnentum<br />

itt Domino. Latae condicionis HL Nonas<br />

Deeetnbt'ts, anno V. regni Enricho fegc. ==<br />

Rath'edus sacer -{'. ==Petrus levita. == Raimuodus<br />

levita subscribo. == Guadatd sacer. ==Isat'MMSsacer<br />

$Mb


DE DOCUMENT08.<br />

3o*71<br />

_a,c__<br />

bonus, paterpatnao atque patronna, nobiii)! nascendo,<br />

puicher corpore pulchrior ~<strong>de</strong> inter<br />

fitios Dei computabatur. Quam fetix Urgellensis<br />

patriac locus, ubi electro purior anro cltarior,<br />

talis ac tantus creditur ineMe theMnrM~. Gau<strong>de</strong>nt<br />

Urgellus, gau<strong>de</strong>atUfgoHonsis populus, inetotur<br />

elorus tanti pon<strong>de</strong>ns sibt creditum menusse taientum.<br />

Exultet inquani Urgellus quae patrocinio<br />

tanti coofeMOt'is atque pontificis virtutibus<br />

muminatur. Qui contra sacnfegos acient diri~<br />

gens propter déçut ecctestac conset't'andumt<br />

cuius ipse pontificalem cathedrim<br />

susceperat, saep!ns<br />

iniariam non tardabat ulcisci sed tamen<br />

spiritualibns potius eohfissus in annis nvidos terronorum<br />

excessus coartans ab illecebris iust)tiae<br />

sua<strong>de</strong>ns havenis ecctes!ae praedones quosdam<br />

directum vertebatur aclitas, et quos non poterat<br />

inter cru<strong>de</strong>tes indomitosque et sceleris publici<br />

magistros, Ot'tbodoxac legis anctot-!tate post trinam<br />

cont6stat{onem reputabat. Iste vir Dei adversa<br />

quodammudo snstincbat, nam sub sui cuinsdam<br />

principis dominatu mutta perpessus est<br />

in episcopatu. Atiquoties enim nb ccclesia, ça.<br />

ius erat pontifex, eius<strong>de</strong>m<br />

principis eum festinatione<br />

promotus atiquotiens ab ccctesiast!cis<br />

promptuartis privatas aHquottea eftciebatur a))B-'<br />

nus. Tanto amote sanctus praesul EMnengaudu<<br />

sibi comissam diligebat ecclesiam, ut dcfeM<strong>de</strong>ndo,<br />

honorificando animam suam habuet'M o~to,<br />

quo eo melius inveniret teste YRntate, in caeto.<br />

Frequenter namque ferens corporis damna,<br />

ut Inter quaedam diutine <strong>de</strong>tinehatur et'eastxta,<br />

captus insid!~ ex improviso pro ecolesia. Quam


3c8 AP&KDtCE<br />

iehï regis cap~stM at'mtgcr, cuius vtctorm sempererat<br />

in Cht'tstc. Un<strong>de</strong> in caclesti ftvo inter<br />

heroum caettbes pngMns adscriptus patmam<br />

gtoriae, et lauream vitae ytefenuis posei<strong>de</strong>t. Ad<br />

eum quasi ad fotttem vivum Ufgoitensis populi<br />

eatcrva, sitiens snlutis consilia, unanimiter coneurrebat,<br />

et (lune conveniebat, et optabat promerebatur.<br />

Dm'ima quippe beati praesutis Ermengaudt<br />

dignis nMt'ibussttppctunt, quae si enitcteasfifmus<br />

et omnia sct'iberentur fct'tasis inctedibUia<br />

cre<strong>de</strong>rentur. E quibua unum admiratione<br />

dignum stupcndoM est miraculum, quod praesentibus<br />

idoneis viris, quorum relatione est cognitum,<br />

gesissc non diSditm'. FhtviMs quidam,<br />

cui nomen est Sicoris qui a <strong>Pi</strong>reneis iugis non<br />

Jonge a hasilica gtonosae Matris virginis <strong>de</strong>Ouit,<br />

et mcadroso <strong>de</strong>cureu ab atveo oberrans in funda<br />

ecclesiao eo tempore amp)i(!cabatur. Quod confesor<br />

Dei et pius pontifes Ermengaudus intuens,<br />

tristi etagitabattu' languore et quoniam<br />

atio nutto poterat aquam <strong>de</strong>rivare labore iUico<br />

qtnbusdam accersitis ex clero se in oratione<br />

dédit humi prostratus <strong>de</strong>precatus Christum ut<br />

a praediia ~x'gittis matris fluminis averteret impetum.<br />

Nec cessât humo tenens artubus difusus,<br />

vn)t(t prostrato conqnicscens publico ftexn sanctus<br />

antistes sibi sistere praecibus atque pectus<br />

sa"ctMm tun<strong>de</strong>t-e et rigando genas ma<strong>de</strong>scere<br />

lacrimis ccctesiae fnndcns, ut dominats exsiccaret<br />

ab undis. Car, inquit episcopus sanctus,<br />

ut ser-<br />

o latex au<strong>de</strong>s hoc agere saM-Ueginm,<br />

vando tK! cursus taedium, diluas ccctcsiac predium?<br />

Des!ne eia ab hoc crimine temerator,


DE DOCU!tENT09. 3og<br />

divino te nontttte nomme contestor. contestor, meis ntonlt!s monius <strong>de</strong>


3t0 APÉNDtCE<br />

temporis n!s{ per scoputo!), et per praerupta<br />

hominum nbot'at incessus pecomn) vero nttUatenus<br />

repet'iebatur tt'ansitus. Ad honc siqui<strong>de</strong>m<br />

iocunt ptaetibatue athicta ven!~t)~artificibus pt'a~missis,<br />

caepit ipsc manibus pi'opt'ii< opet'ando<br />

pontem coostruere et quid cetert agere <strong>de</strong>bet'pnt,<br />

suo t'cvofcndo ingenio dispouere. Cernens<br />

autem hmnnni genetis conditor snum pastorem<br />

bonum opus cxct'cfre, oye pontem ad ethereat<br />

Mp~ic iH *c!h:e ucmtMtMt" p,:huo pttCptt"<br />

rnt'e n«tens mum MMtndanodiutiMScontet'i ia-<<br />

bot'f sed immat'cesBibiiis stematis gtot'iam t'ocapeMre<br />

quatenus in caelis martifum ft'ueretttr<br />

collegio corpus in terris hocce pet'misit <strong>de</strong>corari<br />

martyfio. Se<strong>de</strong>ns etonim vit' Dei super trabem<br />

<strong>de</strong>super lapidum struern posttant, dum proptiis<br />

operaretur minibus, dcoMtun co


DR DOCUMENTOS. 3tï<br />

tans <strong>de</strong><strong>de</strong>cus fore ecctesiac si tam praetiosa pn'sutunt<br />

gemma occuttarctur in tatchris ptet'oBque<br />

per visionem attoqmtm', quatenus a priori husto<br />

cfoxuB in <strong>de</strong>~tot'um ccctesiae sinum transfefrehn'.<br />

Tan<strong>de</strong>m (Uvma' iMpit'antc gratia siccitas<br />

!))g)'t)!t pt'aen!mia in tantmn ut<br />

pecora nec Yt-'<br />

rijes hetbas invenh'ettt pef pasf~ua nec sat


3t3 APÉKOtCE<br />

hititer<br />

tantus<br />

occnMverat occupaverat: inauttentibus inquttentibus omn!hM ommbus 1un<strong>de</strong><br />

odor cgt'e<strong>de</strong>t'etut', COQolU'I'cntibu!Icunct!<<br />

ad ccctpstan~venerunt. Quid. p.tot'a? tune caclum<br />

cct)!!piuifb!ttm' sprettissitamn, se


DE DOCUM6NTOS.<br />

~MMtM.<br />

Eterna cac!i gloria<br />

Et-ntengnndum gtoriRoat,<br />

VttaeCHmstnsigniit<br />

Choms noster mngniCcat.<br />

Sotutis M)n gemilibus,<br />

EthuittavittctedHs,<br />

LnctStS *Ks!t t,n:M !su.t!:hxs,<br />

Fruena sanctorum gandiis.<br />

Vergente m"ndi veapere<br />

EfmengaudMt cmicnit,<br />

Qucm sot ortM in sy<strong>de</strong>re<br />

Cht'istna in luce posuit.<br />

HoBtem repel<strong>las</strong> iongius,<br />

Cht'istt confesser inctite,<br />

Donttfnquc pacis gratins<br />

Des in hoc muntli tramite.<br />

Extingue flammas titium,<br />

Ff)t'


3t/{<br />

APKfmcE<br />

eschortSipracsta ittum ducorasti virtHtibto, quacsmnus, tta eo tttftcutsaM'ts<br />

au~t'ngante nos<br />

itiuan dccol'asti 1-ittutibtis ita eo 8uft'rasante nos<br />

a pcccatornm nostromm exuns s'~dihus. Per<br />

Dommum. /'( f/


BE DOCUMENTOS. 3t5<br />

)~. 5. Praefuit Urgelli populonulloqnc rebettn<br />

tara sacerdotia tenait pariter ordine votis. Nutfitor<br />

cteri silet et <strong>de</strong>fensor veri. ïura.- /ft 2.0<br />

?)


3t6 ~N~!CB<br />

bot&nt Hotam hanc xanc :hont(t :MOtno<br />

yocavit Mt'roe sucs<br />

fïmttnm onmaMtperegfe n~réfpc nt'o~f!


DEDOCPMEXTOS. 3t~<br />

ecctcsin. Ermengau<strong>de</strong> tui iuneftS ohscqutf).<br />

Quod si <strong>de</strong>dit obiturn çabuio invidia. Te soscepit<br />

martyrtim sptcndida victoria. Qoamtis nnim<br />

etadius non pcffodtt viscera. Patmam tamen<br />

iMattvris non amisit anin)a. Ut nos c''g" facias<br />

fmi caet! pntt'ia. Lattdc tua resortat vitgini!! hacc<br />

attia. jf~. Te Deum. /? 7


3t8 AfÉNDtCE<br />

Mores, et actus dirige<br />

Ad te pie ctamantium,<br />

Chriete, re<strong>de</strong>mptor omnium.<br />

Ad te sotum confugimus,<br />

Quem peccatis oNendimus:<br />

A<strong>de</strong>ia pareendo cactitns<br />

Nuno sancto nobis Spintaa.<br />

Sit ian~ jfatr!, et proprio<br />

Eius eterno Fitto,<br />

Simul cum Sancto Fteminc,<br />

d&Am ttL* Dumtue. ÀmeUt<br />

~t Evangelio


BE DOCtJMEKTOS. 3t()<br />

pracsut!< corpus in fefehmn imposito ad praelibatam<br />

se<strong>de</strong>m insigniter attutere< ~ec~. a. Et ibi<br />

inter fot'e* ccctcftiae genitrieis levo in iaterc divali<br />

Industrie nimio cum fahstn sepe)!efe. Vittutes<br />

qui<strong>de</strong>m per eius tnei'ita


320 APÉNMCE<br />

comprehensa, in tantnrn quod pe<strong>de</strong>s et crum a<br />

natibus non vatebat disiungcrc neque manum<br />

<strong>de</strong>xteram aptat'e. Ad ubi ad eius cxequias adducta<br />

iitufupt'aecibus ccpit putsat-e, integra usa est<br />

sospitate. ~fc~. a. Rusticus quidam, cuius ocnlorum<br />

acion futva catigo obtexerat, ad hums<br />

sancti misericordiam veniens, hucutam quam ci<br />

prcsontavptat addttcebat. .


nR DOCUMENTOS. 331<br />

luminis .I:l,i.a .s~.n.f<br />

iibebtt tt'ansferri (~uo ea quae sticeinte<br />

intcxta sunt, et non possunt ad pifnum concipi.<br />

Zfc


332 APÉNDtCE<br />

fati in locum que dicunt Sigberta, in terminio<br />

dcForneHetos.tet infratet'tninio <strong>de</strong>Rpgacs,<br />

vel <strong>de</strong> Yovad et advenit mihi per tlonaoione<br />

<strong>de</strong> fratri meo Bermundo, qui fuit condatn, sive<br />

per quatesque voces. Et aitrontat ipsa terra, cutta<br />

vel et'enta <strong>de</strong> parte orientis in medio a)veo<br />

Numino Onnar, sivc in terra <strong>de</strong> Vatcriano presl)iter<br />

<strong>de</strong> meridie in terra <strong>de</strong> Villat et <strong>de</strong> Valeriano<br />

vêt suos ere<strong>de</strong>s, sive sancti Feiicis <strong>de</strong><br />

oceiduo in ipsa via qui pergit ad Cet unda, vct<br />

«bique sive in alo<strong>de</strong> <strong>de</strong>


DE DOCUMENTOS. 3a3<br />

notred <strong>de</strong> Catdbna. ==Sig-{'nHm Guitard <strong>de</strong> Colonico.<br />

=-= Sig-num Guitiel Mu'. == Rt)iMnndtt9<br />

Foico vieeccmes. == Raimuodns levita qui ista<br />

carta donaciono scripsi cum littoms fusas in<br />

verso Il. vel V ~t superpositas in verso IHL<br />

vel Xt, die auno quo supra.<br />

xxxm.<br />

/«~c«M


3a~<br />

APÉNCtCE<br />

ndsertor


DE UOCUMENTOS. 3x5<br />

surum. !dcirco in Dei nomine ego Constantia ccmitissa<br />

recognoseo me eimotque exvacuo in vestrorum<br />

indicio <strong>de</strong> vos supra nominati praesules,<br />

sive caetet'is pt'acdictis, <strong>de</strong> ecctesia sanctao Eugenioe,<br />

cum <strong>de</strong>cimis et primiciis suis CMtaecctcstis<br />

sibi subtectis, qui est in comitatu Orgetio<br />

in viita vocitata Torre. A


3a6 APÉNMCE<br />

vol exvacMt!onem rogavi scriberc et testes trodidi<br />

ad rohorandnm. == EnhaUns episcopos '{'.se:<br />

'j- Arnutfus gratid Dei episcopus (j!?o~K~). :=:<br />

Sunidritts (AMf'or/M!)architevita SS. = Miro sacerdos<br />

St!. == '{'Radotfoarit sacertlos SS. ==Guitlermus<br />

archilevita. == S!g'{-nt)m Dntmai! vicescomes.<br />

== S!{;'{-numGui)terrn! Ramon. ==! Sij;'{.num<br />

Cuifred Oitentar. == Sigt-num ïo~bert. ==Si<strong>de</strong>ia<br />

pt'aesbyter monaclti, qui hanc exvncuationenx'o-<br />

~atus )!cribs!t, et et)bscrips!t, enrn litteris dampnatis<br />

Viiil. m AliU. verso die et anno quod<br />

supra.<br />

XXXIV.<br />

yM~:


DE ttOCUMENTO! 3a~<br />

chinonae. In primis Etmcsiadis comitissa et<br />

Raitnundus archidiaconus Gerun<strong>de</strong>nsis et Witieimus<br />

abbas saocH Vincentit Cat'donensis et<br />

Adatbertus SeniutC et BoniHHna <strong>de</strong> Fatct. Et<br />

<strong>de</strong> comitatu Ut'geUensi domnus Arnallus Mit'otus<br />

et Erimannus M)t'oo!e, et Senioft'cdue sacrista<br />

et Aureotus clericus. Nos vero predicti<br />

testes vel eiemosinar!! publicamus extremam voluntatem<br />

iam dicti <strong>de</strong>funeti ErIbaHo episcopo,<br />

eicut sumus edocti quidam ex nobis ab ipso<br />

conditore et reliqui ab ipso testamento, quoram<br />

pturimis testibus subtcrius adnotatis, sive<br />

in presencia <strong>de</strong> ïocbet't sacer, et Martino sacrista,<br />

et Sttniario Donuç et Bernardo lobanne,<br />

et Willelmo Galin. Et insuper proforimus testes<br />

pt'esenciates. istis. legaliter proferre<br />

testimonimn quod ita in veritate pet'manct. Quod<br />

ita vermn est, sicntaa nobis oi'd!natmn vel tianslatum<br />

est <strong>de</strong> iam dicto testamento in as prescncialcs<br />

condiciones sacramentotum. I<strong>de</strong>irco nos<br />

testes, i<strong>de</strong>st, At'natdus Mirone baid)c et ctcmosinari,<br />

et Bonifilius <strong>de</strong> Fatcs et Onofredus<br />

Daeb, et Witetmus abbas et Borrellus sco<strong>las</strong>ticus,<br />

atque exaratore <strong>de</strong> ipso testamento,<br />

uuaspt'oferttntiam dicti testes ctcmosinat' simul<br />

cum iam dicto Arnallo ba;dtc vel etemosinari,<br />

iuramus per Deutn vivum et verum, quem<br />

!n Trinitate veraciter colimns, vcl adoramus, su-<br />

per aHare sancti Petri in Cataph quia pt'esentialiter<br />

Ytdunus, et audivimus, (juando pracfatus<br />

Et-ibaHns episcopus corundam ex nobis vi<strong>de</strong>ntibus,<br />

ordinavit, vel tmunxit in sua iMcototnitate,<br />

toqueta plena et memoria integnt, ut si


3a8 APKNDÏCE<br />

quoeunottc quoeunqtto modo mors illi a~ven!<br />

modo mors<br />

tjuam alium testamentum<br />

illi advenisset, ante-<br />

fecisset nt licitum<br />

fuisset predtctit suis etctnosinariis omnia sua distribuere,<br />

qttonadmodum in sua testamento insertum<br />

vel constitntum invenpt'int. Et ego Bon!(!lius<br />

<strong>de</strong> Falcs, et Onoft'edns Dach, et Wileimtts<br />

abbas, testificamMs per super adnixum Meramen-'<br />

tton quia vidimns ei post peractum testamentum<br />

contaMdat'e et euetor~are ipsum testamentum. !n<br />

primis iussit dare scdis Ut'(;c«enst eecie.-iMebeatae<br />

et gloriosnc virginis Mariae scu eius canonicac,<br />

atodium <strong>de</strong> Tenes, cnm fiseo et parrochia<br />

ipsa et cmn omnibus sibi pe) tinentibus.<br />

Et si qnis <strong>de</strong> proximis suis vohtent tollere, aut<br />

tuierit, aut toit! mandaverit, ant qnocumque modo<br />

contradixerit, per quod faciat pet'dcfe, cmfin<strong>de</strong>t<br />

in duptum prcdtctao sedi et canonice


DE BOCUMENTOS.<br />

33g<br />

d! ceterisquc obiationibns: etatodiumPratiNarboncnMS,quod<br />

ftnt Aœah'ic!, <strong>de</strong> post mot'temEmtti.<br />

Et monasteriuin sancti Benedxitiapud Baias<br />

atodiatn <strong>de</strong> Calcina post mot'tcnt Erat)). Caenobio<br />

etiam sanctae Alariae Rivipollentis vineas, quas<br />

Bretnundus frater eius t'etiqnid ci per 6Mt


33o APHNOtCË<br />

~)- -t.<br />

vino et tonnis et cttbis atque ovibus et cum<br />

omnibus quacqMe inventa iuoiittt, tatn in pt'edic"<br />

tis locis quam !n omni episcopatu sanctae Mariac,<br />

excepte hoc quod nomioatim atimt precepit,<br />

totum distribui iussit canonicae sanctae Mariae<br />

sedis Vici episcopfttus sui. Et cnHeye, quas<br />

habebat in Sanauia seu in predicta se


DR BOCUMKNTOS. 33)<br />

tnul eumcastris, et parochiis, e~ceptohocqttod<br />

supra testatum est, et excepto hoc quo<strong>de</strong>uktus<br />

hic testatum est, et excepto episcopntum, quem<br />

tenehat, et excepte archtdiaconatm sedis Gerun*<br />

dae et excepte caah'o Catonico cum cius castettanin,<br />

ex toto dirnisit Raimundo f)ah!s sui Futchonis<br />

filio. Qnem cmn sno honore in potestatem<br />

Do! et sanctorum emB et in baiulia.<br />

Arnalli Mironis iussit remanerc. Altero autem<br />

filio ft'att'is sui Fnlchonis (


33a APÉK~CE<br />


DH DOCUMENTOS. 333<br />

tor, vct e:U!) duotor, ad etbt-ea Mgna exhttiun<br />

tencbris atHoeem ndaumsit, et intec ag'nina sanctot'unt<br />

suitccpit, cciiket sio~t a qaibusd.tm aKditttta<br />

est t-cyct'tentihus in mensc JeniqHti Decomht'io,<br />

vi~ticet Vî. inri~ XU!I. dio prece<strong>de</strong>nte<br />

K{))L-)x)!))mntann~rinM. == Gif~-eth~ iu<strong>de</strong>x.<br />

===Littoc istae contUtit~nes Ka)cH


334<br />

AMNOtCK<br />

t'oa sumus Domino Dec et sanctae Marine matris<br />

eius, et canonicae eitts génitrice. Pro hac<br />

causa quia ego Bernardua fui inpeditus in causa<br />

hon~icidae ht treguam Donuni et pro hac culpa<br />

secundttm canonicae regnho a proprio meo<br />

episcopo fui <strong>de</strong>putatu: in ejniio. Et quia ego<br />

Bernat'


DR DOCUMENTOS. 335<br />

rum <strong>de</strong> occidtto in terra et in yinca <strong>de</strong> uo$ donatores<br />

a parte vcfo circi io tittea <strong>de</strong> Mit' Scniot;etatian)odiatadcparteutienti)ttMtet'M<br />

et {n v!nca <strong>de</strong> nos donatcyes, <strong>de</strong> mericlie m têt.<br />

ra et in vitica <strong>de</strong> nos donatores <strong>de</strong> occidno in<br />

terra et ut vinca <strong>de</strong> nos donatorca a parte TCt'o<br />

circi in ipso torrent. Quantum int'nt ixtas afron.<br />

tacioues inctudunt, et isti termini aatbiMnt, sie<br />

donamus Domino Deo et sanctae Mariae pt'opter<br />

hoe qnod supei'!us scriptum est cum exiis<br />

"eg"?: px:'t:si, et cai. manhes~utn.


336<br />

APKNBtCE<br />

XXXVI.<br />

Convenientia


DE DOCUMENTOS.<br />

33~<br />

a_ 1- 1.<br />

tenninos, per fevo, in tali modo nt Erimao<br />

acolpiat<br />

T.X.. M<br />

eum per NtaoMvicccomitis satva ~<strong>de</strong>ittato<br />

<strong>de</strong> predtcto cpiscopo ) et simftitet- faciant<br />

atn kastellani quas cpiscopus ibi niiserit: et donet<br />

episcopus ad predictum Reimuodunt dominicatura<br />

<strong>de</strong> terris et vineis infra tefnnnos <strong>de</strong> predicto<br />

tastfo ad ~usimentma <strong>de</strong> predicto episcor<br />

po, et donet ei ib! duos oMmos omines cmn<br />

iHorum <strong>de</strong>cimis sive eeryiciis excepto ipso ser-<br />

Ticio quod <strong>de</strong>bcnt iaoere ad Eriman. Et convcnit<br />

pi'cdictus epis~np": pyedictH, «t:ct:omttem,<br />

ut donet ei ipaa parroclita <strong>de</strong> Tu~cn simul<br />

cum ipsa parrochia <strong>de</strong> MugRotto, et ipso<br />

tcvo, qui est in ipsa parrochia do Tuxen sicut<br />

Ermcngaudus cpiscopus <strong>de</strong>dit eum ad Bermudo<br />

vicecomite. Et hoc faciat pred!ctm cpiscopus <strong>de</strong><br />

supra dictas ecciesus et <strong>de</strong> supra dicte fevo<br />

<strong>de</strong> Tuxen usque ad Pascha Domini primum veniente.<br />

Et si non potest hoc facere usque ad<br />

Pascha Dûmini, faciat hoc usque ad festa sancti<br />

Mtchaetis, qui erit post ista prima Pascha et<br />

etHcn<strong>de</strong>t ipsa expleta, qui orient <strong>de</strong> ipsas parrochias,<br />

et <strong>de</strong> ipso fevo <strong>de</strong> Pascha in antea usque<br />

ad festa sancti Michaetis. Et si supra scriptas<br />

ecclesias usque ad predictos tcrminos non potest<br />

<strong>de</strong>iibet'are sine enganno, donet alias pan'oc))!as,<br />

et atio fevo, out aliam terram, ad predicto vicecomitem,<br />

qui minus illi non valeat ad illos terminos<br />

supra scriptes. Et ipsa emenda minus non<br />

vatcat et faciat eam <strong>de</strong> ipsa se<strong>de</strong> <strong>de</strong> sancta Maria<br />

usque ad Sanauga et aud <strong>de</strong> Segt'e usquc ad<br />

coUo <strong>de</strong> Monte maiot'e. Et hoc iaeittt predictus<br />

episcopus sine enganno <strong>de</strong> predicto vicceoNtite.


338 AfEND!Ct5<br />

Et convenit predictus Rctmundm vtcecontcs ad<br />

predtctntn eptsoopum ut


M DpCKMENTOS. 33


3/{o<br />

APÉKDïCE<br />

Haec sant nomina. ostaticomm, quas vicecomes<br />

et mater eius mtsentnt in potestatem <strong>de</strong> predieto<br />

episcopo Bernardus abba BorfeHHS BoniC"<br />

lio, At'naHu< frater eius, Onofredus Dachontf,<br />

Mit'o filio ems Guiteimo~ Mironi Berengarius<br />

Ermerniri<br />

Cuitat'di,<br />

Ermemirm pater<br />

Bremon Seniofredi.<br />

eius Rotlandue<br />

'==Haec suot nomina<br />

ostaticorum quas eptscopns miBtt in potestate<br />

<strong>de</strong> pt'edicto vicecomite et mater eius vieecomitissa:<br />

Datmax ÏMmo, Re


INDICE<br />

DE LAS COSASMAS NOTABLES.<br />

.Aba<strong>de</strong>t e!maMaeo


34~<br />

f~DÏCE<br />

Tt~t~-––<br />

Battarga<br />

t..–J!j!–t<br />

lugar: <strong>de</strong>dicaelon <strong>de</strong> eo igietia. 7!.<br />

Batatta <strong>de</strong> Côrdoba: en tpoea. !:5 oig.<br />

Beato, abad


))E LAS f:OSAS MAS KO'fABI-ES. 343<br />

Ciudad, tngar asi HaMfado:<strong>de</strong>dicaciou<strong>de</strong> M igtwa. 104.<br />

C6dice<strong>de</strong>oiit)enet.5.<br />

C~dicee vatiot. 12 t3 5~ a:6 935 aSy.<br />

Codinet (S. Clemente <strong>de</strong>), txonasteno: reanido al <strong>de</strong><br />

Tfeepontt.fX).<br />

ConcHiotitotianStmareoe eanonee aun to'obiepee.MO<br />

llamados a et)oe. 8.<br />

'––––– noticia <strong>de</strong> varios T~odanoa. t~ 15<br />

!6-!7-!8.-<strong>de</strong> Mnda 5z~ 6 &46. do Valencia<br />

646. !4. <strong>de</strong> ZeragOïa 5ga. !&. <strong>de</strong> Barcelona<br />

&()(). ibid.-<strong>de</strong> Narbona~SS. sa.-<strong>de</strong> FrtONi 7')). z3.<strong>de</strong><br />

Ratisbona 79~. iMd, <strong>de</strong> Francfort ~


3~<br />

{tfMCB<br />

nomma* para Io< anttgno*. St.<br />

Coropucopo~qu~eran.t~i.<br />

Cronotdgtit: obtervactones aecetattaf en Ia


DE I.A8 COSAS MAS NOTABLES.<br />

3~5<br />

f~'


3~6<br />

h


DE LAS COSA8MAS NOTABLES.<br />

3~<br />

r.v"f. S. Jnoto, obispo<br />

ae n, L__L~-<br />

<strong>de</strong> Drget. noticias <strong>de</strong> sus hechot.<br />

tbid. y <strong>de</strong> fa ci)M. to. y <strong>de</strong> tua eecritos, 11. y<br />

<strong>de</strong> un termon suyo inMtto. ta xt6


3~8<br />

~NDtCE<br />

toa- t)5 î:ï ta6 ~7 t3b


XE LAS COSAS MAS NOTABLES.<br />

3~Q<br />

-d_1- _11:' e ~.I! 1_. -1 _1<br />

eatatogo


35o iNDtCE<br />

Ranario, obitpo <strong>de</strong> Urgel, 16.<br />

Racdntfo i<strong>de</strong>m, dndoeo. Ïz ng. ata


HK LAS COSA8 MAS NOTABLES. 351<br />

SaaMtfXM, cou<strong>de</strong> <strong>de</strong> Urgel et) et sig!o IX. 6t.<br />

i<strong>de</strong>m. en el siglo XI. 11!6.<br />

Serrateix (monasterio 4e); su fandar-ion. ttf.<br />


l~<br />

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!