Viage literario a las iglesias de España. 1821. - Vall de Pi
Viage literario a las iglesias de España. 1821. - Vall de Pi
Viage literario a las iglesias de España. 1821. - Vall de Pi
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Valence<br />
1821<br />
Villanueva, Jaime<br />
V~~ M~~W~<br />
<strong>Viage</strong>a Urgel<br />
Tome 10
VÏAGE UTERAMO<br />
A LASIGLESIAS DE ESPANA.<br />
SUAUTOR<br />
~~V ~~7~~<br />
/Z~f/7~<br />
~tA'.
.f~Mg~tr c~ceco~M.
AL QUE LEYERE.<br />
Algunos que han visto los tomos <strong>de</strong><br />
este viage, me han indicado la extraneza<br />
que les causa el estilo barbare y<br />
casi insufrible <strong>de</strong> los documentos antiguoSy<br />
y la pésima ortografia con que<br />
es).an escritos. En !o cual no alcanzo<br />
qué es to que quisieron <strong>de</strong>cirme. Porque<br />
si extranan ver tan mal digeridas<br />
<strong>las</strong> escrituras <strong>de</strong> los siglos que llamamos<br />
medios, esto nace <strong>de</strong> que nun<<br />
ca habian visto esta c<strong>las</strong>e <strong>de</strong> documen-<br />
tes htstoricos, o <strong>de</strong> que por<br />
verlos tan<br />
mal escritos dudan <strong>de</strong> la existencia <strong>de</strong><br />
ellos, y <strong>de</strong> la verdad <strong>de</strong> !os hechos que<br />
refieren. Y si fuese to primero, en su<br />
mano esta el no admirarse <strong>de</strong> ello en<br />
a<strong>de</strong>lante, curando como pudieren su<br />
ignorancia. Mas si fuese lo segundo,<br />
facil cosa es coosi<strong>de</strong>rar que no porque<br />
aquellos diplomas se balten tan -rusticamente<br />
cscntos, <strong>de</strong>be tenerse por ia!so<br />
io que rc&cren; à la manera que
a.t.<br />
IV<br />
el oro no es <strong>de</strong>spreciado por <strong>las</strong> sucieda<strong>de</strong>s<br />
<strong>de</strong> la mina, ni <strong>las</strong> medal<strong>las</strong><br />
griegas y romanas <strong>de</strong>jan <strong>de</strong> estimarse<br />
por la mala calidad <strong>de</strong> sus inscnpciones<br />
y dibujos. Ticmpo era aquel en<br />
que <strong>las</strong> armas ocupaban toda la atencion<br />
<strong>de</strong> los hombfes., y su cstréptto<br />
incompatible con el cultivo <strong>de</strong> <strong>las</strong> letras,<br />
peneU'abahasta el sagrado <strong>de</strong><br />
<strong>las</strong> <strong>iglesias</strong> y <strong>de</strong> los mooasterios. Por<br />
panto general pue<strong>de</strong> <strong>de</strong>cirse que <strong>de</strong>s.<br />
do los Uempos <strong>de</strong> Carlo Magno hasta<br />
todo el siglo XII nadie fuera <strong>de</strong> estas<br />
corporaciones eclesiasUcassabia. escr!bir,<br />
como ciertamente consta <strong>de</strong> d!<br />
cbo principe (a), y <strong>de</strong> algunos con<strong>de</strong>s<br />
<strong>de</strong> Catatoua. Asi es que no solo tibros,<br />
mas ni esoritura alguna aun <strong>de</strong> <strong>las</strong> cosus<br />
menos importantes hallamos en esta<br />
ûitima provincia en todo cse periodo<br />
<strong>de</strong> tiempo, que no fuese extendida<br />
por monges<br />
6 por olérigos, ùnicos<br />
notarios <strong>de</strong> entonces; y primero por<br />
aquellos que poc estos. Mas unos y<br />
ctrosignoraban la sintaxis Ialina: <strong>de</strong>-<br />
(a) Mabilion, <strong>de</strong>re diplomat. L
v<br />
fecto <strong>de</strong> que tambîcn se res'ienten ïos<br />
-diplomas, 6 como ~amaban preceptos<br />
<strong>de</strong> les rcyes <strong>de</strong> Francia, y aun a!gunas<br />
butas <strong>de</strong> la sc<strong>de</strong> apostôtica. Y asi<br />
no conootendo el régitnen latino, cra<br />
io~ispensaMe c~tteadoptasen el vulgar<br />
~nc no admise'yariacion en los casog.<br />
Y si & esta. Mregutaridad se agregaba<br />
]a pèdantep~a <strong>de</strong> los que picados <strong>de</strong><br />
cahos se ëchaban & cazaf palabras y<br />
arases pomposaa, no es extrafio que<br />
resa!tasc el galimalias que hace obscnï~simasalgunas<br />
escritaras. Por egcmp~<br />
~qnien me <strong>de</strong>dararà et exordio <strong>de</strong> esta:<br />
~~yïue/?
Vï<br />
senis ç'~n~/agenM, pMcg~e Jcn!
VII<br />
tan à los dip!omas<br />
ta autendctdad qne<br />
ëUos ae meteoen, tampooo<br />
<strong>de</strong>ben oten<strong>de</strong>rse<br />
con eHas los<br />
que<br />
aman ta bistona<br />
<strong>de</strong> esos signes,<br />
ni<br />
pedir que<br />
<strong>las</strong><br />
corrija<br />
cl que paMîca<br />
esos prec!osos<br />
monumentos. Porque 8t son <strong>las</strong> duicas<br />
pruebas<br />
<strong>de</strong> to<br />
q-ue-entonces pas(),<br />
no<br />
se qué razon pae<strong>de</strong><br />
habcr para<br />
<strong>de</strong>ecar<br />
mas ver<strong>las</strong> adulteradas, que<br />
en su na-<br />
iiva y Ieg{(.tma ruetictdad:, ta cual pae*<br />
<strong>de</strong> ser un nuevo apoyo<br />
<strong>de</strong> la verdad<br />
<strong>de</strong> eUas. Se que se ban tomado esta ti-<br />
ccncta algunos<br />
anticuanos en <strong>las</strong> cotecciones<br />
que<br />
han<br />
pablicado, y en naestros<br />
dtas el eïndUo D. Antonio Capmahy<br />
Uegô<br />
à dcMf (o): De que ~'ocec/to<br />
e ~~trMCMOM jM~rM<br />
~erp!r<br />
~or, m <strong>de</strong>
~nt<br />
f.<br />
T?c~'~Mcre~rïo u.c. Y ~oD~rmo à<br />
estas idans reotificci ça aquella obra la<br />
OttografÏa <strong>de</strong> los documentes., cortu <strong>las</strong><br />
rcpet.tcioncs, eumendd <strong>las</strong> variaciones<br />
do una miama palabra, con el achaque<br />
do que todos estos cran dctectos<br />
<strong>de</strong>l amannense y no <strong>de</strong>l tiempo. Y seanlo<br />
enhorabucna, ~quicn me ha dado<br />
lacnUad para atinaï' à mi manera una<br />
cscrUura, que tal cual saiiô <strong>de</strong> <strong>las</strong> ma.<br />
nos <strong>de</strong>l .notario, y. no <strong>de</strong> otro modo, es<br />
!a prueba <strong>de</strong> la historia? ~Ni por que<br />
ho <strong>de</strong> privar yo à mis lectores <strong>de</strong>l <strong>de</strong>-<br />
Techo que tiencn <strong>de</strong> ver con sus ojos<br />
en la manera posihle la prueba <strong>de</strong> cualquier<br />
hecho? La cual una vez adulterada<br />
en poco d en mucho, abrese un<br />
ancho campo a la sospecha <strong>de</strong> lu veracidad<br />
<strong>de</strong>l historiador. Y este mucho<br />
tnns, cuando no se trata <strong>de</strong> documentos<br />
modcrnos <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el siglo XII acà,<br />
como los que pubticd alli aquel docto<br />
escritor, sino <strong>de</strong> los que son aoteriorea<br />
à dicha época, <strong>de</strong> los cua~es bien po
TX<br />
qnercr como dibujar hasta lo mas ma~<br />
terial <strong>de</strong> los monuMtcntos antignos, y<br />
sobre pueril dauosa al pùblico, à quien<br />
se le hace pagar mu y caro, u con la<br />
ililacion déjà <strong>de</strong> pHb!icar8e!c lo que necesita.<br />
Mas <strong>de</strong> ese extrême hasta el <strong>de</strong><br />
alterar el texto, corrigiendo <strong>las</strong> fechas<br />
como bizo Ba!ucio, y 8CtbsU).nyettdo<br />
nucstro régimen. y ortografia. a.ia que<br />
enfonces se usaba, hay mil icgnas do<br />
camino. El editor <strong>de</strong> estas cosas que<br />
<strong>de</strong>see lucir su erndicion, vàtgasc <strong>de</strong>l<br />
auxi!io <strong>de</strong> <strong>las</strong> notas, y en eUas corrija<br />
y reforme cuanto quicra, y el lector se<br />
to agradccerà por to que le ayuda en<br />
la inteHgencia <strong>de</strong> esos arcanos. Mas el<br />
texto escribase integro co~to se encupn-'<br />
tta en los originales tumbos; <strong>de</strong> manera<br />
que todos vean en sa estado verda<strong>de</strong>ro<br />
el lestimonio <strong>de</strong> la verdad histdrica,<br />
y que<strong>de</strong>n mas asegnrados <strong>de</strong> ella<br />
hasta por el tenguage y dcteotos <strong>de</strong> <strong>las</strong><br />
escrituras. Otra cosa es la puntuacion,<br />
<strong>de</strong> la cual comunmente carecen esos documcntos.<br />
Esta si <strong>de</strong>l'e suplirse para<br />
que la lectura se haga mas facil é inteligibtc;<br />
y esto es lo unico que ho !iccho
x<br />
en <strong>las</strong> que contienen m!s tomos dr~<br />
gp. Mas en lo al he crcido que Mtaria<br />
i to qne <strong>de</strong>bo, si quitaba a mis teotores<br />
cl placer <strong>de</strong> ver copindo 10 que yo<br />
vi original, y el <strong>de</strong>recbo <strong>de</strong> juxgar pos<br />
si mismos con entera conocimicnto, y<br />
aun <strong>de</strong> corregirmo en lo que yo hubie-<br />
6e enuivocado.<br />
Y pues tocamosen esto <strong>de</strong> equivocac!oncs.<br />
y qoeda todavia Ingar para<br />
~Uo, dire <strong>de</strong> alganas en ~ue he incarrtdo<br />
en los tomos do esta obra~y auu en<br />
este misnao que ahora se pub!!ca.<br />
Eo el tomo Vllt y pag. 40 y St~,<br />
hablando <strong>de</strong> los c6dtces M88. <strong>de</strong>l monasterio-<strong>de</strong><br />
RipoU, y <strong>de</strong>l senata.to con<br />
et num.~9, cuyo titulo es: Incipit liber<br />
5cnfen
Xt<br />
andave en este, por no saber caando htce<br />
aquel viagc qne la obra M8. era <strong>de</strong>l<br />
obispo <strong>de</strong> Zaragoza Tc/o/ï, el cua! <strong>de</strong>snorando<br />
los escritos <strong>de</strong> S. Gregorio M.,<br />
y or<strong>de</strong>nando su cloctrina y sentenciasen<br />
cinco tibros, !ostntHu!~ 6c~j,<br />
como S. Isidoro los très sn yos. Kstos tHtimos<br />
habia) o visto y disfrutado a~una<br />
vez en !a exceleiite eclicion <strong>de</strong> <strong>las</strong><br />
obras <strong>de</strong>i santo que Juan Griut hizo en<br />
Madrid. Y siendo tan ~emejames am!'os<br />
escritos en el tttuto y en su contpnitto,<br />
fue factt tomar e! uno por et otro, no<br />
teniendo yo présente, como no la tuve,<br />
la noticia que )as bibHotecaa dahan <strong>de</strong><br />
la obra <strong>de</strong> Ï~H/o~, ni habicndo aun ha-<br />
Hado entonces el tcstamento <strong>de</strong>l obispo<br />
<strong>de</strong> Urgel Sisebuto Il <strong>de</strong>t ano 83g, en<br />
que se lee: 7~o et co~cf
XII<br />
ci! <strong>de</strong> hallar en esta cindad, mcrced A<br />
la <strong>de</strong>struccîon general <strong>de</strong> sus bIbMot-ecas<br />
en la época <strong>de</strong> los franceses, no<br />
écho <strong>de</strong> ver la equivocacion al tiempo<br />
que imprimia el via~e <strong>de</strong> Ripo! tal<br />
cuat lo escribi en aquel tnonash'rio sin<br />
los auxilios que oportunamente me<strong>de</strong>sengana~en.<br />
Ahora que advierto mi error,<br />
Io hago pubtico non la ingenotdad<br />
<strong>de</strong> que soy <strong>de</strong>ador à la tepublica Htcrana.<br />
Otra equivocacion hc pa<strong>de</strong>ctdo en<br />
este mismo tomo X, pag. 101, don<strong>de</strong><br />
digo que el obispo N~MadoJf tenia dos<br />
hermanas Elo y Auria, y que<br />
el<strong>las</strong> !ô<br />
conflesan en la escritura <strong>de</strong> venta <strong>de</strong> un<br />
Jugar heoha al vizcon<strong>de</strong> y obispo O~s- ~/o., eeûalando entre sus Hnries <strong>las</strong><br />
tierras <strong>de</strong> ~ûtreM MCttMnom~e ~'so-<br />
Jo episcopo.<br />
t<br />
i<br />
°<br />
Y cierto no es asi, sino<br />
que estas palabras recaen sobre et comprador~<br />
comopue<strong>de</strong> verse en la misma<br />
cscritura(pag. &55). De manera qne<br />
~'sado era hermano <strong>de</strong> Wadaldo, y no<br />
<strong>de</strong> dichas senoraa.<br />
Asinusmo <strong>de</strong>be auad!rse al artienlo<br />
<strong>de</strong>l obispo Nantigiso una noticia que
XHB<br />
ya se diô en el viage al monastcfto <strong>de</strong><br />
S. Pedro <strong>de</strong> la PcHeHa~ y qne es muy<br />
gtoriosa para este prelado. Dicese en el<br />
tomo présente (pag. 83) que en el ano<br />
goo <strong>de</strong> Cristo dcdic6 este obispo la<br />
iglesto <strong>de</strong> Santa Mana <strong>de</strong> Lacorre; mas<br />
no se dtce qoe en la escrhura hecha sobre<br />
esto y publicada ya en el tomoViM<br />
(pag. a5~), excomaig~ el obispo a les<br />
que motes).asenà aquella iglesia en sns<br />
poscstones ex parte Dei OM~~po~e~<br />
et beati Petri et per ~oMt~u/M~pt!~<br />
Sergium<br />
~~iJjR~M' ~E!7~. Estas<br />
U!dmas palabras <strong>de</strong> un obispo que segun<br />
la discipUna <strong>de</strong> aquel ).iempo no<br />
<strong>de</strong>bia sa conurmacion à ta sedc Tpnjana,<br />
ctaratnentc alu<strong>de</strong>n al respeto con que<br />
nuraba la persona <strong>de</strong>l papa Sergio Ht.<br />
El cual, annque e)ccto en 8ç8 por<br />
muerte <strong>de</strong> Teodoro H se vtô precisadc<br />
à andar prëfugo y <strong>de</strong>sterrado <strong>de</strong> Roma,<br />
cuya se<strong>de</strong> invadteron snecsivamente por<br />
espacio <strong>de</strong> siete anos Juan ÏX, Benedicto<br />
IV, Leon V y Cristobal; hasta<br />
que <strong>de</strong>puesto y encarcelado cl uUttn~<br />
fue !!aniado por et elcro y puebio el 1egitimo<br />
papa Sergio en el auo ~o~. Pues
XiV<br />
esta es la gloriaqne yo dccia <strong>de</strong> nuestro<br />
obi'-po, y tambien <strong>de</strong> la iglesia <strong>de</strong> Espaça<br />
que dorante los siete aHoa <strong>de</strong><br />
aqt!pUa usarpacion., tuviese por verda<strong>de</strong>ro<br />
papa a~ejne !o cra, Uamandole~cn!ore//ï<br />
MeHMy no dndando dar en es.<br />
crituras pttbttcases).e lestimonio <strong>de</strong> veneracion<br />
al arrojado tiràuicamente <strong>de</strong><br />
la capital <strong>de</strong>l mando.
INDICE<br />
DE LAS CARTAS QUE<br />
CONTIENS ESTE TOMO.<br />
?AG.<br />
CAM-ALXXX. Caldlogo <strong>de</strong> obispos <strong>de</strong> !7rge/<br />
w-MC/~w/M
jP~'M.<br />
ERRATAS.<br />
P'M.<br />
C.)<br />
m<br />
S. Mignel<br />
t<strong>de</strong>tn.<br />
<strong>de</strong> CH)a.<br />
Cuxit.<br />
Mo~.<br />
Euhtia. Eventa.
T. X.<br />
VIAGE LITERARtO<br />
A LAS IGLESIAS DE ESPANA.<br />
CARTA LXXX<<br />
Ca
2 VtACE UTEKARtO<br />
<strong>de</strong> un golpe el terreno, y dar a conocer<br />
este campo fertil <strong>de</strong> nuestru historia ec!etiastica.<br />
Obratnas largues y trubajosact<br />
h'to rccorriendo pnso a paso, examinando<br />
uno Iras otro !os Itfcbos <strong>de</strong> sus prelados.<br />
Pct'o hay entre ellos algunos tan ilustres<br />
y scûahuios en tétras y Ytt'tud, que estoy<br />
ctHt'to que no te ha <strong>de</strong> pesar el tiempo que<br />
gastares CHleer, como yo doy por bien empleado<br />
el que me ocupo en exatamar los<br />
monumentos que nos <strong>de</strong>jaron, y en escribn'<br />
to que <strong>de</strong> ellos résulta. Aun <strong>de</strong> los que<br />
no pue<strong>de</strong>n igualarles en la importancia <strong>de</strong><br />
su nombradia <strong>de</strong>sea la historia saber la<br />
existencia y cronotog!a exacta para la me-<br />
)0t' y mas iundada averiguacion <strong>de</strong> los hcchos<br />
civiles, puesto que en los congresos<br />
y en los diplomas reales era costumbre que<br />
se haUasen y asistiesen los obispos. Y si<br />
quisieren aprovecharse, no sera poca la<br />
utilidad que sacaran los vecinos <strong>de</strong> la Galia<br />
Narbonense, cuya historia eclesiastica<br />
no pue<strong>de</strong> Hegar a su perfeccion sin el puntual<br />
conocimiento <strong>de</strong> los obispos <strong>de</strong> la que<br />
llamaban Marca Hispânica.<br />
La perspectiva <strong>de</strong> estas utilida<strong>de</strong>s, y<br />
mas que todo el placer <strong>de</strong> hallar la verdad<br />
en sus mismas fuentes, nie han sos-
A LAS IGLESIAS DE ESPAÇA. 3<br />
tenido para que no <strong>de</strong>smayase en esta empresa,<br />
ardua sobre manera,<br />
me precedido ninguno en<br />
por no haber-<br />
semojante trabajo~<br />
y por haber tenido que sacriftcar<br />
mucho tiempo a la fastidiosa ocupucion <strong>de</strong><br />
registrar centcnares <strong>de</strong> pergannnos que solo<br />
eran utiles para fijar la existencia <strong>de</strong><br />
]os obispos. Cosa que quien haya probado,<br />
cso solo sabra apreciar en to que vate. Mas<br />
esta es mi obligacion, y Dios quiera que<br />
haya cumplido bien con ella.<br />
He dicho que nadie me ha precedido<br />
en este trabajo porque nada me ha aliviado<br />
en él el catàlogo <strong>de</strong> obispos <strong>de</strong> esta iglesia<br />
<strong>de</strong>s<strong>de</strong> los tiempos apostdlicos, que en<br />
t~y se inrprimio al priucipio <strong>de</strong> <strong>las</strong> sinedales<br />
<strong>de</strong>l ilustrisimo Setior Don Fr. Sebastian<br />
<strong>de</strong> Victoria<br />
<strong>de</strong> <strong>de</strong>cir lo que<br />
y Emparan.<br />
siento ha<br />
Antes, si he<br />
duplicado mi<br />
fatiga por <strong>las</strong> increibles equivocaciones,<br />
anacronismos é inexactitu<strong>de</strong>s <strong>de</strong> que esta<br />
Ileno. Frecuentemente omite nombres <strong>de</strong><br />
obispos, sin <strong>de</strong>jarics hueco entre el antecesor<br />
y sucesor, los a<strong>de</strong>lanta y los atrasa,<br />
y tambien hace <strong>de</strong> uno dos y <strong>de</strong> dos<br />
uno. Dcjo à parte que guiado por los falsos<br />
crouicones, y dcjandose arrastrm' <strong>de</strong><br />
un atnor <strong>de</strong>smedido a su igtesia, pone por
VIAGE UTERARtO<br />
su primer obispo y fundador a S. C~<br />
/oM, uno <strong>de</strong> !os siete varonesapostoiiuos,<br />
por la sente~nza <strong>de</strong> ~cr~t, ciudad (ton<strong>de</strong><br />
f!jo su silla aqnel santo obispo, con
A LAS ïGLEStAS DE ESt'A~A. 5<br />
e<strong>las</strong>e <strong>de</strong>jara<br />
t <<br />
<strong>de</strong> ser verdad,<br />
t<br />
y <strong>de</strong> mercccr<br />
todo eL respeto que ella se <strong>de</strong>be, ô coma<br />
si por tratarse <strong>de</strong> cosas piadosa:) fuese<br />
ménor pecado dar entrada à la mentira,<br />
que ninguna ley tolera ni aun en <strong>las</strong> civiles.<br />
Digo pues que <strong>de</strong>jo esos arcanos !ustot'icos<br />
para los escritores que con mayor<br />
comodtditd y copia <strong>de</strong> tikros pucdan <strong>de</strong>-<br />
MOittrar Psas fabu<strong>las</strong>, en que no es menester<br />
que se fatiguen inucho. Yo como viagère<br />
diré solo <strong>de</strong> Io que pueda apoyarse<br />
en algun documento existcnte. Por tal<br />
cuento c! precioso codice <strong>de</strong> canoncs~ que<br />
se guarda en esta iglesia, <strong>de</strong>l cual dhc otro<br />
dia, y en dondc estan <strong>las</strong> subscripciones <strong>de</strong><br />
los ohispos que asistieron â !os concilios.<br />
As! que onpezat'ë mi calâlogo <strong>de</strong> obispos<br />
Urgc!enscs <strong>de</strong>s<strong>de</strong> dondc en)picza esta noticia,<br />
no contando en su serif a los que<br />
no consten en este cddicc ni en el Gerun<strong>de</strong>nse,<br />
cuyos apuntcs tcngo a la vista.<br />
No serâ inutil para el mismo objeto la<br />
copia (a) <strong>de</strong> un brève eatatogo <strong>de</strong> estos<br />
prelados, que baHc en uno raies <strong>de</strong>l<br />
<strong>de</strong> los carto-<br />
monasterio (le Gerri. Licga hasta<br />
(a) Apead.n. I.
6 Vt~GE HTEh&MO<br />
la mitad <strong>de</strong>l siglo XII, que es cuando. sp<br />
eset'ibio, como lo indica la letra. Defeotos<br />
tiene, y no pocos mas tambien tiene<br />
aciertos,<br />
la verdad.<br />
que han<br />
Y si por<br />
coutribuido a hatiar<br />
<strong>de</strong>fectos lus hubt~Fa"<br />
mos, inédites <strong>de</strong>berian quedar todQS los<br />
croniconcs antiguos, sin exceptuar uno<br />
solo. La historia necesita que se divulguen<br />
sus pruebas cualesquiera<br />
Bitste <strong>de</strong> esto, y vamos<br />
que eUas sean.<br />
nuestra labor.<br />
Solo advierto que aunque comenzaré<br />
<strong>de</strong>scle el sigio VI, no por eso se infiera que<br />
no hubo preiadosanteriot'csque gobernaseu<br />
esta iglesia; antes tengo por YPt'os!n)H que<br />
los hubo <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el primero o segundo si-<br />
glo <strong>de</strong> la cristinndad, la cual consta que<br />
plantô aqui S. Saturnine 0. <strong>de</strong> Tolosa, <strong>de</strong><br />
quien <strong>de</strong>cia un cddicc <strong>de</strong> Ripoll en el siglo<br />
XI ~M
A LAS t&LEStAS DE ESPAMA. 7<br />
constando amenés eran me~or es pasar<br />
todo ese espacio <strong>de</strong> tiempo en silencio, viniendo<br />
a !o cierto é indubitable. Por la<br />
misma razon <strong>de</strong>jo <strong>de</strong> habtar <strong>de</strong> los que el<br />
catalogo <strong>de</strong> Gerri pone inmediatos A Sun<br />
Justo; no porque yo niegue que io fuesen<br />
~~«MO por espacio <strong>de</strong> XXII :)nos, y CMdila<br />
VIIH; sino que ~eo que no guarda<br />
el or<strong>de</strong>n cierto, colocando à Mn~re~o antes<br />
<strong>de</strong> S. Justo, y asi hay otras dudas<br />
que me obligan a dcsenten<strong>de</strong>Dne <strong>de</strong> cse<br />
examen que à ti y â mt seria fastidioso,<br />
y d contentarme con mi codice <strong>de</strong> canones<br />
en el cuat el priniero que hallo cierto<br />
é indudable es<br />
S. JUSTO.<br />
Des<strong>de</strong> antes <strong>de</strong> Sa~ hasta
S VtAGEt.t'fERAKfH<br />
TT ) T ~t<br />
en el codico Urgelense /M C/
A LAS ÏGLESÏA!! DE ESPAÇA.<br />
1 1 --6motivo<br />
<strong>de</strong> io que se tratase contra este<br />
M
10 YtAGEH't'HHAtttO<br />
De <strong>las</strong> virtu<strong>de</strong>s yeutto<strong>de</strong>estesanto<br />
obispo haHard noticia el que la quisiere<br />
en los BoUando:! y en Domencch (~. <strong>de</strong><br />
Cf~M~). Acd se cctebra su fiesta a 28<br />
<strong>de</strong> Mayo, con el oficio todo <strong>de</strong>l comun,<br />
sin httber en ningun codice memoria <strong>de</strong><br />
habcrto jatnos tenido propio. Mas digno<br />
es todavia <strong>de</strong> notarse que ))!)b!endo memoria<br />
cierta <strong>de</strong> que en el siglo XI cran aqui<br />
veneradas sus reliqutas, y empleadas como<br />
di)t: otro dia (a) en 1:) consagracion <strong>de</strong><br />
los aitares, y aun <strong>de</strong> haherse et'igido algunos<br />
en honor suyo en <strong>las</strong> <strong>iglesias</strong> <strong>de</strong> ]a<br />
diocosi~ segun se verâ en este catalogo<br />
cuando lleguemos al ano to~f); sin embargo<br />
no hay mencion <strong>de</strong> su fiesta en t!6t,<br />
at tiempo que<br />
x<br />
se sefralaron <strong>las</strong> principales<br />
<strong>de</strong>l ano para fijar <strong>las</strong> obligaèioncs <strong>de</strong><br />
los prepositos<br />
en eUati (&). Sin duda se reputaba<br />
por fiesta poco pt'incipat, 6 acaso<br />
no la habia, como ciertamente !o po<strong>de</strong>-<br />
[<br />
mos asegurar <strong>de</strong> los siglos XIV y XV,<br />
puestoquenosehaHa mcntOt'ia tle ella<br />
en esos siglos ni en )os tnisaies ni en los<br />
breviarios propios <strong>de</strong> esta iglesia, como c<br />
(
A LAS IGLESIAS DE ESPAÇA, 1 1<br />
tampoco en nna bien digerida <strong>de</strong>l<br />
consueta entera y muy<br />
siglo XV. El rnismo silencio<br />
se observa en cuantas !etanias he<br />
visto <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el siglo XIII hasta el XV, sicndo<br />
asi que jamas se omite en esos codices<br />
la memoria <strong>de</strong> los SantosErtnengoly<br />
Odon que son tan posteriores; aunque<br />
acaso e
t3a YtACEU'fEKAtUO<br />
tado~e ftWy ~'g'
A LAS tGLEStAS DE ESPAÇA. t3<br />
eo~t. Gran<strong>de</strong> este haUazgo<br />
fue et<br />
y con<br />
gozo que tuve<br />
el <strong>de</strong> a!gunos<br />
con<br />
fi'agmentos<br />
<strong>de</strong>l mismo escrtto que hallé en<br />
algunas hojas sueltos<br />
don<strong>de</strong> iguahnente se<br />
<strong>de</strong> otro<br />
atribuye<br />
breviario,<br />
al mismo<br />
padre pot'que eso solo era ya una prucba<br />
<strong>de</strong> ser obra <strong>de</strong> este doctor, cuyo len-<br />
guage a<strong>de</strong>mas en nada dcs<strong>de</strong>cta <strong>de</strong>l (lue<br />
usaron los PP. <strong>de</strong> nuestra iglcsia goda. En<br />
este estado tiegnc a la iglesia <strong>de</strong> Roda en<br />
Aragon, don<strong>de</strong> entre otras cosas preciosas,<br />
<strong>de</strong> que habiarë algun dia dando!o Dios,<br />
conservan un codtcc santoral o leccionario<br />
fol. vit. MS. en caracter gotico cut'sivo,<br />
lo tnas tar<strong>de</strong> à principios<br />
solo contiene sermoncs<br />
<strong>de</strong>l siglo XI, que<br />
en <strong>las</strong> uestas <strong>de</strong><br />
nuestra Senora, actas <strong>de</strong> los martu'es pt-itnitivos,<br />
y <strong>de</strong> solos tres confesores, es a saber,<br />
S. Bricio S. Martin y S. En este Hbro pues entre<br />
Nico<strong>las</strong>.<br />
varios sermones<br />
para la fiesta <strong>de</strong> S. Vicente titular<br />
<strong>de</strong> la iglesia, se halla entero y mucho mus<br />
completo que en aqucl hreviano el sobrcdicho<br />
sermon con este epigrafe<br />
~
i~ VlAGE HTERA.RtO<br />
por no aiargar ahora mi narracton y distt'aertNC<br />
mucho <strong>de</strong> mi objeto he puesto<br />
varias notas sobre algunos pasages <strong>de</strong> esta<br />
obt'iUa tocantes a la verda<strong>de</strong>ra patria <strong>de</strong><br />
tan Insigne martir, al lugar don<strong>de</strong> se predicd<br />
este sermon y otras cosas curiosas.<br />
Dcsenibarazado <strong>de</strong> esto, pcosigo mi catalogo<br />
<strong>de</strong> obispos, en cl cual haUo que el<br />
impreso cuenta por succsorcs <strong>de</strong> S. J~M~~o<br />
à ~~
A LAStGhjEStASDE ESPAÇA. 15<br />
SIMPLICIO<br />
existente ~e~~e 58g /tf< 5gg.<br />
Snbscrihio este prciado en el
l6 ~iAGË LITERARIO<br />
haber asistido ZcKae/'
A LAS MMSïAS DE ESPAÇA.<br />
t?<br />
<strong>las</strong> concilios V, VI y<br />
T. X. a<br />
VII no se halla no- 1<br />
ticia <strong>de</strong> obispo <strong>de</strong> Urgel, ni <strong>de</strong> viearioque<br />
aststiese en su nombre. Mas en el VIII,<br />
celebrado en el ano 653, asistio ~aM/'ello<br />
firmsando segun nuestros codices en el<br />
nùm. ~t aunque en otros vat'ta este lugar.<br />
Dos aftos <strong>de</strong>spues se ceiebt'6 el concilio<br />
IX, y en é) subscribi6 el mismo obixpo<br />
en el nùm. 10. Quien hara caso <strong>de</strong><br />
que el impreso diga que murio hacia el<br />
ailo 6yo? Aunque si esto fuese asi, no habiendo<br />
por otra parte memoria <strong>de</strong>l sucesot-<br />
ZeM~ertCo hasta el ano 683 parece<br />
quedar hueco su(tc!ente para colocar al<br />
obispo Jacinto el cual siguio <strong>las</strong> ban<strong>de</strong>ras<br />
<strong>de</strong>l tirano Pauto contra el rey Wmnha<br />
y dufendtcndo el castillo. <strong>de</strong> Livia en<br />
la Cerdana fue hecho prisionero por <strong>las</strong><br />
tropas <strong>de</strong> aquel rey juntatnente con Araugiscto.<br />
Digo que vendria bien colocar aqui<br />
a este obispo porque cabalmente aquel<br />
rey !o fue <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el 6ya hasta el 680. Mas<br />
cl dano esta en que no tenemos una certidumbrc<br />
<strong>de</strong> que fuese obispo <strong>de</strong> Ut'ge!;<br />
porque aunque Pedro <strong>de</strong> Marca (/<br />
col. 62) es <strong>de</strong> este parecer ~quien asegurara<br />
que no lo fuese <strong>de</strong> otra silla <strong>de</strong>.la<br />
parte <strong>de</strong> Narbona don<strong>de</strong> Paulq uiandaba?
t8 YtAGE UTERARtO<br />
Porque la historia <strong>de</strong> la expedicion do dicho<br />
rcy, escrita por nuestro Juliano Toledano,<br />
ùnico documento dou<strong>de</strong> se nienciona<br />
J
A t~~t? LAS LIo./1.D !Gt.EStA8 ~~t~t~~i~<br />
A~¡:nA'"<br />
BE UJ4 uc< ESPAÇA. l.4¡:Jrll.i' j&or~ftAt<br />
t~ 9'<br />
do en cl lugar ~c); y esta es la ùit!ma me-.<br />
moria que hay <strong>de</strong> este preiado.<br />
Despucs <strong>de</strong>l cual et sobredicho cat~!ogo<br />
poue la serie no interrumpida <strong>de</strong> tos<br />
obispos dcl siglo VIH <strong>de</strong> esta manera:<br />
.P~'W~tO. Muerte.<br />
~'&
ao T!ACE LITERARtO<br />
~t't t't<br />
principe C/
A t.AS tOLEStAS DE ESPAÇA.. aï<br />
'1 Il<br />
cucta, sino <strong>de</strong> itaber aprcndido <strong>de</strong> et los<br />
errores que
~2 VtA&ELtTERAMO<br />
primero que diese en ese dcsTano; cl cual<br />
tuvo su origen en Cordova, don<strong>de</strong> ya tenian<br />
escuc<strong>las</strong> florecientes )os arabes, y con<br />
ellos estaban mezclados muchos doctores<br />
cristianos. Y esa nueva doctrina <strong>de</strong> la Bética<br />
fue la ocasion <strong>de</strong> que JF/~
A LAS !GLEStAS DE ESPAÇA. 23<br />
lee en la Marca tiisp. (col. 3~3J, en el cua!<br />
se hatiat'on los obispos <strong>de</strong> Arles, Aix, Em-<br />
brun Viena, Bourges, Auch y Bour<strong>de</strong>aux,<br />
y en que ana<strong>de</strong>n que el mismo ~e~ snhscribio<br />
n !a con<strong>de</strong>nacion <strong>de</strong> su error. Otra<br />
con<strong>de</strong>nacion se supone hecha en et tnismo<br />
aito ~Qt en un concilio <strong>de</strong> Ftiout, coa-<br />
gregado por S. Paulino obispo <strong>de</strong> Aquiïeya.<br />
~e/t~c <strong>de</strong>hio reincidir en su Ct'ror,<br />
puesto que en el ailo s!guicnte fue ettado<br />
la presencta <strong>de</strong> Carlo Magno y al concilio<br />
<strong>de</strong> Ratisbona don<strong>de</strong> fuc con<strong>de</strong>nada<br />
<strong>de</strong> nuevo por el mismo su doctrina; y<br />
Hevado <strong>de</strong>s<strong>de</strong> alli a Roma la abjurd otx<br />
vcz <strong>de</strong>tantc <strong>de</strong>l papa con to cual se le<br />
permitio volver at gobierno <strong>de</strong> la tg!csitt<br />
<strong>de</strong> Urge!. Mas sea que él recayo o como<br />
yo creo que jE'~
2~ VtAGE UTERARtO<br />
raoon <strong>de</strong> <strong>las</strong> tmagcnes, por no haber sabido<br />
leer 6 enten<strong>de</strong>r el canon <strong>de</strong>l concilio<br />
Niceno. Mas esto ni es <strong>de</strong> este lugar,<br />
ni quita que fuese bien con<strong>de</strong>nado el error<br />
<strong>de</strong> los adoptivos.<br />
Y no solo los concilios sino muchos<br />
sabios extrangeros escribieron contra nuestro<br />
obispo ~c~ entre los cuales se distinguio<br />
~~CK
A LAS IGLESIAS DE ESPAÇA. 25<br />
cia <strong>de</strong>l rey, y fue alli oido sin que seie<br />
biciese molestia ni vcjacion aigunf). De<br />
don<strong>de</strong> innft'e aquel cso'itor que eu y~o estuvo<br />
eu Urgel el obispo <strong>de</strong> Lyon /<<br />
do, lo cuat no podia ser sino con ocasion<br />
<strong>de</strong>l concilio. Df)ando en su probubiHdad<br />
la primera <strong>de</strong> estas dos razones, ta sfgonda<br />
hace poca fuerza pot'~ue cotttO iucgo<br />
veras el Zf«'
36 VtAûE UTERAMO<br />
cipio <strong>de</strong> un opuscule que escribio contra<br />
los crrores <strong>de</strong> Felix, afirma que hallo entre<br />
sus papeles una nota 6 esqnela en que<br />
renovo su opinion ya con<strong>de</strong>nSda; <strong>de</strong> don<strong>de</strong><br />
concluye que muriô en el error. Min<br />
en cosa tan grave era necesario que aquel<br />
escritor probase que dicha cédula era poster!or<br />
â su <strong>de</strong>posicion y retractacion. Asi<br />
es que no haciéndolo, a pesar <strong>de</strong> su dicho,<br />
la mayor parte se inclinan a creer que murio<br />
en la verda<strong>de</strong>ra fe <strong>de</strong> la iglesia catôHca.<br />
En la coleccion <strong>de</strong>l car<strong>de</strong>nal Aguirre ha-<br />
llaràs la confesion <strong>de</strong> ~K ~c, que es una<br />
ep!stola dirigida à varios clérigos <strong>de</strong> Urgel,<br />
exhortandoles a la verda<strong>de</strong>ra fe <strong>de</strong><br />
Jcsucristo y <strong>de</strong>testacion <strong>de</strong>l error que<br />
abrazaron con ë). Dentro <strong>de</strong> poco veras<br />
otras pruebas <strong>de</strong> la existencia <strong>de</strong> esos mismos<br />
clérigos, y <strong>de</strong> <strong>las</strong> penitencias que en<br />
razon <strong>de</strong> eso se les impusicron. Esta profesion<br />
<strong>de</strong> fe la escnbio <strong>de</strong>s<strong>de</strong> su <strong>de</strong>stierro,<br />
cuando enteramente <strong>de</strong>puesto <strong>de</strong> su silla<br />
no tenia ya esperanza <strong>de</strong> volver a ella con<br />
el engano <strong>de</strong> una confesion fingida. Y asi<br />
es <strong>de</strong> creer que la hiciese con sinceridad,<br />
y que<br />
°<br />
H<br />
en ella perseverase. Otra prueba <strong>de</strong><br />
su final conversion <strong>de</strong>be ser el caracter <strong>de</strong><br />
`<br />
.Fc~ a quien todos, incluso Alcuino que t
A )LAS !8LEStA8 DE RS~A~A. 3~<br />
fue su antagonista, y el obispo Agobardo<br />
que tanto se ensangrentd contra et dcspues<br />
<strong>de</strong> muerto, todos, digo suponen ser hotnbre<br />
<strong>de</strong> muy santa vida y <strong>de</strong> un celo estnerado<br />
por la pureza <strong>de</strong> la fe, cuyo ardor<br />
y no otra cosa le hiciese caer en et error.<br />
Asi todos celebran to que trabajo en dcfcndct'<br />
la religion cristtana contra los mahometanos,<br />
parttcu!at'mente Alcuino el<br />
cual en su carta XV hace mencion <strong>de</strong> una<br />
disputa <strong>de</strong> Felix contra un sarraceno, la<br />
cual dice que no habia podido ver, y que<br />
segun le habian infbrmado se haHaria en<br />
po<strong>de</strong>r <strong>de</strong> Laidt'ado, obispo <strong>de</strong> Lyon.<br />
Esto es lo que por ahora he recogido<br />
<strong>de</strong>l famoso obispo ~J~ quien <strong>de</strong> nna<br />
parte ]a iglesia <strong>de</strong> Urgel ha contado por<br />
uno <strong>de</strong> sus siete obispos santos, y el escritor<br />
<strong>de</strong>l catalogo <strong>de</strong> Gerri en el siglo<br />
XII redondamente llama santo, y a quien<br />
junto con EUpando escusan Francisco Suarez,<br />
GabrielVazquez w co~/MeM~. theolog.<br />
y Nieremberg en su carta D. Lorenzo<br />
Ramirez<br />
di, pag.<br />
<strong>de</strong> Prado (~t
~8 VIAGE UTERAHtO<br />
han agregado Pagi en <strong>las</strong> notas a Baronio,<br />
M.
A LAS ÏGLESÏAS DE ESPAÇA.<br />
t i~'<br />
tal crimen sino solo A <strong>de</strong>i'en<strong>de</strong>r 6 excusar<br />
cuanto pueda ser su persona asi como<br />
vco que todos le acriminan copiandose<br />
unos a otros, y acaso sin exatninar<br />
ïits tachas <strong>de</strong> los primeros que trataron <strong>de</strong><br />
eso. Pudiera pues reducirse d probar los<br />
art!culos s!gn!entes.<br />
t.° CatTtcter <strong>de</strong> jFb~
3o YtAGE UTEHAMO<br />
créera posible, por mas que Pagi se dé tormcnto<br />
en hacerlo verisinni, que en solo el<br />
aHo yoc) se tuviese el concilio <strong>de</strong> Urgel, y<br />
que <strong>de</strong> resultas fueso Felix a la conferencia<br />
lihre <strong>de</strong> Aquisgran<br />
sase al concilio Routano,<br />
y que<br />
don<strong>de</strong><br />
luego pa-<br />
fuese <strong>de</strong>pucsto<br />
? jCuben en solo un ano tantas idas<br />
y vonidas, y tantes y tan graves congresos?<br />
No !o du<strong>de</strong>s en este negocio se han.<br />
multiplicado los concilios y aun se han<br />
alterado sus épocas y Dios sabe lo que<br />
resultarâ si se examina <strong>de</strong>tenidamente esta<br />
materia, en que sobre la itdta <strong>de</strong> documentos<br />
ciertos, parece haber habido erupeno<br />
en no aclarar los que quedan. Asi<br />
es que se da por cosa avet'iguada el viago<br />
<strong>de</strong> Laidrado obispo <strong>de</strong> Lyon à celebrar<br />
un concilio en Urgel en 7~9, y otro via-<br />
ge poco <strong>de</strong>spues para .curar <strong>las</strong> IIagas que<br />
hizo el error en esta cristiandad. Pues no<br />
tardaras \'er que en el ano 806 tenia esta<br />
silla un obispo propio Ilamado ~e~/ere~o,<br />
con el cual seguramente equivocaron<br />
el<br />
otro. Mas el catalogo <strong>de</strong> Gerri solo conce<strong>de</strong><br />
à Jf~e~.c 0 anos <strong>de</strong> pontificado; y esto<br />
por lo menos haec ver, que habiendo cojnenzado<br />
bacia el ~83 d siguiente solo<br />
le duro hasta el 794, que es puntuaimcn-
A LAS IGLESIAS CE ESPAÇA. 3t<br />
1 l '1"11<br />
te la época <strong>de</strong>l concilio <strong>de</strong> Francfort, en<br />
que fue <strong>de</strong>puesto y <strong>de</strong>sterrado à Lyon,<br />
como asegura Adon en su crdnica (~. llisp.<br />
co/. a~t). Y si esto es asi, que yo creo<br />
ser to cierto ~que lugar daremos a lo que<br />
se cuenta <strong>de</strong> la persona <strong>de</strong> Felix, digo <strong>de</strong><br />
sus nuevos viages y comparecencias en<br />
los anos'poste riores hasta el 799? Déjolo<br />
otra vez, hasta que Dios quiera.<br />
CARTA LXXXI.<br />
CoH~nMa e~e~MCO~o/o~o Urgelense, <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />
fines <strong>de</strong>l siglo ~7/7 hasta fines <strong>de</strong>l<br />
ivii querido hermano: Salimos ya <strong>de</strong> aque-<br />
Hos tiempos obscuros, que no nos han <strong>de</strong>jado<br />
otros documen tos <strong>de</strong> los obispos <strong>de</strong><br />
Urgel, mas que la noticia <strong>de</strong> haberse ha-<br />
Jlado en los concilios. Vamos a entrar ya<br />
en la época diplomatica quiero <strong>de</strong>cir, en<br />
que tcncmos escrituras que citar y analixar<br />
aunque eso mismo que es <strong>de</strong> gran<strong>de</strong><br />
ayuda para la historia, es <strong>de</strong> mayor trabajo<br />
para el historiador. Y si bien esta<br />
iglesia <strong>de</strong> Urgel tiene la gloria <strong>de</strong> aventa-
33 TtAGEMTERAMO<br />
jarse todas <strong>las</strong> <strong>de</strong> Espaiia en la anttgue~<br />
dad <strong>de</strong> <strong>las</strong> escrituras que conserva tambien<br />
le cornpren<strong>de</strong> suerte comun à <strong>las</strong><br />
<strong>de</strong> Cata!una <strong>de</strong> seguirse en esos documentos<br />
el calendario por los anos <strong>de</strong> los reyes<br />
<strong>de</strong> Francia cosa que confun<strong>de</strong>, y tal<br />
vez es causa <strong>de</strong> eqtuvocactoues iastimosas.<br />
En fin, yo ir~ diciendo to que he haltado,<br />
corrigieudo <strong>de</strong> paso el «1catàlogo<strong>de</strong> obispos<br />
impreso en laa Sinodales, y aftadietido<br />
algunos prelados que alli no se mencionan.<br />
Eipt'hncro<strong>de</strong> los omitidos, <strong>de</strong>spues<br />
<strong>de</strong>l célèbre jFe~, es<br />
RAUDULFO<br />
~Mt/0~'(~)<br />
existente en e~
A LAS MLEStAS DE ESPAÇA. 33<br />
terio <strong>de</strong> S. Gines <strong>de</strong> Bellera. Dice que esto<br />
lo hizo CK~ consilio et assensu jR~<<br />
fi episcopi
34 VtAGK UTERAKtO<br />
!.° Su fecha es 7MjtC!one anno<br />
~J!T~ t~
A M« tGLEStASDE ESï'A~A. 35<br />
conquista contra los moros y teniendo<br />
los reyes <strong>de</strong> Francia necesidad <strong>de</strong> subdividir<br />
los gobiernos particulares, separaron<br />
cl condado <strong>de</strong> Tolosa <strong>de</strong> los <strong>de</strong> nuestros<br />
<strong>Pi</strong>rincos, aunque el <strong>de</strong> Pal<strong>las</strong> y Ribagorxn<br />
continuaron por algun tiempo ntas todavia<br />
reuntdos. Y pues aqui se inHtu!a<br />
Raimundo con<strong>de</strong> <strong>de</strong> Totosa, cict'to parece<br />
que vivia en esa época y por consi-<br />
guiente nuestt'o obispo.<br />
3.* Hal<strong>las</strong>e en la escritura <strong>de</strong>spues <strong>de</strong><br />
la subscripcion <strong>de</strong>l obispo /ïaKjM//o que<br />
dtd su pcrtuiso y apt'oboaquelta donacion,<br />
ott'a <strong>de</strong> esta manera jR«K(/M~M~e~co~~<br />
me A~yc/'f&o. Esta breve firma inmediata<br />
a ta otra que <strong>de</strong>cia extendida mas à h<br />
larga, prueba la verdad <strong>de</strong> que en esta se<strong>de</strong><br />
bubo dos ohispos <strong>de</strong> este nombre y<br />
el uno <strong>de</strong> ellos sabemos cierto que !o fue<br />
<strong>de</strong>s<strong>de</strong> el
36 VIAGE LITERARIO<br />
4.' No <strong>de</strong>sdicen <strong>de</strong> esta época antes<br />
saben mucho al goticismo y antiguedad<br />
<strong>de</strong> ella los nombres <strong>de</strong> la mayor parte<br />
<strong>de</strong> los testigos que aqui sucnau M
A LAS tGMStAS DE ESPAÇA.<br />
&.n_ 1 _1 U 1 1<br />
3t<br />
tuvo hasta el uno 801 ruëgote que consi- 1<br />
dère que <strong>las</strong> esclarecidas ïictorias que este<br />
principe atcanxo <strong>de</strong> los moros, obligaron<br />
d muchos a darte anticipadamcnte ese dictado<br />
<strong>de</strong> ciogto como entre otros hizo el<br />
concilio <strong>de</strong> Narbona <strong>de</strong>l n88 d ~0: segun<br />
otros crcen, en et cual repetidas veccs es<br />
Mamado !w~era~o/' diez 6 docc anos antes<br />
que to fuese (a).<br />
Otros sospecharan que este 7ï
38 t'!AGE UTERARtO<br />
vida, casi hasta todo e! siglo IX. Mas yo ita-<br />
Uo solamente mencion <strong>de</strong> eso en <strong>las</strong> ctausutas<br />
cominatorias y <strong>de</strong> estilo Mcw
A LAS iCLBStAS DE ESPAÇA.<br />
3g<br />
o.,l.n. lo 'I1nav~c.tnn"i!ll t~w nufa Î~mt~<br />
nérseme sobre la coextstencta <strong>de</strong> este JKaM-<br />
~~b con el célebre Fe~.e, que era en esos<br />
anos obispo y que segun ta opinion comun<br />
no fue dcpuesto <strong>de</strong> su siUa hasta el<br />
ano ~gg. Ya en el correo pasado indiqué<br />
la sospecha <strong>de</strong> que no es muy averiguada<br />
csta cucnta. Porque como entonces dije,<br />
y <strong>de</strong> cada dia me couunno mas en ello,<br />
~/MC fue <strong>de</strong>puesto y <strong>de</strong>stefrado a Lyon<br />
en el concilio <strong>de</strong> Francfort <strong>de</strong>l ano yc)~,<br />
que es io que dice Adon en su cronic:).<br />
Con lo cual queda lugar .R(!«~M//o en<br />
el ano ~gC. Y aun en el 792 pue<strong>de</strong> muy<br />
bien satvarse su coexistencia con ~c;<br />
que como ya con<strong>de</strong>nado en el concilio <strong>de</strong><br />
Narbona <strong>de</strong> 788~ y en el <strong>de</strong> Ratisbona <strong>de</strong><br />
'7QÏ o siguiente, pudo y sufria la disciplina<br />
<strong>de</strong> aquellos ticnipos que se nombrase<br />
otro obispo c:tt6Uco <strong>de</strong> manera que hubiese<br />
dos obispos en una misma iglesia,<br />
como !os tuvieron mnchas <strong>de</strong> <strong>las</strong> <strong>de</strong> Espana<br />
al tiempo <strong>de</strong>l concilio III Toledano.<br />
En suma, csto es <strong>de</strong> suyo inaveriguable,<br />
y cualquiera que sea el estado <strong>de</strong> incertiduntbre,<br />
yo no <strong>de</strong>bia omitir la noticia<br />
<strong>de</strong> jR
~0<br />
VtAGEjf.tTEHAHtO<br />
podamente todas lits dudas nue sobre eiïa<br />
se ofrecen tampoco creo que se me contradigan<br />
lus principales razones que me<br />
ntovierou a pubhcarla y d nticrir <strong>de</strong> ella<br />
que d fines <strong>de</strong>l siglo VIII acaso gobernaba<br />
esta iglesia un obispo ~
A LAS ïGr.EHAS DE ESPAÇA,<br />
bo y Fccc/7'o es <strong>de</strong>< siglo XII; y en et<br />
estan copiados los instrumentos <strong>de</strong> pcrtenencia<br />
antcriores a ese tiempo. Uno <strong>de</strong><br />
ellos es el <strong>de</strong> la donacion que este obispo<br />
ltizo a Ca~o/'f~o abad <strong>de</strong> dicho monasterio,<br />
y d les monges Ucanno Juan, Sunila<br />
Etdcseudo Exuperio Gontefrcdo,<br />
Sidonio y Ermegildo, <strong>de</strong> la iglesia <strong>de</strong> San<br />
Saturniuo, sita en el condado <strong>de</strong> Urgel en<br />
la soledad <strong>de</strong> ~'Je~o~, la cual él hahia<br />
construido, con todas sus pertenencias, décimas,<br />
prim icias &c. Parece que esta<br />
donacion dio motivo la apostasia <strong>de</strong> .S'K/0nio,<br />
uno <strong>de</strong> los monges ya dichos el<br />
cual arrepentido <strong>de</strong> su <strong>de</strong>lito pidio al obispo<br />
la abso!uc!on y 41 se la impetro <strong>de</strong><br />
la se<strong>de</strong> apostôlica. El maltsimo latin <strong>de</strong><br />
aquellos tiempos<br />
mos hasta todo<br />
que abundo<br />
el siglo XH<br />
en solecis-<br />
hace ininteligibles<br />
algunas escrituras y en esta<br />
pudo aumentarse la obscuridad por algunas<br />
equivocaciones <strong>de</strong>l que la trastado en<br />
el cartoral. Sin embargo la copia adjunta<br />
(a) sacada fielmente <strong>de</strong> aquel }ibro basta<br />
para dar a enten<strong>de</strong>r to que ello fue. En<br />
ella veias que el obispo que al principio<br />
(a) Apend.n. IV.<br />
~t
~3<br />
VtAGEUTERAMO<br />
so!o se Hama JT~o Ze~c/f/M~ g'ra
A LAS tG~E~tAS DE ESPAÇA. ~3<br />
mo Ao/n~e,
'VïAGE UTERARÏO<br />
ùt:t~ esto vtt!c~t~ mismo Ctt en t
A LAS MUESïASDE ESPAÇA. ~5<br />
aona!mente ~t~t~ ~~TT~1- en r 't<br />
Urgel un obispo /
4~<br />
VIAGEUTEMtttO<br />
S. Saturnino bajo el nombre <strong>de</strong> Z
A t.A8 tOLEStAS DE ESPAÇA.<br />
~t <<br />
un obispo tan distante como el <strong>de</strong> Lyon,<br />
que no era <strong>de</strong> la provincia Narbonense,<br />
à la cual entonces pertenecia Urgel, y en<br />
don<strong>de</strong> habia muchos obispos y to habia<br />
aun en la vecina Elna que conforme a<br />
los canoncs <strong>de</strong>i concilio Valentino podia<br />
<strong>de</strong>sempenar este oficioen la iglesia vacante<br />
? Y si esto no es creible, ~Io scrd que<br />
no por un ano ni dos, sino por siete o<br />
mas aûos <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el ~og hasta el 806 por lo<br />
menos permanectese acà el Laidrado <strong>de</strong><br />
Lyon por encargo <strong>de</strong>l rey, <strong>de</strong>jando abandonada<br />
la silla que le encargo el Espiritu<br />
Santo? Y si era obispo <strong>de</strong> Lyon el Lei<strong>de</strong>rado<br />
<strong>de</strong> nuestra escritura en 806, lcomo<br />
es que catid su silla, y se ilamd obis.<br />
po <strong>de</strong> Urgel, en la misma manera con que<br />
se llamaban los que to eran? porque eso<br />
signiSca Lei<strong>de</strong>radus P~
~8<br />
) t<br />
«r
A LAS IGLEStAS pE ESPAÇA.<br />
(.
5o VIAGEUTERARtO<br />
1 1 TT<br />
rKM y tam Mon la <strong>de</strong> ser Livia la corte<br />
y asiento <strong>de</strong>l condado <strong>de</strong> Cordana y otras<br />
cosas asi. Ahora solo conviene advertir<br />
que esta donacion<br />
~CMM et adiutorio<br />
la hizo Kn~ CKM condomini<br />
JPoA~Cf/0?~ episcopi<br />
y que este pt'elado <strong>de</strong>dico aquei lugar<br />
é iglesia et mismo dia <strong>de</strong> la fecha, que dice<br />
asi Facta ~r~ (Fontt~'onM vel /te/emosinaria<br />
Ka ~M~M~a~, et in ipso<br />
die sacratum imperante dompno Lodoico<br />
~MgMy
A LAStGLE8tA6CE ESPAÇA. 5t<br />
suponian este territorio libre ya <strong>de</strong> los<br />
moros y con monasterios existentes, go.<br />
bernados por sus aba<strong>de</strong>s. Ni como se hubicran<br />
celebrado concilios â fines <strong>de</strong>l siglo<br />
VIII, segun dicen todos Jos historiadores,<br />
sino estuviera restaurada parte<br />
<strong>de</strong> la ciu-<br />
dad y la iglesia tambien ? Esto mismo indican<br />
<strong>las</strong> palabras <strong>de</strong> la escritura que tue-<br />
go se ckara quae (ecc!es:a) aftt~MttM~ ?<br />
~eH~K~ co~y~-KC~a, et ab !~e~~ ~ytructa,<br />
a~MC a parentibus MO~M, temport~M~<br />
~omHt et piissimi imperatoris Karoli<br />
~M~M
Sa VtAOEUTEHAtUO<br />
truy6, y que <strong>de</strong>saparecid con !a fabrica <strong>de</strong>l<br />
actual, y contando con !a permanenciu que<br />
la religion cristiana podia protueterse en<br />
este pais por la inmediacion <strong>de</strong> lits armas<br />
francesas y bajo la direccion <strong>de</strong>l con<strong>de</strong><br />
Seniofredo acudid a! emperador Ludovico<br />
<strong>Pi</strong>o, con cuya autoridad y la asistencia<br />
<strong>de</strong> varies pt'oceres se hizo la solemne<br />
dotacion <strong>de</strong> la iglesia, que publico' ia Mm'ca<br />
H!sp. (apend. ~MM. 7. y yo envié copiada<br />
<strong>de</strong> nuevo en los correos pasados. Su<br />
data es <strong>de</strong>l dia !.°<strong>de</strong> Noviembre, anoVI<br />
<strong>de</strong>l sobredicho cmperador, que correspon<strong>de</strong><br />
al <strong>de</strong> 8ig <strong>de</strong> Cristo. En la misma obra<br />
(apend. MMM.77.~) se publica otra memoria<br />
como perteneciente a nuestro obispo;<br />
pcro no es sino <strong>de</strong>l Sisebuto JI, como voremos<br />
en su lugar.<br />
Ya advet'ti que en ese solemne d!ptoma<br />
<strong>de</strong> la <strong>de</strong>dicacion no se habla <strong>de</strong> la introduccion<br />
<strong>de</strong> vida canonica Aquisgranense<br />
en esta iglesia. Pero bien po<strong>de</strong>mos congeturar<br />
que asi <strong>de</strong>bio verificarse, no solo<br />
porque aquella regla era tan favorita <strong>de</strong>l<br />
empcrador, que tan libéral andaba con esta<br />
iglesia; sino porque estaba tan reciente<br />
to mandado acerca <strong>de</strong> esto en Aquisgran<br />
en 816, y era muy regular que cl obispo
A LAS KiLKittAS DE BSPANA. 53<br />
Sisebuto, ya que tan cuidar <strong>de</strong> los intcreses<br />
solicito anduvo<br />
temporales, no<br />
en<br />
]o<br />
estuviese menos en la rc(ot')na <strong>de</strong> la vida<br />
clerical que no andaria con <strong>las</strong> pasadas revueltas<br />
muy arreglada<br />
<strong>de</strong> los errot'es <strong>de</strong><br />
Felix. Esto sxponen los ohispos sucesores<br />
jE/weM~o~ y J?n~
5~ VIAGE LITERARIO<br />
.Ï777. ~c
ALAStGLESiASDEESPA~A. 55<br />
se dira mas en otro correo. La escritura<br />
que <strong>de</strong> ello se hizo, esta en la Af~rca<br />
Hisp. (apend. nKM. TT~.) conforme enteratïiente<br />
en la fecha cou el original que<br />
existe en este arctrivo. En ella se dicc que<br />
yahabia mucho tiempose conccdid ticcncia<br />
6 este obispo para edificar monasterios en<br />
los lugares incultos Mn~'e~M corner.<br />
ge~~a~M tM ntftnt&M OKftA'd'aw~«ecep~tones,<br />
~K< dudum in ~~K~f
56 VIAGE HTËRARtO<br />
bar es que se atribuya al mismo obispo la<br />
otra escritura que publica la misma obra<br />
(apend. KMM. ~) reducida ai a&o 836 <strong>de</strong><br />
Cristo, como tambien se la atribuye el<br />
catatogo impreso. No he podido dar con<br />
el original <strong>de</strong> ella; pero es imposibleque<br />
no hubiese yerro en el ano XXïï que se-<br />
Mata <strong>de</strong> Ludovico <strong>Pi</strong>o, siéndolo el que Posedonio<br />
existiese en ese ano pues consta<br />
con evi<strong>de</strong>ncia que ya en 833 le habia succdido<br />
ott'o Sisebuto cnyas memorias alcanzan<br />
hasta el 8~0, como vamos a ver.<br />
SISEBUTO II<br />
<strong>de</strong>s<strong>de</strong> 833 hast(t 8~0.<br />
El catalogo impreso dice que este prelado<br />
fue electo en el ano 851. Antcs <strong>de</strong><br />
él pone un obispo Florencio ctccto en<br />
838 y muerto en 83o <strong>de</strong>l cual dice que<br />
A LAS ÏG~EStAS DE ESPAÇA.<br />
5?<br />
docum~ntns documentos, )nm* hnrf! maa fttt«
58 YtA&EHTERAtHO<br />
sado .l.. con la~e letras ..i el .~ï,n ano mieneci~»n vicessimo <strong>de</strong> Ludovico<br />
<strong>Pi</strong>o quita todo recelo <strong>de</strong> equivocacion,<br />
que ya por otra parte no cra <strong>de</strong><br />
presumir en una escritura original, y <strong>de</strong> <strong>las</strong><br />
mas auténticas <strong>de</strong>l mundo. Asi que esta<br />
<strong>de</strong>dicacion se hizo a t~ <strong>de</strong> Noviembre <strong>de</strong>l<br />
ano 833, contando como se <strong>de</strong>be !os a))os<br />
<strong>de</strong> aquel emperador <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el 38 <strong>de</strong> Enero<br />
<strong>de</strong> 81~. La subscripcion <strong>de</strong>l obispo, a<strong>de</strong>mas<br />
<strong>de</strong> la mencion que se hace <strong>de</strong> él en<br />
el cuerpo <strong>de</strong> la escritura, es <strong>de</strong> esta manera<br />
Kalendas FeceM~fC~ fe~trata<br />
a Sisebuto episcopo et ~M~~cr~~a:<br />
Sisebutus<br />
El gobierno <strong>de</strong>l mismo obispo en estes<br />
anos lo <strong>de</strong>muestra tambien el precepto d<br />
confirmacion dada por el emperador Carlos<br />
el Calvo a favor <strong>de</strong>! monasterio <strong>de</strong><br />
Santa Maria <strong>de</strong> Alaon ano V <strong>de</strong> su reinado,<br />
8~ <strong>de</strong> Cristo. Porque en ese diploma<br />
dice que aquella casa habia sido edificada<br />
diez aMO~antes y <strong>de</strong>dicada por~tsebuto<br />
obispo <strong>de</strong> Urgel, a cuya dtocest<br />
pertenecia entonces (f/e CMw~ ~
A tAS IGLESIAS<br />
trt~<br />
M ESfARA.<br />
~OMC«.tom. p. t3()). Lo mismo dicen<br />
los historiadores <strong>de</strong> Languedoc (lib. IX.).<br />
Despues <strong>de</strong> estas memorius quedan atgunas<br />
otras no menos ctCt-tas<strong>de</strong> !os anos<br />
83() y 8~0 <strong>las</strong> cuales diré por su or<strong>de</strong>u<br />
cyonotogico.<br />
t.* Una escritura copiada en el ttbro<br />
Dotal. y es la compra que htzo el obispo<br />
Sisebuto <strong>de</strong> ciertas tien-as in
6o ~ÏAUE UTERAKtO<br />
8
A LAS !GLEStA8 DE ESPAÇA. 6t I<br />
razones alegadas por Balucio, <strong>de</strong>be prevatccer<br />
su texte genuino à la mtetpretadon<br />
arbitraria <strong>de</strong> este escritor y cuando se<br />
haga otra edicion <strong>de</strong> esa obra entre <strong>las</strong><br />
muchas correcciones<br />
elia <strong>de</strong>be quitarse<br />
que hay que haccr<br />
esta escritura <strong>de</strong>l<br />
en<br />
lugar<br />
que alli ocupa y poncrse en cl ano<br />
8~0 que es don<strong>de</strong> pcrtcnece. Tenetnos pues<br />
averiguado que en ese ano existia aun nuestro<br />
obispo ~Me&M
6a VIAGE MTERARIO<br />
t<br />
domno<br />
<<br />
nostro glorioso<br />
V T<br />
Ludovico imperatore,<br />
que es el !3 <strong>de</strong> Junio <strong>de</strong> 840, siete<br />
dias antes que muriese aquel principe. Son<br />
muchas <strong>las</strong> veces que repite esta escritura<br />
el nombre <strong>de</strong>l obispo ~c~M~o<br />
solo una Je nombrin'a, bastaria<br />
y aunque<br />
para convencernos<br />
<strong>de</strong> su existencia en dicho a6o.<br />
Va copia <strong>de</strong> ella (a).<br />
De todo lo dicho se concluye que el<br />
obtspo~Me~M~o77gobernôesta iglesia <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />
el a&o 833 hasta el 8~0 cuando mènes,<br />
sin que nos conste su muerte, ni la eteccion<br />
<strong>de</strong>l sucesor<br />
BEATO<br />
existente en c~
A LAS tGLEMAS DE ESPAÇA. 63<br />
niit usurpadas.<br />
ct'itura se lee<br />
En el exordio <strong>de</strong> esta es-<br />
7~ concilio ~OTn~o .Bea~o<br />
sancta<br />
seu et<br />
Dei O/'g~eM~ane sedis episcopo,<br />
<strong>de</strong> tK
6~ VIAGE LITERARIO<br />
gelense Feato en el dia J~. 2Von«~ ~Mttt<br />
A LASIGLEHASDE E$PA~A. 65<br />
la terccra par su caracter, y la segundit<br />
por el contcnido <strong>de</strong> ella, son tan pi'opias<br />
<strong>de</strong>l reinado <strong>de</strong> Carlos et Calvo, que no<br />
<strong>de</strong>jan la menor duda <strong>de</strong> que ~M~o florecid<br />
4 mitad dcl siglo IX.<br />
At autor <strong>de</strong>l catdtogo engafto la bula do<br />
Leon VII a favor <strong>de</strong>l monasterio <strong>de</strong> Ripo!i<br />
<strong>de</strong>l ofto p38 en ia cual se cita un<br />
obispo Urgelense Wisado y conto tras<br />
él<br />
<strong>de</strong><br />
haUa~e moHortas<strong>de</strong> ~0(/«//o, y Inego<br />
otro /~Ma
66 TtAGEUTERAtUO<br />
caracter .A- ,1. <strong>de</strong> ADJ", esta non"hn.n. escritura 61nla 1"1\<br />
propio <strong>de</strong> ia mitad<br />
<strong>de</strong>l siglo IX, que al que tenga alguna<br />
practiea en ello es imposibic no reconocer<br />
en csa data el ano 857 <strong>de</strong> Cristo,<br />
XVIII <strong>de</strong> Carlos el Calvo. El original existe<br />
en este archivo (1?~. <strong>de</strong>ls f~c
A LAS tGt
68 VtAGE HTMARtO<br />
(~. /M«rC
A LAS tGLEStAS DE ESPAKA.<br />
n f a n t '1<br />
vanidad dol mundo, reuntendo sus hic-<br />
nes se pasaron à la diocesi <strong>de</strong> Elna a hacer<br />
vida monasttca. Los nombres <strong>de</strong> los<br />
principales son Pt'otasto y Witiza.<br />
hâcia les afios 855 y sigmentes.<br />
Esto fuo<br />
Mus ha-<br />
biendo sobt'cvcnido en 878 una t'uriosa<br />
inunducion <strong>de</strong>l rio Tet que dcstruyo la<br />
nueva casa escarmentando para en a<strong>de</strong>lante,<br />
se pasaron à vivir y fundar el monasterio<br />
<strong>de</strong> S. Miguel <strong>de</strong> Cuja, que vino<br />
<strong>de</strong>spues a ser tan célèbre en la historia<br />
eclesiitstica <strong>de</strong> este pais.<br />
Bastetne haber insit)uad&<br />
esto, no hallando por acâ cosa que<br />
afiadir a lo que <strong>de</strong> ello dice la Afarca ~<<br />
INGOBERTO<br />
<strong>de</strong>s<strong>de</strong> aM~~ <strong>de</strong> 885 hasta
~0 ~AGE LI'i'FItAïtIU<br />
bona d la intronizacion <strong>de</strong>l arzobispo Teo-<br />
dardo, sucesor <strong>de</strong> Sigebodo. Dicese que<br />
con este motivo un ciorigo espano) Hamado<br />
Selva tuvo la osadia <strong>de</strong> prcconizarse<br />
obispo <strong>de</strong> Urgel, apo<strong>de</strong>randose <strong>de</strong> esta iglesia<br />
con el iavor <strong>de</strong>l con<strong>de</strong> Suniario, tambien<br />
<strong>de</strong> Urgel. Y dtcese que aHndiendo <strong>de</strong>litos<br />
a <strong>de</strong>litos se arrogo tarnbien el fuero<br />
<strong>de</strong> metropolitano con el cnal se atrev!6<br />
à intronizar al presbitero Ermemh'o en la<br />
silla <strong>de</strong> Gerona vacante por muerte <strong>de</strong><br />
Teotario, arrojando <strong>de</strong> ella a .Scr~H~-Z~<br />
electo por aquel ctero, como <strong>de</strong> esta habia<br />
arrojado â Ingoberto. En estos atentados<br />
se dice tambien que le ayndaron<br />
a<strong>de</strong>mas <strong>de</strong>l con<strong>de</strong> los obispos ~'ojo/o<br />
<strong>de</strong> Barcelona y Godmaro <strong>de</strong> VIque; y que<br />
habiendo dado sus quejas los obispos arrojados<br />
<strong>de</strong> sus so<strong>de</strong>s, fueron con<strong>de</strong>nados los<br />
dos intrusos Selva y ~'meM/ro primero<br />
por el papa Estevan VI y sueesivamente<br />
por los concilios celebrados en S. Gines<br />
<strong>de</strong> Fontanis, en Porto, 'y ùltimamente en<br />
et <strong>de</strong> Urgel <strong>de</strong>l ano 8ga don<strong>de</strong> <strong>de</strong>gradados<br />
y rotos sus bacu!os y dcspojados<br />
<strong>de</strong> sus vestidos y anillos fueron acrojados<br />
ça non ica mente<strong>de</strong> aquel<strong>las</strong> <strong>iglesias</strong>. Esta<br />
es la suma <strong>de</strong> este gran negocio tal
A LAS tCLBiitASDE tMPA~A. ~i<br />
1.. w,f. Ci: nr. Wone<br />
como se refiere en la Marca Hisp. y en otras<br />
muchasobras.<br />
Acerca <strong>de</strong> lo cual <strong>de</strong>bo <strong>de</strong>cir que el hecho<br />
en su fon<strong>de</strong> es verda<strong>de</strong>ro; mas no en<br />
muchas <strong>de</strong> sus circunstancias. De <strong>las</strong> cuales<br />
solo quiero notar abora la equivocacion<br />
con que fue Hamado ~e~a el que no<br />
se llamaba sino Sclua y apellidado con<strong>de</strong><br />
<strong>de</strong> Urgel el Suniario que lo era <strong>de</strong> Em.<br />
purias porque en Urgel no habia entonces<br />
mas con<strong>de</strong> que ~orrc~. Otras dtfcrentes<br />
nulida<strong>de</strong>s advtrUo Balucio (Marca Hisp.<br />
col. 368~.), por <strong>las</strong> cuales se inclina à<br />
~ospechar <strong>de</strong> la verdad <strong>de</strong> esta narracion<br />
entera. Porque segun él dice son<br />
cuatro los monumentos <strong>de</strong> don<strong>de</strong> la saco;<br />
es a saber <strong>de</strong> la vida <strong>de</strong> S. Teodardo,<br />
at-zobispo <strong>de</strong> Narbona; <strong>de</strong> la carta <strong>de</strong>l papa<br />
Estevan; <strong>de</strong> <strong>las</strong> actas <strong>de</strong>l concilie dcFontariis<br />
en el Rosellon y <strong>de</strong> la bula <strong>de</strong> Romano<br />
papa al obispo <strong>de</strong> Gerona ~cyfM~-<br />
Dei. Los tres primeros<br />
<strong>de</strong> estos monumentos<br />
él inisnio conGesa que son barto<br />
posteriores al hecho y que estan adulterados<br />
con narracioncs equivocadas,<br />
<strong>de</strong> manera<br />
que solo reconoce por légitima la bula<br />
<strong>de</strong>l papa Ront:'no. Y aun esa dice que<br />
tienc en-ada la indiccion que no <strong>de</strong>bia es-
'TÏ<br />
VtAGE UTERARtO<br />
cnbu'ae ~r
mente<br />
At
VIAGE UTERAMO<br />
h1.. v vv<br />
Tres anos <strong>de</strong>spucs Inzo otra consagracion<br />
<strong>de</strong> la iglesia <strong>de</strong> Santa Mar!a <strong>de</strong> Merles<br />
en el condado <strong>de</strong> Berga. De esto solo<br />
ho visto un tt'astado que me comunicd Don<br />
Francisco MîrantbeU y Giol, cura <strong>de</strong> Prats<br />
<strong>de</strong> Husanés en el cual se lee este exordio<br />
~nno incarnationis 7)o/MWt nostri<br />
/e~M Christi oc
A LAS !GLBStA8 DE ESPAÇA.<br />
cuenta acerca <strong>de</strong>l atentado que cometto<br />
este presbitero contra e~ obispo 7n~o~e~-<br />
~6<br />
VïAûE UTERAMO<br />
< < )-1 t<br />
chos damostrando <strong>de</strong> paso que el<br />
bre <strong>de</strong> ese intruse no era Selva<br />
nom-<br />
sino<br />
~C~f
A LAS tGLEStAS DE ESPAÇA.<br />
11 Il 1<br />
que muy claro es que en esta nota se ba-<br />
Ma <strong>de</strong> c?~r~
?S V!i8E MTËHAMO<br />
1<br />
era natural <strong>de</strong> aquellos puntos don<strong>de</strong><br />
taba heredado. Item et nombrarle<br />
esvarias<br />
veces y siempre obispo, y en ninguna<br />
<strong>de</strong> el<strong>las</strong> <strong>de</strong>sigoar su se<strong>de</strong>., es una prucba<br />
<strong>de</strong> que no la tona al<br />
ticmpo <strong>de</strong> mo.<br />
rir. Esto mismo se observe en otras ocasiones<br />
(a) acerca <strong>de</strong>l GK
A LAS t&LEStAS DE ESPAÇA.<br />
arttculo siguiente, hecho hàcia el ano 948,<br />
se menctonan cinco obispos <strong>de</strong> fines <strong>de</strong>l<br />
siglo IX y principios <strong>de</strong>l X, por este or<strong>de</strong>u:<br />
GoMer
80 \tAGE UTEKARIO<br />
acaso por yerro dci copiante,<br />
do esta iglesia ignorado hasta<br />
un prelado<br />
ahora, euya<br />
memoria nos ha conservado un cahreo<br />
<strong>de</strong> tas parroquias <strong>de</strong> la valle Zor~c/MC,<br />
que se halla en este archivo, copiado en<br />
el lib. /?o~ yb7. t~3 b. Hahiuse apo<strong>de</strong>rado<br />
<strong>de</strong> el<strong>las</strong>, y usurpado los <strong>de</strong>rechos<br />
que aUi tenia esta iglesia, el con<strong>de</strong> <strong>de</strong> Urgel<br />
Suniario, que lo fue <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el ano
A LAS MÏ.EStAS DE ESPAÇA. 8r t<br />
·e.v toso .1.<br />
Sclua,<br />
u t.,»,n"<br />
y<br />
rwnnmliri b %:t~»~i_<br />
tambien precedio a Nantigiso<br />
da motivo para sospechar que equivocaron<br />
Jos nombres, y dtjeron Gol<strong>de</strong>rico<br />
por 7~o6er
8a VIAGE LITERARIO<br />
obispos <strong>de</strong> esta iglesia, por ser mayor el<br />
numéro <strong>de</strong> escrituras que nos quedan <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />
la entrada <strong>de</strong>l siglo X. Y aunque esa<br />
ousma abundaneia autnentarà mi trabnjo,<br />
tambien sera mayor el placer <strong>de</strong> encontrar<br />
mas atinadamente la verdad. CoT)ti-<br />
nuando pues la serie <strong>de</strong> nuestros obispos,<br />
a /M~o&er
A LASMLEStASCE ESPAÇA. 83<br />
n 1 'l' 1 il<br />
que la fecha e~ el exot'd
8~ TïACE LITERARIO<br />
Tf~~ ~~t~ ~< –––-–<br />
Era este el tiempo en que comenzaban<br />
4 cxten<strong>de</strong>rse <strong>las</strong> conqu!stas <strong>de</strong> los cristianos<br />
en los condados pet'teneuientcs a esta<br />
diocesi, y los fieles en medio <strong>de</strong> su pobreza<br />
iban restaurando <strong>las</strong> iglfstus <strong>de</strong>struidae~<br />
y edificando otras, y dotandotas <strong>de</strong> rentas,<br />
ornamentos, libros y otras cosas nocesarias<br />
al culto divino. Nuestro obtspo acudiaâ<br />
todo con su autoridad, connrmandoaquet!as<br />
fundaciones segun la disciplina <strong>de</strong> !a<br />
iglesia. Esta es la causa <strong>de</strong> haHarse tantos<br />
instrumentos <strong>de</strong> esta ctase que aunque no<br />
afta<strong>de</strong>n cosa particular a lo que ya sabemos<br />
<strong>de</strong> aquei tiempo, me han servido bien<br />
para ttjar algunas épocas <strong>de</strong> ficado.<br />
este ponti-<br />
Asi haHo en escritura ot'!g!nat !a <strong>de</strong>"<br />
dicacion <strong>de</strong> !a iglesia <strong>de</strong> S. Jaime <strong>de</strong> J~roH.<br />
A LAS tOLEStAS t)B ESPAÇA.. 85<br />
'II.<br />
cumpUrse<br />
1<br />
cl mes <strong>de</strong> este acto, es a sabef~<br />
d t~ <strong>de</strong> Julio <strong>de</strong>t mismo ano go5, le hallamos<br />
consagrando la iglesia &tc
86 VIAGE LITERARIO<br />
Wifredo. Esta escritura esta en la Marca<br />
Hisp. fa~e~. num. M~JYJ<br />
Estas y otfas ocapaciones no le estorbaron<br />
asistir en el ano go6 al concilio <strong>de</strong><br />
Barcelona, y en el go7 d la continuacion<br />
<strong>de</strong> él en el monasterio <strong>de</strong> S. Tibet-io~ diocesi<br />
<strong>de</strong> Ag<strong>de</strong> en los cuales se trato el ne-<br />
gocio <strong>de</strong>l censo anual <strong>de</strong> una Hbra <strong>de</strong> plata,<br />
que la mett'opoU <strong>de</strong> Narbona exigia<br />
<strong>de</strong> la iglesia do Vique, cnyoobtspo-M~carto<br />
fue por ùtttmo absufho <strong>de</strong> tributo<br />
tan injusto. Bien te acordaràs que <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />
Vinuc (ft) envié nueva copia <strong>de</strong> <strong>las</strong> actas<br />
<strong>de</strong> estos concilies, que alli se guardan ori-<br />
ginales y don<strong>de</strong> se ve que ?~o
A LAS MLtMtAS DK ESPAÇA.<br />
L-<br />
Mucho mas tntoresante<br />
tro obispo<br />
era para nues-<br />
otro conciho<br />
como que<br />
tenido en gtt,<br />
fue convocado por su en <strong>de</strong>fensa <strong>de</strong> los <strong>de</strong>rechos<br />
caustt, y<br />
<strong>de</strong> su se<strong>de</strong>. Fue<br />
asi que habia ya 28 anos sidia en todo el condado<br />
que ~M//b pre-<br />
<strong>de</strong> PaIMs, como<br />
su propio obispo, o bien porque el intruso<br />
6'c~M
88 V!ACE LITERARIO<br />
cual en <strong>las</strong> subacripcioncs<br />
firma et abad<br />
~M~co), ?~M
A– LAS ÏG~ES~AS DE ESPAÇA.<br />
8j~<br />
< t t K* t*<br />
motivo <strong>de</strong> <strong>las</strong> quejas <strong>de</strong>l obispo JFr~o<br />
y otros, que se dh'an en los articulos respectivos.<br />
He copiado <strong>las</strong> actas <strong>de</strong> este conciiio<br />
tal cual se ttaiïan en este archivo (~.<br />
7. Dot. fol. 183), por <strong>las</strong> cuales se ve !a<br />
equivocacion <strong>de</strong> algunos <strong>de</strong> nuestfos insig~<br />
nés escritores, que fijaron este concilio en<br />
el ano g~o, cuando ya no existia uinguno<br />
<strong>de</strong> los prelados que se haHtu'on en ëi (f
00<br />
~!AGE LITERARIO<br />
j_ ~'t-j,<br />
y no sé enten<strong>de</strong>r cdtno un historiador catalan<br />
reprenda por ello à un custeuano.<br />
Pero <strong>de</strong>jemoscxto. Mas<strong>de</strong>u da por apdcrifo<br />
el concilio aun en
A LAStGLEStASDE ESPAÇA. Qt<br />
_:10. niario-1:11 con<strong>de</strong> .IL1t. <strong>de</strong> rr.m Innn"11..n.-l.0!'11'" l'II.'<br />
Urgel; luego tambien es<br />
Mso que se baya celebrado tal concilio.<br />
jExceïonte iogica! ~Adon<strong>de</strong> it'ao a parar<br />
tantos concilios espanoles y tantos hechos<br />
insignes <strong>de</strong> los cna!es se duda si se verilicaron<br />
papa?<br />
en tiempo <strong>de</strong> tal rey 6 <strong>de</strong> tal<br />
El caso es que<br />
poco<br />
el Sr. abate v!o muy<br />
<strong>de</strong> esto que llamamoe archivos. Y<br />
asi puso la historia <strong>de</strong>su patria Catatuna<br />
cual digan ducnas. Suniario (ct'ëato 6 no<br />
Mas<strong>de</strong>u) era con<strong>de</strong> <strong>de</strong> Urgel en gï!. La<br />
prueba es clara. Suniario, hermano <strong>de</strong> Miron<br />
(ambos hijos <strong>de</strong> Wifredo el ~e~~o)<br />
heredo este condado por muet'te <strong>de</strong>l padre.<br />
Es asi q~e Miron en go~ anrma que<br />
era muerto<br />
ha en <strong>las</strong><br />
su padre<br />
<strong>de</strong>dicaciones<br />
como vimos poco<br />
<strong>de</strong> <strong>las</strong> <strong>iglesias</strong> <strong>de</strong><br />
j~ft~ y <strong>de</strong> Caserras. Luego en go~ ya habia<br />
heredado el condado <strong>de</strong> Urgel. Tambien<br />
heredo enfonces el <strong>de</strong> Barcelona sa<br />
herniano Wifredo /7/ (a quien Mas<strong>de</strong>a<br />
no cuenta entre aqueUos con<strong>de</strong>s) y este<br />
es el <strong>de</strong> quien habia ël epitafio tan famoso<br />
<strong>de</strong> S. Pablo <strong>de</strong>l Campo <strong>de</strong> Barcelona<br />
(no Wifredo el Yelloso que esta enterrado<br />
en RipoU y alli tiene su lett'ero):<br />
ese es el que hizo testamento, y murio en
pa<br />
V!A&BLÏTERARtO<br />
el<br />
1<br />
ano<br />
-treep<br />
XIV <strong>de</strong><br />
1 el<br />
Carlos<br />
1<br />
el<br />
a 0- 1<br />
Simple,<br />
_1<br />
<strong>de</strong>jando<br />
por aibacea nuestro Suniario. Y ya viste<br />
<strong>de</strong> mil maneras que la cuenta comun<br />
<strong>de</strong> esos anos en este pais se tomo <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />
!a muerte<br />
aûo XïV<br />
<strong>de</strong> Odon en<br />
era el <strong>de</strong> ptt<br />
8g8<br />
<strong>de</strong><br />
por don<strong>de</strong> su<br />
Cristo. Luego<br />
Suniario era con<strong>de</strong> en ese afio. Mas vuelvo<br />
à <strong>de</strong>cir que esto importa<br />
tan <strong>las</strong> actas <strong>de</strong>l concilio;<br />
nada.<br />
ni en<br />
Ah! es-<br />
eHas ni<br />
en cuantos haMan <strong>de</strong> ci, hay mencion <strong>de</strong>l<br />
con<strong>de</strong>. Y asi es una necedad cuando menos<br />
echar mano <strong>de</strong>l condc Suniario para<br />
impugnar el concilio <strong>de</strong> Fontcuberta. El<br />
cual es cierto y certisimo, asi comojo es<br />
la jurisdiccion metropolltica<br />
hecho la iglesia Narbonense<br />
que tuvo <strong>de</strong><br />
sobre <strong>las</strong> nuestras<br />
mientras duro el cautiverio <strong>de</strong> Tarragona.<br />
Para impugnat' verda<strong>de</strong>s <strong>de</strong> tanto<br />
bulto como esta no basta la cavilacion<br />
ratera <strong>de</strong> un maniatico. Déjolo ya, y vuel-<br />
~o à <strong>las</strong> memotias <strong>de</strong>l obispo ~
A LAS ïCLES!As DE ESPAÇA.<br />
i t:. ~-1 ..1 ~r., 1<br />
mi Ytage a la tgtcsm <strong>de</strong> Vique (ft).<br />
No perdiendo <strong>de</strong> vista ~aM~Mo la<br />
restauracion <strong>de</strong> tas igtesias <strong>de</strong> su diëcesi,<br />
le hatïamos <strong>de</strong> nuevo ocupado eu la <strong>de</strong>dicacion<br />
d consagracion <strong>de</strong> e!tas en et ano<br />
XV <strong>de</strong>l rey Carlos, ~3 <strong>de</strong> Cristo. Estas dos<br />
épocas acotadas en los cuatt'o documentos<br />
originales que voy citar, existentes aqui;<br />
son una prueba convinceate<strong>de</strong> !o quoan"<br />
tes <strong>de</strong>cia, que to comun por aca era' con~<br />
tat los aHos <strong>de</strong> este rey, tio <strong>de</strong>s<strong>de</strong>et atio<br />
900, comoaSrma Marca y otros~ sino <strong>de</strong>s.<br />
<strong>de</strong> el ·<br />
898.<br />
Consagr~ pues en dtd)oano ïa iglesia<br />
<strong>de</strong>SantalEutatia <strong>de</strong>l Ingar <strong>de</strong> yo~;<br />
a instancias <strong>de</strong>! con<strong>de</strong> Sun'tano (~ca~o~<br />
~e S. ~
VIAGE LITERARIO<br />
ft
A LAS 1GLESIAS DE ESPAÇA.<br />
1 1"1.. Il.<br />
<strong>de</strong> Cristo se contaron alli por a&osJulianos.<br />
Muéveme a esto et ver que en el <strong>de</strong>creto<br />
<strong>de</strong> eleccion <strong>de</strong> Jorge, ob!spo<strong>de</strong>Vique,<br />
hecha a i~ <strong>de</strong> Junio <strong>de</strong> 914, en que<br />
se notnht'an los obispos <strong>de</strong> todas <strong>las</strong> <strong>iglesias</strong><br />
<strong>de</strong> Septimania y Marca Hispanica, cuyo<br />
consentimiento se sollcito para aprobar<br />
dicha elecuioM no se menciona d nuestro<br />
obispo ni a su se<strong>de</strong>. Es <strong>de</strong> sospechar<br />
que estuviese vacante con la muerte <strong>de</strong><br />
Nantigiso verificada en los dias que van<br />
<strong>de</strong>s<strong>de</strong> el ~t <strong>de</strong> Marzo hasta et n <strong>de</strong> J);f.<br />
nio <strong>de</strong> gt~. Por la rn!sma causa tampoco<br />
mento aqueUa escritura al sucesor jRo~<br />
fo (a). Esto es Io que. se pudo averiguar.<br />
en este négocie.<br />
El catâlogo impreso pone por sucesor<br />
<strong>de</strong> Nantigiso a un Engilberto el cual<br />
dice que murid hacia el ~26. No me détendre<br />
en impugnar d quien no da prueba<br />
aiguna <strong>de</strong> la que dioe, y cuya ita!sedad<br />
y <strong>de</strong>sproposito harto quedarâ <strong>de</strong>mostrado<br />
con !o que se dice <strong>de</strong>i obispo sucesor.<br />
(a) V.tom.VI,peg. )a8.<br />
g5
g6<br />
VIAGE LtTEMMO<br />
RODULFO<br />
o jR~M~b o JRf
T.X.<br />
ALASMLEStAS DEBSPAftA. Q-t<br />
nante ,A
g8 VtAGEMTERAMO<br />
En el a~o ~35 asistio a la segunda consagracion<br />
<strong>de</strong> la tgtesm <strong>de</strong>l monasterio <strong>de</strong><br />
Ripoll en tiempo <strong>de</strong> su abad JFwtcg'o !o<br />
cuat consta en muchos lugares <strong>de</strong> la Marca<br />
Hisp. don<strong>de</strong> io pudo ver el que or<strong>de</strong>n6<br />
el cata!ogo nnpt'eso.<br />
En g~o ~ro y su muger AfM< ven-<br />
dieron a nuestro prclado unas casas en la<br />
original; la cual no Mce mat que indicar en la relaclon<br />
que iba or<strong>de</strong>nando al tiempo <strong>de</strong> MgtetifMeste artthwo lte<br />
Urgel, contando que <strong>de</strong>epoe~ se examinaria mas <strong>de</strong>~pacio<br />
«te docamento. Potteriortoente entre los papales <strong>de</strong> Don<br />
Jaime PaecHa!, canônigo Premottratente <strong>de</strong> <strong>las</strong> AveHattat,<br />
vi copia <strong>de</strong> nna MscHpcton relativa &e
A LAS tGLEStAS DE iSSPA~A.<br />
Qq<br />
v!nn
!00 VtAGEMTERARtO<br />
correo pasado que la bula <strong>de</strong> Leon VII <strong>de</strong>l<br />
ano g38 dirigida entre otros à ~t~~o,<br />
KO es <strong>de</strong> este ano, sino posterior. Y asi<br />
cesa el motivo que tuvo el catatogo para<br />
quitar esos anos al pont!Hcado <strong>de</strong> ~o~M~/b.<br />
Pue<strong>de</strong>s ver lo que te escribi <strong>de</strong>s<strong>de</strong> Vi-<br />
qne (a).<br />
WISADO II<br />
<strong>de</strong>s<strong>de</strong> antes <strong>de</strong>l g~a A
11.<br />
tificados<br />
A LAS ÎCLEStAS BjE ESPAÇA. t0t<br />
11.,<br />
puestos en la mitad <strong>de</strong>l siglo X,<br />
en la cual<br />
como dije,<br />
incurrid<br />
enganado<br />
el catalogo impreso,<br />
con la bula atribuida<br />
à Leon VU en el ano g38, don<strong>de</strong> haiïo<br />
memot'ia <strong>de</strong> un ~
t03 VtAGEMTERARtO<br />
dana. Esto dice Jimucto (/t~y'c
A LAS tGLEStAS DE ESPAÇA. to3<br />
n..i 4~ ",r, ;a: vrr<br />
na. Dei mismo ano p~~ indicciori VII,<br />
ano XIII <strong>de</strong>l rey Luis, es la <strong>de</strong>dicaeion<br />
que hizo <strong>de</strong> la iglesia <strong>de</strong> S. Cristoval, junto<br />
t0~ VîACZ LITERARIO<br />
tos a8os ïntermedttts <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el g~ hasta<br />
eIgSjt?<br />
En e! ~5a le hallamos <strong>de</strong>dicando y con-<br />
6rmando la dotacion hecha por el con<strong>de</strong><br />
Borrell à la igtesia <strong>de</strong> S. Fetix martir, y<br />
S. Martin <strong>de</strong>l lugar Ilamado Ciudad, poco<br />
distante <strong>de</strong> esta <strong>de</strong> Urgel dtm<strong>de</strong> nuestro<br />
obispo puso un sacerdote Hamado&n{ofredo<br />
à quien d'o libros,. ornamentos ~{c.<br />
Existe la escritura en et cartorat Muchas<br />
vcçes citado <strong>de</strong>l monasterio antiguo <strong>de</strong> San<br />
Sat~rpino <strong>de</strong>Tabernotes. Su exordio es este;<br />
anno
A LAS JtGLEStAS DE ESPAÇA. to5<br />
Isona, junto con el con<strong>de</strong> Borrell cri.<br />
g)6 en monasterio y abadia <strong>de</strong> la or<strong>de</strong>n<br />
<strong>de</strong> S. Benito la iglesia <strong>de</strong> candnigos <strong>de</strong><br />
S. Pedro <strong>de</strong> Sca<strong>las</strong>, que el antecesor ~
!o6 TtACE UTERARtO<br />
<strong>de</strong> Lotario se contô dcs<strong>de</strong> ei ro ae bcttctnbro<br />
<strong>de</strong> g5~ en que murid su padre. Advierto<br />
que en el instrmnento ya snena ~rc
A t.ASICLEStASDE ESPAÇA. !M<br />
posesion <strong>de</strong> <strong>las</strong> décimas y primicias, /~7sado<br />
el viejo, que t:on el<strong>las</strong> habia dotado<br />
esta iglesia <strong>de</strong> S. S:)turn!no, no pudo ser<br />
posterior al obispo~H~~o, ni vivh'cn<br />
g38 como dico cl cata!ogo impreso, sino<br />
que <strong>de</strong>be ser anterior al siglo X ccmo se<br />
dijo y <strong>de</strong>mosh-o en su arttculo. Falta aho-<br />
ra la fecha <strong>de</strong> esta escritura, que<br />
dice asi:<br />
IIII 2?ece~&j' «nHo
t&8 'VtAOE LI'TGithltlo<br />
la cronolog!a <strong>de</strong> esos reyes. Mas temo que<br />
e! notario no se <strong>de</strong>scuidd en ello sino<br />
que muy <strong>de</strong> propds!t,o atraso la cuenta <strong>de</strong><br />
los anus <strong>de</strong> ese rey. Porque hay varies<br />
cgen)p!at'es <strong>de</strong> eso por ac~,<br />
CR la histor!a <strong>de</strong>l monasterio<br />
en patticuiar<br />
<strong>de</strong> Senateix~<br />
que entonces era <strong>de</strong> esta diocesi, hay do!<<br />
escrttm'as muy sotemnes y <strong>de</strong> gran<strong>de</strong> itnportancia,<br />
en que no cabia esa c<strong>las</strong>e <strong>de</strong><br />
Otntsmnquedigo, y poneM tumbien esa<br />
cuenta atrasada (a). Todo esto prueba la<br />
necesidad <strong>de</strong> reunir en un punto <strong>de</strong> vista<br />
<strong>las</strong> observaciones que voy haciendo sobre<br />
la cconotogtâ <strong>de</strong> los reyes <strong>de</strong> Francta~<br />
aplicada à la dtplomattca <strong>de</strong> Cataluira. Veremos<br />
si Ilega la hora.<br />
Ese mismo atraso que <strong>de</strong>cia ballarâs en<br />
la escritura que va adjunta (b) copiada <strong>de</strong><br />
un traslado antiguo <strong>de</strong> esta iglesiu don<strong>de</strong><br />
consta<br />
te obispo<br />
to, entre<br />
que en el ano g6y se haMo es-<br />
en el lugar llarnado <strong>Pi</strong>no ~aKC-<br />
los condados <strong>de</strong> Urgel y <strong>de</strong> Ccr-<br />
dana, junto con los con<strong>de</strong>s Seniofredo <strong>de</strong><br />
Barcelona y Oliva <strong>de</strong> Cerdana, y Deilano<br />
y Bernardo vizcon<strong>de</strong>s, y todos los ar-<br />
(a) V. tom.VIII, pag.tait.<br />
(b) Apend.n. XVIII.
A t.AS!G!.BStASDE ESPANA.<br />
t 1 t-
JttO VtAGE UTERAMO<br />
J:' jt ut' -tro<br />
dto à Mtron un aiotho ~~e ~oc«n<<br />
~V~
A LAS IGLESIAS DE ESfA~A. tu 1<br />
tumbre do pertenccer <strong>de</strong> hecho la provincia<br />
Narbonense, que los celos en mirar<br />
a un igual o Infcrtor elevado d puesto<br />
tan alto.<br />
A 28 <strong>de</strong> Setiembre <strong>de</strong> gy~ se hizo la<br />
<strong>de</strong>diuacion <strong>de</strong>l monasterio <strong>de</strong> Cttja, en la<br />
cual se ha!Id este obispo (~!farc
tta VtAGEMTERAMO<br />
mo ano<br />
~-t-.testaba<br />
en esta<br />
t"t~<br />
dtocest subscrtbtendo<br />
junto con ~'Mg~/sr, obispo <strong>de</strong> Vique,<br />
en una donacion que el con<strong>de</strong> Borrell y<br />
su muger Ledgardis hicieron a Eriman y<br />
a su muger Emo en el lugar <strong>de</strong> Vilanoya.<br />
===Mas la verdad sea dicha, esto que<br />
parece una contradiccion, no lo es; porque<br />
todo pen<strong>de</strong> <strong>de</strong>l modo con que se contaron<br />
los anos <strong>de</strong>l rey Lotario. Lo cual<br />
para los historiadores <strong>de</strong>l dia es como d!garnos<br />
un comodin con quese sale <strong>de</strong> apuros<br />
diptomaticos pero en realidad cra asi.<br />
V. g. la ult!ma escritura que cité pone<br />
por fecha el ano XXHH du Lotario, que<br />
contândolo <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el Sctiembre do g5~ en<br />
que comenzd, <strong>de</strong>be ser et gyy. Masahora<br />
dire <strong>de</strong> una <strong>de</strong> ese mismo ano XXIIII, anterior<br />
al Setiembre, y sin embargo el notario<br />
dijo que era el ano gy8. Lo po<strong>de</strong>mos <strong>de</strong>cir <strong>de</strong> la<br />
Esta que<br />
mismo<br />
otra.<br />
anuncio es ya la utt!ma memoria<br />
<strong>de</strong>l gobierno <strong>de</strong> Wisado y aunque<br />
solo fuera por eso,<br />
Es la consagracion<br />
merecia ir copiada (a).<br />
<strong>de</strong> la iglesia <strong>de</strong> S. Jaime<br />
<strong>de</strong> Caralps (~CAero~ albos) en la Cerdana<br />
M valle jf-'c~te/Me, que antigua-<br />
(ft~ Apend.n. XIX.
A LAS ïGt.E9!A8 DE ESPANA. ït3<br />
mente habian construido Nampio, Osso-<br />
lo, Abo, Galavonso yMe!andro,8ujetandola<br />
a la parroquia <strong>de</strong> S. Saturnino <strong>de</strong><br />
tiniano, y poniendo en ella un sacerdote<br />
que pagase el tributo sinodal es a saber,<br />
dos pernas y por otro titulo que<br />
no pue<strong>de</strong> averiguarse bien ar~en
ï4 VtAOE LITERARIO<br />
J) ~t ne* Tt 1 t ir~<br />
<strong>de</strong>l monasterio <strong>de</strong> S. Pedro <strong>de</strong> Esca<strong>las</strong>,<br />
como ya se insinue y diré otro dia cuando<br />
se hable <strong>de</strong> los monasterios suprimidos. Y<br />
pues en p6o se Ilamaba arcediano Urgelense,<br />
claro esta que no pertenece à él una<br />
escritura que aqui hay, très a~os poste.<br />
rior, el X <strong>de</strong> Lotario en ia cual un 'S'a<<br />
lta sin dictado ninguno ven<strong>de</strong> su herïnano<br />
/MrMO,vizcon<strong>de</strong>, un alodio in co-<br />
M
A LAS tCLEMAS DE ESPAÇA. tt5<br />
/~
tt6 VtAGBLïTEHARM<br />
y<br />
~fpa otras ~o"oA-ne -iin<br />
personas que<br />
&concurrteron a nrçii<br />
aque<<br />
Ua f!o!emnidad. Mandose al abad queacudiese<br />
a los dos stnodos <strong>de</strong> la iglesia <strong>de</strong> Urgel,<br />
y <strong>de</strong> eUa recibiese el crisma. De la<br />
copiosa donac!on que se hizo a aquella casa<br />
te informaras por la copia adjunta <strong>de</strong><br />
la escritura que con esta ocasion se hizo,<br />
la cual encontre original en ei archivo <strong>de</strong>!<br />
monasterio <strong>de</strong> S. Benito <strong>de</strong> Bages, al cual<br />
es verosimil que andando el tiernpo se uniese<br />
este que digo <strong>de</strong> S. Lorcnzo (a). Esta<br />
c<strong>las</strong>e <strong>de</strong> escrituras<br />
solo sea por lo que<br />
<strong>de</strong> los siglos<br />
son ùti!es aunque<br />
ilustran la geografia<br />
medios.<br />
No !o fue poco para esta iglesia la permuta<br />
que con el obispo Salla y su ctero<br />
hizo Borrell, con<strong>de</strong> <strong>de</strong> Barcelona y Ut'ge],<br />
dia 3 <strong>de</strong> Julio anno ~Mo
ALAStGLBSt.~nEMPANA.<br />
gifer (6 Froya) <strong>de</strong> Vidue, ioscualessubscribieron<br />
en la misma escritura que he<br />
copiado <strong>de</strong>l original (a). En ella veras<br />
los individuos <strong>de</strong> esto ctero con el grado<br />
que cada uno en él tenia. Y es notable<br />
la distincion que pone entre ~'c/MCer,<br />
et maior a~'c/MMce/ y ay'cA~~e~ero.<br />
Tambien podras advertir que al rio<br />
&g7'c Hama .S'egw, que es la primera corrupcion<br />
<strong>de</strong>l Sicoris romano.<br />
Del ano got es el concilio 6 junta <strong>de</strong><br />
prelados y monges que celebro en su iglesia<br />
para excomulgar omneM episcopatum<br />
Ce/Hten~M ~c~J9erc~
tt8 VtAGBMTERAMO<br />
< t~K~j)~ w<strong>de</strong><br />
Barcelona y Aimcrico <strong>de</strong> Roda. En consecucncia<br />
<strong>de</strong> este <strong>de</strong>creto escribio una enc!ctica<br />
universis episcopis c~CMM~Ma~MC<br />
?~~Me CO~M
A LAS ÏGLËSJAS PB ESPAÇA.<br />
– < –~<br />
No anduvo menos solicito que sus antecesores<br />
en procurar su iglesia y posesiones<br />
y <strong>de</strong>rechos la confirmacion y proteccion<br />
apostotica. Asi es que obtuvo <strong>de</strong>l<br />
papa Silvestre Mla bula que sobre ello pub!icd<br />
ya la Marca Hisp. ( apend. M«w.<br />
C~Z/Jf.). La fecha <strong>de</strong> ella que es la misma<br />
que aqui se ve (Dot. l.fol. t5) no tiene<br />
mas datos que in mense Maio indic.<br />
~OMe Y pues el papa Silvestre, electo<br />
a 3 <strong>de</strong> Abril do ggg murio à ï2 <strong>de</strong><br />
Mayo <strong>de</strong> toc3, es claro que la buta <strong>de</strong>be<br />
fijarse en toot en que concurrio la indiccion<br />
XtV.<br />
Para !ograr este privilegio apostdHco,<br />
cualquiera enten<strong>de</strong>ra que nuestro obispo<br />
<strong>de</strong>b!6 ir personaïmente a Rotoa parque<br />
esa era la costumbre <strong>de</strong> todos los obispos<br />
en aquellos tiempos. Y <strong>de</strong>l Huest-ro consta<br />
con certcza que se hallaba aUi junto con<br />
el con<strong>de</strong> <strong>de</strong> Urgel Ermengol 1, cuando este<br />
principe consulte con el papa Silves»<br />
tre sobre la reunion que proyectaba <strong>de</strong>l<br />
monasterio <strong>de</strong> S. Clemente <strong>de</strong> Codinet al<br />
<strong>de</strong> S. Andres <strong>de</strong> Tresponts la cual veri-<br />
Sco vuelto <strong>de</strong> alla con escritura, fccha en<br />
too/{, <strong>de</strong>spues <strong>de</strong> haber esperado dos o très<br />
anos que el abad <strong>de</strong> S. Clemente refor-<br />
Ïï~
t30 VïACE MTERARtO<br />
~~) J! Jt<br />
mase su conoucta en la dtstpacton <strong>de</strong> sus<br />
bienes. Por don<strong>de</strong> es claro que este viage<br />
<strong>de</strong>l con<strong>de</strong> fue el mismo ano icoï. Estacscritura<br />
ira copiada cuando hable do la reunion<br />
<strong>de</strong> dichos monasterios, entre losya<br />
no existentes <strong>de</strong> esta didcesi. En ella dice<br />
el con<strong>de</strong> Haec eo (el papa) M
A LAS !GM!StAS DE ESPAÇA. t2
Jt33 VtAGE LITERARIO<br />
con que nombra à G
A LAS!GLES!A8DEESPAÇA.
VïAGEUTEMMO<br />
I 1 · n rv<br />
!3't<br />
tano a su sobrino a. Jbrmengoi arcedtano<br />
<strong>de</strong> esta iglesia. En el lib. jf. Dotal.<br />
~b~. b. se halla la publicacion <strong>de</strong> este<br />
testamento, fecha ~7/7. Idus Novembris,<br />
anno XIII. regnante Tïo~cy'~o rcge.<br />
En ella dice el sucesor S. Ermengol hecho<br />
ya obispo, con los <strong>de</strong>mas marmesores,<br />
que et obispo Salla confirmd el testamento<br />
hattandoseenfet'tt)o;yana<strong>de</strong>n: et CM/M/Mcc<br />
ordinavit, sic migravit <strong>de</strong> Aoc ~aecK/o in<br />
yne~e isto proximo 'Se~
& LAS ÏCUSStAS DE ESPAÇA. ïa5<br />
<strong>de</strong>l. aSo toto. Tampoco pue<strong>de</strong> antidparse;<br />
porque consta que, se hatld y autorixd la<br />
e~ccion <strong>de</strong>l obispo <strong>de</strong> Vique Borrell suceaor<br />
<strong>de</strong> ~'KM~/b el cual es cierto que<br />
muno on i.° <strong>de</strong> Agosto <strong>de</strong> ese nusmoaRo.<br />
Y este mismo es una nueva prueba <strong>de</strong> que<br />
!a famosa batitHa <strong>de</strong> Côrdoba, <strong>de</strong> que tantas<br />
veces se ofrecefa hablar en mis VMges,<br />
no fue &t." <strong>de</strong> Setiembre, como se<br />
ha cre!do sino en el Junio <strong>de</strong> ese atlo~<br />
como <strong>de</strong>jé <strong>de</strong>mostrado en mi viage <strong>de</strong> Vique.<br />
Porque no era posible que Arnulfo<br />
herido en aquella refriega, volviese <strong>de</strong> aHa,<br />
enfermase in ca~o Colonico muriese,<br />
y se te nombrase sucesor, y muriese tambien<br />
el obispo Salla, presi<strong>de</strong>nte <strong>de</strong> esa eiec'<br />
cion todo en el mes <strong>de</strong> Setiembre.<br />
El documento que Balucio pnblicd en<br />
la Marca Hispanica (~. n. C~7.) no<br />
prueba que la eleccion <strong>de</strong> Borrell se hiciese<br />
en t." <strong>de</strong> Octubre <strong>de</strong>l ano ïoro y<br />
por consiguiente que nucstro Salla viviese<br />
aun en ese dia porque como se dijo en lo<br />
<strong>de</strong> Vique, y cuatquiera podra ver por si<br />
mismo, el hacerse en aquella escritura memoria<br />
<strong>de</strong> dicha eleccion, solo fue para dar<br />
una noticia previa <strong>de</strong> la pretension que<br />
loa eanonigos <strong>de</strong> Vique traian con el eon.
t26 VIAGE UTERAMO<br />
j ,
A LAS IGLESIAS BB ESPAÇA,<br />
..1 1 11<br />
t3~<br />
euceso siguio la muerte <strong>de</strong> Arnuifo en<br />
t.* <strong>de</strong>l Agosto inmediato. De estos dos he*<br />
chos parte la investigacion <strong>de</strong> lôs res-<br />
tantes. ~'< que por su vejez<br />
no fue<br />
a Cordoba, acudio la muerte <strong>de</strong> Arnatfb<br />
y verificada esta, presidio la eleccion<br />
<strong>de</strong> Borrell en el mismo mes <strong>de</strong> Agosto.<br />
~Qu!en pondt'd duda en csto, sab!endo<br />
ia costumbre <strong>de</strong> aquellos tiempos? Pues<br />
à este hecho ~que repugnancia hay en<br />
que en el Setiembre <strong>de</strong>l mismo ano munese<br />
Salla en el castillo <strong>de</strong> Gilida que<br />
yo creo sea la Gelida mo<strong>de</strong>rna, que esta<br />
por aHa bajo en el Pena<strong>de</strong>a, distante una<br />
'jornada <strong>de</strong> C
128 VtAREUTERARÏO<br />
Setiembre <strong>de</strong>l ano 1010. Y en esto me<br />
confirma el neerotog!o <strong>de</strong> Solsona, que po'<br />
ne su obito en el dia ag <strong>de</strong> dicho mes y<br />
ano. Dice asi ~(~. Oc
T.X.<br />
A LAS tGLEStAS DE ËSPANfA.<br />
S.EKMENGOL<br />
t~c~e el a%o ïOto ~
ï3o VÏAGEUTEBAMO<br />
ra probar esto contra Ba~ucio, que en la<br />
Af
A Î.AS t&LESJtAS DE ESPAÇA. l3t J<br />
eon<strong>de</strong> <strong>de</strong> Urgel Ermengol ï Uamado et<br />
Cû~o&~ hi)ô <strong>de</strong> Borrell y <strong>de</strong> Ledgardis,<br />
con<strong>de</strong>s <strong>de</strong> Barcelona, por medio <strong>de</strong>l cual<br />
promete tener y hacer que sea tenido por<br />
obispo <strong>de</strong> Urgel Ermengaudo, sobrino <strong>de</strong><br />
Salla, <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> tantos dias <strong>de</strong>spues que este<br />
la avise <strong>de</strong> elto. Y si Salla quisiere or<strong>de</strong>nar<br />
obispo â su sobrino durante su vida,<br />
ofrece que le ayudara en ello, si él 6<br />
su hermano el vizcon<strong>de</strong> Bernardo d los<br />
otros pa~!entes y amigos <strong>de</strong> Ermengol le<br />
dtesen <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> sesenta dias <strong>de</strong>spues <strong>de</strong><br />
su or<strong>de</strong>nacton cien ptezas (<strong>de</strong> oro) o pren*<br />
da en valor <strong>de</strong> aoo y contiuuar en tenerlo<br />
por obispo <strong>de</strong>spues <strong>de</strong> muerto Sa-<br />
Ha, si <strong>de</strong>ntro âel a&o <strong>de</strong> su fallecimiento<br />
se le diesen i5o piezas, mitad en cada medio<br />
ano. Y si Salla muriese sic haber o)'<strong>de</strong>nado<br />
obispo a su sobrinoErmengol, promete<br />
hacerle or<strong>de</strong>nar, si él 6 sus amigos<br />
le diesen <strong>las</strong> piezas sobredichas. Y en nno<br />
y en otro caso )ura tener y guardar à Ermengol<br />
todo lo que le pertenezca si él<br />
y su padre el vizcon<strong>de</strong> Bernardo, y su<br />
madre Wisla, vizcon<strong>de</strong>sa (hija que fue <strong>de</strong><br />
Seniofredo <strong>de</strong> Luciano), le dan fianzas y<br />
le juran fi<strong>de</strong>lidad sobre un altar consagrado<br />
o sobre <strong>las</strong> rcUquias <strong>de</strong> los santos.
ï3a<br />
tT-t~<br />
Esta<br />
VtAGEUTERAMO<br />
es en<br />
~–<br />
extracto<br />
A LAS IGLESIAS DE ESPAÇA. t33<br />
<strong>de</strong> dicz anos antes <strong>de</strong> la muerte <strong>de</strong>l obis-<br />
po &
t3~<br />
VIAGE MTEHAMO<br />
y temporales. Mucho mas claro se veria<br />
esto, si se hallara la escritura <strong>de</strong> promesa y<br />
juramento que <strong>de</strong>bieron hacer por au parte<br />
el tio d el sobrino; la cual <strong>de</strong>bio quedar<br />
en podcr <strong>de</strong>l con<strong>de</strong>.<br />
De todos modos se infiere claramente<br />
que todavia se acostumbraba en aquel<br />
tiempo, si la necesidad !o exigia, el nombramiento<br />
<strong>de</strong> obispo sucesor viviendo el<br />
actual y que el <strong>de</strong> S. Ermengol <strong>de</strong>bia<br />
en todo caso ser hecho por Salla.<br />
Mas si esto Heg6 o no a efectuarse no<br />
nos consta aunque para creerlo asi da<br />
margen el catatogo <strong>de</strong> 'Gerri que da à<br />
nuestro obispo ag anos <strong>de</strong> pontidcado y<br />
pues consta que murid 3 3 <strong>de</strong> Noviembre<br />
<strong>de</strong> to35 <strong>de</strong>biéramos en tal caso <strong>de</strong>cir<br />
que fue hecho obispo hacia el ano 1006,<br />
viviendo aun su tio. Mas <strong>de</strong> este tiempo no<br />
queda memoria por don<strong>de</strong> podamos asegurar<br />
tal cosa. Lo que si consta (y con eUo<br />
<strong>de</strong>bemos contentarnos) es que a 6 <strong>de</strong> Novietabre<br />
<strong>de</strong>l ano to~o obraba ya comoobispo<br />
a los dos meses <strong>de</strong> la muerte <strong>de</strong> su<br />
tio y antecesor Salla segun vimos en la<br />
publicacion <strong>de</strong> su testamento.<br />
Diez dias <strong>de</strong>spues veriRco la restauracion<br />
<strong>de</strong> la canonica <strong>de</strong> esta iglesia, cuya
A LAS ÏG!.ES1A8 DE KSPA~A. l35<br />
1--li- _1.1:1, 1.. 1\.f~:It.I.a<br />
acta se haila ya puuucaua en la Marca<br />
Htsp. (apend. M. C/
ï36 TïAGE tJTERARtO<br />
t t t 1<br />
tiempos el zcto <strong>de</strong> nuestro prctado y<br />
<strong>las</strong> drcunstancias personales snyas que se<br />
expresan en la indicada buta <strong>de</strong> Benedicto.<br />
Nada mas dire <strong>de</strong> estes documen-<br />
tos,drà<br />
<strong>de</strong> ouyo contenido cualquiera po-<br />
enterarse en la citada obra que es<br />
comun,<br />
Otro punto mas curiosos~noa oft'écè<br />
tratar ahoi'a, yqUe necesita una largadiscusion.<br />
Et hecho es este. El ano toiy, dia<br />
21 <strong>de</strong> Noviembre, se prcsentd en esta<br />
iglesia Borrell hijo <strong>de</strong> to obispo <strong>de</strong><br />
Richitdts<br />
iglesia<br />
elec-<br />
<strong>de</strong> Roda vacante<br />
por muerte <strong>de</strong> 'Aimerico, Vehia acompa-<br />
&ado <strong>de</strong>l con<strong>de</strong> Guillermo <strong>de</strong> Ribagorza<br />
y <strong>de</strong> los canonigos <strong>de</strong> aqucMa catedral,<br />
y con el consentimiento <strong>de</strong> toS nobles y<br />
aba<strong>de</strong>s <strong>de</strong> aquel pais y presentandose à<br />
nuestro obispo y su clero pidip fuese confirmada<br />
su eleccion. Lo cual se \'etiftc6.<br />
Y aunque el modo y fprmutas <strong>de</strong> que<br />
usa la escritura que <strong>de</strong> ello se hizo (que<br />
el notario ilamo escritura <strong>de</strong> eleccion)<br />
parece indicar que esta se hizo aqui; pero<br />
para mi todo ello no es mas que couurmacion<br />
<strong>de</strong> eleccion ya hecha. Y lo probaria<br />
si fuese este el objeto principal <strong>de</strong><br />
to que trato. Se me olvidaba <strong>de</strong>cir que
A LAStGLESïASPB ESPAÇA.<br />
1-<br />
p t3~<br />
la escritura original existe aqui,iechaaKno<br />
~'«~M~'OKM domini MO~i! /ej~K CA~'M~<br />
~M~c.Mwo ~~7/. er/: millesima ow'n-<br />
~M< ~K
A tAS tGLEStAS CE BSPA~A.<br />
fero hay mas. ïo haito en Ja prtnttra<br />
<strong>de</strong> estas escrituras que S. ~/wc~~o~ dice<br />
Madvocamus adclamamus, atque e!i-<br />
Hgitnus iam dicte Boncito, ut. ad hono-<br />
Hrem, et benedtctionem atque ordinaciotmetn<br />
sui prestilatus accédât et suscep-<br />
Mttdneperveniat ~K&
!~0 \IAGE UTERARtO<br />
como oo habia se<strong>de</strong> episoopal en Roda ni<br />
casi cristiundad en todo su difftrito, so~djudicaron<br />
al dt'Urgct todos aquellos condados<br />
y sus iglcsius, como se ve en et dt-<br />
ptonia <strong>de</strong> ludovico <strong>Pi</strong>o: y cuando <strong>de</strong>spues<br />
se et'tgtd la silla <strong>de</strong> Roda Ii mitad <strong>de</strong>l si<<br />
g!o X, <strong>de</strong>biô el obispo <strong>de</strong> Urgel qued&rse<br />
con esta pt'imacta, o cosa que se pareciese<br />
d un <strong>de</strong>recho cuasi-tle mctropoHMnt).<br />
Y aanque no se halla qHe csto pretendiese,<br />
sino ahora mas la toyuntura <strong>de</strong> nô haber<br />
rnetropolitano, pudo hacer que revivtesc<br />
el <strong>de</strong>recho primit!vo. Et cual yo<br />
creo sea ta causa <strong>de</strong> este hecho que ahora<br />
tmiamos y <strong>de</strong> la pretens!on' que<br />
poco <strong>de</strong>spnes tuvo el sucesor J?j"~
A LAS ïGLEStAS DE ESPAÇA, t~f<br />
1 1<br />
atrui, sino la contirima cion <strong>de</strong> tn hecha ante-<br />
]'iormente,en virtud <strong>de</strong> la cuai.se présente<br />
oon los electores el eteoto. a.' Que Borra~<br />
no <strong>de</strong>be ser tenido como un co/'c/~Mcopo,<br />
o vicario y ministro <strong>de</strong> la se<strong>de</strong> <strong>de</strong><br />
Urgel y <strong>de</strong> sus obispos porque bien claro<br />
esta que le confiriiiaron y or<strong>de</strong>naron y<br />
aciamaron como obispo propio <strong>de</strong> la sedc<br />
<strong>de</strong> Roda. Cnanto mas que no se haltara en<br />
otro obispo Rotense, ni en la misma se<strong>de</strong><br />
tampoco, rastro ni vestigio <strong>de</strong> ia cia caracteristica<br />
<strong>de</strong>pcndcn-<br />
<strong>de</strong> los coy'co~o.y.<br />
Pt'osiguiendo ahora <strong>las</strong> ntefjnorias <strong>de</strong><br />
S. ~'MeHg~o~, sabemos que en el ano t0t~<br />
procurd y cfcctuo la reunion terio <strong>de</strong> S. Lorenzo <strong>de</strong>l valle<br />
<strong>de</strong>l monas-<br />
Zo/c/M
~3 YtAGE UTERARtO<br />
~_e. 1" 11<br />
jueces en el pleito que nuestro obispo tenia<br />
con Durando abad <strong>de</strong> Santa Ce-<br />
cilia, en el vatte <strong>de</strong> Elins, sobre la po"<br />
sesion <strong>de</strong> la iglesia <strong>de</strong> CM~c~a y <strong>de</strong>.<br />
cimas<br />
btiena<br />
<strong>de</strong> Castetio, todo io cual posera <strong>de</strong><br />
i'e el monasterio t)ab!a mas <strong>de</strong> cien<br />
a~os. Deciararoa los jueces que el tttuio<br />
<strong>de</strong> esta posesion, es a saber, ta donacion<br />
<strong>de</strong>l con<strong>de</strong> Borrell, era ilegal y contraria a<br />
<strong>las</strong> primitivas y auténticas donaciones que<br />
<strong>de</strong> todo<br />
Francia<br />
ello habian hecho los reyes<br />
a esta iglesia y a sus obispos<br />
<strong>de</strong><br />
Si-<br />
~c~M~o Possidonio y ~~
A LAS IGLEStAS DE E8PA~A< ï~3<br />
nerse advirtiendo que en este scgundo juicio<br />
no se hal!6 S. Ermengol personalmente,<br />
sino por medio <strong>de</strong> sus procuradorcs M~ron<br />
<strong>de</strong> ~OM~ JBOH~~Oy GK~H7'
144<br />
A<br />
~tA.&ELtTERARtO<br />
c&mo pct'tcncoente a tierras que no erau<br />
<strong>de</strong> su senorio ni jurisdiccion, esto es, <strong>de</strong><br />
tos condados <strong>de</strong> Barcelona y <strong>de</strong> Ausona,<br />
que estaban reunidos. Diose pues final sentencia<br />
a iavor <strong>de</strong> nucstro obispo y eu<br />
segmda, para evitar nucvas disputas se<br />
fijaron los tét'nunos y Hmitcs <strong>de</strong> dicha ciudad<br />
<strong>de</strong> Guisona como veras en la copia<br />
ad~tnta (f
A LAS tGLESIA:} PB ESPAÇA. ~5<br />
r_i_ _e. _1 -1- -a<br />
en su fecha es ciertatnente el <strong>de</strong> 10280<br />
!o mas t oa~, como saben los que conocen<br />
estas inaterias (a),<br />
Otra pequena memoria queda <strong>de</strong>i 3g<br />
<strong>de</strong> Novtombre, atlo jo3a (H<strong>de</strong>l )'eyEnrique)<br />
en que rcc!b!o la donacion que T/'<<br />
~c~ y su hijo 7!
ï~6 VJfAGE LITERARIO<br />
< 1 ~t-T\'<br />
morir en este ano el que & t~ <strong>de</strong> Diciembre<br />
<strong>de</strong>l mismo todavia estaba disponiendo<br />
su testamento. Asi que dcbieron por to<br />
menos alargar la época <strong>de</strong> su jfallecinnento<br />
hasta el 3 <strong>de</strong> Noviembre <strong>de</strong> !o3/{. Mas<br />
ni aun esto sufren que se diga dos documentos<br />
originales y muy preciosos que<br />
he visto y copiado, <strong>de</strong> que voy a dar raxon.<br />
El primero existe en el monasterio <strong>de</strong><br />
S. Pedro <strong>de</strong> la Portella (Uamado antes <strong>de</strong><br />
.Fro~e~), al cual acud!o nuestro obispo<br />
dia at <strong>de</strong> Setiembrc <strong>de</strong>l ano ïo35, junto<br />
con Wifredo, arzobispo <strong>de</strong> Narbona, y<br />
Guifredo obispo <strong>de</strong> Catcasona, para consagrar<br />
al <strong>de</strong> Barcelona GM
A LAS !GLEStAS DE ESPAÇA,<br />
1. 1u _1<br />
santo obispo y empleado en estas cosas<br />
en la Portella, dia aï <strong>de</strong> Setiembre <strong>de</strong><br />
to35.<br />
Consta que no asistid al citado conci-<br />
lie, aunque tard6 muy poco a celebrarse,<br />
porque tambien consta que mutio a ios 43<br />
dins <strong>de</strong> aquel suceso el 3 <strong>de</strong> Novicmbre<br />
<strong>de</strong> ese mismo ano. Esta noticia segura y<br />
enteramente ignorada la ballé por una<br />
casualidad, <strong>de</strong> que no me harto <strong>de</strong> dar gracias<br />
!t DIos. En el archivo <strong>de</strong>l ayuntamiento<br />
<strong>de</strong> esta ciudad <strong>de</strong> Urgel hay un arçon<br />
<strong>de</strong> pcrgaminos inutiles y verda<strong>de</strong>ramcntc<br />
<strong>de</strong>spreciahies. Qu!se vertes sin embargo,<br />
ya que estaba para marchar <strong>de</strong> aqui, por<br />
si arrojaban algo acerca <strong>de</strong> monedas y algunas<br />
otras menu<strong>de</strong>ncias <strong>de</strong> los siglos XIV<br />
y XV a que pertenecen. ~Cual seria mi<br />
sorpresa cuando, a<strong>de</strong>rnas <strong>de</strong> otro documente<br />
apreciable <strong>de</strong>l sigio XII, <strong>de</strong> que se dira,<br />
me encuentro con la escritura original (<strong>de</strong><br />
que ni siquiera hay una copia en la igtesia)<br />
<strong>de</strong> la publicacion y egecucion <strong>de</strong>l testamento<br />
<strong>de</strong>l santo que es !o que Hamamos<br />
~H
~8 VIAGE UTERARtO<br />
sobre el altar <strong>de</strong> S. PaMo aposto] que<br />
estaba en el atrio d sea ciaustro <strong>de</strong> esta<br />
catedt'at (~M
A t.AS IGLESIAS DE ESPAÇA.<br />
t~
ï5o VtAGEUTERAMO<br />
ruina <strong>de</strong> la vida canonica que mn'aba como<br />
su hechura principal. En cambio <strong>de</strong> tan copiosas<br />
donaciones como les hizo mandavit,<br />
dice, ~t~K~ et rogavit /jer &H~M~o$<br />
dies Mccr
A LAS tGLEStAS DE ESPAÇA. t5ï<br />
Las circunstancias circunstanèias part!cu!ares <strong>de</strong> su<br />
muerto no nos constan <strong>de</strong> este documento;<br />
solo po<strong>de</strong>mos inferir <strong>de</strong> él que fue repentina.<br />
Dice asi Et ~rcc~
ï5a VÏ~CE MTERARtO<br />
tt 1 1<br />
At cabo <strong>de</strong> stete<br />
t --Tt~<br />
anos tue eievado su euerpo,<br />
y colocado junto al altar <strong>de</strong> nuestra<br />
Scnora, en medio <strong>de</strong> les prodigtos, y<br />
cosas que<br />
mentos.<br />
refieren los sobredichos docu-<br />
Yo no salgo Hador <strong>de</strong> todas <strong>las</strong> circunstanoias<br />
portentosas<br />
tan pero<br />
que en ellos se cuen-<br />
no dcja <strong>de</strong> dar al todo <strong>de</strong> esta<br />
narracion gran peso <strong>de</strong> verdad, la exactitud<br />
con que fijan la época <strong>de</strong>l culto <strong>de</strong> este<br />
santo obispo, o to que es to mismo la ele-<br />
~acton <strong>de</strong> su cuerpo d les stete anos <strong>de</strong>spues<br />
<strong>de</strong> su muerte. Porque es asi que los<br />
innutneraMes beneucios que h.)bia hecho<br />
este prelado a su ctero, comenzando la fabrica<br />
actoul <strong>de</strong> la iglesia (como Yeremos<br />
en el obispo sucesor),<br />
queciendorestaurandoyenn-<br />
la candmca, y recobt'ando muchos<br />
<strong>de</strong> sus <strong>de</strong>rechos; todo esto junto cou<br />
ïa reciente memot'ta <strong>de</strong> su ccio, caridad y<br />
otras virtu<strong>de</strong>s pastorales, tnovio !os corazones<br />
<strong>de</strong> su puchio a que le tributasen la<br />
venet'aoon <strong>de</strong>!)ida à los santos. Mas esto<br />
no fue hasta el ano to~t. En el <strong>de</strong> to~o<br />
el obispo sucesor Efibatio habla <strong>de</strong> él con'o<br />
<strong>de</strong> un varon <strong>de</strong> buena mcmorta, mas<br />
no como <strong>de</strong> uno venerado por santo: ~MC,<br />
dice, r
A LAS tGî.ES!As DE ESPAÇA. t53<br />
7:1 11" f W t »<br />
JErMen~aH~My e~~cop~ ~f~tt a~ ~rc
t5~ YïA&ELITEMRtO<br />
XV! <strong>de</strong> Enriquc), aprobando cierta concordia<br />
hecha por S. Erntengol, le Ilama<br />
muchas veces 6'~c
A LAS tGLEMAO DE ESPAÇA. t55<br />
villa <strong>de</strong> ~
t56 YtAGELtTHHAMO<br />
gftdo particular para <strong>las</strong> necesida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> scqun,<br />
y en un ritual <strong>de</strong>l afio t536 se ha-<br />
II.ttt establecidus pièces particulares para<br />
implorar el remedio pot' su intercesion,<br />
con una letania semejante a la qne ya dtjo<br />
usada en Valencia. La oracion dice asi:<br />
A LAS tGLEStAS DE ESPAÇA,<br />
1 1<br />
escntutas io var~o Dantandote ~ff/n~o~<br />
Eribaldo, JF~tw&aMo y ~«Mo. Et'a htjo<br />
<strong>de</strong> Raimundo vizcon<strong>de</strong> <strong>de</strong> Cardona y<br />
<strong>de</strong> su muger ~'M~f?!C!
158 VIAGE MTER&tUO<br />
casado,puesto qucnomenciotM asumuger,<br />
ni para hercdatia ni para encargarle la eus.<br />
todia y conservacion <strong>de</strong> sus cosas, <strong>las</strong> cuales<br />
pone in Ma~M ~ro~M domna<br />
~wc~M
A LAS tGLES!ASCE E8PARA. t5~<br />
d ~o~cA, como <strong>de</strong>cian en vuigar. Mashabiendo<br />
este muerto antes que J?/(!~o~<br />
pasô aquclla herencia al hijo <strong>de</strong>l difunto<br />
Raimundo T'bJc/< scgun se verà en el testamento<br />
<strong>de</strong> nuestro obispo don<strong>de</strong> dispone<br />
<strong>de</strong> esa herencia como <strong>de</strong> cosa propia.<br />
Con estas nottcias nadie <strong>de</strong>be extranar<br />
el verle intitulado vizcon<strong>de</strong> en <strong>las</strong> escrituras<br />
postcriores a la muerte <strong>de</strong> su her-<br />
mano <strong>de</strong> <strong>las</strong> cuales citaré ahora una que<br />
es tambien notable para la diplomatica <strong>de</strong><br />
este pais. Y es una donacion que él mismo<br />
hizo hâcia el ano io32 al presbttero<br />
Guadamiro <strong>de</strong> un alodio en el lugar <strong>de</strong><br />
~g~e~< condado <strong>de</strong> Gerona, en la cual<br />
se IIama a si mismo
t6o VtAGE UTERANtO<br />
adjunta (f
A ï-AS tfH.B"tAS DE ESPAÇA. t6t<br />
acababa d
t6a V!AGEUTEKARtO<br />
&~
A LAS MLEStAS DE ESPAÇA. t63<br />
esta escritura Mnportaatistma) por la novcdad<br />
que intppduce en/ïa aeyie <strong>de</strong> los con<strong>de</strong>s<br />
<strong>de</strong> Urget. Maahasta ahora solo he podido<br />
dar con una copia ea~te at'chivo<br />
episcopat, don<strong>de</strong> entre losconHnnantesse<br />
!ee: ~06 jPonptM ~r
ï6~ VlAOB UTERAMO<br />
i'.nnque <strong>de</strong>s<strong>de</strong> et J ni
Af
ï66 VtAOEUTERAMO<br />
'1 '1 1 ~L_.<br />
pertenectente à la <strong>de</strong>manda que nuestco<br />
ï <strong>de</strong> Ara-<br />
obispo puso ante el rey Ramiro<br />
gon, quejandose contra Dl Sancho su padre<br />
que habia sacado <strong>de</strong> la attpcion y ob&<<br />
diencia a la iglesia <strong>de</strong> Urgel los condadoa<br />
<strong>de</strong> Ribagorza y Gestao los cuales el cm'perador<br />
Ludovico <strong>Pi</strong>o habia snbordtnado<br />
a ella, como territorio <strong>de</strong> su d!6ces!, en el<br />
ano 8ig. Vista por Ramiro la justicia <strong>de</strong><br />
esta peticion mando que <strong>de</strong> nuevo volviesen<br />
a su dioeesi y obediencia dicbos dos<br />
condados cxpfesando particutarmente la<br />
ciudad <strong>de</strong> Roda con todo io que a su iglesia<br />
correspon<strong>de</strong>. Esta escritura se hizo a<br />
XV <strong>de</strong> <strong>las</strong> calendas <strong>de</strong> Octubre ano to~o,<br />
dos 6 tres meses antes <strong>de</strong> la muerte <strong>de</strong><br />
nuestro obispo. Pubticada esta en la M~rca<br />
Hisp. (apend. nHH!. CC~'7~.), y la he<br />
cotejado con algunas copias <strong>de</strong> eiïa hechas<br />
en los anos inmediatos, no liabiendo<br />
podido dar con el original.<br />
Reflcxionemos sobre este hecho. ~Que<br />
es to que pretendio Eriballo? Por ventura<br />
que suprimida la se<strong>de</strong> <strong>de</strong> Roda volvicse<br />
su iglcsia con los dos condados <strong>de</strong> Ribagorza<br />
y Gestao a ser enteramente <strong>de</strong> su<br />
didcesi? Rsto indica Balucio (
A LAS t&t.BStA8 DE ESPAÇA.<br />
'~< ~t 1-J~ .)~T)~J)~–<br />
ridicule porque la se<strong>de</strong> do Roda existia<br />
ya mas habia <strong>de</strong> un s!g!o, y no solo sin reclamacioa<br />
<strong>de</strong> parte do la <strong>de</strong> Urgel, aino con<br />
aetos pofiitivos <strong>de</strong> t'econocer como legitimes<br />
d !oB obispos .Ro
'68 ~tA(;EUTB~A.iMO<br />
uu qurcn se Qtce que Juzo <strong>de</strong>o)ao(M parti-<br />
CuIar~~P.orquo aunque.e~ta casa es.tuvosujeta<br />
à Urgel en io antiguo; ntas <strong>de</strong>spues<br />
<strong>de</strong> la ereccion <strong>de</strong> Roda en silla episcopal,<br />
a esta reconocio y obe<strong>de</strong>cio, y à esta con'<br />
Uttuo en pstar sujeta <strong>de</strong>epues <strong>de</strong> esc a3o<br />
to~o como a!gun dia. se du-a. N: Roda<br />
tampoep dc)o <strong>de</strong> teoer sus ohispos, ni estos<br />
cl taismo ten-ttorip que antes y la<br />
jurisdicc~qn en él, stpQ. acaso en a!gunas<br />
<strong>iglesias</strong>. p!tFJt!cu!arc$que ahorit no sabemos,<br />
y que xperanmotivo para tan geave.que-<br />
}a,y<br />
tan<br />
solemncdipbma.<br />
Pues si no pi.dtO ~aKo ta suppesion<br />
<strong>de</strong> la se<strong>de</strong> <strong>de</strong> Roda;,
A LAS tGLEStAS DE BSPANA.<br />
l6g<br />
quten tal cosa se viese. Los damas a cienc
~70<br />
VtAGE UTEMntO<br />
nuf·n neFnn wen 1_ 1 f<br />
para estar asi menos <strong>de</strong>pendiente <strong>de</strong> los<br />
con<strong>de</strong>s <strong>de</strong> Gerona y Ausoaa. Esta <strong>de</strong>bid<br />
ser la principal causa <strong>de</strong> la nueva siUa <strong>de</strong><br />
Roda. Despues <strong>de</strong> esto el rey D. Sancho,<br />
proporcioa que en el siglo Xt iba d:!a.<br />
tando sudominio con <strong>las</strong> armas, es reguïar<br />
que no sufriese ~er snjetas <strong>las</strong> nuevas<br />
conquistas al obispo <strong>de</strong> Urgel, teniendo<br />
ya un obispo propio en Ribagorza. De èsto<br />
tenemos un egempto reciehte e)t D. Jaime<br />
1 <strong>de</strong> Aragon el cuai) recobrada <strong>de</strong><br />
!os moros tanta costa !a chtdad <strong>de</strong> Va-<br />
lencia, nopernutiô quesu iglesia quedase<br />
sujeta a la metropoli <strong>de</strong> Totedo, capi.<br />
tal <strong>de</strong> Castilla como antes !o estu~o, h!~<br />
pard hastaque Gregofto ÏX la <strong>de</strong>c!ar~su'ft'aganea<br />
<strong>de</strong> la metropoH <strong>de</strong> todo su reino.<br />
Tarragona. Aestamanera D. Sanc!t0,sujetando<br />
d los obispos <strong>de</strong>: Roda sus nuevas'<br />
conquistas pudo dar motivo a Eribalio<br />
para que ae quejase <strong>de</strong> que se le quttaban<br />
todos los condados <strong>de</strong> Ribagorza y Gestao:<br />
y para que alegase la concesion prhtutiva<br />
<strong>de</strong>l ano 8tg en que se adjudtcaron a su<br />
iglesia aquellos territorios, cuando ni en<br />
ellos habia obispo ni casi lugar alguno<br />
libre <strong>de</strong>l dominio <strong>de</strong> los moros. Mas este<br />
<strong>de</strong>recho como el <strong>de</strong> Toledo a la iglesia
A LAS Ï(H
~2 ~tARB r.tTEEARtO<br />
misino a6o to~c (X <strong>de</strong> Em'tqttc), estando<br />
ya concinida ia fabrtca <strong>de</strong>. la ,!gl'Bsi~ catedral<br />
comenzada por E/Mn~o~ tratd~<br />
<strong>de</strong> su <strong>de</strong>dicacton. A este acto'~ontOe acu-~<br />
dieron el a:'xobispo <strong>de</strong> NarboM ~t/e~o,<br />
y tos obispos jSe~o~Mcr do Eina;, ~nK~-<br />
~o <strong>de</strong> Roda, .Bem
A LAS !Ct
~4 YtAGELïTERARÏO<br />
t I! t .t<br />
tomadas <strong>de</strong> su original (a). Aqui solo advierto<br />
que este es una <strong>de</strong> los instrumentos<br />
en que J?~&a~o se Uanm
A LAS tGt.E8!A8 PE ESPAÇA.<br />
t~6 VtAGEMTERARtO<br />
1 1 » 11 il<br />
senorio <strong>de</strong> Cardona, conforme a !o queal<br />
principio di~imos que habia or<strong>de</strong>nado su<br />
hennano Beremundo, Porque muerto yà<br />
en esta época Fulco, hijo <strong>de</strong> <strong>de</strong>p aquella<br />
Beremundo,<br />
herencia à Raimundo Fotûh,<br />
hijo <strong>de</strong> ese Fulco. Y en caso <strong>de</strong> mort!' Ra!mundo<br />
sin hijos, manda que pase al hertnano<br />
<strong>de</strong>l mismo tambien J~f~co 6 JFO!c/t,<br />
aï que entretanto <strong>de</strong>{& CM~~WM<strong>de</strong> Colo-<br />
M
A LAS tOLEStAS DR ESPAÇA,<br />
se dira mas en lo <strong>de</strong> 'loscou<strong>de</strong>s <strong>de</strong> Utgc!.<br />
Concluyen<br />
T.X. 12<br />
ios testigos su <strong>de</strong>claracion,<br />
dando la noticia <strong>de</strong> la muerte <strong>de</strong> nuestro<br />
obispolcon estas palabras \R
t~8 V!A&EHTEK&RtO<br />
emp!exa ast: «Ego AribaUus sanetae et<br />
Hvenet'abilts ecclesiae Urgcllitanac. epi-<br />
» scoptis pcrc~rc prq/ecfMs, ~aM~JM&tM~<br />
H~KW ad ~e~M~C~'HMJ~OM/Mt?MJ~'< ~/tig-<br />
H~MC/t/t., c~w c~cw JV~
A LAS ïC~ES~ DK HSPA~A.<br />
1 !tT*t t~ T~ 1 t.<br />
<strong>de</strong>JEf~a~o~ que sucedio diaViernes to<br />
<strong>de</strong> Dicictnbt'e <strong>de</strong>l ano ïo~o, a ios 5y dias<br />
<strong>de</strong>spues <strong>de</strong> haberor<strong>de</strong>aadosu testamonto,<br />
que son e! ~ai~~o~ .~erfta:~ dies que<br />
d!cen:!osalbaeea8
'8o YtAGEMTE~!UO<br />
coinci<strong>de</strong> con et <strong>de</strong> to/{t, en el cual, a~tes<br />
<strong>de</strong> cumplirse los ae!s mcses <strong>de</strong> !a m~erte<br />
<strong>de</strong>l obispo:, se bizo la <strong>de</strong>claraciûn jucada<br />
<strong>de</strong> su vôluntad eomo maaditba :la. ley.<br />
Esto en cuauto a la ëpoca<strong>de</strong>ia mterte.<br />
De! tugar don<strong>de</strong>'a~ionteo!o dice un nect'o~og!o<br />
<strong>de</strong> CMrdooa qu~ fue Fow~Ojra,<br />
cuya situacton ignofbpop ahotu. OtganKH<br />
sus p;dabras ~77..K
A MS !GI.ES!MDE RKPA~A. t8t<br />
antiguos, <strong>de</strong> ïo cual se habto otro dia (~).<br />
GUÏLLERMO GU1FREDO<br />
t8a VtACEUTERAMO<br />
sepa io que entonces se estuaba. en t rancia,enlta!)ayettotraspartes.<br />
En la ~ot'cct lIisp. (co~. 44~') suponiondo<br />
Balucio que el antecesor ~
A Ï.AS KH
ï8~<br />
~.–Jt~Jt–i-
A LAS IGLESIAS DE ESPAÇA* i85<br />
~~fT'TV TC* <<br />
nas ~r~M, anno ~~7/. JEwtc~<br />
regis ta cual yo reduzco at afio 10~8,<br />
porque asi côrreopon<strong>de</strong> à la ouenta <strong>de</strong>loa<br />
anos <strong>de</strong> este rey <strong>de</strong>a<strong>de</strong> que comenzo Aserïo<br />
en aô <strong>de</strong> Julio <strong>de</strong> to31 y aunque !&<br />
donacion se dice hecha en el claustro <strong>de</strong><br />
esta iglesia ad diem ~a~c~m Paschac, y<br />
ese aHo no fue Pascua a <strong>de</strong> Abril sino<br />
a 3 no hay inconveniente en que se extendiese<br />
el dia /{ la escrttura <strong>de</strong> una do.<br />
nacion hecha el dia 3 y mayor inconveniente<br />
seria reducir la escritura cu
t86 YtA&EHTEttARtO<br />
S. Saturnine <strong>de</strong> Tabernotes, {unto cou<br />
todos los diezmos que percibia
A LAS IGLESIAS DE ESPAÇA.<br />
t8~<br />
vos al cabo <strong>de</strong> diez anos <strong>de</strong> haberlosregistrado<br />
Moa.<br />
El ano !o55 a a~ <strong>de</strong> Setiembre se<br />
hatiaba este pretado en Narbona asistiendp<br />
al concilio que celebro' su hermano el<br />
arzobispo <strong>de</strong> aquella iglesia, y fue uno <strong>de</strong><br />
los padres que subscribieron d la sentencia<br />
que alli se d!6 & favor <strong>de</strong> la iglesia<br />
<strong>de</strong> Vt
188 YtAGE t.tTË&ARtO<br />
prestdtdo por el car<strong>de</strong>nat Hugo Candtdo~<br />
<strong>de</strong>l cual se babtara en su lugar.<br />
En el ano siguientc <strong>de</strong> to6p consagr6<br />
la igtesia <strong>de</strong> Sta. Maria <strong>de</strong> t'nndada<br />
por los con<strong>de</strong>s <strong>de</strong> P.dtàs Rannundo y<br />
Valencia. De esto se dir~ tambien a su<br />
tiempo.<br />
Cnrtosa es la escritura que nos queda<br />
<strong>de</strong> este mismo ano (VIIII d~ rey Felipe)<br />
a :3 <strong>de</strong> Mayo en !a cua! se nos ha conservado<br />
noticia <strong>de</strong> que un Bo-nardo Juan,<br />
infractor <strong>de</strong> la tregùa <strong>de</strong> Dios pot' haber<br />
cometido un homicidio i'ne <strong>de</strong>sterrado,<br />
segnn los canones, por nuestro obispo<br />
d paises uttramarinos: y no pudiendo pasar<br />
el mar ni <strong>de</strong>~ar abandonadas'sus poses!ones<br />
imptorada la misericordia se<br />
le conmuto ta pena en percgrinaciott a<br />
Roma y a Compostela y en algunas donaciones<br />
&la candmca <strong>de</strong> Urgel. Va co-<br />
pia <strong>de</strong> este documente (a).<br />
At ano tO~o pcttcnece la consagracion<br />
<strong>de</strong> la iglesia <strong>de</strong> Solsona que hizo nuestro<br />
obispo con su hermano el arzobispo <strong>de</strong><br />
Narbona. Suc'eso ru!doso por los portentos<br />
que en esta ocasion supone obt'ados un<br />
(a) Apend.n. XXXV.
A LASfCf~EStASDEESPAÇA. l8g<br />
TL~)~)-< J.t~<br />
bfcv!ario <strong>de</strong> aquella iglesia, .<strong>de</strong> que se ha-<br />
MOen su <strong>de</strong>b!do. ïugar (a). Eutre vat'ios<br />
que costearon la fabrica <strong>de</strong> aquel templo,<br />
dicese alli m!smo que fue uno <strong>de</strong> los primeros<br />
nuestro obispo. Y no <strong>de</strong>bia este<br />
obraT <strong>de</strong> otra manera puesto que.ya dcsdc<br />
eLano to55 poseia el castiUo <strong>de</strong> SoJsona,<br />
pof.dooacion que a él y à su. iglesia tucierôn,<br />
los con<strong>de</strong>s <strong>de</strong> Urgel Ermengol IIÏ<br />
y!s~ muger Ciemenc!a..<br />
Dejo aparte ;a!gunaa otras memorias <strong>de</strong><br />
su exi6teno!ahasta et ano XtV <strong>de</strong>l rey Feïipe,<br />
!oy3 <strong>de</strong> Cristo uoa <strong>de</strong> <strong>las</strong> cuates<br />
es el homenage que le hicieron los vecinos.<strong>de</strong><br />
y~e/f'ac~ & VU <strong>de</strong> los idus <strong>de</strong><br />
Octubre <strong>de</strong> dicho aRo que esta en el archtvo<br />
,ep!scopat.<br />
'Vengamos examinar <strong>las</strong> que nos que*<br />
d&n <strong>de</strong> su muerte, la cual fijan en et ano<br />
10~5.varias notas o scan episcopologios anti.guos<strong>de</strong><br />
esta catedral, y un cronicon iné.<br />
dtto <strong>de</strong>RIpoil que dice asi: anno MZ~<br />
obiit G
JtQO<br />
VtAGE UTERAHJfO<br />
cion <strong>de</strong> su cadaver. Dice asi In- 7)oc<br />
die (a
A LAS tCt,E8tAS t)E ESPAÇA.<br />
oscritm'it que vi of~ginaï y copié (f
!Q!t TtACB LITERARIO<br />
bM~er e~M ~o~c~M~ ~e~~o~M~'e ~Mw M-<br />
Cf'aMen
A LA9 ICLEStAS DE BSPA~A.<br />
el obispo le dio en CMUpiimiento <strong>de</strong> !o estipulado,<br />
Y <strong>de</strong> esto no digo mas bastatne<br />
haber apuntado !a noticia <strong>de</strong> estas <strong>de</strong>savenencias,<br />
que acaso no se cortat'on con la<br />
sobredicha concordia,y al fin pndicron producir<br />
la muerte violenta <strong>de</strong> nuestro ohis-<br />
po. Tiempo era aquel <strong>de</strong> piedad y cn que<br />
se respetaban <strong>las</strong> armas <strong>de</strong> la iglesia,y eran<br />
frecuentes <strong>las</strong> practicas <strong>de</strong> <strong>de</strong>vocion y
t
AL&StOLEStAS DEESPAÇA. ïg5<br />
CA.RTALXXXIV.<br />
&c
Ïû6<br />
T!AGE MTEMRtO<br />
sea tan poco lo que se sepa <strong>de</strong> tos concilios<br />
celebrados en ella no n)as que <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />
la expulsion <strong>de</strong> tos arabes, con ser tanto<br />
ïo que se sabe <strong>de</strong> otras cosaa <strong>de</strong> mener<br />
importancia. Porque si registres la coleccion<br />
<strong>de</strong> nuestro car<strong>de</strong>nalAgtthre~ que es<br />
la mas compteta que <strong>de</strong> nuestras cosas tenemos,<br />
apenas haUaras noticia <strong>de</strong> 20 <strong>de</strong><br />
~ichos concilios tenidos en la época que<br />
digo con ser por lo. menos cicttto los ceïebt'ados<br />
en ese pério<strong>de</strong> <strong>de</strong> sicte siglos: y<br />
<strong>de</strong> tos 20 solo <strong>de</strong> uno pubHca aquci éscr!tor<br />
<strong>las</strong> actas que es el <strong>de</strong> t~ag en Tortosa<br />
<strong>de</strong> muy pocos una û otra constttt!-<br />
cion, y <strong>de</strong> los restantes rishno<br />
un apante lige-<br />
y acaso' no exaoto <strong>de</strong>. la época y<br />
objeto <strong>de</strong> su convocacion.<br />
Lo utnco que hizo aquel docto espaj)ol,<br />
fue inchnr en su obra la coleccion<br />
<strong>de</strong> <strong>las</strong> constitnc!ones Tarraconenses que<br />
sxccsivamcnte or<strong>de</strong>naron y perfeccionaron<br />
los nrzobispos <strong>de</strong> aquella iglesia D. Gcrdnimo<br />
Doria D. Antonio Agustin y Don<br />
Juan Terés. Mas estas colecciones no met'ecen<br />
con todo rigor este nombre. Porqus<br />
en primer Ingar, <strong>de</strong> los cien concilies<br />
que <strong>de</strong>cia, solo Cttan <strong>las</strong> constituciones<br />
<strong>de</strong> cuarenta y cinco <strong>de</strong> ellos saivo o'ror.
A LA:< ÏGL~SJAS M EiiPAftA.<br />
Y es que en la mayor parte se gobcrnaron<br />
por la que hdcia et t33t mando fbrmar<br />
el arxobispo D. Juao <strong>de</strong> Aragon y<br />
es Hiuypoco to que conocieron <strong>de</strong> los concilios<br />
p0!
tg8<br />
VIAGE MTKRAMO<br />
<strong>de</strong>mas circunstanoas que contrtnuyeron a<br />
su fot'macion'. Por esto lo que <strong>de</strong> veraa<br />
importa es la sarie cronologica <strong>de</strong> dichox<br />
concilios enteros, con todo lo que elles<br />
pertenece en or<strong>de</strong>n u su congregacion, ce"<br />
lebracion, <strong>de</strong>Hberacioaes y <strong>de</strong>mas; con io<br />
cual al mismo tiempo se da la historia <strong>de</strong>l<br />
origen <strong>de</strong>ca<strong>de</strong>ncia y reforma <strong>de</strong> ta disciplina<br />
eclesiastica. Esto han hecho todos<br />
los que han entendido en estas materias:<br />
esto el mismo car<strong>de</strong>nal Aguirre publicando<br />
cuanto pudo<br />
tales monumentos<br />
baber <strong>las</strong> ntanoa <strong>de</strong><br />
antiguos, para que los<br />
que se <strong>de</strong>dican à este estudio tengan a la<br />
vista y <strong>de</strong>scubiertas cuanto es posible <strong>las</strong><br />
fuentes <strong>de</strong>l saber a que aspiran. La falta<br />
qup en su obra se advierte suplio en alguna<br />
manera el ïlmo. Sr. D. Félix Amat,<br />
arzobispo <strong>de</strong> Palmira analizando brevîsimamente<br />
en su Historia eclesidstica algunos<br />
c'anones <strong>de</strong> los concilios que omitid<br />
aquel car<strong>de</strong>nal. Pero este auxilio es muy<br />
escaso para lo que <strong>de</strong>cimos. En resolucion,<br />
<strong>de</strong> los 100 concilios tenidos <strong>de</strong>spues <strong>de</strong><br />
la conquista <strong>de</strong> Tàrragona, solo se ha publicado<br />
entero el <strong>de</strong> Tortosa <strong>de</strong> t~3
A LASKthBSÏA!)DEESPAffA. tQû<br />
por a)gu
300 Y!ACE MtERAntO<br />
die ignora que sa Ctfpitat, asi o
A LAS tCLKStAS DE ESPAÇA. 30 j[<br />
Pues viendo yo cuan importante es por<br />
todas estas razones que se tonne una coleccion<br />
ct'ono!dgtca <strong>de</strong> los,concilios Tarraconenses,<br />
con todo lo que tocare a ]a dis-<br />
ciplina <strong>de</strong> esta gran metropoU~ <strong>de</strong> quien<br />
<strong>de</strong>cia. Argenso!a,<br />
t: ~Medid ~Hnombreci la mt'~ <strong>de</strong> ~M~,<br />
he. caido en la tentacion <strong>de</strong> acorneter esta<br />
empresa para la cuait ciertamente oo<br />
basta un hombre soto, y mucho menos<br />
tal como yo ine conozco. Mas si no liegare<br />
a conseguirlo, lo que en ello hubiere<br />
a<strong>de</strong>lantado, eso se hallara hecho el que<br />
<strong>de</strong>spues <strong>de</strong> mi quistese perfeccionatla. Y<br />
hame acontecido en esto to que en todos<br />
los proyectos presentados en g)obo que al<br />
tiempo que se <strong>de</strong>splegan y exarninan en sus<br />
ramiRcactonos, van tomando cucrpo y creciendo<br />
<strong>de</strong> ntancra que al fin vienen à ser<br />
casi, impraeticables a! que tan facilmente<br />
los concibio y a quien pareciaa tan hace<strong>de</strong>ros.<br />
Asi los pintores en una hora dibu-<br />
)an !o que <strong>de</strong>spucs no pue<strong>de</strong>n egecutar en<br />
muchos meses y asi me acucrdo <strong>de</strong> haber<br />
visto anos pasados en cl convento <strong>de</strong><br />
dounnicos <strong>de</strong> Luchente un librito <strong>de</strong> muy<br />
pocas liojas dondo nuestto subio paisano
30:! VtACE m'KRAmO<br />
Matuenua <strong>de</strong>)d dihujada su docta obrd<br />
~~
A LAS 'IGLESIAS DE ESPAftA. ao3<br />
da<strong>de</strong>ra tra)o consigo fervor y corrupcion<br />
y reforma <strong>de</strong> costumbres) y por consiguiente<br />
diversidad <strong>de</strong> Ieye« acomodadas A<br />
eada uno <strong>de</strong> esos estados. No era menor<br />
la difet'enoia politica <strong>de</strong> tes sonores que<br />
6e sueeelieron en esta parte <strong>de</strong> la pen~n*<br />
sula; 1&oual ya sesabe cuanto influye en<br />
ei gobierno <strong>de</strong> i~lcsis j ~e sa'TO ci<br />
dogma y el dcpostto esencial <strong>de</strong> la doctrina,<br />
en lo <strong>de</strong>mas se otGmpcra en lo posible,<br />
y no contradice a la voluntad <strong>de</strong><br />
lbs reyes.<br />
Esta consi<strong>de</strong>racion générât~ asi como<br />
obliga à disttngmr y tratar separadamenbe<br />
<strong>de</strong> cada uno <strong>de</strong> estos très pério<strong>de</strong>s~ asi<br />
dicta lo que en cada uno <strong>de</strong> cllos hay que<br />
trabajar para el conoctmiento complète <strong>de</strong><br />
la disciplina ecles!&sticaen esta proyincia.<br />
Y <strong>de</strong>jo por supuesto que en todos ellos<br />
tienen lugar y <strong>de</strong>ben tonerlo como lo<br />
hizo Aguirre todos los documentos <strong>de</strong> la<br />
historia eclesiasttca aunque no sean <strong>de</strong>cisiones<br />
conciliares tales como cartas <strong>de</strong><br />
papas, reyes obispos, consagraciones <strong>de</strong><br />
iglcstas insignes eleccioncs notables <strong>de</strong><br />
obispos y uba<strong>de</strong>s y acaso tcstamentos y<br />
aun obriltas que tengan conexion con la<br />
disciplina <strong>de</strong>l tiempo, como or~
30~ o,.h<br />
VtAGE UTEAAHtO<br />
~f'o c/
A LAS tGMStAB DE ESPARA. OoS<br />
~ooc~(
ao6. VtAGEMTERARIO<br />
CoM~rcn~e esta priera época<br />
c~
A LAS tG[.ES!A8 DE MPA~'A.<br />
20~<br />
5. Restauracion tenta y progt'csiva <strong>de</strong> <strong>las</strong><br />
sil<strong>las</strong> cptscopaies <strong>de</strong> la provincia, y crec.<br />
cion <strong>de</strong> algunas nuevas.<br />
6. Que la mayor parte <strong>de</strong> el<strong>las</strong> reconocio<br />
por metropolitano al arzqhispo <strong>de</strong> Nafbona,<br />
durante el cautiverio <strong>de</strong> Tarragona.<br />
n. De tn" que cSK roxon d sin e!!o fueron<br />
liarnados atxobispos <strong>de</strong> Tarragona es a<br />
saber, Ce~~o, ~~OM~ ~c~« yjRe/'cKg'M
20& YtA&E UTERAMO<br />
j~ esta época ~er
A LAS iCUMtAS OË ESPAÇA.<br />
~0. Z«gW. ~MO. ZM~
3t0 ~!A&Et.!TERAMO<br />
J~ooca /~jT: <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el ~?0 toga hasta i~<br />
TARRACORBSTtTUTA.<br />
.P~C~fCtOMM.<br />
t. Restauracion <strong>de</strong> la tnettopoti.<br />
a. Pleitos sobre la agregacton <strong>de</strong> <strong>las</strong> se<strong>de</strong>s<br />
<strong>de</strong> Segorbe Mnl!orca y V~eucia.<br />
3. Desmentbracion <strong>de</strong> <strong>las</strong> provincias <strong>de</strong> Zaragoza,<br />
Burgos y Valencia.<br />
Que los sufragaueos concurrian a la eleccion<br />
<strong>de</strong>l mettopolitano y <strong>de</strong> la confirmacion<br />
<strong>de</strong> este.<br />
5. De la eleccion y confirmacion <strong>de</strong> los<br />
snfraganeos.<br />
6. Cuando comenzaron en la provincia <strong>las</strong><br />
reservas pontifteias.<br />
-7. Derecho <strong>de</strong>l meU'opoUtano y <strong>de</strong> su captt.nio<br />
para convocar concilios.<br />
8. Qmen concurria à ellos.<br />
n. Cuando y como se introdujo en la provincia<br />
el breviatio romano.<br />
10. Scculanzacton <strong>de</strong> <strong>las</strong> canonicas Agustinianas<br />
en <strong>las</strong> catedrales y monasterios.<br />
tt. Sobre la causa <strong>de</strong> los tcntptarios Tarracouenses.<br />
ta. Que la union <strong>de</strong> la corona <strong>de</strong> Aragon
A LASICLEStASDEESfAKA. 2t<<br />
0 1 1 1'1--.-Il tt '1 'II<br />
A la <strong>de</strong> Castilla fue causa <strong>de</strong> que en la<br />
provincia Tarraconense se ce!ebrase mayor<br />
numéro <strong>de</strong> concilios.<br />
t3. Del cisma <strong>de</strong>l papa Luna por lo tocante<br />
a esta provincia.<br />
Los concilios que à esta época pertenecen<br />
son muchos y digo solamente los<br />
ciertos é indudaMes nMR ~ast& ~!tuttt he<br />
podido averiguar. Algunos <strong>de</strong> ollos solo<br />
fueron convocados con motivo <strong>de</strong>l reparto<br />
<strong>de</strong>l subsidio en la provincia mas aun<br />
<strong>de</strong> estes es rarisimo d en que no se. mandase<br />
uaa ù otra cosa concerniente al or<strong>de</strong>n<br />
ectesiaetico. Que ya que se j~ntaban<br />
los padres, era muy natural que no <strong>de</strong>s-<br />
aprovechasen la reunion; a la manera que<br />
no es inutil el sinodo anual que todavia<br />
se celebra en la iglesia <strong>de</strong> Gerona como<br />
por costumbre; la cual es muy justo que<br />
se conserve, no solo por la gloria que<br />
résulta a aquella iglesia <strong>de</strong> ser acaso la<br />
ùnica <strong>de</strong>l mundo que guar<strong>de</strong> este uso saludable<br />
y antiquisimo como por el bien<br />
que <strong>de</strong>be seguirse <strong>de</strong> la frecuente union<br />
<strong>de</strong> todos !os pastores. Mas vuelvo à mis<br />
concilios, <strong>de</strong> los cuales pondre no mas que<br />
los anos <strong>de</strong> su celebracion por abreviar.
3 ta VtAGE JUTERAMO<br />
~t"t<br />
tï46.<br />
n<br />
n8o. taag<br />
9<br />
tzSo.<br />
t33~ ta~o. ta~a t2~3.<br />
t244. !a/~6. ia47. t2~8.<br />
13~0..t.<br />
t35t ta53. t~5~.<br />
1366. t3-;3. t2~
A LA$ tGLE$!A~ DE ESPAÇA. 3ï3<br />
n* ~Jt
APÉNDÏCE<br />
DE DOCUMENTOS.<br />
I.<br />
C~M n:
3tG APÉKMOE<br />
Engubertus X.<br />
Wisadus XX!.<br />
Ramtuit'ttsXVL<br />
A)msWiM(!MXXV!tII.<br />
SaHaXXX.<br />
Sanctus<br />
Ermengaudus XXVIIII.<br />
Enbattus V et menses VI.<br />
Gmttettnus Guifredus XXXVI.<br />
~t-J).V~7<br />
uan mvuua ai<br />
Guittetmus ArnatitV.<br />
Sanctus Oto XXVIII.<br />
Petrus XV!<br />
J?KCt~Me co<strong>de</strong>x.<br />
IL<br />
DE DOCUMENTOS.<br />
3!y7<br />
quae )n ;t)v! dtv! Vfftccntif V~ccntii fe
3t8<br />
APÉNMCE<br />
habitam quac divo Vincentio natath trat, et ubi ehu<strong>de</strong>m aut<br />
~e!
BE MCVMENTOi!.<br />
,_a_.A_<br />
3!p<br />
tuntj!Mti.)))t pt~uit adnoMfefmin<strong>de</strong>optcnttt tutt)ctnt,ntnn<br />
ea urbs Christioattyti lucem<strong>de</strong><strong>de</strong>tftp~M~n quae dédit<br />
postremam.<br />
f ioftostSBim! V!ncent!! martiris disseminatas toto<br />
orbe victorias ft'att'es ~arie~m!, ad protectnm<br />
ecctesiae nunquam siiere att&nten in die<br />
assumptionis eius opot'tet, adiuvante Domino,<br />
uberius predicot'e. Qui ticet precipuus Christi<br />
"tt nntnihxft chttstianM cum rctiqnts Ma~<br />
tu'ibus pro sancta s!t confestione cotenjtts est<br />
tamen nobis vernula quadam et gentili pietate<br />
conmoctus, eo quod sit notter ex genere noster<br />
ex B<strong>de</strong> noster in stoh, noster in gloria,<br />
noster in officio noster in tnnmto noster in<br />
patrocinio. Hnnc conspicimus in vestimentit,<br />
hune get'imus in meritis hunc urbs nostra protulit<br />
hune caelestis Ihet'uMtent non sofmn pro<br />
huius urbis, sed etiam pro totius orbis gubetnatione<br />
suscepit. 0 gtot'ioM mors quac ad tantam<br />
dit'igit fitorn 0 vita viviScans, propter quam<br />
haec contempnitur vita! Ostendisti, Domine,<br />
quenxtdmodum apud te vivant !a quibus ita vivis,<br />
ut mori nec mortm possint. Quosque<br />
ita<br />
~ot'iCcas, ut etiatn.<strong>de</strong>functi, per te vivificare<br />
mertuos possint. Ecce quomodo triumphant qui<br />
te confesso mortem excepere ut te invocato,<br />
mortem expellant. Nec tantum hanc quae ex pena<br />
ii)ata est, mortem corpM'Mm quantum iUam,<br />
quae ex pcccato venit, animnrum.<br />
Nichil impossibile tuis per tn, quibus summum<br />
posse est. Tu es qui eos et )nv!ctos cffcciftti,<br />
utvincprent, et victores succrptsti, nt teculn
~20<br />
APÉNDICE<br />
in p~rpctuunrt regnent.<br />
~y'tt~<br />
Vi<strong>de</strong>te<br />
r~-<<br />
fratres, et am-<br />
miramini sanctissiml martyris ntirabitc Initinm, et<br />
gloriosissilnum finem. Cnth sue duce processit<br />
in preiio nec expcotato duce pt'iof at'ma iectt<br />
in adversat'ios. Sciebat enim scriptMm ~M<br />
cac/orMMw/ Mh'M', et w'o/e~' ~'ry«Mf /J. Ac-<br />
MT.etad etiam in cor<strong>de</strong> silo )))Mmspiritantem i~nf'M<br />
<strong>de</strong> quo J~omuat.. J~It ~t~nt wM< wt'<<br />
in ~rr
DE OOCUMENTUS. 33t<br />
nom htMtareturitthomfntbnspeMtmia. LttpMsre.-<br />
Nexa ceryioe ipiunus regreditm', cofvus siccia<br />
faucibus persévérât et adkuc diabolus commenta<br />
cru<strong>de</strong>litatis exoogitat.<br />
Mergi mandat in fluctibus quem in terris ~uperare<br />
non valuit. Sed numquid qui omnia creavit,<br />
ubique a<strong>de</strong>sse non potttit~ Ecce meygttur;<br />
nec <strong>de</strong>toergitur: praecipitatur in eqmn'e, et ipos<br />
<strong>de</strong>xervientes (t/e~~f
~33 APÉNDïCE<br />
et<br />
~t~- sanetae Tt~: Dei ~f~<br />
genitficie<br />
M-~2~«<br />
Mariae et aanct! MichxSti~<br />
afebangeti, et sancti ïobannie precMMoris<br />
Cbristi, atque sancti Petr! apostotorum principis,<br />
quorum attaria bed!8cata sunt in Paliarensi<br />
territorio, supra amne Nochariao, in loco quae<br />
Gerris per hanc seripturam concessionis Mostrac<br />
et )n praesentin ptocerHtn, «t nobilium fi<strong>de</strong>tium<br />
noBtformn uot! cum consilio et asenstt<br />
R.dt:'S ?p!"
DE DOCHHENTOS. 333<br />
aem toIneMtn, a~t ad abbateM GetTensem. Reddo<br />
iteffm et dono praetibato monasterio Geryens:,<br />
cMmprécepte et aMensmepiacop:<br />
moi iam<br />
dicto cmnesecciesiae quae aunt hediScatae,<br />
vêt quae <strong>de</strong>incebs construendae sunt, <strong>de</strong> amne<br />
Nochat'iae, et vado antico, quod est supra castro<br />
Et'bobne et <strong>de</strong> PentiM, et <strong>de</strong> MoHeto, et<br />
in super Gerre et <strong>de</strong> Taovis usque in Guardia,<br />
et ii)a< eccte~ias <strong>de</strong> Mncto Vincentio <strong>de</strong> Echn,<br />
et
N2~<br />
APËNMCE<br />
vateat<br />
t 1<br />
agere, sed in quadruplatn eidom monas"<br />
terio cotnponnh == Rnndûtfus Dei nutu prenota~tus<br />
episcopus banc concessiohem a domno Raintnndo<br />
contite !am dicto caenobio &ctam sttbscribendo<br />
connt'mo. Ittsttper ot!amtrado atque<br />
concedo iam d!cto ossisterio Hbertaton omnium<br />
ecctusiartun, quae Bupenua adnotatne sunt, IM<br />
ut ctet'ic!, (lui cas tt'nuerint, in omnibus abbati<br />
pt-acCxt nMMterit, vêt SMCCCMommiUint: t'ce-'<br />
pondfmnt «t<br />
pcr s?:n~: co:ni'° hxhc~ut, c<<br />
teneaot, et nequc ego nec uUcs c~successot'i-t<br />
bus ncstr!s atiquod censum ipca6<strong>de</strong>)M eccteMaa<br />
exigendo r~quiramus. AbbasvcFo, qui in eodcm<br />
caenobio pt'aefuorit.ad ~incdumtJrgeHensissaais<br />
ccctestae. conveni&t, et se<strong>de</strong>s ittius sit pMtttt<br />
prope episëopo ad sinistrom pat'tern et maneat<br />
CHtn eo tt) patacto cius Mna cmn aoc!is ett!s<<br />
Facta haec cafta dontciotxs Indicionc XV, anno<br />
X.XV!. !mperan
DE pocuMENTos. aa5<br />
Barone arctndfachonuB ==* ïoseph archipreshyter<br />
manu propre me Buhsct-iho. ==' Te<strong>de</strong>nifns<br />
presbyter '{'. == Mut'icetius hnc si indigmts Dei<br />
aet'vus prcsbyter scribs!t vêt religinsus sub indietone<br />
et anno '{-qnae SMpra. ===Wisadus Ut'getteMis<br />
episcopus conCrmo.<br />
î~.<br />
Lei<strong>de</strong>redi
aa6 APËNDH~E<br />
aent!e qtuesthediScatatn ipsa soUt~dtne Ar<strong>de</strong>volen<br />
se quae ego predicavi sic dono ipsa<br />
ecciesia cum omnibus tcrmtnos suos a se pettinentihus,<br />
ad huius <strong>de</strong>~otionc caenobit
nostra. Quod<br />
DE DOCUMENTOS.<br />
si ego aut proberfs<br />
N3~<br />
aut subnixa<br />
persona inquietavero aMt inqttietaveffot<br />
tantum et aliud tantum yobis transfnndatur.<br />
ttMOper,<br />
vos,<br />
Et<br />
sicnt in sacres canones continctur, exoommRnicationc<br />
permanent, et cum his qui dixefnnt<br />
Domina Deo. rece<strong>de</strong> a nobis cou<strong>de</strong>mpnatione<br />
perpetua subiacturum se esse coenoscat.<br />
Et pro temporali dampno sex auri tibras in f!seo<br />
regis componat, et in an tea istn carta donattonts<br />
hnn« et stabilis perma neat omni tcmnot-e:<br />
secundnm regutam ecctesiasticam manns nostt'a<br />
vestita in vestra transfuntUmus vinculo :iuhn!xo<br />
ut memoratum esse. Facta carta donationis sub<br />
die octave idus Apprilis, anno V. prési<strong>de</strong>nte catedrae'<br />
imperiali gtortOEissimo Chaarolo regno, et<br />
prési<strong>de</strong>nte in apostolatu dompno Leone pnpa,<br />
auni Incarnationis Domini. VU. speculato in<br />
mundo per gtot'iosissimo homine quem pro<br />
nos et pro nostmMtutc suseeptt, Ittdicttoneundécima<br />
(a).<br />
Leidaradus praesnt almae genitricis Dei Manae<br />
in Urgeito gratM Dei se<strong>de</strong> praesi<strong>de</strong>nte, qui<br />
M Praesenscharra CarollMa~nitempôre data est, cum<br />
!ci))cetLei<strong>de</strong>iedus'episcopusUtgctten!Ctttecclesiamtcgcret.<br />
Porronullustune tetnpofi!LeoRomacpontifex sedit, praeter<br />
LeoncmÏU. ab annonempe7~)6ad 8)6. Cumigituran-<br />
))U!eius imperiiV. hic <strong>de</strong>ogMmr, cave ut eumrépétas ab<br />
anni
328 APÉKHtCE<br />
lwHn liane .In.·1. donatione roboravi,<br />
.1 .t. et ad roborandom tradtdtt,<br />
et SS. =~Ftot'encins presbyter subscripsit.<br />
=<br />
FetiomspraeshytefSS. !–:Mona
BKttOCUMENTOS. ~2Q<br />
.& ~.u. ,0 ~em;t.e .r;a<br />
gra mortua et cum casas et casatmus, ot'us,<br />
ortatibMa terris et vineis cuMis et erimis,<br />
pratia paechme sitvis garriciis fontan'thN,<br />
aquiB aquarum., cum eorunt <strong>de</strong>cursihtts atque<br />
piscatioaibus<br />
moUndtnis, motindinaribus at-bot'ibus<br />
geuere diversis, eum omtti genefa petmmm,<br />
vie euutibus et t'edountibue ttnxna et in<br />
omniboe. Donc a terrninos atque a(!tontationes<br />
ad iafo dictam ceUutnm sancti Stepttani et<br />
sancti tiat'a, a parte oientis in ipso iKnget)ie,<br />
qui est subtus villa quat! vocant Sogra mortua,<br />
sicaoe ascendit per ipsa corna DminUega usque<br />
in ipsa P!a, <strong>de</strong>scenditqoeper ipsa stratapubtica<br />
terrana usque in Rivo ired, coniungitquH ad ip-<br />
Ms Crnces fixas asceuditque per ipsa<br />
Chcra usque<br />
in cacutnine Mtontis qne vocant LagHna, pervaditquo<br />
per snmitates ipsius moMiis et usotta<br />
in Chera do Vucta et usque in Rhô matrice,<br />
pervenitque usque in supra dicto lungente suhtus<br />
Sogra mortua. Et insuper dono ego iam<br />
dictus comes pMehua o~ihus et artnentis do<br />
wupra dicta cetiuta sancti. Stephani, et sancti Harii,<br />
egredientibus<br />
et regredietttihtts usque in<br />
PetrafiM et usque in collo <strong>de</strong> Tauri cubite,<br />
et usqne in p)ano <strong>de</strong> Poxes et usque in collo<br />
<strong>de</strong> Palu et in collo <strong>de</strong> Garrexer et usque in<br />
MnmenSpgor. Quantum isti tcrmim infra inctudunt,<br />
et aN'rontationeB istae amhiunt sic dono<br />
e~o iam dictus Ffe<strong>de</strong>tans cornes omnia snpra no-<br />
))i!t)!)') ah intp~'um et cum introitibus et cxitib)!s<br />
a3o APÉNOtCE<br />
habitatores Mtx~! Saturnini praesente* et futuri<br />
totum ah integt'um absque btandimento uttius hominum.<br />
Quod si
BE COCUMEKT08.<br />
s3t t<br />
num Bot-aardus. == Sigtn~<br />
Adans.<br />
Atvinu~ Sigtnum<br />
s3a î APÈSDtCE<br />
partibus sanctae. Mariae, sancti tohannie et<br />
eonct! Petti ten'am cuttam, quam in hoMretp-<br />
«Mit eocteiiiM fecimus subtus ipeas eccteaiae, condaminam<br />
modiatas viginti, et ex aiio tatece <strong>de</strong> parte<br />
orx'ntts do vinea plantata mod!atM h'ee, et terra<br />
cutta qtti est iuxta ipM vinea modiatas <strong>de</strong>cnm<br />
et subtus ipsa tet'f~ do et concedo mulinatem<br />
antic
M DOCtJMENTOS. a33<br />
Sigtnum Mancmoi. ~Sig-{-num Eiiani.~Sigfum<br />
DomnMii.==-Sigt" Longovardi. =~Sig'{'nutn A spandL<br />
==' Sig+num Leuvani qui banc dotem vel<br />
donationem fieri iussimus et tectM rogavimus<br />
qmhic act'ibe
23~<br />
APÉNMCB<br />
et suhitancae mortis, ne intestatum exotat, orando<br />
Denm exobto esse ita sub tcripturae vincuto<br />
coatigatum, ut nuUus ah. ac doMMm qui iam<br />
pene constat es~e dit'uttun né incurrena sit irh<br />
Dei, aut ante obitum aut post obitutn nostfxm,<br />
modicas oblationes nostras mentis aufeffe peaef<br />
sumat. ()«efio nt~mque ef conccdo vineam, tjue'a<br />
comparavi do H
DE MCUMENTOS. a35<br />
tae domnae meae semper virginis Mariae gent*<br />
tr!cis Domini nostri Ihesu Christi patUos dubs~<br />
et tappitea duot, vasculos argentées duos. At.<br />
que etiam pt'opter animae meae remedntM do' et<br />
concè<strong>de</strong> ad doMmmsancti Fe
236 APÉXDtCE<br />
tum meorum vel, si qnisHbet homo han~ donatîùne<br />
dxrumpepe conaverit, aut aliquid auferré<br />
voiucr!t, aur! lihras sexaginta composiere<br />
cornpettatnr, et doaatio noshit firmis permaneat.<br />
Facta dottatio V. Kalendas Aprttiff, anno XXVI.<br />
régnante Leudovico rege Auguste. == St~num<br />
St~cbutt epiiicop! qui hanc scr!ptHram iossit<br />
tcr!t'e et {tt'mnre. == Sig'(-num Anreot! presbytcti.<br />
===S!g~nmh Quint!tanip)csbyteri. =S)g'('<br />
num Asneri pt'esbytet'i. ===Soniofredus scriba,<br />
qui rogatus '{' hoc scripsit.<br />
VÏH.<br />
CA
M BOCHMEKTOS. a3~<br />
suis ab omni integritnte vel cum omne voce adpositionis<br />
nostre in ~dëtato et <strong>de</strong>flnito pretio<br />
quod inter nos vone pacis placuit et convenit<br />
i<strong>de</strong>st
a 38 APÉNDICB<br />
IX.<br />
Charta n'
PB DOCUMENTOS. 23o<br />
ncM, et ipso mhtiho, ego près! ilfut <strong>de</strong> sua potestate<br />
mea presutnptione sicut iste B't'oiia archtpresbytc*'<br />
me mallavit et odie non possum<br />
illut tegtbus <strong>de</strong>nendpt'e quia non abeo cxin<strong>de</strong>,<br />
nec a'ttore nec acriptura nec uHo Indicio vet'ttattff,<br />
per quod illut Iegibu<
H~O<br />
APÉNOtCE<br />
ftttnris quod venerabUie v!r GtnMadus Urgellensis<br />
aecetesiae episcopus ad nostram acce<strong>de</strong>ne<br />
reverenter subHmttatem, mnotuit <strong>de</strong> qnibnsdam<br />
verbis (f. re&tM)a gtonosit {mpcratoribus Karolo<br />
a\o nostro et Ludovteho genitore nostro ei<strong>de</strong>m<br />
aeectesioe suae per proecepta îoprevaricanda concessis<br />
i<strong>de</strong>st, condaminam unam, quac est prope<br />
ortnm sanctae Manae et necclesiam sanctt<br />
ïacobi cum suis ortitihus et t~asaHLus. Praeterea<br />
p"
DE DOCUMENTOS.<br />
a~j[<br />
,n.~fft. n.l.,s. C_te.<br />
sanctae Deodatae cum finibus suis sicut in me-<br />
moratM ttnperiaUbus pmeceptïs notum est scriptam<br />
iuisse, semper subiaeeant pte< umque diotao<br />
sanctae sedi Urgellensis aecc~siae neque sit eie<br />
licitum ad atia~ vicinas aecctestas mtgrai'e. Praeterea<br />
confcditnus ei<strong>de</strong>m sanctae sedi, ut sicut<br />
aHae aeceiesiae Septimaniae, ita quoque ea<strong>de</strong>m~<br />
et rectores e!ua semper habeant tertiam partem<br />
telonei <strong>de</strong> omnibus iUins parroechiae merchatis.<br />
Similiter etiam concedimus ei<strong>de</strong>m aecies!ae. Db<br />
remedium animao nostrae tet'tiam partem tetonei<br />
omnium negociatot'um per ean<strong>de</strong>m parroechiam<br />
transeuntium atque tnerchn.ntiujn. Nuttt'que<br />
sit i!citum contra banc auctoritatM nostras<br />
pt'aecepttonem moiestiam <strong>de</strong>. his, <strong>de</strong> quibus di-r<br />
cttm', rébus, et tdlqneis inferre superius dicto<br />
pontiCci, ac successonbus e! s!ve nunistus<br />
erebro dictae aecoteaiae Urgallonsis ad hoc e~equendum<br />
eonstîtutis pt'aeseatibm .ta'apot'ibus et<br />
futuris. Ut autem hoc nostrae auctot'ttat!~ scr,iptum<br />
pten!orem. in Dei nomine optineat Crmitatem,<br />
manu proprid subter, Ct'may!mus etanuH<br />
nostri impressione assignari tue$:mus. ==Stgnum -{-<br />
KafoH gtoriosiastm! t'eg)s;.c= Gauzllenus notarius<br />
ad vicem Ludovici regis recognovit et ~nbscripsit.==Data<br />
XHt. Jtaiendas Decembris, indictione<br />
nona, anno XX!. regnante Karolo glor!osissimo<br />
rege. Acta PanagoNe patatio regio ia<br />
D~i nomine feHeiter, Amen.<br />
T.ï. ,6
a~3<br />
AtBNDtCE<br />
Xï.<br />
Acta eon~cr~t'onft ecc~
DE COCUMEKTOS. 3~3<br />
villa', qm <strong>de</strong> una parte coniungttin ortum Sunegitd!,<br />
vel <strong>de</strong> SHOaherc<strong>de</strong>s, et <strong>de</strong> aiià in
N~<br />
APéNMCE<br />
tW ~W r lbvvv<br />
DCCC.LXXXX,<br />
ts 1 "f<br />
V. idns Ïanoar:<br />
_I1<br />
anoo Ht. régnante<br />
Oddone rege. ==Sig'{'num Ansi)ani.,== Sig-{oam<br />
Dona<strong>de</strong>e. == Sig-~nan) Sentant. ==:Stg'{'num<br />
Vardinas. == S!g't'n)t
DE DOCUMBNT08.<br />
animne fratris me: domno Scluani eplscopi,<br />
cuius<br />
ego Egila presbyter<br />
aom manumtasor, vs<br />
tutof et Mn<strong>de</strong> ego post suum obitum levavi iaditiuH)<br />
et tene& ittfON donare faciam propter<br />
hoc anmrn atodo aient ille milii innesit pro sua<br />
anima in Mnctas Dei ecctesiaa, quem habe~at<br />
in comitatum Cardaniense in fines <strong>de</strong> villa Gere,<br />
vel in fines
a4~ APÉNMCE<br />
tes cnm ..a< 'IIi<br />
ipsa ctauea aft'ontat do una parte et<br />
<strong>de</strong> alias dhat in terras Otibao) et alias campue<br />
qui est adjpso baUato afront~t <strong>de</strong> una parte m<br />
via et <strong>de</strong> atm :o tcrrente, et <strong>de</strong> tcrtin atruetat<br />
in ipso Mergato qui fuit;<br />
et aHa condanuna,qtn<br />
est subtus villa Alli afrontat <strong>de</strong> tH. partes in<br />
vias et <strong>de</strong> quarta in terra Adntani et alias terrns<br />
qui sunt ad ipsas Lavandarins:, afrontattt <strong>de</strong><br />
una parte ta via et <strong>de</strong> alia tn ipso Prato. Haec<br />
"n'7. dssc &~uti uuM
MEOOCUMKKTOS. 2~y<br />
yiei. ==Esita presbytet', qm hanc ecripturamredc
3~8<br />
APÉNDtCK<br />
sic tenuit Suoifredus ctoncus filius Adanagttdo<br />
iudicnm in servitio Radulfo episcopo. Et ipsa<br />
parrochia <strong>de</strong> Cnstrotorto, sictenMitTe<strong>de</strong>mundMa<br />
N igms !t) servitio Excluane episeopo et poatea<br />
sic tentlit ûot!ac)us socer, qui fuitmortuns in<br />
servitio Go<strong>de</strong>nci episcopo, in Artesa et po9tc
Du DOCUXtENTOS. 3~g<br />
.,n~f sacer tt!f sic t~Mn!t tenait in B
a5o APÈKDiCK<br />
XÏV.<br />
~c~t concilii /«)M/t in ~'
DE OOCUMEKfOiS. a5t<br />
~& r 'W.no.A.t:t~ .nn.>"t.~<br />
que
.353 APÉNDICE<br />
nam eatisfaocionom anathematts mttëfane )ha)te<<br />
tMt'. c= Arnustus sanctae Narhonensis eccic~iae<br />
h~tniU~ cpiscopus BMbscf'bo; =~'{' Ath)tfus ~ep!suopH~<br />
subscrtbo.
DE DOGUMEXTOS.<br />
a53<br />
et march'o<br />
n _J.<br />
Suni~ëdus chm non<br />
.1~1.<br />
imotUca multitudinerorum,ttioum<br />
reiigioaofutn abbatum atq&e pt-esbyte-<br />
et totins crdinis ctericormn., sive iu-<br />
atque nobitium vu'orum Uf~ctHtano co<<br />
mhatu! <strong>de</strong>gentium atiata est qHacttem quaet'ia)~n*a<br />
a pretato Nnnti~iso eptscopo., et. ante cons.<br />
pe~t~ inctiti<br />
coenobitat'mn<br />
comtth Sunift'etti, <strong>de</strong> qHorundam<br />
toca I<strong>de</strong>st, sancti Vi:ncentii cum<br />
auis-pMt'ochtia et atodiis, boc est Mttcti Martini<br />
et sancti SaturninI Aganenei, cum <strong>de</strong>t;<br />
et,pr!micns et B<strong>de</strong>tium oMattonibus, oMtn villa,<br />
qtm~.nominatttAicttMt'AlbeMd, oum suis <strong>de</strong>cimis,<br />
etpr!m!ctn, et B<strong>de</strong>imm oblationibus et<br />
sancto Mat'tMo cum vittat!)) suis ad eum pertinentibus<br />
i<strong>de</strong>st, Semttas et Be~at'on eum<br />
suis priaMciis, et <strong>de</strong>cimis et atiis viUnt!s sim}Ut~t'<br />
eum <strong>de</strong>cimn et pnmtcits et sancto Stéphane<br />
cum
H~<br />
APËNBtCE<br />
Christo propitio a Daldrico aAbato
Ut: BOCUMEKTfM. {~55<br />
ationM et tëmpot'ati dampno VI )ibras tnu'i in<br />
6eco re~s ooaetus exsotvat. Et ipse qui hoc<br />
iacere tCtBptovcnt, praedietas ye« quantutn.<br />
fuerint, in duplo coinponat, et in noteo ista<br />
sct'iptut'd donacibnis ptcnam in omnibus habeat<br />
{inuitatem.' Facta seriptm'a ttonationia XII Ju<strong>de</strong>ndas<br />
AprUis, 'anno X~Ï. régnante Karnto re"e. =3<br />
Stgtnum; Nf)!otigi8us sanctae OrgoUitanae ccotc-<br />
Mae episeoptK huie donacionis scripturam nt!n
a56<br />
APÉNDKE<br />
Per hanc acriptura vinditionia noetre vindimus<br />
tibi villa una nostra propria que dicnnt ad ipsa<br />
Conate. Et adverait nobie per genitorum noatrorum<br />
et est ipsa villa cum ipsas terras vol cam<br />
ipsos ortates in ~aetront Kastdrona ve) in ciua<br />
termines et afrontat <strong>de</strong> t pafto strada pubtica,<br />
et <strong>de</strong> alin in ipso torrente, que diseurtit, <strong>de</strong><br />
tercia vero parte in ten'a <strong>de</strong> eliomite BofrcHo,<br />
<strong>de</strong>. quarta vero parte in terra <strong>de</strong> me emtore vêt<br />
<strong>de</strong> fratrem meum nomine Wtsado eptauupe. Q'<br />
tum in istas afrontationes inchtdMnt, sic vindimus<br />
tibi ipsa omnia abintegrum, cam exio vel<br />
regressio suo, in precium eotidomm VI. in rem<br />
valentem. Quod si 'nos vinditorcs aut tt!tue homo<br />
aut ulla persona que contra honc yinditione,<br />
venerit pet int'ratHpendam, nonhooTateat<br />
vindicat'e, set componat aut co)t'ponam tibi ista<br />
haec omnia )D dupto cnm omnem suam inmolioracione,<br />
et ~ao vindioio firma permaneat<br />
omni-<br />
(tue tc
DE COCUMEN'r
a58<br />
APÉNDICE<br />
1. _1:s .1. I;t.n" rtu. ri<br />
homeliario et aliurn tibt'um qui dicitttf Flores<br />
f'f
DEDOC~MENTOS. zSû<br />
xvm.<br />
~
260 APÉNMC.E<br />
nom (certe yno~uM) nec ad nUnm consilium stayo<br />
posait. Respondorunt domini et ineliti eomiti:<br />
Nos ego Seniofredo comiti et Olibane comite<br />
damus Domino Deo et saacto LauMuuio et domno<br />
Seniofredo nbas et caeteri fratres, omni tompore<br />
in ipso monasterio perpetim mansm'i, alau<strong>de</strong>m<br />
nostrum, et ospicium, qnod hnhemus in isto<br />
termina tdost, ipso manso cnm ipsa ecetesia<br />
Mncti Vincentii id sunt kasas kasales ortis,<br />
ortalibus terras vineas arboris pomiiet'is vêt<br />
impomiteris silvis et <strong>de</strong>fensas, garricis aquis<br />
aquat'tun cum motinix et exaquatario et capud<br />
aquis et piscatoriis patumbarios batneos,<br />
vie itibus et reitibus, petris, et aquis, omnia<br />
quicquid dici nec nominari potest, sicut nos<br />
tenemus et nostri genitores tenuerunt sine<br />
utto b)and!mento, omxcm ius comitate, etcnm<br />
omnem Ubf'rtatem, quod nostri genitores <strong>de</strong> domno<br />
papa Romae et Lotario rcgc omnem nostram<br />
dominacionem et nostras voces, cum ip-<br />
MS qaos utto modo tecerunt illorum vice et<br />
nostt'a, quos<br />
mi et nos
DECOCUMEN'fOS. 261<br />
csperit anathematis v!nc"
36a APÈND!CE<br />
s:a .1,. t. :3.<br />
tione et t'ogooonc <strong>de</strong> hommus t<strong>de</strong>st, Odo, et<br />
Mascbarone et Ahbo et A<strong>de</strong>gto et Igiga, et<br />
Bradita, et W'scbatredus et Guanta, et Trasovado,<br />
et Avido et Andategns et GoUi'edus,<br />
et Wadamiro et Ermengau<strong>de</strong>s et aliis hotn!nibns<br />
iHis nt construnm templum hoc, et fiat<br />
domus Domini inviotabitis, que et omnis utriusque<br />
sexus qu! apud memoratum tcmplum con-<br />
NE MC.UMENTOS. a63<br />
prefacta ec<strong>de</strong>sia sancti lacobi apostoti, sublimiterqne<br />
et venerabiUter a plurima nobittisimot'unn<br />
nntionum, qui ut &~t domus Dei perhenniter tem*<br />
pora <strong>de</strong>dicata vel coMecrata, sicut sanctus comcmoMt<br />
chanonn~. Sane.at st ulla subrog~~o pereooa<br />
hanc dote temytaYer!t inrumpere quod requirat<br />
cvancseat, et toupet'componat <strong>de</strong> naro<br />
pMt'tSsimo libras X, et <strong>de</strong>!ncebs anatematis vineuto<br />
sciat M obtigota, et in nntca ista dotis fhms<br />
"t ctahilis petmaneat hcmnistjue ten)pot'!but.<br />
Hacta est ant
s6~ APÉKBtCt!<br />
dis et illorum pt'ntes, vidpHcet, domnn Berna)<br />
do necnon et Wifredo atf}uo Olibano,<br />
vel abbafe Scninfredo, cnmfrat'ribus
BB DOCUMEKTOS. 365<br />
( aut ~~Mt7) ecclcsiom sanctae Mariae cnm suas<br />
décimas, et primitias, et<br />
iïL cum terras et vineas.<br />
oblationes et masos<br />
Et in Avixano enctesiam<br />
sancte Mariae et rnansos V terras et<br />
vineas<br />
Clerano<br />
cum suas. <strong>de</strong>cimne, et primitias.<br />
manso ï. cum terras et vineas.<br />
Et<br />
Et<br />
in<br />
in<br />
Erenna masoa Ut, et terms, et vincas. Et ttt<br />
Metfota mesos H!, cum terras et vineas. Et.in<br />
Y.tct mmus II. cu
a66 At'KNOtCE<br />
garricis<br />
_·_<br />
aquis<br />
-u_<br />
aquarum<br />
-1vie<br />
ductibns vel reductibus,<br />
motendinis cum caput aquis tam<br />
quesitum quant inquirendum iure perpetuo<br />
ibi concesserunt. Et ipsam ecclesiam sancte Marie<br />
<strong>de</strong> Ladurcio ibi<strong>de</strong>m concessernnt eum atodibus<br />
suis quesitis et ndquhendis cum suia<br />
<strong>de</strong>cimis ot primiciis ) et obtationibua cum<br />
exus 'et t'egt'estis earum. Et ih comitatu CerMtanicnsc<br />
in opendiee <strong>de</strong> BagaMno caM8, terras,<br />
et vhteat! cmn titutum attt'ontaoones. Lt )n t~ai'excr<br />
casas ten'69 et vineas cum affrontaciones<br />
illorum. Et in ipsa Ta!a casus et terras et<br />
vineas cum anTontacioHcs illorum. Et in Tollone<br />
ipsam ecclesiam sancti Thome et casas, et<br />
terras<br />
maso I.<br />
et yineas. Et in ipsa villa <strong>de</strong> Tolione<br />
cunt terra)! et vineas et illorum aOrontaciones.<br />
Et in villa. que nuncupnnt<br />
ria, masos Il. cnm terras et vineas,<br />
sancta Ma-<br />
et itioruttt<br />
a<br />
afrontaciones. Et in villa Be<strong>de</strong>ns ( vel Be~ttr~ )<br />
maso cum terras, et vineas, et illorum aCrontaciones.<br />
Et in Beliz casas et terras et vineas.<br />
Et in Prads maso I. euh) terras et vineas.<br />
Et in Pcnidcl casas et terras et motendinos.<br />
Et in Vendues casas et terras et vineas. Et<br />
ij<br />
in villa Heruta casas et terras. Et in vaHe Aibi<br />
casas et terras, et vineas et illorum affrontac!ones.<br />
Et in Estol pecias IL <strong>de</strong> terras. Et !nt<br />
Egils casa I. cam orto et. terras cum morum<br />
aftrontactones. Et<br />
Et in villa Lubent<br />
ad ipsa Torr casa cum terras.<br />
casas cum terris. Et in viUa.<br />
,)<br />
j<br />
que vocant A daz casas, et terras et vineas.<br />
Et in Avida casa, et terras, et ntotcndinos. Et<br />
in Baridano ecclcsiam sancti Vincentit, et ca-<br />
:<<br />
t
CE COCUMENTOS. a6~<br />
MS, et terras et vineas et motenmno. M an<br />
Hiriti casas, et terras, et vineas. Et in Vilag<br />
casa cum orto et terras, et vineas. Et in Certoneda<br />
terras, et vineas cum illorum affrontaciones.<br />
Et in Garoxer casas et terras. Et in <strong>Pi</strong>no<br />
manso I. Et in vatte ConBuente in villa Segdaniano<br />
casas et vineas cum iitorum affrontaciones.<br />
Et in Arriano pecias tres <strong>de</strong> vineas. Et in<br />
~68 APÉSDtCE<br />
que dicnnt Lcnas ému suas décimas et ipsas<br />
taschas. Et in ipso die <strong>de</strong>diencionis supra dicte<br />
eoctesie <strong>de</strong>dit prefatus comes ipso maso <strong>de</strong> Moconc<br />
eum terras et vineas cmn .omnibus ad se<br />
pertinentibus et cum ipsis mctendinis. Et Er-<br />
Meniardis prcdicta comitissa <strong>de</strong>dit in Barmaso I.<br />
cum ortis tot'fis et vineis. Et BetMt'dus vicecomes<br />
In vftttc ConHuente in Segdanlaoo vinea<br />
1 et a)ins Bernardus vicecomes in Vinzano<br />
campo ï et orto 1 et Leapat-dus<br />
Ducranonse maso I. cum ot'tis ottatibas<br />
in valte<br />
terris<br />
et Ytneis. Et Guiit'edus in oomitatu Roselionense<br />
in Lmiano vinea Et BonifitiMarchiievita, que<br />
vocant Mitd, in~ipsa ia Otta) L, et ipsas<br />
vineas, qui ei a~venet'unt pcr parentorttm. Et<br />
Ermemirus cam M
DE UOCtfMENTO' ~C~<br />
0" />1.ille<br />
adtpuevtt pt'eotKts corum. ~t tacta sntcmnitcr<br />
<strong>de</strong>dicatione statut predictus ccuttes<br />
cnm nxore hac Siios ut tant dictum monasterium<br />
omni tetnpore mansisset iibet'um in tale<br />
paetu Kt ego Oliba cmn uxoro et filiis iam ncminntis,<br />
nec uth'B <strong>de</strong> nostra posterita nec <strong>de</strong><br />
ntia non habeamus ticcnciam nec habeant nxttere<br />
in oliqua insMoue monasterii parvo vel minitno<br />
Dt'o bene nec t)t'o mato. Set omni tempore<br />
Ksqnc in finem secH)! bis in anno abas qui<br />
huius Banctissime ecciesie regerit and unus <strong>de</strong><br />
suis obodientibm monochis persohat sinodos<br />
Domino Deo, et sanctae Mariae sedis Uriettensis,<br />
et indc accipiat xpismatam, et sit obediens episeopo,<br />
qui praeesse vi<strong>de</strong>tur absque uUo dubio.<br />
Et etatuit predictus episcopus, et iam dictus cornes<br />
una cum uxore et filiis iam nominatis et<br />
Seniofredus abbas cum atiis primariorum ordinibus,<br />
ut in !'is supra dictis iocis uhicufnqHe<br />
possi<strong>de</strong>nt, ant poMes
3~0<br />
APÉtfDME<br />
o'edtetis pt'edietis vero DOBsesionibus BOMessit<br />
vero poasesionibus pofsessis vel posei<strong>de</strong>ndis<br />
prefixum <strong>de</strong>cretum firmans ut forte<br />
si aliquis pervereus homo ex quatibet persona<br />
contra istam oonstitucionem venire temptaverit,<br />
ant resisteio votucrit, inferens mala abbati vêt<br />
)Donachis,vetrebu9 eorum, et ad iniuriam Dei<br />
et <strong>de</strong>spectum eius res eupM dicto monasterio traditas<br />
vel tra<strong>de</strong>ndas inquietare vel temerare presumpserit<br />
omnes matcdictiones et cominat!ones,<br />
que in vetei'i, et in novo teotamento contmentur,<br />
tn eum iaottentur. S! ~n! tc*~ ~nic<br />
precepto et <strong>de</strong>ofetorcsi~tere votueitt, Deus omt)ipoten<<br />
illi resistat in presenti eecuto, et in<br />
futuro et societur cum luda traditore Domino,<br />
et cumDatan et Abiron, qui viventes in internum<br />
<strong>de</strong>scen<strong>de</strong>runt, ita et ille qttisquis fuerit,<br />
nisi resipuerit, et ad dignam satisfactionem coram<br />
abbate vel monachis non venerit cumufnm<br />
eterne matedictionis damnatns incurrat. Qui vero<br />
huic constitutioni obediens fuerit et benivotus<br />
erga abbatem vel mnnachos extiterit, et adiutorinm<br />
'H's impén<strong>de</strong>rit Deus omnipotens retributor<br />
omnium bonorum <strong>de</strong>t IHis gratiam et benedictionem<br />
iargissimam<br />
=<br />
hic et in futuro et sit<br />
pat'ticcps in omnibus beneficiis et orationibus,<br />
vel oblationibus que ibi<strong>de</strong>m ad monachis vêt<br />
omnibus fi<strong>de</strong>libus Deo oblata fuerint. Ut autem<br />
comune <strong>de</strong>cretum seu constitutio firma et stabilis<br />
et inconvulsa permaneat, manu propria subter<br />
firmavit i<strong>de</strong>mepiscopus et abbates, vel om-<br />
nes primates qui adtuerunt, quorum<br />
t<br />
nomina<br />
s'dMRquenter insnrta sunt. Hacta est autem hec<br />
titulum ~ctis XI. Kats Decembris sub an-
DE COCUMENTOS. 27 l<br />
no<br />
-vWtttT XXVIIII. ~~n Tn..tm. T.t.)~!ft:):t,<br />
régie Lcutarit Ludoiet prolis.<br />
Santta sanete sedis UfgeHo pt'coftt, qui ista<br />
dote cot'i'obot'avi, et
Hy~<br />
APÉNMCE<br />
XXI.<br />
Co//tH!«~t'ointer Borrc//«M comitem, et ~~M epi-<br />
~CO~
DE COCUtfENTOS. 3f3 w~<br />
bus, terris vineis, motinis moUnariis, pmtie,<br />
pascuis, silvis garriciis nquis aquarum vie<br />
ductibus vel reductibuft, rochns potris eidis,<br />
et regressiis cuttum et eronum. Et a~t'ontat<br />
hec omnia a parte orientis in Monte rufo vci<br />
in Serra grosso et <strong>de</strong>scendit per ipsa<br />
T. t«8<br />
'serra <strong>de</strong><br />
Anustat, et pervenit usque ad Humen Scj;or. De<br />
parte meridie afrontat in alveo Ne{;or. De parte<br />
occiduo afrontat in ipM eet'ra <strong>de</strong> Hatiea et nscendit<br />
ad ipsa villa <strong>de</strong> Kostanias. De parte vcro<br />
circi afrontat in ipsa rota <strong>de</strong> Exkassi. Quantum<br />
infra istas afrontationes inclndunt sic comutamus<br />
vobis quantum ibi<strong>de</strong>m habemus sivc alo<strong>de</strong>,<br />
sive fevo sive Hsco vei per quaHcomqtte<br />
voce in omnia et in omnibus quantum ad predicta<br />
villa pertinent cnm fine& et termines et<br />
limites earum, et cum omni fundus possessionis<br />
earttm, tam rnsticHm quam urbanum totum<br />
ab integrum, sine ulla reservacione. Et in aHo<br />
loco in villa, quod dieunt EtaMO ipsa eecle.<br />
sia sancti Stefani cunt ipsa parrocbia, simul<br />
cum <strong>de</strong>cimis et primicii! et cum ipsas ecclesias<br />
suM'raganpas que ibi<strong>de</strong>m sunt, et cum om"<br />
ne~ ato<strong>de</strong>s eius<strong>de</strong>m ecclesiae pertinentibuff et<br />
cum vota et offerencia, quod Dci B<strong>de</strong>ies ibi offeruntur,<br />
et ctun fines, et termines. et omnes<br />
afrontacioMes eius<strong>de</strong>m ecclesie pertinentes to"<br />
tum ab integrum. Et in alio loco prope Humen<br />
Vateria comutanms vobis ipsa ecctcsia sancti<br />
Fructuosi et ipso alo<strong>de</strong>, et fevo quem babemus<br />
in Boxedta vei infra suas fines et qnem<br />
habemus in Salel<strong>las</strong>, et in suas fines i<strong>de</strong>st, terras,<br />
et vineas et kasales, et décimas,<br />
û<br />
et pM"
3~<br />
APÉNDtCE<br />
micias, et motinariis ortis ortatibns, arhoribus,<br />
pratis pnscxis oquis aquarma vie ductibus,<br />
et reductibus cxiis, etreg~essiis, cultum,<br />
et eremum. Et affrontât bce omnia tt parte<br />
orientis in ipsa se<strong>de</strong> Vico sancto Marie a parte<br />
moridie afrontat in Oumen Segot' a parte ncciduo<br />
afrontat in
CE<br />
'1_I.<br />
DOCUME!)TOS. 3~5<br />
ita
APÉNMCE<br />
3~6<br />
r- -– ~t- -A.):~t~ ~
DE DOCUMENTOS. a~y<br />
\te nostt'o int'e in vestro cemutamut, atque tradimns<br />
dominio, potcstatcm, sine ulla inquietndino<br />
et sine alla t'eset'vacione. Et ({niequid <strong>de</strong><br />
ipsa omnia superius BCt'ipta iacerc vctuot'itis~HheMm<br />
in Dei nomine abeatie potestaton. Quod<br />
si, nos comutatot'cs aut ulla sccuians potestas,<br />
dtabotiet superbiA tnttatfts aut uitnsquc homo,<br />
qui hao scriptma eomutacionis ioq'tictat'e, ont<br />
d~t'ttmpcre voluerit, non hoc vatcat ~todtcarc<br />
quod rcquh'tt sed hec omnia supctms inserta,<br />
quantum att co tempore !nmc)iot'ata fuerit, vobis<br />
aMtpartitjue vestt'e in dupto vohis componerc<br />
non morctur et hec so'iptnra comutationia<br />
a~8<br />
APt:NPtt:Ë<br />
XXH.<br />
~ec~~Mt e.ycoMMWtt'f~MHt'~ At~r~'c~, latum<br />
a Sallano ~t'~co~c !7r~fn~t < cow~M Cer-<br />
1 DEDOCUMËNTOS. 3~<br />
sentent!a epiacoporum quia a Domino con!at«<br />
est itUs potestas ligandi atqué s~tvcnd). Oh<br />
hoc igitur ego Salla indignus non mois meritis,<br />
sed nutu Dei epigcopus, tanta audita aanotOt'Mm<br />
patrum kanonum histttHta oxo conseneu<br />
et admtot'io domini Vivani Bniettinonens!~<br />
episcopi sen etiam domini Ainierici episcopi,<br />
cum ~nnonicnrum et Meerdotum nMttmtnn,<br />
nocnot) et abbatibus vel tnotMch'~t'Mmot~'s~ia,<br />
accensi flamma Spiritus Sancti excomunicamus<br />
aii~üi: ~!Hn~n:t:~ ~~nC::l ~l:ccF::tttm C~d~ü:c:<br />
sis vel BcrchitanoMis ad Patrem, et Fitium,<br />
et Spiritunr ~attctnrn et omnes ccclesias, qui<br />
in predictos eomitatos sunt, tain précipitas,
a8o APÉNOÏCE<br />
t~ –tA~-t-~ ~t–t<br />
iegt et fures sieut luda protUtor hos tates<br />
presumptorps et ecetesHs sancto Marie raptores,<br />
vel suarum facuttatum otienat~res e&ceptus<br />
ipsa comitissa cum filios sues nos supradicti<br />
Salla presut, et Vivas grat!& Dei cpiscopus,<br />
et Aimerions episcopus, cum ~aoonicorum,<br />
et sacentotum nfstt'orutn sive cum ahbatU)M'<br />
vêt suffragia monachorum exootnKnicamus eos<br />
ad Paticm et FtUum et Sph'ttum Sanctum,<br />
et per omnes ordines angctni'ttm et arcangelorum,<br />
et omnes virtutes cetot'um siv
DE DOCUMENT09. a8l<br />
XXIII.<br />
JFt'fM
a8a APKsntCt~<br />
stente sed aemper cum bturniHtate hac
DE DOCCHENT08. 3&3<br />
seribentibus. Sanctam Itaqae individuam Trinitatem,<br />
~8~<br />
APJÈNDtCË<br />
Ahnericus episcopus ccclesie Ripacnrxensis hanc<br />
coMtitutioncm coBttrmav!, atque '}' eubsonpsi.<br />
XXÎV.<br />
~'rt/ro! venditionis factae CM' M'MCOM~t'M~e,<br />
«M~Mefilio MM/o ~MeMgw«/c e/~co~o t/rgellensi<br />
anno Mll. (V. pag. tag.)<br />
Ex
CEDOCUMEttTOS.<br />
a85<br />
eonptara vinditionis vonet'it ad infnntpenduM,<br />
non hoc valeat vindicare sed predicta omnia in<br />
duplo otMnponat, et in antea ista scriptura vit)*<br />
dicionis semper maneat in
a86 APKNDtCB<br />
arl. ad. itto ietn '~rmnnn~mln<br />
Ermengnado<br />
fbin filin 'R~nAI.t1n Bernardo IP'- et vaul vestitiione<br />
nd itinm faeMm. Et <strong>de</strong> !sta wa io antea<br />
ego Ertttctfgau<strong>de</strong> comité supra seripto non <strong>de</strong>ccht'e<br />
isto K
NE DOCUMËKTOS. 28~<br />
votucrint et donaverint ipsas peesas aut pessatas,<br />
aut ipso pigdo supra so iptus. Et ego E<<br />
tnengando comite supra scripto non faciani nu)'httn<br />
d'stnrbio ad ipso E~mengau<strong>de</strong> <strong>de</strong>nco supta<br />
scripto <strong>de</strong> ipso sua ordinacione <strong>de</strong> ipso cpiscopato<br />
<strong>de</strong>!tJt'getto Mqne nuHunt mninm ing~nimn,<br />
nec ego nec nxth)~ omines nec nuttas femi-<br />
!)as per m
a88 APÉNMCE<br />
XXVÏ.<br />
F
M DOCUMENTA.<br />
a8
3~0<br />
APËNDICE<br />
xu
Mt!BOCUMKNTUt!. ~Qt1<br />
XXVÏI.<br />
~cM con$ecM
3()3<br />
APÉNMCE<br />
nicionis (c~t'ftM") stgnthcanda prnnenctahter,<br />
fnto urbea qne gptttitiu'n tcmporibus<br />
abebant<br />
idoiicote (lamines, nnnc guberncnt Ctn'istieote<br />
presutcs. Cum ergo pastorctn contigcft subrocandum<br />
post adctamattonem et vo
DE DOCUttENTOS.<br />
S~S<br />
11' 11.<br />
utpote cuoabuua et mtet rudimentis Mtnma<br />
eum ctencuca M studiis tittci'attbus eruditum,<br />
nob!tern, ertodoxum, hum!tem, mo<strong>de</strong>stMm, ospitatem,<br />
karttathum, castum misericur<strong>de</strong>m, et<br />
iuxta Apostolum atmis divints <strong>de</strong>centissime -no<br />
pteniter atlornatum. Hnnc ergo Bon'eHam ego<br />
Ermeogauttus pt'ctatus episcopus nnS eum eeht<br />
cter!corum aime Marie sedis iam dtcte et cum<br />
consensu domno Wiiiehao incato comite. odctamarnus<br />
eum et advocamus sub tuicione vel<br />
dn~<br />
APÉNDICE<br />
paatoremconstttuimo~ sub dom!natui atme Mat'ie<br />
sedis Orgellensis, et domno Ermengaxdo<br />
episcopo, vel sMccKMOt'Mcins. Aetascfdoiahnius<br />
tNdaginis a eorpot'fo tM~cacione Verbi Di-<br />
TiBt anno millessimo XVII era n)it)
ono<br />
HEOOCUMEKTOX.<br />
A<br />
<strong>de</strong> Bonehahcnte Ôtitendo et fratre<br />
2()5<br />
suo<br />
Satttio; etOtone <strong>de</strong> Rubione eum filio suo Mirono<br />
,'et Mh'ono ctetico &e
3{)6<br />
APÉNDtCE<br />
tnm est qnod contra ordines legum neta cst, quia<br />
non pottut !uste fieri nisi prius c~ntUtionibtn<br />
aeditis,pet'qt)a&)psitastMtest!moniumt'eddidissent;quoniamtex<br />
ita dicit: ~f~t)j'c
CE DOCUMENTOS.<br />
297<br />
les terminos. Et in<strong>de</strong>x supra nominatus ad nihitum<br />
proMCcreadiudicavit supra dictam soriptut-ant<br />
a Guiietmo ostensam; quoniam lex quae continetur<br />
tibro 11, titulo t, cap. XXX. ita edocet Nonm
2()8<br />
APMKMCE<br />
«M~ftMMfMKt'K~t'C~OrO&Of«M~HWM ~bff~.t~ ~«
DEPOCUMENTOS.<br />
3()()<br />
.1.~A"T~A~U! --IL .11 .t.<br />
praedictum Lann ubi in duobus tnpidibns duae<br />
cruccs termini <strong>de</strong>signatae sunt et vadit pcr ipsam<br />
AoU~Mam usque in ipsam scn'am, ubi in<br />
una rupe crux termini signata est et sic pervadtt<br />
usque in ipsam villam subteriorem quam<br />
dicunt Prinnonosam. De parte meridiei ascendit<br />
in ipsa GuanUit <strong>de</strong> Sadaone, et vadit usque in<br />
Humen Cet'variam. De occiduo in atyenm Sigeris,<br />
tn Leritam et Batagaium usque in castrum<br />
qnod dicitur Curvutaus. De parte vero circii in<br />
:pM SpuuJ.t, t~utte fti~ inter Sananglam, et Cessonam<br />
et <strong>de</strong>scendit in ipso termine quod est<br />
inter Pa)aeio)Mm et Guarda sive Mua, et <strong>de</strong>scendit<br />
per medium vallis Datadn MSfjuein ipsam<br />
fossam cotnitatem. Actum est h
300 APÉNDtCt.<br />
XXIX.<br />
/«
HE DOCt'~EKTOS. 3oi<br />
attare sittt): est in atrium sancti Pétri apoRtoti,<br />
intus in se<strong>de</strong> Vicco, supra cuius McroMncto altario<br />
et ara pnsita ub! bas condicinncs manus<br />
nostras tencntMs et iurando contangimus.
302 APÉNOtCE<br />
nioft'ed sacrtcttsto,et Gun<strong>de</strong>bcfto sacer. Et<br />
Htandavit tpsum suum alo<strong>de</strong>m <strong>de</strong> Gio'antûs, post<br />
obttmn Seniot'red, oituut cnm stmntalo<strong>de</strong>m, quem<br />
abebat m ipsa vaUc <strong>de</strong> An et ipsum alodcm,<br />
que dicunt \'iha ~mint cmn ipsutn ato<strong>de</strong>m,<br />
quem abobat in Safdma et cmnps sucs a)odcs,<br />
qaefa abebat in valles que Jicunt Riopullo, simul<br />
cum ipso Htanso qucm abebat in Podfc-<br />
DE MCtJMENTOS. 3u3<br />
ttta donr'ni Saitani episcopi, et sua, et genitot'cs<br />
tMos !n ça vidct!cct rncione ut teneat ipse<br />
custus alrnae Mafias virginis pt'efntns ato<strong>de</strong>s, et<br />
donct per unutnquemquc annuni oleum ait xrisnm<br />
conHcipndum, et oieum ad sanctos attat-ios<br />
intuminandos qui ini
3o~<br />
AP~OtCE<br />
tario sedis missam cetcbriter canendus erit, dicatur<br />
missa pro anima domni Sallani prcM)i,<br />
et sua Dells
))H DOCUMEt
3o6 APKNt))CE<br />
secundum votuntatcm ith~ coliditoris est factus<br />
et edih)$. Et ea quae MtMtts, rectc et veraciter<br />
testiScamus atque iuramus pcr super nni)mm iuratnentum<br />
itt Domino. Latae condicionis HL Nonas<br />
Deeetnbt'ts, anno V. regni Enricho fegc. ==<br />
Rath'edus sacer -{'. ==Petrus levita. == Raimuodus<br />
levita subscribo. == Guadatd sacer. ==Isat'MMSsacer<br />
$Mb
DE DOCUMENT08.<br />
3o*71<br />
_a,c__<br />
bonus, paterpatnao atque patronna, nobiii)! nascendo,<br />
puicher corpore pulchrior ~<strong>de</strong> inter<br />
fitios Dei computabatur. Quam fetix Urgellensis<br />
patriac locus, ubi electro purior anro cltarior,<br />
talis ac tantus creditur ineMe theMnrM~. Gau<strong>de</strong>nt<br />
Urgellus, gau<strong>de</strong>atUfgoHonsis populus, inetotur<br />
elorus tanti pon<strong>de</strong>ns sibt creditum menusse taientum.<br />
Exultet inquani Urgellus quae patrocinio<br />
tanti coofeMOt'is atque pontificis virtutibus<br />
muminatur. Qui contra sacnfegos acient diri~<br />
gens propter déçut ecctestac conset't'andumt<br />
cuius ipse pontificalem cathedrim<br />
susceperat, saep!ns<br />
iniariam non tardabat ulcisci sed tamen<br />
spiritualibns potius eohfissus in annis nvidos terronorum<br />
excessus coartans ab illecebris iust)tiae<br />
sua<strong>de</strong>ns havenis ecctes!ae praedones quosdam<br />
directum vertebatur aclitas, et quos non poterat<br />
inter cru<strong>de</strong>tes indomitosque et sceleris publici<br />
magistros, Ot'tbodoxac legis anctot-!tate post trinam<br />
cont6stat{onem reputabat. Iste vir Dei adversa<br />
quodammudo snstincbat, nam sub sui cuinsdam<br />
principis dominatu mutta perpessus est<br />
in episcopatu. Atiquoties enim nb ccclesia, ça.<br />
ius erat pontifex, eius<strong>de</strong>m<br />
principis eum festinatione<br />
promotus atiquotiens ab ccctesiast!cis<br />
promptuartis privatas aHquottea eftciebatur a))B-'<br />
nus. Tanto amote sanctus praesul EMnengaudu<<br />
sibi comissam diligebat ecclesiam, ut dcfeM<strong>de</strong>ndo,<br />
honorificando animam suam habuet'M o~to,<br />
quo eo melius inveniret teste YRntate, in caeto.<br />
Frequenter namque ferens corporis damna,<br />
ut Inter quaedam diutine <strong>de</strong>tinehatur et'eastxta,<br />
captus insid!~ ex improviso pro ecolesia. Quam
3c8 AP&KDtCE<br />
iehï regis cap~stM at'mtgcr, cuius vtctorm sempererat<br />
in Cht'tstc. Un<strong>de</strong> in caclesti ftvo inter<br />
heroum caettbes pngMns adscriptus patmam<br />
gtoriae, et lauream vitae ytefenuis posei<strong>de</strong>t. Ad<br />
eum quasi ad fotttem vivum Ufgoitensis populi<br />
eatcrva, sitiens snlutis consilia, unanimiter coneurrebat,<br />
et (lune conveniebat, et optabat promerebatur.<br />
Dm'ima quippe beati praesutis Ermengaudt<br />
dignis nMt'ibussttppctunt, quae si enitcteasfifmus<br />
et omnia sct'iberentur fct'tasis inctedibUia<br />
cre<strong>de</strong>rentur. E quibua unum admiratione<br />
dignum stupcndoM est miraculum, quod praesentibus<br />
idoneis viris, quorum relatione est cognitum,<br />
gesissc non diSditm'. FhtviMs quidam,<br />
cui nomen est Sicoris qui a <strong>Pi</strong>reneis iugis non<br />
Jonge a hasilica gtonosae Matris virginis <strong>de</strong>Ouit,<br />
et mcadroso <strong>de</strong>cureu ab atveo oberrans in funda<br />
ecclesiao eo tempore amp)i(!cabatur. Quod confesor<br />
Dei et pius pontifes Ermengaudus intuens,<br />
tristi etagitabattu' languore et quoniam<br />
atio nutto poterat aquam <strong>de</strong>rivare labore iUico<br />
qtnbusdam accersitis ex clero se in oratione<br />
dédit humi prostratus <strong>de</strong>precatus Christum ut<br />
a praediia ~x'gittis matris fluminis averteret impetum.<br />
Nec cessât humo tenens artubus difusus,<br />
vn)t(t prostrato conqnicscens publico ftexn sanctus<br />
antistes sibi sistere praecibus atque pectus<br />
sa"ctMm tun<strong>de</strong>t-e et rigando genas ma<strong>de</strong>scere<br />
lacrimis ccctesiae fnndcns, ut dominats exsiccaret<br />
ab undis. Car, inquit episcopus sanctus,<br />
ut ser-<br />
o latex au<strong>de</strong>s hoc agere saM-Ueginm,<br />
vando tK! cursus taedium, diluas ccctcsiac predium?<br />
Des!ne eia ab hoc crimine temerator,
DE DOCU!tENT09. 3og<br />
divino te nontttte nomme contestor. contestor, meis ntonlt!s monius <strong>de</strong>
3t0 APÉNDtCE<br />
temporis n!s{ per scoputo!), et per praerupta<br />
hominum nbot'at incessus pecomn) vero nttUatenus<br />
repet'iebatur tt'ansitus. Ad honc siqui<strong>de</strong>m<br />
iocunt ptaetibatue athicta ven!~t)~artificibus pt'a~missis,<br />
caepit ipsc manibus pi'opt'ii< opet'ando<br />
pontem coostruere et quid cetert agere <strong>de</strong>bet'pnt,<br />
suo t'cvofcndo ingenio dispouere. Cernens<br />
autem hmnnni genetis conditor snum pastorem<br />
bonum opus cxct'cfre, oye pontem ad ethereat<br />
Mp~ic iH *c!h:e ucmtMtMt" p,:huo pttCptt"<br />
rnt'e n«tens mum MMtndanodiutiMScontet'i ia-<<br />
bot'f sed immat'cesBibiiis stematis gtot'iam t'ocapeMre<br />
quatenus in caelis martifum ft'ueretttr<br />
collegio corpus in terris hocce pet'misit <strong>de</strong>corari<br />
martyfio. Se<strong>de</strong>ns etonim vit' Dei super trabem<br />
<strong>de</strong>super lapidum struern posttant, dum proptiis<br />
operaretur minibus, dcoMtun co
DR DOCUMENTOS. 3tï<br />
tans <strong>de</strong><strong>de</strong>cus fore ecctesiac si tam praetiosa pn'sutunt<br />
gemma occuttarctur in tatchris ptet'oBque<br />
per visionem attoqmtm', quatenus a priori husto<br />
cfoxuB in <strong>de</strong>~tot'um ccctesiae sinum transfefrehn'.<br />
Tan<strong>de</strong>m (Uvma' iMpit'antc gratia siccitas<br />
!))g)'t)!t pt'aen!mia in tantmn ut<br />
pecora nec Yt-'<br />
rijes hetbas invenh'ettt pef pasf~ua nec sat
3t3 APÉKOtCE<br />
hititer<br />
tantus<br />
occnMverat occupaverat: inauttentibus inquttentibus omn!hM ommbus 1un<strong>de</strong><br />
odor cgt'e<strong>de</strong>t'etut', COQolU'I'cntibu!Icunct!<<br />
ad ccctpstan~venerunt. Quid. p.tot'a? tune caclum<br />
cct)!!piuifb!ttm' sprettissitamn, se
DE DOCUM6NTOS.<br />
~MMtM.<br />
Eterna cac!i gloria<br />
Et-ntengnndum gtoriRoat,<br />
VttaeCHmstnsigniit<br />
Choms noster mngniCcat.<br />
Sotutis M)n gemilibus,<br />
EthuittavittctedHs,<br />
LnctStS *Ks!t t,n:M !su.t!:hxs,<br />
Fruena sanctorum gandiis.<br />
Vergente m"ndi veapere<br />
EfmengaudMt cmicnit,<br />
Qucm sot ortM in sy<strong>de</strong>re<br />
Cht'istna in luce posuit.<br />
HoBtem repel<strong>las</strong> iongius,<br />
Cht'istt confesser inctite,<br />
Donttfnquc pacis gratins<br />
Des in hoc muntli tramite.<br />
Extingue flammas titium,<br />
Ff)t'
3t/{<br />
APKfmcE<br />
eschortSipracsta ittum ducorasti virtHtibto, quacsmnus, tta eo tttftcutsaM'ts<br />
au~t'ngante nos<br />
itiuan dccol'asti 1-ittutibtis ita eo 8uft'rasante nos<br />
a pcccatornm nostromm exuns s'~dihus. Per<br />
Dommum. /'( f/
BE DOCUMENTOS. 3t5<br />
)~. 5. Praefuit Urgelli populonulloqnc rebettn<br />
tara sacerdotia tenait pariter ordine votis. Nutfitor<br />
cteri silet et <strong>de</strong>fensor veri. ïura.- /ft 2.0<br />
?)
3t6 ~N~!CB<br />
bot&nt Hotam hanc xanc :hont(t :MOtno<br />
yocavit Mt'roe sucs<br />
fïmttnm onmaMtperegfe n~réfpc nt'o~f!
DEDOCPMEXTOS. 3t~<br />
ecctcsin. Ermengau<strong>de</strong> tui iuneftS ohscqutf).<br />
Quod si <strong>de</strong>dit obiturn çabuio invidia. Te soscepit<br />
martyrtim sptcndida victoria. Qoamtis nnim<br />
etadius non pcffodtt viscera. Patmam tamen<br />
iMattvris non amisit anin)a. Ut nos c''g" facias<br />
fmi caet! pntt'ia. Lattdc tua resortat vitgini!! hacc<br />
attia. jf~. Te Deum. /? 7
3t8 AfÉNDtCE<br />
Mores, et actus dirige<br />
Ad te pie ctamantium,<br />
Chriete, re<strong>de</strong>mptor omnium.<br />
Ad te sotum confugimus,<br />
Quem peccatis oNendimus:<br />
A<strong>de</strong>ia pareendo cactitns<br />
Nuno sancto nobis Spintaa.<br />
Sit ian~ jfatr!, et proprio<br />
Eius eterno Fitto,<br />
Simul cum Sancto Fteminc,<br />
d&Am ttL* Dumtue. ÀmeUt<br />
~t Evangelio
BE DOCtJMEKTOS. 3t()<br />
pracsut!< corpus in fefehmn imposito ad praelibatam<br />
se<strong>de</strong>m insigniter attutere< ~ec~. a. Et ibi<br />
inter fot'e* ccctcftiae genitrieis levo in iaterc divali<br />
Industrie nimio cum fahstn sepe)!efe. Vittutes<br />
qui<strong>de</strong>m per eius tnei'ita
320 APÉNMCE<br />
comprehensa, in tantnrn quod pe<strong>de</strong>s et crum a<br />
natibus non vatebat disiungcrc neque manum<br />
<strong>de</strong>xteram aptat'e. Ad ubi ad eius cxequias adducta<br />
iitufupt'aecibus ccpit putsat-e, integra usa est<br />
sospitate. ~fc~. a. Rusticus quidam, cuius ocnlorum<br />
acion futva catigo obtexerat, ad hums<br />
sancti misericordiam veniens, hucutam quam ci<br />
prcsontavptat addttcebat. .
nR DOCUMENTOS. 331<br />
luminis .I:l,i.a .s~.n.f<br />
iibebtt tt'ansferri (~uo ea quae sticeinte<br />
intcxta sunt, et non possunt ad pifnum concipi.<br />
Zfc
332 APÉNDtCE<br />
fati in locum que dicunt Sigberta, in terminio<br />
dcForneHetos.tet infratet'tninio <strong>de</strong>Rpgacs,<br />
vel <strong>de</strong> Yovad et advenit mihi per tlonaoione<br />
<strong>de</strong> fratri meo Bermundo, qui fuit condatn, sive<br />
per quatesque voces. Et aitrontat ipsa terra, cutta<br />
vel et'enta <strong>de</strong> parte orientis in medio a)veo<br />
Numino Onnar, sivc in terra <strong>de</strong> Vatcriano presl)iter<br />
<strong>de</strong> meridie in terra <strong>de</strong> Villat et <strong>de</strong> Valeriano<br />
vêt suos ere<strong>de</strong>s, sive sancti Feiicis <strong>de</strong><br />
oceiduo in ipsa via qui pergit ad Cet unda, vct<br />
«bique sive in alo<strong>de</strong> <strong>de</strong>
DE DOCUMENTOS. 3a3<br />
notred <strong>de</strong> Catdbna. ==Sig-{'nHm Guitard <strong>de</strong> Colonico.<br />
=-= Sig-num Guitiel Mu'. == Rt)iMnndtt9<br />
Foico vieeccmes. == Raimuodns levita qui ista<br />
carta donaciono scripsi cum littoms fusas in<br />
verso Il. vel V ~t superpositas in verso IHL<br />
vel Xt, die auno quo supra.<br />
xxxm.<br />
/«~c«M
3a~<br />
APÉNCtCE<br />
ndsertor
DE UOCUMENTOS. 3x5<br />
surum. !dcirco in Dei nomine ego Constantia ccmitissa<br />
recognoseo me eimotque exvacuo in vestrorum<br />
indicio <strong>de</strong> vos supra nominati praesules,<br />
sive caetet'is pt'acdictis, <strong>de</strong> ecctesia sanctao Eugenioe,<br />
cum <strong>de</strong>cimis et primiciis suis CMtaecctcstis<br />
sibi subtectis, qui est in comitatu Orgetio<br />
in viita vocitata Torre. A
3a6 APÉNMCE<br />
vol exvacMt!onem rogavi scriberc et testes trodidi<br />
ad rohorandnm. == EnhaUns episcopos '{'.se:<br />
'j- Arnutfus gratid Dei episcopus (j!?o~K~). :=:<br />
Sunidritts (AMf'or/M!)architevita SS. = Miro sacerdos<br />
St!. == '{'Radotfoarit sacertlos SS. ==Guitlermus<br />
archilevita. == S!g'{-nt)m Dntmai! vicescomes.<br />
== S!{;'{-numGui)terrn! Ramon. ==! Sij;'{.num<br />
Cuifred Oitentar. == Sigt-num ïo~bert. ==Si<strong>de</strong>ia<br />
pt'aesbyter monaclti, qui hanc exvncuationenx'o-<br />
~atus )!cribs!t, et et)bscrips!t, enrn litteris dampnatis<br />
Viiil. m AliU. verso die et anno quod<br />
supra.<br />
XXXIV.<br />
yM~:
DE ttOCUMENTO! 3a~<br />
chinonae. In primis Etmcsiadis comitissa et<br />
Raitnundus archidiaconus Gerun<strong>de</strong>nsis et Witieimus<br />
abbas saocH Vincentit Cat'donensis et<br />
Adatbertus SeniutC et BoniHHna <strong>de</strong> Fatct. Et<br />
<strong>de</strong> comitatu Ut'geUensi domnus Arnallus Mit'otus<br />
et Erimannus M)t'oo!e, et Senioft'cdue sacrista<br />
et Aureotus clericus. Nos vero predicti<br />
testes vel eiemosinar!! publicamus extremam voluntatem<br />
iam dicti <strong>de</strong>funeti ErIbaHo episcopo,<br />
eicut sumus edocti quidam ex nobis ab ipso<br />
conditore et reliqui ab ipso testamento, quoram<br />
pturimis testibus subtcrius adnotatis, sive<br />
in presencia <strong>de</strong> ïocbet't sacer, et Martino sacrista,<br />
et Sttniario Donuç et Bernardo lobanne,<br />
et Willelmo Galin. Et insuper proforimus testes<br />
pt'esenciates. istis. legaliter proferre<br />
testimonimn quod ita in veritate pet'manct. Quod<br />
ita vermn est, sicntaa nobis oi'd!natmn vel tianslatum<br />
est <strong>de</strong> iam dicto testamento in as prescncialcs<br />
condiciones sacramentotum. I<strong>de</strong>irco nos<br />
testes, i<strong>de</strong>st, At'natdus Mirone baid)c et ctcmosinari,<br />
et Bonifilius <strong>de</strong> Fatcs et Onofredus<br />
Daeb, et Witetmus abbas et Borrellus sco<strong>las</strong>ticus,<br />
atque exaratore <strong>de</strong> ipso testamento,<br />
uuaspt'oferttntiam dicti testes ctcmosinat' simul<br />
cum iam dicto Arnallo ba;dtc vel etemosinari,<br />
iuramus per Deutn vivum et verum, quem<br />
!n Trinitate veraciter colimns, vcl adoramus, su-<br />
per aHare sancti Petri in Cataph quia pt'esentialiter<br />
Ytdunus, et audivimus, (juando pracfatus<br />
Et-ibaHns episcopus corundam ex nobis vi<strong>de</strong>ntibus,<br />
ordinavit, vel tmunxit in sua iMcototnitate,<br />
toqueta plena et memoria integnt, ut si
3a8 APKNDÏCE<br />
quoeunottc quoeunqtto modo mors illi a~ven!<br />
modo mors<br />
tjuam alium testamentum<br />
illi advenisset, ante-<br />
fecisset nt licitum<br />
fuisset predtctit suis etctnosinariis omnia sua distribuere,<br />
qttonadmodum in sua testamento insertum<br />
vel constitntum invenpt'int. Et ego Bon!(!lius<br />
<strong>de</strong> Falcs, et Onoft'edns Dach, et Wileimtts<br />
abbas, testificamMs per super adnixum Meramen-'<br />
tton quia vidimns ei post peractum testamentum<br />
contaMdat'e et euetor~are ipsum testamentum. !n<br />
primis iussit dare scdis Ut'(;c«enst eecie.-iMebeatae<br />
et gloriosnc virginis Mariae scu eius canonicac,<br />
atodium <strong>de</strong> Tenes, cnm fiseo et parrochia<br />
ipsa et cmn omnibus sibi pe) tinentibus.<br />
Et si qnis <strong>de</strong> proximis suis vohtent tollere, aut<br />
tuierit, aut toit! mandaverit, ant qnocumque modo<br />
contradixerit, per quod faciat pet'dcfe, cmfin<strong>de</strong>t<br />
in duptum prcdtctao sedi et canonice
DE BOCUMENTOS.<br />
33g<br />
d! ceterisquc obiationibns: etatodiumPratiNarboncnMS,quod<br />
ftnt Aœah'ic!, <strong>de</strong> post mot'temEmtti.<br />
Et monasteriuin sancti Benedxitiapud Baias<br />
atodiatn <strong>de</strong> Calcina post mot'tcnt Erat)). Caenobio<br />
etiam sanctae Alariae Rivipollentis vineas, quas<br />
Bretnundus frater eius t'etiqnid ci per 6Mt
33o APHNOtCË<br />
~)- -t.<br />
vino et tonnis et cttbis atque ovibus et cum<br />
omnibus quacqMe inventa iuoiittt, tatn in pt'edic"<br />
tis locis quam !n omni episcopatu sanctae Mariac,<br />
excepte hoc quod nomioatim atimt precepit,<br />
totum distribui iussit canonicae sanctae Mariae<br />
sedis Vici episcopfttus sui. Et cnHeye, quas<br />
habebat in Sanauia seu in predicta se
DR BOCUMKNTOS. 33)<br />
tnul eumcastris, et parochiis, e~ceptohocqttod<br />
supra testatum est, et excepto hoc quo<strong>de</strong>uktus<br />
hic testatum est, et excepto episcopntum, quem<br />
tenehat, et excepte archtdiaconatm sedis Gerun*<br />
dae et excepte caah'o Catonico cum cius castettanin,<br />
ex toto dirnisit Raimundo f)ah!s sui Futchonis<br />
filio. Qnem cmn sno honore in potestatem<br />
Do! et sanctorum emB et in baiulia.<br />
Arnalli Mironis iussit remanerc. Altero autem<br />
filio ft'att'is sui Fnlchonis (
33a APÉK~CE<br />
DH DOCUMENTOS. 333<br />
tor, vct e:U!) duotor, ad etbt-ea Mgna exhttiun<br />
tencbris atHoeem ndaumsit, et intec ag'nina sanctot'unt<br />
suitccpit, cciiket sio~t a qaibusd.tm aKditttta<br />
est t-cyct'tentihus in mensc JeniqHti Decomht'io,<br />
vi~ticet Vî. inri~ XU!I. dio prece<strong>de</strong>nte<br />
K{))L-)x)!))mntann~rinM. == Gif~-eth~ iu<strong>de</strong>x.<br />
===Littoc istae contUtit~nes Ka)cH
334<br />
AMNOtCK<br />
t'oa sumus Domino Dec et sanctae Marine matris<br />
eius, et canonicae eitts génitrice. Pro hac<br />
causa quia ego Bernardua fui inpeditus in causa<br />
hon~icidae ht treguam Donuni et pro hac culpa<br />
secundttm canonicae regnho a proprio meo<br />
episcopo fui <strong>de</strong>putatu: in ejniio. Et quia ego<br />
Bernat'
DR DOCUMENTOS. 335<br />
rum <strong>de</strong> occidtto in terra et in yinca <strong>de</strong> uo$ donatores<br />
a parte vcfo circi io tittea <strong>de</strong> Mit' Scniot;etatian)odiatadcparteutienti)ttMtet'M<br />
et {n v!nca <strong>de</strong> nos donatcyes, <strong>de</strong> mericlie m têt.<br />
ra et in vitica <strong>de</strong> nos donatores <strong>de</strong> occidno in<br />
terra et ut vinca <strong>de</strong> nos donatorca a parte TCt'o<br />
circi in ipso torrent. Quantum int'nt ixtas afron.<br />
tacioues inctudunt, et isti termini aatbiMnt, sie<br />
donamus Domino Deo et sanctae Mariae pt'opter<br />
hoe qnod supei'!us scriptum est cum exiis<br />
"eg"?: px:'t:si, et cai. manhes~utn.
336<br />
APKNBtCE<br />
XXXVI.<br />
Convenientia
DE DOCUMENTOS.<br />
33~<br />
a_ 1- 1.<br />
tenninos, per fevo, in tali modo nt Erimao<br />
acolpiat<br />
T.X.. M<br />
eum per NtaoMvicccomitis satva ~<strong>de</strong>ittato<br />
<strong>de</strong> predtcto cpiscopo ) et simftitet- faciant<br />
atn kastellani quas cpiscopus ibi niiserit: et donet<br />
episcopus ad predictum Reimuodunt dominicatura<br />
<strong>de</strong> terris et vineis infra tefnnnos <strong>de</strong> predicto<br />
tastfo ad ~usimentma <strong>de</strong> predicto episcor<br />
po, et donet ei ib! duos oMmos omines cmn<br />
iHorum <strong>de</strong>cimis sive eeryiciis excepto ipso ser-<br />
Ticio quod <strong>de</strong>bcnt iaoere ad Eriman. Et convcnit<br />
pi'cdictus epis~np": pyedictH, «t:ct:omttem,<br />
ut donet ei ipaa parroclita <strong>de</strong> Tu~cn simul<br />
cum ipsa parrochia <strong>de</strong> MugRotto, et ipso<br />
tcvo, qui est in ipsa parrochia do Tuxen sicut<br />
Ermcngaudus cpiscopus <strong>de</strong>dit eum ad Bermudo<br />
vicecomite. Et hoc faciat pred!ctm cpiscopus <strong>de</strong><br />
supra dictas ecciesus et <strong>de</strong> supra dicte fevo<br />
<strong>de</strong> Tuxen usque ad Pascha Domini primum veniente.<br />
Et si non potest hoc facere usque ad<br />
Pascha Dûmini, faciat hoc usque ad festa sancti<br />
Mtchaetis, qui erit post ista prima Pascha et<br />
etHcn<strong>de</strong>t ipsa expleta, qui orient <strong>de</strong> ipsas parrochias,<br />
et <strong>de</strong> ipso fevo <strong>de</strong> Pascha in antea usque<br />
ad festa sancti Michaetis. Et si supra scriptas<br />
ecclesias usque ad predictos tcrminos non potest<br />
<strong>de</strong>iibet'are sine enganno, donet alias pan'oc))!as,<br />
et atio fevo, out aliam terram, ad predicto vicecomitem,<br />
qui minus illi non valeat ad illos terminos<br />
supra scriptes. Et ipsa emenda minus non<br />
vatcat et faciat eam <strong>de</strong> ipsa se<strong>de</strong> <strong>de</strong> sancta Maria<br />
usque ad Sanauga et aud <strong>de</strong> Segt'e usquc ad<br />
coUo <strong>de</strong> Monte maiot'e. Et hoc iaeittt predictus<br />
episcopus sine enganno <strong>de</strong> predicto vicceoNtite.
338 AfEND!Ct5<br />
Et convenit predictus Rctmundm vtcecontcs ad<br />
predtctntn eptsoopum ut
M DpCKMENTOS. 33
3/{o<br />
APÉKDïCE<br />
Haec sant nomina. ostaticomm, quas vicecomes<br />
et mater eius mtsentnt in potestatem <strong>de</strong> predieto<br />
episcopo Bernardus abba BorfeHHS BoniC"<br />
lio, At'naHu< frater eius, Onofredus Dachontf,<br />
Mit'o filio ems Guiteimo~ Mironi Berengarius<br />
Ermerniri<br />
Cuitat'di,<br />
Ermemirm pater<br />
Bremon Seniofredi.<br />
eius Rotlandue<br />
'==Haec suot nomina<br />
ostaticorum quas eptscopns miBtt in potestate<br />
<strong>de</strong> pt'edicto vicecomite et mater eius vieecomitissa:<br />
Datmax ÏMmo, Re
INDICE<br />
DE LAS COSASMAS NOTABLES.<br />
.Aba<strong>de</strong>t e!maMaeo
34~<br />
f~DÏCE<br />
Tt~t~-––<br />
Battarga<br />
t..–J!j!–t<br />
lugar: <strong>de</strong>dicaelon <strong>de</strong> eo igietia. 7!.<br />
Batatta <strong>de</strong> Côrdoba: en tpoea. !:5 oig.<br />
Beato, abad
))E LAS f:OSAS MAS KO'fABI-ES. 343<br />
Ciudad, tngar asi HaMfado:<strong>de</strong>dicaciou<strong>de</strong> M igtwa. 104.<br />
C6dice<strong>de</strong>oiit)enet.5.<br />
C~dicee vatiot. 12 t3 5~ a:6 935 aSy.<br />
Codinet (S. Clemente <strong>de</strong>), txonasteno: reanido al <strong>de</strong><br />
Tfeepontt.fX).<br />
ConcHiotitotianStmareoe eanonee aun to'obiepee.MO<br />
llamados a et)oe. 8.<br />
'––––– noticia <strong>de</strong> varios T~odanoa. t~ 15<br />
!6-!7-!8.-<strong>de</strong> Mnda 5z~ 6 &46. do Valencia<br />
646. !4. <strong>de</strong> ZeragOïa 5ga. !&. <strong>de</strong> Barcelona<br />
&()(). ibid.-<strong>de</strong> Narbona~SS. sa.-<strong>de</strong> FrtONi 7')). z3.<strong>de</strong><br />
Ratisbona 79~. iMd, <strong>de</strong> Francfort ~
3~<br />
{tfMCB<br />
nomma* para Io< anttgno*. St.<br />
Coropucopo~qu~eran.t~i.<br />
Cronotdgtit: obtervactones aecetattaf en Ia
DE I.A8 COSAS MAS NOTABLES.<br />
3~5<br />
f~'
3~6<br />
h
DE LAS COSA8MAS NOTABLES.<br />
3~<br />
r.v"f. S. Jnoto, obispo<br />
ae n, L__L~-<br />
<strong>de</strong> Drget. noticias <strong>de</strong> sus hechot.<br />
tbid. y <strong>de</strong> fa ci)M. to. y <strong>de</strong> tua eecritos, 11. y<br />
<strong>de</strong> un termon suyo inMtto. ta xt6
3~8<br />
~NDtCE<br />
toa- t)5 î:ï ta6 ~7 t3b
XE LAS COSAS MAS NOTABLES.<br />
3~Q<br />
-d_1- _11:' e ~.I! 1_. -1 _1<br />
eatatogo
35o iNDtCE<br />
Ranario, obitpo <strong>de</strong> Urgel, 16.<br />
Racdntfo i<strong>de</strong>m, dndoeo. Ïz ng. ata
HK LAS COSA8 MAS NOTABLES. 351<br />
SaaMtfXM, cou<strong>de</strong> <strong>de</strong> Urgel et) et sig!o IX. 6t.<br />
i<strong>de</strong>m. en el siglo XI. 11!6.<br />
Serrateix (monasterio 4e); su fandar-ion. ttf.<br />
l~<br />