03.04.2013 Views

pdf. Los albores del arte en Las Encartaciones - creap

pdf. Los albores del arte en Las Encartaciones - creap

pdf. Los albores del arte en Las Encartaciones - creap

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Ar<strong>en</strong>aza kobazuloa<br />

166<br />

C6. Ezkerraldeko hormako margo<strong>en</strong> kokalekua eta ori<strong>en</strong>tazinoa.<br />

C7. Eskumaldeko hormako margo<strong>en</strong> kokalekua eta ori<strong>en</strong>tazinoa.<br />

C.6<br />

C6. Ori<strong>en</strong>tación y disposición de las grafías zoomorfas de la pared izquierda.<br />

C7. Ori<strong>en</strong>tación y disposición de las grafías zoomorfas de la pared derecha.<br />

Panel 1 panela Panel 2 panela Panel 3 panela Panel 4 panela<br />

Guztira orein eme<strong>en</strong> zortzi irudi dagoz eta danak antzeko neurrietan egindakoak dira, bataz<br />

beste 82 z<strong>en</strong>timetrokoak musturretik buztanera, txiki<strong>en</strong>etik handi<strong>en</strong>era 22 z<strong>en</strong>timetroko aldeagaz<br />

(70 cm. txiki<strong>en</strong>ak eta 92 handi<strong>en</strong>ak). Oso-osorik ez dagozanei jagok<strong>en</strong>ez, esan geinke<br />

goialdeko biak osorik egingo zirala, eta ez dirala holan heldu gaur egunera; behealdeko biak,<br />

barriz, inoiz ez ziran oso-osorik egongo, ez dagoalako euskarriar<strong>en</strong> galerarik falta ditu<strong>en</strong><br />

zatiak egongo litzatekezan lekuetan. Hori holan izan arr<strong>en</strong>, behealdeko beste orein eme bi<strong>en</strong><br />

proporzino berekoak dira, 89 eta 92 z<strong>en</strong>trimetoko luzerakoak, musturretik buruar<strong>en</strong> atzealdera<br />

oso neurri antzekoak daukiez-eta.<br />

Adierazgarria da oso-osorik dagozan irudi guztiak goialdean egotea, korridore estu-estua<br />

izakeran erabilteko moduko leku guztia aprobetxatu da-ta; behealdeko irudiak, ostera, ez<br />

dagoz osorik, nahiz eta askoz be leku gehiago izan irudiak egiteko.<br />

Beste alde batetik, uro<strong>en</strong> panela dalakoar<strong>en</strong> irakurketea ezbardina da aurrekoar<strong>en</strong> aldean.<br />

Honako honetan panel bakarra da, konbexoa, oso iristerraza eta ikusterraza da. Irudia egiteko<br />

erabili dan lekuar<strong>en</strong> altuerea t<strong>en</strong>pletear<strong>en</strong> m<strong>en</strong>pe dago, horr<strong>en</strong> ganean egin da-ta, zorutik metro<br />

eta erdira. Oraingoan, nahiz eta nahiko leku egon, ez dira animaliak oso-osorik eta irudi<strong>en</strong><br />

zatiak egin dira, grafi <strong>en</strong> bildumear<strong>en</strong> errefer<strong>en</strong>tzi ardatza izan leitekean panelar<strong>en</strong> behealdeko<br />

ertzar<strong>en</strong> ganean jarrita. Horrezaz ganera, irudi-talde honek aurreko irudi taldeagaz daukan<br />

beste berezitasun bat da irudiak alkarr<strong>en</strong> ganean edo superposizinoan erabilt<strong>en</strong> dirala, bai<br />

uroar<strong>en</strong> kasuan eta bai margotutako bobidoetako bat<strong>en</strong> kasuan, hori aurreko horr<strong>en</strong> ganean<br />

dago-ta. Ori<strong>en</strong>tazinoa ez da aitatzeko moduko ezaugarria, hiru animalia eskumarantz dagozalako<br />

eta laugarr<strong>en</strong>a, ganean jarritako bobidoa hain zuz<strong>en</strong>, ezkerralderantz. Hau da, kasu<br />

honetan irudiak ez dira bikoteka batu, aurreko kasuan ikusi dogun moduan.<br />

Santuarioar<strong>en</strong> azk<strong>en</strong> unidade topografi koari jagokonez, sakoneko zeinuak, grafi a bi baino<br />

ez dira, ez dira animali<strong>en</strong>ak eta alkarregandik nahiko urrun dagoz; baina hori bai, oso ondo<br />

ikust<strong>en</strong> dira.<br />

<strong>Las</strong> fi guras de cierva completas son un total de ocho y se han realizado <strong>en</strong> unas dim<strong>en</strong>siones muy<br />

similares, cuya media es la de 82 cm de morro a cola, con una difer<strong>en</strong>cia de 22 cm <strong>en</strong>tre los dos<br />

extremos (<strong>en</strong>tre 70 y 92 cm). De las incompletas podemos decir que las dos de la zona superior parece<br />

que fueron repres<strong>en</strong>tadas <strong>en</strong>teras pero no se han conservado así hasta nuestros días, mi<strong>en</strong>tras<br />

que para las dos <strong>del</strong> nivel inferior, todo apunta a que nunca han estado completas puesto que no<br />

aparec<strong>en</strong> desconchados donde deberían de estar repres<strong>en</strong>tadas las p<strong>arte</strong>s anatómicas que faltan.<br />

A pesar de ello, manti<strong>en</strong><strong>en</strong> las mismas proporciones que las otras dos ciervas de la zona inferior, de<br />

89 y 92 cm de longitud máxima, ya que de morro a nuca manti<strong>en</strong><strong>en</strong> unas medidas muy similares.<br />

Resulta signifi cativo que todas las repres<strong>en</strong>taciones completas se conc<strong>en</strong>tr<strong>en</strong> <strong>en</strong> la zona superior, ya<br />

que se trata de un corredor muy estrecho <strong>en</strong> el que se ha aprovechado el espacio hasta el límite, mi<strong>en</strong>tras<br />

que las de la zona inferior están incompletas a pesar de que el espacio es mucho más amplio.<br />

Por otro lado, la lectura <strong>del</strong> panel de los uros es completam<strong>en</strong>te difer<strong>en</strong>te a la anterior. Aquí nos<br />

<strong>en</strong>contramos ante un único panel convexo cuyo acceso es muy s<strong>en</strong>cillo y puede ser observado<br />

con gran comodidad. La altura a la que se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tran las fi guras está supeditada a la <strong>del</strong> templete<br />

sobre el que se han realizado, que se sitúa a medio metro <strong>del</strong> suelo. En esta ocasión, a pesar de<br />

que el espacio lo permitía, no se ha optado por repres<strong>en</strong>tar los animales completos sino que se han<br />

realizado fi guras parciales apoyadas sobre el corte inferior <strong>del</strong> panel que parece ser el eje refer<strong>en</strong>cial<br />

<strong>del</strong> conjunto de las grafías. Además, una característica que distingue a este grupo con respecto al<br />

anterior es el recurso a las superposiciones, que afecta al uro y a uno de los bóvidos grabados, realizado<br />

justo <strong>en</strong>cima <strong>del</strong> anterior. La ori<strong>en</strong>tación es otro aspecto destacable, al ori<strong>en</strong>tarse tres de los<br />

animales hacia la derecha y el cuarto, que es el bóvido superpuesto, hacia la izquierda. Es decir, <strong>en</strong><br />

esta ocasión no se han repres<strong>en</strong>tado las obras <strong>en</strong> parejas como <strong>en</strong> el espacio anterior.<br />

Respecto a la última unidad topográfi ca <strong>del</strong> santuario, los signos <strong>del</strong> fondo, ésta solam<strong>en</strong>te se<br />

compone de dos grafías no animales situadas a cierta distancia, la una de la otra, aunque ambas<br />

pl<strong>en</strong>am<strong>en</strong>te visibles.<br />

C.7<br />

La cueva de Ar<strong>en</strong>aza<br />

167

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!