pdf. Los albores del arte en Las Encartaciones - creap
pdf. Los albores del arte en Las Encartaciones - creap
pdf. Los albores del arte en Las Encartaciones - creap
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
134<br />
Horma-grafi<strong>en</strong> katalogoa / El catálogo de las grafías parietales<br />
KOBAZULOA / CUEVA:<br />
SIGLA / SIGLA:<br />
EL RINCÓN<br />
C.I.2.<br />
Aitam<strong>en</strong>ak / Citas: 12. unidade grafikoa / unidad gráfica 12 (MONTES, MUÑOZ, MORLOTE,<br />
SANTAMARÍA, GÓMEZ, BARREDA, 2005: 43).<br />
Gaia / Temática: Oreina / Ciervo<br />
Nibelazinoa / Nivelación: Horizontala / Horizontal<br />
Ori<strong>en</strong>tazinoa / Ori<strong>en</strong>tación: Ezkerralderantz / Izquierda<br />
Tipometria / Tipometría:<br />
45 cm. gehi<strong>en</strong>ezko luzerea/ 68 cm. gehi<strong>en</strong>ezko zabalerea/ 52 cm. zorutik gorantz.<br />
45 cm. long.máx. / 68 cm. anch.máx. / 52 cm. distancia suelo.<br />
Formatoa / Formato:<br />
Osoa (burua begiarekin eta ahoa zabalik; adarrak handi handiak, adar-punta bi aurrerantz<br />
dirala; bizkarralde guztia tuntur gitxigaz, eperdialde <strong>arte</strong>za eta buztana laburra; atzeko<br />
hankak plano bat<strong>en</strong>, lerro bikotxagaz belaunalderaino; aurreko hankak be lerro bikotxagaz<br />
baina zabalik behealdetik; eta sabelar<strong>en</strong> lerroan nahiko <strong>arte</strong>za, lepokoar<strong>en</strong> antzera).<br />
Completa (cabeza con el ojo indicado y el morro abierto, las astas muy desarrolladas<br />
con dos pitones a<strong>del</strong>antados, la línea dorsal y <strong>del</strong> lomo poco curvada, la nalga rectilínea<br />
y formando una corta cola, las patas traseras <strong>en</strong> un plano y con doble contorno<br />
hasta la altura <strong>del</strong> corvejón, la pata <strong>del</strong>antera con doble contorno pero abierta <strong>en</strong> el<br />
extremo inferior, la línea v<strong>en</strong>tral prácticam<strong>en</strong>te recta al igual que la línea <strong>del</strong> pecho).<br />
Baliabide formalak / Recursos formales:<br />
Trazu laburretan egindako zazpi lerro horizontal, irudi angeluzuz<strong>en</strong>a osatz<strong>en</strong> dab<strong>en</strong>ak.<br />
Siete hileras horizontales de trazos cortos que forman un motivo rectangular.<br />
Baliabide teknikoak / Recursos técnicos:<br />
Marrak trazu arruntez egindakoak dira, nahiko sakonak baina zabalera gitxikoak. Bizkarraldean eta<br />
buztanean baino ez dira igertz<strong>en</strong> askotariko trazuak, besteak baino gitxiago markatuta.<br />
<strong>Las</strong> incisiones se han realizado mediante trazo simple creando surcos profundos pero no<br />
especialm<strong>en</strong>te anchos. Solam<strong>en</strong>te <strong>en</strong> el lomo y cola se distingue el recurso <strong>del</strong> trazo múltiple,<br />
m<strong>en</strong>os marcado que el anterior.<br />
Euskarria / Soporte:<br />
Goitik behera laua da, baina apur bat konbexoa horizontalean eta goialdetik behaldera iraulita<br />
dago aurrerantza. Obalatua izateak eta azk<strong>en</strong> gela bi<strong>en</strong> <strong>arte</strong>ko pasabide estuan egoteak<br />
baldintzatu egingo eb<strong>en</strong>, zalantza barik, egilear<strong>en</strong> lana, ezin izango ebalako zutunik lan<br />
egin, ezta egindako lanetik ald<strong>en</strong>du be hobeto ikusi ahal izateko margotutakoa. Dana dala,<br />
lekurik on<strong>en</strong>a eskaintz<strong>en</strong> dau<strong>en</strong> panelar<strong>en</strong> goialdeko erdian kokatz<strong>en</strong> da irudia.<br />
Plano <strong>en</strong> s<strong>en</strong>tido vertical pero convexo <strong>en</strong> horizontal y ligeram<strong>en</strong>te inclinado hacia <strong>del</strong>ante<br />
desde el extremo superior hacia el inferior. Su forma ovalada y su localización <strong>en</strong> un estrecho<br />
paso <strong>en</strong>tre las dos últimas salas de la cavidad han condicionado, sin duda, al autor<br />
73. C.I.2. unidade grafikoar<strong>en</strong><br />
argazkia, kalkoa eta kokalekua.<br />
73<br />
73. Fotografía, calco y localización<br />
de la unidad gráfica C.I.2.<br />
que no pudo trabajar erguido ni distanciarse de la obra<br />
para una mejor percepción <strong>del</strong> resultado. De todas maneras,<br />
la grafía se sitúa <strong>en</strong> la mitad superior <strong>del</strong> panel que<br />
ofrece mejores condiciones.<br />
Egoerea / Conservación:<br />
Panelar<strong>en</strong> azalera kalzitikoa guztiz higatuta eta lehortuta<br />
dago, eta horr<strong>en</strong> ondorioz azala oso apurkorra da. Izan be,<br />
margo lekuar<strong>en</strong> eskinetan urratuak ikust<strong>en</strong> dira, grabatuetan<br />
eraginik izan ez dab<strong>en</strong>ak, zorionez.<br />
La costra calcítica que compone el panel se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tra<br />
trem<strong>en</strong>dam<strong>en</strong>te corroída y seca, por lo que la capa superficial<br />
es especialm<strong>en</strong>te frágil. De hecho, <strong>en</strong> los extremos<br />
<strong>del</strong> li<strong>en</strong>zo se observan algunos desconchados que, afortunadam<strong>en</strong>te,<br />
no han afectado a los grabados.<br />
KOBAZULOA / CUEVA:<br />
SIGLA / SIGLA:<br />
EL RINCÓN<br />
C.I.3.<br />
Aitam<strong>en</strong>ak / Citas: 13.unidade grafikoa / unidad gráfica 13 (MONTES, MUÑOZ, MOR-<br />
LOTE, SANTAMARÍA, GÓMEZ, BARREDA, 2005: 46).<br />
Gaia / Temática: Uroa / Uro<br />
Nibelazinoa / Nivelación: Horizontala / Horizontal<br />
Ori<strong>en</strong>tazinoa / Ori<strong>en</strong>tación: Eskumalderantz / Derecha<br />
Tipometria / Tipometría:<br />
20 cm. gehi<strong>en</strong>ezko luzerea/ 18 cm. gehi<strong>en</strong>ezko zabalerea/ 24 cm. zorutik gorantz.<br />
20 cm. long.máx. / 18 cm. anch.máx. / 24 cm. distancia suelo.<br />
Formatoa / Formato:<br />
Animaliar<strong>en</strong> aurrealdea (burua, adarrak modu erdi okertuan erakutsita, bizkarraldear<strong>en</strong> lerroa<br />
bihurgunetsua, aurreko hanka eta sabelar<strong>en</strong> lerroar<strong>en</strong> p<strong>arte</strong> bat itxi bako lerro bikotxagaz<br />
egindakoa.<br />
Tr<strong>en</strong> <strong>del</strong>antero (cabeza, cuernos <strong>en</strong> perspectiva semitorcida, la línea <strong>del</strong> dorso y lomo sinuosa,<br />
la pata <strong>del</strong>antera con doble línea de contorno sin cerrar y p<strong>arte</strong> de la línea v<strong>en</strong>tral).<br />
Baliabide formalak / Recursos formales:<br />
Jaurtigai bat irudikatu da animaliar<strong>en</strong> gorputzar<strong>en</strong> parean; 15 cm.ko lerroa da.<br />
Se ha repres<strong>en</strong>tado un proyectil, a la altura <strong>del</strong> pecho, compuesto por una línea de 15 cm.<br />
Baliabide teknikoak / Recursos técnicos:<br />
Marrak trazu arruntez egindakoak dira, eta sakonerea ezbardinak ditu<strong>en</strong>ez, barruko koher<strong>en</strong>tzia<br />
k<strong>en</strong>tz<strong>en</strong> deutso grafiar<strong>en</strong> trazatuari.<br />
<strong>Las</strong> incisiones se han realizado mediante trazo simple creando surcos de profundidad variable<br />
que, <strong>en</strong> ocasiones, restan coher<strong>en</strong>cia interna al trazado de la grafía.<br />
Euskarria / Soporte:<br />
Goitik behera laua da, baina apur bat konbexoa horizontalean, eta goialdetik behaldera<br />
iraulita dago aurrerantza. Obalatua izateak eta azk<strong>en</strong> gela bi<strong>en</strong> <strong>arte</strong>ko pasabide estuan<br />
egoteak baldintzatu egingo eb<strong>en</strong>, zalantza barik, egilear<strong>en</strong> lana, ezin izango ebalako zutunik<br />
lan egin, ezta egindako lanetik ald<strong>en</strong>du be hobeto ikusi ahal izateko margotutakoa. Ganera,<br />
panelar<strong>en</strong> behealdean dagoanez irudia, aitatutako arazook oraindik eta larriagoak izango<br />
ziran lan egiteko.<br />
Plano <strong>en</strong> s<strong>en</strong>tido vertical pero convexo <strong>en</strong> horizontal y ligeram<strong>en</strong>te inclinado hacia <strong>del</strong>ante<br />
desde el extremo superior hacia el inferior. Su forma ovalada y su localización <strong>en</strong> un estrecho<br />
paso <strong>en</strong>tre las dos últimas salas de la cavidad han condicionado, sin duda, al autor<br />
que no pudo trabajar erguido ni distanciarse de la obra para una mejor percepción <strong>del</strong><br />
resultado. Además, la grafía se localiza <strong>en</strong> el extremo inferior <strong>del</strong> panel dificultando todavía<br />
más el proceso artístico.<br />
Horma-grafi<strong>en</strong> katalogoa / El catálogo de las grafías parietales<br />
74. C.I.3. unidade grafikoar<strong>en</strong><br />
argazkia, kalkoa eta kokalekua.<br />
74<br />
74. Fotografía, calco y localización<br />
de la unidad gráfica C.I.3.<br />
Egoerea / Conservación:<br />
Kalzitazko azalerea lehortuta eta urminduta egoteaz ganera,<br />
zorutik oso hur kokatuta dagoanez, oso leku babestu<br />
bakoa da. Horretara, bada, kolpeak eta j<strong>en</strong>deak pasatzerakoan<br />
egindako urratuak ikust<strong>en</strong> dira. Baleiteke gaur egun<br />
ikust<strong>en</strong> doguna jatorrizko irudiagaz bat ez etortzea.<br />
A la sequedad y corrosión de la capa superficial de calcita se<br />
une su situación a la altura <strong>del</strong> suelo que lo convierte <strong>en</strong> una<br />
zona especialm<strong>en</strong>te vulnerable. De hecho se observan impactos<br />
y trazos fortuitos ocasionados por el tránsito de personas.<br />
Es probable que la repres<strong>en</strong>tación conservada <strong>en</strong> la actualidad<br />
no se corresponda completam<strong>en</strong>te con la original.<br />
135