03.04.2013 Views

pdf. Los albores del arte en Las Encartaciones - creap

pdf. Los albores del arte en Las Encartaciones - creap

pdf. Los albores del arte en Las Encartaciones - creap

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

134<br />

Horma-grafi<strong>en</strong> katalogoa / El catálogo de las grafías parietales<br />

KOBAZULOA / CUEVA:<br />

SIGLA / SIGLA:<br />

EL RINCÓN<br />

C.I.2.<br />

Aitam<strong>en</strong>ak / Citas: 12. unidade grafikoa / unidad gráfica 12 (MONTES, MUÑOZ, MORLOTE,<br />

SANTAMARÍA, GÓMEZ, BARREDA, 2005: 43).<br />

Gaia / Temática: Oreina / Ciervo<br />

Nibelazinoa / Nivelación: Horizontala / Horizontal<br />

Ori<strong>en</strong>tazinoa / Ori<strong>en</strong>tación: Ezkerralderantz / Izquierda<br />

Tipometria / Tipometría:<br />

45 cm. gehi<strong>en</strong>ezko luzerea/ 68 cm. gehi<strong>en</strong>ezko zabalerea/ 52 cm. zorutik gorantz.<br />

45 cm. long.máx. / 68 cm. anch.máx. / 52 cm. distancia suelo.<br />

Formatoa / Formato:<br />

Osoa (burua begiarekin eta ahoa zabalik; adarrak handi handiak, adar-punta bi aurrerantz<br />

dirala; bizkarralde guztia tuntur gitxigaz, eperdialde <strong>arte</strong>za eta buztana laburra; atzeko<br />

hankak plano bat<strong>en</strong>, lerro bikotxagaz belaunalderaino; aurreko hankak be lerro bikotxagaz<br />

baina zabalik behealdetik; eta sabelar<strong>en</strong> lerroan nahiko <strong>arte</strong>za, lepokoar<strong>en</strong> antzera).<br />

Completa (cabeza con el ojo indicado y el morro abierto, las astas muy desarrolladas<br />

con dos pitones a<strong>del</strong>antados, la línea dorsal y <strong>del</strong> lomo poco curvada, la nalga rectilínea<br />

y formando una corta cola, las patas traseras <strong>en</strong> un plano y con doble contorno<br />

hasta la altura <strong>del</strong> corvejón, la pata <strong>del</strong>antera con doble contorno pero abierta <strong>en</strong> el<br />

extremo inferior, la línea v<strong>en</strong>tral prácticam<strong>en</strong>te recta al igual que la línea <strong>del</strong> pecho).<br />

Baliabide formalak / Recursos formales:<br />

Trazu laburretan egindako zazpi lerro horizontal, irudi angeluzuz<strong>en</strong>a osatz<strong>en</strong> dab<strong>en</strong>ak.<br />

Siete hileras horizontales de trazos cortos que forman un motivo rectangular.<br />

Baliabide teknikoak / Recursos técnicos:<br />

Marrak trazu arruntez egindakoak dira, nahiko sakonak baina zabalera gitxikoak. Bizkarraldean eta<br />

buztanean baino ez dira igertz<strong>en</strong> askotariko trazuak, besteak baino gitxiago markatuta.<br />

<strong>Las</strong> incisiones se han realizado mediante trazo simple creando surcos profundos pero no<br />

especialm<strong>en</strong>te anchos. Solam<strong>en</strong>te <strong>en</strong> el lomo y cola se distingue el recurso <strong>del</strong> trazo múltiple,<br />

m<strong>en</strong>os marcado que el anterior.<br />

Euskarria / Soporte:<br />

Goitik behera laua da, baina apur bat konbexoa horizontalean eta goialdetik behaldera iraulita<br />

dago aurrerantza. Obalatua izateak eta azk<strong>en</strong> gela bi<strong>en</strong> <strong>arte</strong>ko pasabide estuan egoteak<br />

baldintzatu egingo eb<strong>en</strong>, zalantza barik, egilear<strong>en</strong> lana, ezin izango ebalako zutunik lan<br />

egin, ezta egindako lanetik ald<strong>en</strong>du be hobeto ikusi ahal izateko margotutakoa. Dana dala,<br />

lekurik on<strong>en</strong>a eskaintz<strong>en</strong> dau<strong>en</strong> panelar<strong>en</strong> goialdeko erdian kokatz<strong>en</strong> da irudia.<br />

Plano <strong>en</strong> s<strong>en</strong>tido vertical pero convexo <strong>en</strong> horizontal y ligeram<strong>en</strong>te inclinado hacia <strong>del</strong>ante<br />

desde el extremo superior hacia el inferior. Su forma ovalada y su localización <strong>en</strong> un estrecho<br />

paso <strong>en</strong>tre las dos últimas salas de la cavidad han condicionado, sin duda, al autor<br />

73. C.I.2. unidade grafikoar<strong>en</strong><br />

argazkia, kalkoa eta kokalekua.<br />

73<br />

73. Fotografía, calco y localización<br />

de la unidad gráfica C.I.2.<br />

que no pudo trabajar erguido ni distanciarse de la obra<br />

para una mejor percepción <strong>del</strong> resultado. De todas maneras,<br />

la grafía se sitúa <strong>en</strong> la mitad superior <strong>del</strong> panel que<br />

ofrece mejores condiciones.<br />

Egoerea / Conservación:<br />

Panelar<strong>en</strong> azalera kalzitikoa guztiz higatuta eta lehortuta<br />

dago, eta horr<strong>en</strong> ondorioz azala oso apurkorra da. Izan be,<br />

margo lekuar<strong>en</strong> eskinetan urratuak ikust<strong>en</strong> dira, grabatuetan<br />

eraginik izan ez dab<strong>en</strong>ak, zorionez.<br />

La costra calcítica que compone el panel se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tra<br />

trem<strong>en</strong>dam<strong>en</strong>te corroída y seca, por lo que la capa superficial<br />

es especialm<strong>en</strong>te frágil. De hecho, <strong>en</strong> los extremos<br />

<strong>del</strong> li<strong>en</strong>zo se observan algunos desconchados que, afortunadam<strong>en</strong>te,<br />

no han afectado a los grabados.<br />

KOBAZULOA / CUEVA:<br />

SIGLA / SIGLA:<br />

EL RINCÓN<br />

C.I.3.<br />

Aitam<strong>en</strong>ak / Citas: 13.unidade grafikoa / unidad gráfica 13 (MONTES, MUÑOZ, MOR-<br />

LOTE, SANTAMARÍA, GÓMEZ, BARREDA, 2005: 46).<br />

Gaia / Temática: Uroa / Uro<br />

Nibelazinoa / Nivelación: Horizontala / Horizontal<br />

Ori<strong>en</strong>tazinoa / Ori<strong>en</strong>tación: Eskumalderantz / Derecha<br />

Tipometria / Tipometría:<br />

20 cm. gehi<strong>en</strong>ezko luzerea/ 18 cm. gehi<strong>en</strong>ezko zabalerea/ 24 cm. zorutik gorantz.<br />

20 cm. long.máx. / 18 cm. anch.máx. / 24 cm. distancia suelo.<br />

Formatoa / Formato:<br />

Animaliar<strong>en</strong> aurrealdea (burua, adarrak modu erdi okertuan erakutsita, bizkarraldear<strong>en</strong> lerroa<br />

bihurgunetsua, aurreko hanka eta sabelar<strong>en</strong> lerroar<strong>en</strong> p<strong>arte</strong> bat itxi bako lerro bikotxagaz<br />

egindakoa.<br />

Tr<strong>en</strong> <strong>del</strong>antero (cabeza, cuernos <strong>en</strong> perspectiva semitorcida, la línea <strong>del</strong> dorso y lomo sinuosa,<br />

la pata <strong>del</strong>antera con doble línea de contorno sin cerrar y p<strong>arte</strong> de la línea v<strong>en</strong>tral).<br />

Baliabide formalak / Recursos formales:<br />

Jaurtigai bat irudikatu da animaliar<strong>en</strong> gorputzar<strong>en</strong> parean; 15 cm.ko lerroa da.<br />

Se ha repres<strong>en</strong>tado un proyectil, a la altura <strong>del</strong> pecho, compuesto por una línea de 15 cm.<br />

Baliabide teknikoak / Recursos técnicos:<br />

Marrak trazu arruntez egindakoak dira, eta sakonerea ezbardinak ditu<strong>en</strong>ez, barruko koher<strong>en</strong>tzia<br />

k<strong>en</strong>tz<strong>en</strong> deutso grafiar<strong>en</strong> trazatuari.<br />

<strong>Las</strong> incisiones se han realizado mediante trazo simple creando surcos de profundidad variable<br />

que, <strong>en</strong> ocasiones, restan coher<strong>en</strong>cia interna al trazado de la grafía.<br />

Euskarria / Soporte:<br />

Goitik behera laua da, baina apur bat konbexoa horizontalean, eta goialdetik behaldera<br />

iraulita dago aurrerantza. Obalatua izateak eta azk<strong>en</strong> gela bi<strong>en</strong> <strong>arte</strong>ko pasabide estuan<br />

egoteak baldintzatu egingo eb<strong>en</strong>, zalantza barik, egilear<strong>en</strong> lana, ezin izango ebalako zutunik<br />

lan egin, ezta egindako lanetik ald<strong>en</strong>du be hobeto ikusi ahal izateko margotutakoa. Ganera,<br />

panelar<strong>en</strong> behealdean dagoanez irudia, aitatutako arazook oraindik eta larriagoak izango<br />

ziran lan egiteko.<br />

Plano <strong>en</strong> s<strong>en</strong>tido vertical pero convexo <strong>en</strong> horizontal y ligeram<strong>en</strong>te inclinado hacia <strong>del</strong>ante<br />

desde el extremo superior hacia el inferior. Su forma ovalada y su localización <strong>en</strong> un estrecho<br />

paso <strong>en</strong>tre las dos últimas salas de la cavidad han condicionado, sin duda, al autor<br />

que no pudo trabajar erguido ni distanciarse de la obra para una mejor percepción <strong>del</strong><br />

resultado. Además, la grafía se localiza <strong>en</strong> el extremo inferior <strong>del</strong> panel dificultando todavía<br />

más el proceso artístico.<br />

Horma-grafi<strong>en</strong> katalogoa / El catálogo de las grafías parietales<br />

74. C.I.3. unidade grafikoar<strong>en</strong><br />

argazkia, kalkoa eta kokalekua.<br />

74<br />

74. Fotografía, calco y localización<br />

de la unidad gráfica C.I.3.<br />

Egoerea / Conservación:<br />

Kalzitazko azalerea lehortuta eta urminduta egoteaz ganera,<br />

zorutik oso hur kokatuta dagoanez, oso leku babestu<br />

bakoa da. Horretara, bada, kolpeak eta j<strong>en</strong>deak pasatzerakoan<br />

egindako urratuak ikust<strong>en</strong> dira. Baleiteke gaur egun<br />

ikust<strong>en</strong> doguna jatorrizko irudiagaz bat ez etortzea.<br />

A la sequedad y corrosión de la capa superficial de calcita se<br />

une su situación a la altura <strong>del</strong> suelo que lo convierte <strong>en</strong> una<br />

zona especialm<strong>en</strong>te vulnerable. De hecho se observan impactos<br />

y trazos fortuitos ocasionados por el tránsito de personas.<br />

Es probable que la repres<strong>en</strong>tación conservada <strong>en</strong> la actualidad<br />

no se corresponda completam<strong>en</strong>te con la original.<br />

135

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!