pdf. Los albores del arte en Las Encartaciones - creap
pdf. Los albores del arte en Las Encartaciones - creap
pdf. Los albores del arte en Las Encartaciones - creap
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
El Rincón kobazuloa<br />
122<br />
Enparaduko grafi a-multzoa kobazuloar<strong>en</strong> barrualdean<br />
dago, azk<strong>en</strong>era dagozan gela bietan.<br />
Biak be oso ilunak dira eta lan egiteko<br />
ez dira batere leku erosoak eta egokiak. Gela<br />
bat<strong>en</strong> zein bestean ezin da zutunik egon. Artear<strong>en</strong><br />
aldetik interesik gehi<strong>en</strong> daukan panela<br />
—oreina eta uroa erakust<strong>en</strong> deuskuna— gela<br />
bion <strong>arte</strong>ko pasabidean dago egon, batetik<br />
bestera joateko etzunda ibili behar dan lekuan<br />
hain zuz<strong>en</strong>, eta irudiak ezin dira ikusi<br />
modu erosoan.<br />
V<strong>en</strong>ta de la Perra kobazuloan ez bezala, El<br />
Rincón kobazuloa ez da irudiak ikusteko<br />
leku egokia eta ezin dira leku beretik ikusi<br />
panel batzuk eta besteak.<br />
AUKERATUTAKO HORMA-ZATIAK<br />
Nahiz eta El Rincón kobazuloan aurkitz<strong>en</strong><br />
diran grafi ak gitxi izan, deigarria da teknika<br />
ugari erabili izana eta hain bereiztuta dagozan<br />
eremuetan sakabanatuta egotea irudiak.<br />
Kanpoaldeko grabatuak kare-harrizko maila<br />
edo banketear<strong>en</strong> zoruan agertz<strong>en</strong> dira, Paleolitoko<br />
<strong>arte</strong>an ezohikoa dana, nahiz eta, leh<strong>en</strong><br />
esan dogunez, aldam<strong>en</strong>ean dagoan V<strong>en</strong>ta de<br />
la Perra kobazuloan be holakorik aurkitu.<br />
Margoak dituan barrualdeko leh<strong>en</strong><strong>en</strong>go gelan,<br />
eta beharbada margotzeko moduko horma<br />
zati handirik ez dagoalako eta altuerarik<br />
ez daukalako, irudiak goialdeko sabaian egin<br />
ziran. Estalagmita-zutoineko puntu gorriak<br />
berak be sabaia ikutz<strong>en</strong> dau.<br />
Azk<strong>en</strong>era dagoan gelan grafi etarako erabilitako<br />
euskarriak oraindik eta ugariagoak dira.<br />
Irudi-talde nagusia —oreina eta uroa erakust<strong>en</strong><br />
deuskuna— goitik beherako horma garbian<br />
egindako bakarra da, nahiz eta hormea<br />
apur bat arkututa eta aurrerantza okertuta<br />
egon behealdean. Enparaduko irudiak sabaian,<br />
estalagmita zutoietan eta bestelako espeleotema<br />
edo tolesdura eta zuloetan dagoz,<br />
zuz<strong>en</strong>ean ikust<strong>en</strong> ez diranak.<br />
Euskarri<strong>en</strong> ugaritasun horrek zerikusia izan<br />
leike margotzeko horma zati garbi gitxi egoteagaz,<br />
horrelakorik ia ez dago-ta kobazuloar<strong>en</strong><br />
azk<strong>en</strong> zatian. Edozelan be, barrualdeko<br />
leh<strong>en</strong><strong>en</strong>go gelan badagoz egon erabilteko<br />
moduko horma zati handiak, baina, ostera,<br />
horreetan ez dago irudirik.<br />
El resto <strong>del</strong> dispositivo gráfi co se localiza al interior de la cavidad, <strong>en</strong> las dos salas fi nales. En ambas<br />
la visibilidad es muy corta y las condiciones de trabajo son realm<strong>en</strong>te complicadas e incómodas.<br />
En ninguna de las dos se puede mant<strong>en</strong>er una postura erguida. De hecho, el panel de mayor interés<br />
artístico –ciervo y uro- se localiza <strong>en</strong> la zona de paso <strong>en</strong>tre las salas fi nales, donde la galería se<br />
estrecha hasta el punto de obligar al tránsito tumbado, si<strong>en</strong>do imposible observar el panel <strong>en</strong> unas<br />
condiciones más dist<strong>en</strong>didas.<br />
Al contrario de V<strong>en</strong>ta de la Perra, no se trata de un espacio de contemplación y ni siquiera se pued<strong>en</strong><br />
divisar varios paneles desde un mismo punto.<br />
La cueva de El Rincón<br />
KANPOALDE-KO ATARIA / BARRUALDEKO BARRUALDEKO<br />
BIGARREN GELEA / HIRUGARREN GELEA /<br />
VESTÍBULO EXTERIOR SEGUNDA SALA INTERIOR TERCERA SALA INTERIOR<br />
OREINA / CIERVO - - 1<br />
UROA / URO - - 1<br />
BOBINOA / BOVINO - 1 -<br />
ATZAMARREZ EGINDAKO MARRAK / SURCOS DIGITALES - 1 1<br />
TRAZU TALDEAK / GRUPO DE TRAZOS 1 - -<br />
PUNTUAK / PUNTOS - 1 -<br />
ORBANAK ETA TRAZUAK / MANCHAS Y TRAZOS - - 10<br />
LOS LIENZOS SELECCIONADOS<br />
A pesar de que el conjunto <strong>del</strong> Rincón es especialm<strong>en</strong>te<br />
reducido, llama la at<strong>en</strong>ción la variedad<br />
de técnicas aplicadas así como la distribución<br />
de los motivos <strong>en</strong> ámbitos bi<strong>en</strong> difer<strong>en</strong>ciados.<br />
<strong>Los</strong> grabados exteriores se localizan sobre el<br />
suelo de una banqueta caliza, situación poco<br />
común <strong>en</strong> el <strong>arte</strong> paleolítico aunque, como hemos<br />
señalado, está pres<strong>en</strong>te <strong>en</strong> la cueva contigua<br />
de V<strong>en</strong>ta de la Perra.<br />
En la primera sala interior decorada, quizás por<br />
la aus<strong>en</strong>cia de li<strong>en</strong>zos espaciosos <strong>en</strong> las paredes<br />
y por la escasa altura, las repres<strong>en</strong>taciones<br />
han sido trazadas por el techo. Incluso el punto<br />
rojo sobre el pilón estalagmítico se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tra <strong>en</strong><br />
contacto con éste.<br />
En la última sala, la variedad de soportes utilizados<br />
es todavía mayor. Solam<strong>en</strong>te el principal<br />
conjunto de fi guras, ciervo y uro, se localiza<br />
sobre un li<strong>en</strong>zo vertical ligeram<strong>en</strong>te arqueado<br />
e inclinado hacia <strong>del</strong>ante <strong>en</strong> su tramo inferior.<br />
123<br />
El resto de motivos se localizan <strong>en</strong> el techo, <strong>en</strong><br />
pilones estalagmíticos u otro tipo de espeleotemas<br />
o <strong>en</strong> pliegues y recovecos sin visibilidad<br />
directa.<br />
Cabe decir que la variedad de soportes puede<br />
estar <strong>en</strong> relación con la escasa disponibilidad de<br />
li<strong>en</strong>zos amplios aptos para ser decorados, no<br />
pres<strong>en</strong>tes <strong>en</strong> el último tramo de la cavidad. De<br />
todas maneras, la primera sala interior dispone de<br />
paredes espaciosas susceptibles de ser utilizadas<br />
pero que, por el contrario, se manti<strong>en</strong><strong>en</strong> intactas.<br />
C.4