pdf. Los albores del arte en Las Encartaciones - creap
pdf. Los albores del arte en Las Encartaciones - creap
pdf. Los albores del arte en Las Encartaciones - creap
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Aurkezp<strong>en</strong>a<br />
8<br />
Era berezian landu dira unidade grafikoak. Lau kobazulo horreetan dagozan guztiak<br />
sartu ditugu, ditu<strong>en</strong> osagarri<strong>en</strong> deskribap<strong>en</strong> laburra eta guzti (kobazuloa, sigla, aitam<strong>en</strong>ak,<br />
gaiak, nibelazinoa, ori<strong>en</strong>tazinoa, tipometria, formatoa, baliabide teknikoak,<br />
euskarria eta egoerea), baita zehaztasun handiko osagai grafiko zehatzak be (argazkiak,<br />
kalkoak eta plano ganeko kokalekua).<br />
Aztergai ditugun apaindutako kobazulo horreek Enk<strong>arte</strong>rriko leh<strong>en</strong><strong>en</strong>go <strong>arte</strong>-agerp<strong>en</strong>ak<br />
diranez, leh<strong>en</strong> mailako ondare-balioa dauke.<br />
Z<strong>en</strong>bait gauzak zuz<strong>en</strong>ean eragit<strong>en</strong> dau kobazulo<strong>en</strong> egoeran. Euskarriar<strong>en</strong> —hormea<br />
bera— eta margotzeko gai<strong>en</strong> ahuleziari ganeratu egin behar jakez berezko higadura<br />
eragileak, esaterako 25.000 urtean eguraldiar<strong>en</strong> eta espeleotem<strong>en</strong> p<strong>en</strong>tzu egon izana.<br />
Gizaki<strong>en</strong> eragina be berebizikoa izan da kobazuloak hondatzeko, noraino ze metalezko<br />
hesiak jarri eta bisitaldiak mugatu egin behar izan diran, ikerketa lanetarako<br />
baim<strong>en</strong>ak baino ez emonda.<br />
Horre<strong>en</strong> guztiorre<strong>en</strong> ondor<strong>en</strong>ez geratu jakuzanak baino ez dagoz gaur egun daukaguzan<br />
kobazulo margotuetan, jatorriz ziranar<strong>en</strong> aztarnak besterik ez. Gaur egun<br />
katalogatuta dagoana ez da izango jatorriz egoanar<strong>en</strong> apurra baino. Inoiz edo behin,<br />
ap<strong>arte</strong>ko kasuetan, kobazuloetan gertaturiko aldaketak handiak izan ez badira,<br />
errazago atara geinkez gizakiek han egit<strong>en</strong> ebezan<strong>en</strong> inguruko gitxi gora beherako<br />
ondor<strong>en</strong>ak.<br />
Kobazulootako bakotxa aztertz<strong>en</strong> hasi aurretik, ikusi dagigun zein egoeratan dagozan,<br />
batez be margoak, izan be horreexetan izan ohi diralako kalterik handi<strong>en</strong>ak.<br />
Polvorín kobazuloan bakarrik dagoz horman sakondutako marraz osaturiko hiru multzo<br />
txiki, sarreratik hur. Dagozan lekuan egonda, eguraldiar<strong>en</strong> eragin handia jasan<br />
dabe eta marra-ildo<strong>en</strong> ertzak higatu egin dira eta jatorrizko formak galdu. Ez da agertz<strong>en</strong><br />
margorik, baina ezin leiteke baztertu ildo horreek jatorriz margoturik egon izana.<br />
V<strong>en</strong>ta de la Perra kobazuloak atari edegi zabala dauka eta hantxe dagoz <strong>arte</strong>lanik gehi<strong>en</strong>ak.<br />
Beste kobazuloan jazot<strong>en</strong> dan lez, honako honetan be eguraldiak nabarm<strong>en</strong><br />
Una at<strong>en</strong>ción especial recibe el catálogo de las unidades gráficas. Hemos incorporado todas<br />
las conocidas <strong>en</strong> las cuatro cuevas, incluy<strong>en</strong>do una breve descripción de distintos elem<strong>en</strong>tos<br />
(cueva, sigla, citas, temáticas, nivelación, ori<strong>en</strong>tación, tipometría, formato, recursos formales,<br />
recursos técnicos, soporte y conservación), así como un aparato gráfico detallado (fotografía,<br />
calco y localización <strong>en</strong> plano).<br />
<strong>Las</strong> cuevas decoradas que tratamos son las primeras muestras artísticas de la comarca de<br />
<strong>Las</strong> <strong>Encartaciones</strong> y, por lo tanto, ti<strong>en</strong><strong>en</strong> un valor patrimonial de primer ord<strong>en</strong>.<br />
De todas maneras, son varios los factores que afectan directam<strong>en</strong>te a su estado de conservación.<br />
A la propia fragilidad <strong>del</strong> soporte o de la materia colorante se un<strong>en</strong> otros ag<strong>en</strong>tes<br />
erosivos naturales como su exposición al clima o la formación de espeleotemas, que han<br />
actuado durante los últimos 25.000 años. Asimismo, la actividad antrópica ha t<strong>en</strong>ido una<br />
influ<strong>en</strong>cia determinante <strong>en</strong> el deterioro de su estado de conservación, hasta el punto de t<strong>en</strong>er<br />
que limitar las visitas, única y exclusivam<strong>en</strong>te, a labores de investigación cerrando su acceso<br />
mediante vallas metálicas.<br />
Por lo tanto, las cuevas decoradas actuales no son más que un reflejo de su concepción<br />
inicial. Se estima que el catálogo conocido <strong>en</strong> la actualidad no es más que una muestra<br />
mínima de lo que pudo existir. Solam<strong>en</strong>te <strong>en</strong> algunos casos excepcionales las alteraciones<br />
sufridas por la cavidad han sido mínimas, permiti<strong>en</strong>do una reconstrucción aproximada de las<br />
actividades humanas allí desarrolladas.<br />
Como paso previo al estudio de cada una de las cavidades, vamos a realizar una valoración<br />
de su estado de conservación, sobre todo <strong>en</strong> lo refer<strong>en</strong>te a los aspectos de la decoración<br />
que se han podido ver más alterados.<br />
La cueva de Polvorín solam<strong>en</strong>te conti<strong>en</strong>e tres pequeños conjuntos de trazos grabados próximos<br />
a la <strong>en</strong>trada. Su exposición a los ag<strong>en</strong>tes climáticos, debido a su ubicación, ha provocado<br />
una erosión progresiva de los surcos que sin duda han perdido sus aristas y formas<br />
iniciales. No se conserva ningún resto de pintura asociada aunque no se puede descartar por<br />
completo su aplicación inicial.<br />
Pres<strong>en</strong>tación<br />
9