pdf. Los albores del arte en Las Encartaciones - creap

Paleolitoko horma-artea ekialdeko kantaurialdean: kontuan hartu beharreko funtsezkoak
40
1
15. Horma-artearen eta arte eroangarriaren hedadurea ekialdeko
kantaurialdean.
Honakoak dira azalpideok:
Ikerketea be desbardina da, kantaurialdearen ekialdean horma-irudien bila askoz be gitxiago
arakatu ohi da-ta kantaurialdearen enparadukoan baino.
Kobazuloak izatea eragin leiken litologia karstikoa zertxobait txikiagoa da ekialdean, batez
be Bizkaian. Edozelan be, badagoz kareharrizko konzentrazinoak Karrantza, Jorrios,
Turtzioz, Galdames-Meatzalde, Pagasarri, Gorbeia, Durangalde, Urdaibai edo Lea-Artibain.
Lurpeko leizeok egon arren, erregistro arkeologikoa alde guztietatik pobreagoa da beste
leku batzuetan baino. Horretarako arrazoi nagusia da eze erabili diran araketa-erakaz
(azaleko bilketak eta laginketak) nekez lortu leitekeala aztarnategien kontestualizazino
arkelogikoa aro zaharragoetara zabaltzea.
Horma-arte nabarmen gitxiago dagoan arren, esan behar dogu be arte eroangarriaren gorakadea
dagoala, eta berezian ugaria dala Oka eta Urola tartean. Horma-artea eta arte
eroangarria fenomeno guztiz paraleloak ez diran arren, antzeko distribuzinoa izan ohi
dabe.
Datuak hain urriak izanik, espekulazino moduan esan leiteke baleitekeala kostaldea urrunago
egotea kantaurialdeko beste lekuetan baino eta, beraz, gaur egun itsaspean dagozan
aztarnategiak (eta horma-irudiak be) gehiago izatea.
Ondoriotzat esan geinke kantaurialdearen ekialdean horma-artea urriago izateko arrazoiak
izan leitekezala (osagai kulturala alde batera itxita) oraindino be dagoan guztia aurkitu ez
izana, txarrago konserbatu izana edo hatarako litologia txarragoa izatea bertokoa (arrazoi
guztiok baina, ez dira hainbesteko urritasuna arrazoitzeko bestekoak).
Kantauriar erlaitzaren enparadukoan baino densidade txikiagoa izan arren, jarduera grafi
koaren hiru eremu nabaritu leitekez, bakotxa bere berezitasunakaz:
Asón eta Nerbioi ibaien artean apaindutako kobazuloen konzentrazino aitagarria dago,
batez be Asón ibaiaren arroan. Arte eroangarria, barriz, urriagoa da eta Karrantzako atxarteko
aztarnategien azalean batutako zenbait pieza baino ez dagoz, baita Mirón kobazuloaren Solutre
eta Magdalen mailetan egindako indusketan oraintsu aurkitutakoak be.
Asón ibaiaren goi arroan ibai-adar bi dagoz, kantaurialdearen erdialdearen eta ekialdearen
igarobidetzat jo geinkezanak. Bata Calera ibaia da, non Cullalvera, Covalanas, La Haza, La
Luz eta Mirón kobazuloak dagozan (Kantabria); eta bestea Karrantza ibaia, non Sotarriza,
Morro del Horidillo, Pondra, Arco A, Arco B, Arco C (Kantabria), Polvorín, Venta de la Perra
eta El Rincón (Bizkaia) kobazuloak dagozan. Konzentrazino eremu biok ditue antzeko ezau-
15. Distribución del arte parietal y mueble en el cantábrico oriental.
En defi nitiva, la menor densidad de arte parietal en el oriente cantábrico, independientemente del
componente cultural, puede estar condicionada por nuestro grado actual de conocimiento, por una
conservación diferencial o por una litología menos favorable (aunque proporcionalmente no justifi ca
un descenso tan drástico).
15
De todas maneras, aunque la densidad sea menor que en el resto de la cornisa se distinguen tres
áreas de actividad gráfi ca con unas características específi cas:
1
Entre las cuencas del Asón y del Nervión existe una concentración considerable de cavidades
decoradas, especialmente en la cuenca alta de la primera. El arte mueble, al contrario, resulta más
anecdótico, y se limita a algunas piezas recogidas en superfi cie en el desfi ladero de Carranza y a los
recientes hallazgos durante el proceso de excavación de los niveles solutrenses y magdalenienses
de la cueva del Mirón.
La cuenca alta del Asón consta de dos afl uentes, en la transición de lo que podemos considerar el
arte del cantábrico central y del oriental. El Calera donde se localizan las cuevas de Cullalvera, Covalanas,
La Haza, La Luz y Mirón (Cantabria) y el Carranza donde se localizan las cuevas de Sotarriza,
Morro del Horidillo, Pondra, Arco A, Arco B, Arco C (Cantabria), Polvorín, Venta de la Perra y Rincón
(Bizkaia). Ambas áreas de concentración presentan unas características similares puesto que se
trata de cavidades con dispositivos gráfi cos de tamaño medio-pequeño y de un arco cronológico
El arte parietal paleolítico en el Oriente Cantábrico: Consideraciones básicas
41