pdf. Los albores del arte en Las Encartaciones - creap
pdf. Los albores del arte en Las Encartaciones - creap
pdf. Los albores del arte en Las Encartaciones - creap
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Paleolitoko horma-<strong>arte</strong>a ekialdeko kantaurialdean: kontuan hartu beharreko funtsezkoak<br />
38<br />
14. Paleolitoko horma-<strong>arte</strong>ar<strong>en</strong> hedadurea kanturialdean. 14. Distribución <strong>del</strong> <strong>arte</strong> parietal paleolítico <strong>en</strong> la región cantábrica.<br />
Esaterako, Aro guztian belaunaldiz belaunaldi erabili ziran kobazulo batzuetan gehiagotuz<br />
eta ugarituz joan ziran margo-multzoak, ehundaka irudiko multzoak sortu <strong>arte</strong>; horr<strong>en</strong> adibide<br />
ditugu Peña Candamo, Llonín, Tito Bustillo, Altamira, Castillo, La Pasiega, La Garma eta,<br />
behar bada, Pindal kobazuloetakoak. Beste kobazulo batzuk Goi Paleolitoar<strong>en</strong> hasierako edo<br />
erdialdeko une zehatz batzuetan baino ez ebezan margotu (Santo Adriano, Lluera, Salitre,<br />
P<strong>en</strong>do, Covalanas, V<strong>en</strong>ta de la Perra edo Ar<strong>en</strong>aza), edo Goi Paleolitoar<strong>en</strong> amaierako aldietan<br />
(Covaciella, Monedas, Otero, Urdiales, Santimamiñe, Ekain edo Altxerri). Holango kobazuloek<br />
konz<strong>en</strong>trazinoko kobazuloetakoek baino margo-multzo txikiagoak ditu<strong>en</strong> arr<strong>en</strong>, margo<strong>en</strong><br />
neurri handiakaitik azpimarratzekoak dira aitatutako azk<strong>en</strong> kobazuloak. Beste kobazulo<br />
askotan oso urriak dira grafi a-multzoak, <strong>arte</strong>-jarduera oso bakana izango ebelako nonbait.<br />
14. irudia.- Paleolitoko horma-<strong>arte</strong>ar<strong>en</strong> hedadurea kanturialdean.<br />
Ikergai ditugun kobazuloak kantaurialdear<strong>en</strong> ekialdean dagoz, Kantauriko erlaitzar<strong>en</strong>, Pirinio<strong>en</strong><br />
eta Akitaniako lautad<strong>en</strong> <strong>arte</strong>ko igarobidean hain justu. Kontuan hartzekoa da zelango<br />
et<strong>en</strong>aldia dagoan kantaurialdeko eta Pirinioetako <strong>arte</strong>-gune<strong>en</strong> <strong>arte</strong>an, non eta Pirinio Atlantiarrar<strong>en</strong><br />
eta Euskal Herriar<strong>en</strong> <strong>arte</strong>an, izan be nabarm<strong>en</strong>a da-ta <strong>arte</strong>-multzo<strong>en</strong> d<strong>en</strong>sidadeak<br />
z<strong>en</strong>bateko beherakadea daukan inguruon.<br />
“Beherakada” hori zer dala-ta jazot<strong>en</strong> dan azaltzeko erantzunik ez da aurkitu, baina badagoz<br />
azalpide batzuk, arkeologian gaur egun daukaguna baino gehiago ez izateko balizko arrazoiak<br />
topetan lagundu leiki<strong>en</strong>ak.<br />
14<br />
Así, id<strong>en</strong>tifi camos dispositivos gráfi cos de acumulación sucesiva <strong>en</strong> cuevas que fueron reutilizadas<br />
de manera continuada durante prácticam<strong>en</strong>te todo el periodo, dando lugar a agrupaciones de c<strong>en</strong>t<strong>en</strong>ares<br />
de fi guras como <strong>en</strong> Peña Candamo, Llonín, Tito Bustillo, Altamira, Castillo, La Pasiega, La<br />
Garma y quizás Pindal. Otras, por el contrario, solam<strong>en</strong>te se decoraron <strong>en</strong> mom<strong>en</strong>tos concretos <strong>del</strong><br />
Paleolítico superior, tanto iniciales o medios (Santo Adriano, Lluera, Salitre, P<strong>en</strong>do, Covalanas, V<strong>en</strong>ta<br />
de la Perra o Ar<strong>en</strong>aza) como incluso <strong>en</strong> mom<strong>en</strong>tos fi nales (Covaciella, Monedas, Otero, Urdiales,<br />
Santimamiñe, Ekain o Altxerri). Aunque todas ellas pres<strong>en</strong>tan unos dispositivos m<strong>en</strong>os amplios que<br />
las cuevas de conc<strong>en</strong>tración, cabe destacar por su tamaño las de los periodos fi nales, sobre todo<br />
<strong>en</strong> las dos últimas cuevas m<strong>en</strong>cionadas. Asimismo, existe una cantidad importante de cuevas <strong>en</strong> las<br />
que el dispositivo gráfi co es trem<strong>en</strong>dam<strong>en</strong>te escaso, es decir, con una actividad artística efímera.<br />
<strong>Las</strong> cuevas a estudio se localizan <strong>en</strong> el ori<strong>en</strong>te cantábrico, zona de transición <strong>en</strong>tre la cornisa y la<br />
cad<strong>en</strong>a montañosa de los Pirineos y planicies de Aquitania. Resulta signifi cativa la aus<strong>en</strong>cia de una<br />
solución de continuidad <strong>en</strong>tre el c<strong>en</strong>tro artístico cantábrico y el de los Pirineos que, precisam<strong>en</strong>te,<br />
pierd<strong>en</strong> su conexión <strong>en</strong>tre los Pirineos Atlánticos y el País Vasco, donde la d<strong>en</strong>sidad de los conjuntos<br />
desci<strong>en</strong>de de manera drástica.<br />
No existe una respuesta convinc<strong>en</strong>te que explique ese “paréntesis” <strong>en</strong> la actividad gráfi ca parietal,<br />
aunque se pued<strong>en</strong> apuntar varios elem<strong>en</strong>tos que pued<strong>en</strong> infl uir <strong>en</strong> la realidad arqueológica actual.<br />
Se trata de los sigui<strong>en</strong>tes:<br />
La propia investigación es desigual, ya que <strong>en</strong> el ori<strong>en</strong>te cantábrico los trabajos de prospección<br />
parietal han sido tradicionalm<strong>en</strong>te mucho m<strong>en</strong>os int<strong>en</strong>sos que <strong>en</strong> el resto de la cornisa.<br />
La litología kárstica, susceptible de cont<strong>en</strong>er cavidades, es ligeram<strong>en</strong>te m<strong>en</strong>or, sobre todo <strong>en</strong><br />
Bizkaia. De todas maneras, exist<strong>en</strong> algunas conc<strong>en</strong>traciones como las de Carranza, Jorrios,<br />
Trucíos, Galdames-Zona Minera, Pagasarri, Gorbea, Duranguesado, Urdaibai o Lea-Artibai.<br />
A pesar de contar con las redes subterráneas arriba m<strong>en</strong>cionadas, el registro arqueológico es<br />
comparativam<strong>en</strong>te más pobre <strong>en</strong> todos sus aspectos. Esto se debe <strong>en</strong> bu<strong>en</strong>a medida al tipo de<br />
interv<strong>en</strong>ciones desarrolladas (recogidas superfi ciales y catas) que no permit<strong>en</strong> una contextualización<br />
arqueológica de los yacimi<strong>en</strong>tos para sus periodos más antiguos.<br />
Si bi<strong>en</strong> la d<strong>en</strong>sidad de <strong>arte</strong> parietal disminuye drásticam<strong>en</strong>te, debemos señalar un ligero repunte<br />
para el <strong>arte</strong> mueble, especialm<strong>en</strong>te d<strong>en</strong>so <strong>en</strong>tre las cu<strong>en</strong>cas <strong>del</strong> Oka y <strong>del</strong> Urola. Aunque no<br />
sean f<strong>en</strong>óm<strong>en</strong>os totalm<strong>en</strong>te paralelos (<strong>arte</strong> mueble y <strong>arte</strong> parietal), manti<strong>en</strong><strong>en</strong> por lo g<strong>en</strong>eral una<br />
distribución similar.<br />
A modo especulativo dada la escasez de datos al respecto, cabe la posibilidad de que la línea<br />
de costa se localizase más alejada que <strong>en</strong> el resto de la cornisa y que, por tanto, la cantidad de<br />
yacimi<strong>en</strong>tos sumergidos <strong>en</strong> la actualidad fuese mayor, y con ellos el <strong>arte</strong> parietal.<br />
El <strong>arte</strong> parietal paleolítico <strong>en</strong> el Ori<strong>en</strong>te Cantábrico: Consideraciones básicas<br />
39