pdf. Los albores del arte en Las Encartaciones - creap
pdf. Los albores del arte en Las Encartaciones - creap
pdf. Los albores del arte en Las Encartaciones - creap
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
3. Paleolitoko horma-<strong>arte</strong>a ekialdeko kantaurialdean:<br />
3.<br />
El <strong>arte</strong> parietal paleolítico <strong>en</strong> el Ori<strong>en</strong>te Cantábrico:<br />
kontuan hartu beharreko funtsezkoak<br />
Consideraciones básicas<br />
36 37<br />
Kantaurialdeko Paleolitoko horma-<strong>arte</strong>a bertako ehiztari-biltzaile giz<strong>arte</strong>ek sortu eb<strong>en</strong> eta<br />
25.000 urte inguru izan zan indarrean, B.C. (Kristo aurreko) 35.000 ingurutik 10.000 ingurura,<br />
hortik aurrera zeharo murriztu zan-eta.<br />
Orduko gizakiak talde ibiltari txikietan biltz<strong>en</strong> ziran eta urte-sasoi<strong>en</strong> arabera hara eta hona<br />
ibilt<strong>en</strong> ziran biziteko lain atarat<strong>en</strong> ehizar<strong>en</strong>, erreketan arrantza egitear<strong>en</strong> eta fruitu, hazi eta<br />
landarak biltzear<strong>en</strong> bit<strong>arte</strong>z.<br />
Aro haretako ekosistemako eguraldia gaur egunekoa baino askozaz gogorragoa zan, m<strong>en</strong>dietatik<br />
behera glaziarrak etozan eta haranak ia biluzik egozan, baso gitxigaz. Era berean, eguraldi oso<br />
hotz harek poloetan izotza metatzea ekarri eban eta itsasoar<strong>en</strong> maila beherago egotea, kostaldea<br />
oraingoa baino 3 eta 10 metro beherago egongo zala, lekuan lekuko orografiar<strong>en</strong> arabera.<br />
Inguruabar horretan garatutako komunikazino grafikorako sistemear<strong>en</strong> behin<strong>en</strong>eko estiloezaugarriak<br />
baterakoak izan ziran m<strong>en</strong>debaleko Europako zati handi bat<strong>en</strong>; euskarriak eroangarriak<br />
(xaflak, harribilak, hazurrak, etab) zein mugiezinak (kanpoko harritzarrak eta kobazulo<strong>en</strong><br />
barruko hormak) izan eitekezan.<br />
Ikergai dogun lurralde eremua klasikoa da <strong>arte</strong>ar<strong>en</strong> hastap<strong>en</strong><strong>en</strong> aurkikuntzetan. Ikerketa-arlo<br />
hau orain m<strong>en</strong>de bat dala hasi zanik hona kantaurialdean Paleolitoko 120 inguru kobazulo<br />
apaindu aurkitu dira.<br />
Halanda be, <strong>arte</strong>ar<strong>en</strong> hedadurea ezbardina izan zan kantaurialdear<strong>en</strong> leku batzuetatik besteetara;<br />
eremu batzuetan aztarnategi konz<strong>en</strong>trazino handia dago eta beste batzuetan halakorik bat be ez.<br />
Eremuar<strong>en</strong> mugei erreparatu ezkero, m<strong>en</strong>debaldekoa Nalón ibaian (Asturias) kokatz<strong>en</strong> da,<br />
non margotutako doz<strong>en</strong>a batetik gora kobazulo dagozan, eta ekialdekoa Bidasoa ibaialdean<br />
(Gipuzkoa/Nafarroa), non Akerdiko horma-irudi multzo txikitxua dagoan. Horretara, 400<br />
kilometro inguruko t<strong>arte</strong>a da, Trubia, Sella, Deva, Nansa, Saja-Besaya ibai<strong>en</strong> itsasoratze aldeetan,<br />
zein Pas, Miera eta Ason ibai<strong>en</strong> goialdeetan, nahiz Llanes, Santanderreko badia eta<br />
Castro-Urdialeseko kostaldeetan.<br />
Apaindutako kobazuloak ehun bat dirala esan badogu, horreetariko %90 inguru doi-doi erdibana<br />
dagoz Asturias eta Kantabria <strong>arte</strong>an, eta Euskal Herrian doz<strong>en</strong>a erdi baino ez.<br />
Aztarnategi batzuetatik besteetara hainbesteko aldea dagoanez bakotxar<strong>en</strong> ezaugarrietan,<br />
gatxa da sailkap<strong>en</strong>ak egitea. Argi dago baina, ez ebela izan <strong>arte</strong>-jarduerear<strong>en</strong> garap<strong>en</strong> bera,<br />
horretan ezbardintasun nabarm<strong>en</strong>ak izan ebezan-eta.<br />
El <strong>arte</strong> parietal paleolítico de la región cantábrica fue creado por las sociedades de cazadores-recolectores<br />
que la habitaron, perdurando alrededor de 25.000 años, aproximadam<strong>en</strong>te desde hace 35.000<br />
años hasta hace 10.000 B.C. (antes de Cristo), mom<strong>en</strong>to <strong>en</strong> el que decae de manera drástica.<br />
Dichos pobladores formaban pequeños grupos de personas que se desplazaban estacionalm<strong>en</strong>te<br />
para mant<strong>en</strong>er su propia subsist<strong>en</strong>cia basada <strong>en</strong> la caza de animales, la pesca <strong>en</strong> ríos y la recolección<br />
de frutos, semillas y plantas.<br />
El ecosistema estaba marcado por unas condiciones climáticas mucho más rigurosas que las actuales<br />
con desarrollos glaciares <strong>en</strong> las principales cumbres y valles pelados con escasos bosques.<br />
Asimismo, el frío extremo provocó una conc<strong>en</strong>tración de hielo <strong>en</strong> los casquetes polares y el consecu<strong>en</strong>te<br />
desc<strong>en</strong>so <strong>del</strong> nivel <strong>del</strong> mar, situándose la línea de costa <strong>en</strong>tre 3 y 10 metros de distancia de<br />
la actual, según la orografía.<br />
En estas condiciones se desarrolló un sistema de comunicación gráfica bajo unas características estilísticas<br />
básicas, compartidas <strong>en</strong> bu<strong>en</strong>a p<strong>arte</strong> de Europa occid<strong>en</strong>tal, y unos soportes específicos, tanto<br />
muebles (plaquetas, cantos, huesos, etc.) como inmuebles (bloques al aire libre e interiores de cuevas).<br />
2.<br />
En este caso nos referimos a una de las regiones clásicas <strong>en</strong> lo que respecta al desarrollo de las<br />
primeras muestras de <strong>arte</strong>. Desde el inicio de la disciplina, hará poco más de un siglo, se han descubierto<br />
<strong>en</strong> el Cantábrico alrededor de 120 cavidades decoradas <strong>en</strong> época paleolítica.<br />
De todas maneras, su desarrollo no es homogéneo a lo largo de toda la cornisa, sino que exist<strong>en</strong><br />
algunas áreas de conc<strong>en</strong>tración y otras <strong>en</strong> las que brilla por su aus<strong>en</strong>cia.<br />
A oeste el f<strong>en</strong>óm<strong>en</strong>o se exti<strong>en</strong>de hasta la cu<strong>en</strong>ca <strong>del</strong> río Nalón (Asturias) donde son más de una<br />
doc<strong>en</strong>a las cavidades decoradas, mi<strong>en</strong>tras que a este alcanza la cu<strong>en</strong>ca <strong>del</strong> río Bidasoa (Gipuzkoa/<br />
Navarra) donde se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tra el pequeño conjunto parietal de Alkerdi. Se trata de unos 400 kms.<br />
de distancia <strong>en</strong> los que destacan las agrupaciones asociadas a la desembocadura de las cu<strong>en</strong>cas<br />
fluviales <strong>del</strong> Trubia, Sella, Deva, Nansa, Saja-Besaya, a las cu<strong>en</strong>cas altas <strong>del</strong> Pas, Miera y Asón, o las<br />
zonas costeras de Llanes, bahía de Santander y de Castro-Urdiales.<br />
Del c<strong>en</strong>t<strong>en</strong>ar de cavidades decoradas señaladas, más <strong>del</strong> 90% se distribuy<strong>en</strong> a p<strong>arte</strong>s prácticam<strong>en</strong>te<br />
iguales <strong>en</strong>tre Asturias y Cantabria, mi<strong>en</strong>tras que <strong>en</strong> el País Vasco se reduc<strong>en</strong> a media doc<strong>en</strong>a.<br />
La amplia variabilidad y las peculiaridades específicas de cada conjunto no permit<strong>en</strong> av<strong>en</strong>turar una<br />
clasificación rápida de los mismos, aunque es evid<strong>en</strong>te que el grado de actividad artística desarrollado<br />
no fue el mismo <strong>en</strong> cada una de ellas, sino que exist<strong>en</strong> difer<strong>en</strong>cias importantes.