03.04.2013 Views

pdf. Los albores del arte en Las Encartaciones - creap

pdf. Los albores del arte en Las Encartaciones - creap

pdf. Los albores del arte en Las Encartaciones - creap

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

3. Paleolitoko horma-<strong>arte</strong>a ekialdeko kantaurialdean:<br />

3.<br />

El <strong>arte</strong> parietal paleolítico <strong>en</strong> el Ori<strong>en</strong>te Cantábrico:<br />

kontuan hartu beharreko funtsezkoak<br />

Consideraciones básicas<br />

36 37<br />

Kantaurialdeko Paleolitoko horma-<strong>arte</strong>a bertako ehiztari-biltzaile giz<strong>arte</strong>ek sortu eb<strong>en</strong> eta<br />

25.000 urte inguru izan zan indarrean, B.C. (Kristo aurreko) 35.000 ingurutik 10.000 ingurura,<br />

hortik aurrera zeharo murriztu zan-eta.<br />

Orduko gizakiak talde ibiltari txikietan biltz<strong>en</strong> ziran eta urte-sasoi<strong>en</strong> arabera hara eta hona<br />

ibilt<strong>en</strong> ziran biziteko lain atarat<strong>en</strong> ehizar<strong>en</strong>, erreketan arrantza egitear<strong>en</strong> eta fruitu, hazi eta<br />

landarak biltzear<strong>en</strong> bit<strong>arte</strong>z.<br />

Aro haretako ekosistemako eguraldia gaur egunekoa baino askozaz gogorragoa zan, m<strong>en</strong>dietatik<br />

behera glaziarrak etozan eta haranak ia biluzik egozan, baso gitxigaz. Era berean, eguraldi oso<br />

hotz harek poloetan izotza metatzea ekarri eban eta itsasoar<strong>en</strong> maila beherago egotea, kostaldea<br />

oraingoa baino 3 eta 10 metro beherago egongo zala, lekuan lekuko orografiar<strong>en</strong> arabera.<br />

Inguruabar horretan garatutako komunikazino grafikorako sistemear<strong>en</strong> behin<strong>en</strong>eko estiloezaugarriak<br />

baterakoak izan ziran m<strong>en</strong>debaleko Europako zati handi bat<strong>en</strong>; euskarriak eroangarriak<br />

(xaflak, harribilak, hazurrak, etab) zein mugiezinak (kanpoko harritzarrak eta kobazulo<strong>en</strong><br />

barruko hormak) izan eitekezan.<br />

Ikergai dogun lurralde eremua klasikoa da <strong>arte</strong>ar<strong>en</strong> hastap<strong>en</strong><strong>en</strong> aurkikuntzetan. Ikerketa-arlo<br />

hau orain m<strong>en</strong>de bat dala hasi zanik hona kantaurialdean Paleolitoko 120 inguru kobazulo<br />

apaindu aurkitu dira.<br />

Halanda be, <strong>arte</strong>ar<strong>en</strong> hedadurea ezbardina izan zan kantaurialdear<strong>en</strong> leku batzuetatik besteetara;<br />

eremu batzuetan aztarnategi konz<strong>en</strong>trazino handia dago eta beste batzuetan halakorik bat be ez.<br />

Eremuar<strong>en</strong> mugei erreparatu ezkero, m<strong>en</strong>debaldekoa Nalón ibaian (Asturias) kokatz<strong>en</strong> da,<br />

non margotutako doz<strong>en</strong>a batetik gora kobazulo dagozan, eta ekialdekoa Bidasoa ibaialdean<br />

(Gipuzkoa/Nafarroa), non Akerdiko horma-irudi multzo txikitxua dagoan. Horretara, 400<br />

kilometro inguruko t<strong>arte</strong>a da, Trubia, Sella, Deva, Nansa, Saja-Besaya ibai<strong>en</strong> itsasoratze aldeetan,<br />

zein Pas, Miera eta Ason ibai<strong>en</strong> goialdeetan, nahiz Llanes, Santanderreko badia eta<br />

Castro-Urdialeseko kostaldeetan.<br />

Apaindutako kobazuloak ehun bat dirala esan badogu, horreetariko %90 inguru doi-doi erdibana<br />

dagoz Asturias eta Kantabria <strong>arte</strong>an, eta Euskal Herrian doz<strong>en</strong>a erdi baino ez.<br />

Aztarnategi batzuetatik besteetara hainbesteko aldea dagoanez bakotxar<strong>en</strong> ezaugarrietan,<br />

gatxa da sailkap<strong>en</strong>ak egitea. Argi dago baina, ez ebela izan <strong>arte</strong>-jarduerear<strong>en</strong> garap<strong>en</strong> bera,<br />

horretan ezbardintasun nabarm<strong>en</strong>ak izan ebezan-eta.<br />

El <strong>arte</strong> parietal paleolítico de la región cantábrica fue creado por las sociedades de cazadores-recolectores<br />

que la habitaron, perdurando alrededor de 25.000 años, aproximadam<strong>en</strong>te desde hace 35.000<br />

años hasta hace 10.000 B.C. (antes de Cristo), mom<strong>en</strong>to <strong>en</strong> el que decae de manera drástica.<br />

Dichos pobladores formaban pequeños grupos de personas que se desplazaban estacionalm<strong>en</strong>te<br />

para mant<strong>en</strong>er su propia subsist<strong>en</strong>cia basada <strong>en</strong> la caza de animales, la pesca <strong>en</strong> ríos y la recolección<br />

de frutos, semillas y plantas.<br />

El ecosistema estaba marcado por unas condiciones climáticas mucho más rigurosas que las actuales<br />

con desarrollos glaciares <strong>en</strong> las principales cumbres y valles pelados con escasos bosques.<br />

Asimismo, el frío extremo provocó una conc<strong>en</strong>tración de hielo <strong>en</strong> los casquetes polares y el consecu<strong>en</strong>te<br />

desc<strong>en</strong>so <strong>del</strong> nivel <strong>del</strong> mar, situándose la línea de costa <strong>en</strong>tre 3 y 10 metros de distancia de<br />

la actual, según la orografía.<br />

En estas condiciones se desarrolló un sistema de comunicación gráfica bajo unas características estilísticas<br />

básicas, compartidas <strong>en</strong> bu<strong>en</strong>a p<strong>arte</strong> de Europa occid<strong>en</strong>tal, y unos soportes específicos, tanto<br />

muebles (plaquetas, cantos, huesos, etc.) como inmuebles (bloques al aire libre e interiores de cuevas).<br />

2.<br />

En este caso nos referimos a una de las regiones clásicas <strong>en</strong> lo que respecta al desarrollo de las<br />

primeras muestras de <strong>arte</strong>. Desde el inicio de la disciplina, hará poco más de un siglo, se han descubierto<br />

<strong>en</strong> el Cantábrico alrededor de 120 cavidades decoradas <strong>en</strong> época paleolítica.<br />

De todas maneras, su desarrollo no es homogéneo a lo largo de toda la cornisa, sino que exist<strong>en</strong><br />

algunas áreas de conc<strong>en</strong>tración y otras <strong>en</strong> las que brilla por su aus<strong>en</strong>cia.<br />

A oeste el f<strong>en</strong>óm<strong>en</strong>o se exti<strong>en</strong>de hasta la cu<strong>en</strong>ca <strong>del</strong> río Nalón (Asturias) donde son más de una<br />

doc<strong>en</strong>a las cavidades decoradas, mi<strong>en</strong>tras que a este alcanza la cu<strong>en</strong>ca <strong>del</strong> río Bidasoa (Gipuzkoa/<br />

Navarra) donde se <strong>en</strong>cu<strong>en</strong>tra el pequeño conjunto parietal de Alkerdi. Se trata de unos 400 kms.<br />

de distancia <strong>en</strong> los que destacan las agrupaciones asociadas a la desembocadura de las cu<strong>en</strong>cas<br />

fluviales <strong>del</strong> Trubia, Sella, Deva, Nansa, Saja-Besaya, a las cu<strong>en</strong>cas altas <strong>del</strong> Pas, Miera y Asón, o las<br />

zonas costeras de Llanes, bahía de Santander y de Castro-Urdiales.<br />

Del c<strong>en</strong>t<strong>en</strong>ar de cavidades decoradas señaladas, más <strong>del</strong> 90% se distribuy<strong>en</strong> a p<strong>arte</strong>s prácticam<strong>en</strong>te<br />

iguales <strong>en</strong>tre Asturias y Cantabria, mi<strong>en</strong>tras que <strong>en</strong> el País Vasco se reduc<strong>en</strong> a media doc<strong>en</strong>a.<br />

La amplia variabilidad y las peculiaridades específicas de cada conjunto no permit<strong>en</strong> av<strong>en</strong>turar una<br />

clasificación rápida de los mismos, aunque es evid<strong>en</strong>te que el grado de actividad artística desarrollado<br />

no fue el mismo <strong>en</strong> cada una de ellas, sino que exist<strong>en</strong> difer<strong>en</strong>cias importantes.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!