20.02.2013 Views

ORKIWAN - The Field Museum

ORKIWAN - The Field Museum

ORKIWAN - The Field Museum

SHOW MORE
SHOW LESS
  • No tags were found...

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Runakunamanta<br />

rikuskakuna<br />

Chuchusa wiñakkunamanta: Kay bulamanta riksikunaka, achka layakunata tupanakurka,<br />

ichillamanta atún kama (chusku chunka sukta (46) layakunata), chunka shuk (11)<br />

aycha mikuk, chunka (10) makiyuk, kanchis (7) suni kiruyuk, kanchis (7) sinchi<br />

kiruyuk, pichka (5) shilluyuk, ishkay (2) yakuukupi chuchuk, kinsa (3) bulsarickchapi<br />

wawata wiñachik, shuk (1) kiwata mikuk yakupi kawsak. Chay pampapi yuyanchi<br />

pichkachunka surta layakuna tiyanka. Chuchusa wiñakkuna tukuy laya tiyanakun,<br />

ñawpaka paykunallata miranakurka, kunaka runapas ña kuyraranakun. Ranti maykan<br />

Amazonas pampakunapika, ña tukurinakun; achka churo layakuna tiyanakun,<br />

chaypi kanakun: chorukuna (Lagothrix lagothricha ) Ecuadorpa Güeppí yakupi, ranti<br />

Perupa Putumayu yaku mayata tiyan achka Ituchi (Pecari tajacu ), wankana (Tayassu<br />

pecari ), sacha wakra (Tapirus terrestris ) chayka tukuy pampata tiyan. Chaymantapas<br />

rikurkanchi yaku lubukunata, pishñakunata pas (Pteronura brasiliensis ) paykunaka ña<br />

tukuriranakun, chasna riman INRENA, UICN, tukurinalla (Ecuadorpika chasna churaska<br />

kan), tukurinkapa kallarira CITES nin. Tuparkanchi mana riksiska laya sukali, champira<br />

chichikutapas (Cebuella pygmaea ), sacha allku (Atelocynus microtis ).<br />

Perú participi chunka kinsa llaktakunata rikusa purirkanchi; Napu yakupika chusku<br />

llaktakunapi purirkanchi, Putumayupika iskun llaktakunata purirkanchi. Chay<br />

llaktakunapika Secoya, Kichwa, Huitoto, ansa wiracucha layakuna pas kawsanakun.<br />

ENIEX Ibis manta (Ibis 2003–2006), PIMA mantapas (APECO–ECO 2006)<br />

surkurkanchi cahy pampapi imasna kaskamanta. Chay pampakunapi ansa yuyanakuna<br />

tiyan, kayak mana yanka, unaymanta kay pampapi kawsak runakunaka, mushu laya<br />

kawsayta hapinakuska, kikin runalaya kawsayka mana yapa rikurin, chaymantapas, ñawpaka<br />

sachamantaimakunata surkusalla kawsanakuska ñalla shuk pacha wata tuputa. Ranti chayra<br />

sachapi tiyak imakunata kuyrana yuyay tiyan, paykunasumakta wankuriskaraycu kunkaylla<br />

ushaypa kan chay Zona Reservada Güeppí niska pampata kuyrankapa. Kay pampapi<br />

kawsak runakunaka, kawsankapalla imatapas llankanakun, mana yapa tiyan yurakkunata<br />

rantichinkapa kuchuna. Chasnapas, mayamanta runakuna chay pampapi yaykusa, ima<br />

kaspikunata kuchunka, petroleota surkunkapa, challwakunata hapinkapa, sacha aychakunata<br />

wañuchinkapa imapas, mana yapa alli kanka. Chay runakunapa kikin kawsana laya, paykuna<br />

mikunakunata maskana pampa, chakrata rurana pampakuna tukurinka.<br />

Ina mana allikuna 01 Unaymanta chay pampapi tiyaskunata, ima sacha aycha, pishkukuna, challwakuna,<br />

yurakkuna, tukuy laya runa kawsayta mana yapa balichinchi<br />

02 Arcana pampapi tiyaska allpata mana yuyarisa waklichinchi<br />

03 Ña tiyanka ran petróleo surkuna<br />

04 Chaypi tiyaska imakunata mana yuyasa yapilla surkuna<br />

05 Chay pampata kuyrankapamana tiyan kullki, imapas<br />

ECuADOR, PERú: CuyABENO-GüEPPí JUlIO/JUly 2008 147

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!