ORKIWAN - The Field Museum
ORKIWAN - The Field Museum
ORKIWAN - The Field Museum
- No tags were found...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Runakunamanta<br />
rikuskakuna<br />
Chuchusa wiñakkunamanta: Kay bulamanta riksikunaka, achka layakunata tupanakurka,<br />
ichillamanta atún kama (chusku chunka sukta (46) layakunata), chunka shuk (11)<br />
aycha mikuk, chunka (10) makiyuk, kanchis (7) suni kiruyuk, kanchis (7) sinchi<br />
kiruyuk, pichka (5) shilluyuk, ishkay (2) yakuukupi chuchuk, kinsa (3) bulsarickchapi<br />
wawata wiñachik, shuk (1) kiwata mikuk yakupi kawsak. Chay pampapi yuyanchi<br />
pichkachunka surta layakuna tiyanka. Chuchusa wiñakkuna tukuy laya tiyanakun,<br />
ñawpaka paykunallata miranakurka, kunaka runapas ña kuyraranakun. Ranti maykan<br />
Amazonas pampakunapika, ña tukurinakun; achka churo layakuna tiyanakun,<br />
chaypi kanakun: chorukuna (Lagothrix lagothricha ) Ecuadorpa Güeppí yakupi, ranti<br />
Perupa Putumayu yaku mayata tiyan achka Ituchi (Pecari tajacu ), wankana (Tayassu<br />
pecari ), sacha wakra (Tapirus terrestris ) chayka tukuy pampata tiyan. Chaymantapas<br />
rikurkanchi yaku lubukunata, pishñakunata pas (Pteronura brasiliensis ) paykunaka ña<br />
tukuriranakun, chasna riman INRENA, UICN, tukurinalla (Ecuadorpika chasna churaska<br />
kan), tukurinkapa kallarira CITES nin. Tuparkanchi mana riksiska laya sukali, champira<br />
chichikutapas (Cebuella pygmaea ), sacha allku (Atelocynus microtis ).<br />
Perú participi chunka kinsa llaktakunata rikusa purirkanchi; Napu yakupika chusku<br />
llaktakunapi purirkanchi, Putumayupika iskun llaktakunata purirkanchi. Chay<br />
llaktakunapika Secoya, Kichwa, Huitoto, ansa wiracucha layakuna pas kawsanakun.<br />
ENIEX Ibis manta (Ibis 2003–2006), PIMA mantapas (APECO–ECO 2006)<br />
surkurkanchi cahy pampapi imasna kaskamanta. Chay pampakunapi ansa yuyanakuna<br />
tiyan, kayak mana yanka, unaymanta kay pampapi kawsak runakunaka, mushu laya<br />
kawsayta hapinakuska, kikin runalaya kawsayka mana yapa rikurin, chaymantapas, ñawpaka<br />
sachamantaimakunata surkusalla kawsanakuska ñalla shuk pacha wata tuputa. Ranti chayra<br />
sachapi tiyak imakunata kuyrana yuyay tiyan, paykunasumakta wankuriskaraycu kunkaylla<br />
ushaypa kan chay Zona Reservada Güeppí niska pampata kuyrankapa. Kay pampapi<br />
kawsak runakunaka, kawsankapalla imatapas llankanakun, mana yapa tiyan yurakkunata<br />
rantichinkapa kuchuna. Chasnapas, mayamanta runakuna chay pampapi yaykusa, ima<br />
kaspikunata kuchunka, petroleota surkunkapa, challwakunata hapinkapa, sacha aychakunata<br />
wañuchinkapa imapas, mana yapa alli kanka. Chay runakunapa kikin kawsana laya, paykuna<br />
mikunakunata maskana pampa, chakrata rurana pampakuna tukurinka.<br />
Ina mana allikuna 01 Unaymanta chay pampapi tiyaskunata, ima sacha aycha, pishkukuna, challwakuna,<br />
yurakkuna, tukuy laya runa kawsayta mana yapa balichinchi<br />
02 Arcana pampapi tiyaska allpata mana yuyarisa waklichinchi<br />
03 Ña tiyanka ran petróleo surkuna<br />
04 Chaypi tiyaska imakunata mana yuyasa yapilla surkuna<br />
05 Chay pampata kuyrankapamana tiyan kullki, imapas<br />
ECuADOR, PERú: CuyABENO-GüEPPí JUlIO/JUly 2008 147