Zqec2d

WelshCrucible 

CrwsiblCymru 

Developing future research leaders for Wales 

A Review of Welsh Crucible 2011

A Review of Welsh Crucible 2011 


‘HEFCW is delighted 

to support this 

innovative and 

important initiative. 

Welsh Crucible is 

performing a valuable 

role in promoting a 

culture of crossdisciplinary 

and 

cross-institutional 

working among early to mid career 

researchers in Wales, which is increasingly 

essential for high quality research 

performance. We have been very 

encouraged by Welsh Crucible’s 

achievements to date, and by the obvious 

enthusiasm of the participants, and we look 

forward to its continued success.’ 

Dr David Blaney 

Chief Executive, Higher Education Funding 

Council for Wales 

Welsh Crucible was developed from the ‘Crucible’ programme devised by the 

National Endowment for Science, Technology and the Arts' 

01


‘Welsh Crucible 

provides a unique 

career enhancing 

programme for early 

career researchers 

across Wales. Unlike 

more traditional 

courses, the ultimate 

success of the 

programme will be 

measured by the 

number of innovative 

collaborations and 

partnerships, many of 

which are already 

beginning to emerge 

between researcher.’ 

Professor Peter 

Halligan 

Academic Lead, 

Welsh Crucible and 

Dean Interdisciplinary 

Studies at Cardiff 

University 

02 

What is Welsh Crucible? 

Welsh Crucible is a programme of 

personal, professional and leadership 

development for the future research 

leaders of Wales. Funded by the St David’s 

Day Group 1 of research universities and the 

Higher Education Funding Council for 

Wales, Welsh Crucible offers the 

opportunity for all researchers in Wales to 

explore how they can work across 

institutional and disciplinary boundaries to 

tackle the research challenges that Wales 

currently faces. Welsh Crucible aims to 

build a network of talented researchers 

who are committed to supporting the 

development of research-inspired 

collaborative innovation. 

Enhancing the original 2007 ‘Crucible’ 

programme developed by the National 

Endowment for Science, Technology and the 

Arts, Welsh Crucible has helped participants 

to discover: 

• how researchers in other disciplines are 

tackling similar issues; 

• how they can transfer their knowledge to 

the public sphere and make an impact; 

• the skills and attitudes likely to make their 

research more innovative and engaging; 

• how thinking creatively and openly can 

make a difference to their own work and 

career development. 

Why is Welsh Crucible 

Important? 

One of the key ambitions of the Welsh 

Government is to build a strong and dynamic 

science base that supports the economic and 

national development of Wales, including 

improving the health and well-being of the 

Welsh population. The role of universities in 

Wales remains pivotal, being one of the few 

indigenous engines of research and innovation 

of any significant scale. The Welsh Crucible 

programme demonstrates the St David’s Day 

Group’s commitment to the development of a 

dynamic research economy for Wales through 

research-inspired innovation and crossinstitutional 

collaboration. As such, it aligns 

with the research strategies of partner 

institutions and, crucially, provides evidence 

of the commitment to building research 

capacity in Wales. 

Vivienne Parry 

Science Writer and Broadcaster, 

Welsh Crucible Facilitator 

Welsh Crucible: 

2011’s Participants 

‘Sparky, engaging and 

clearly going places 

was my first 

impression of those on 

the Welsh Crucible 

programme. It made 

for an exhilarating 

couple of days.’ 

Each Welsh Crucible programme brings 

together thirty researchers from different 

disciplines and organisations across Wales. 

These researchers are at an early to mid 

point in their research careers. Demand for 

places is high, with the programme receiving 

80 applications for 30 places in its launch 

year. 

2011’s successful applicants came from the 

Universities of Aberystwyth, Bangor, Cardiff, 

Glamorgan, Swansea and Cedar, an NHS 

evaluation centre. All were selected on the 

basis of their excellence in research and 

interest in interdisciplinary research. 

Successful applicants also demonstrated a 

commitment to thinking collaboratively about 

the impact of their work and to 

communicating their research beyond the 

academy. 

The research interests of the first Welsh 

Crucible cohort were wide ranging, although 

each of them worked in an area that is aligned 

with the Welsh Government’s research priority 

areas. The group’s interests within these 

thematic areas are many and varied: 

1 The St David’s Day Group is made up of Aberystwyth University, Bangor University, Cardiff University, the University of 

Glamorgan and Swansea University


Research Interests of the 2011 Welsh Crucible Participants 

What Makes the Welsh 

Crucible Programme 

Special? 

Welsh Crucible comprises three two-day 

residential events called ‘Labs’. The Labs 

combine skills enhancement, lectures, group 

exercises, and self-discovery. They are all 

designed to introduce participants to new 

ways of thinking and working, with the aim of 

creating long-term changes in attitude and 

working practice, as well as encouraging 

practical collaborations between 

participants. Overall, the Labs are about 

creating an environment conducive to the 

development of innovative individuals, 

allowing them to cultivate their ideas, 

particularly in collaboration with others and 

across disciplines. They are also about 

developing a network of peers within the 

research community to fuel potential 

interdisciplinary working, to learn about 

different areas of research, and to encourage 

personal and career development. A key 

differentiator from other development 

programmes is the inclusion of “space” 

between Labs. This allows participants to 

return to their research environment to reflect 

on what they’ve learned, and apply their new 

ideas or style of working, while they are still 

on the programme. As well as allowing time 

for these crucial changes to become 

embedded in day-to-day activity, meeting 

three times over an extended period also 

encourages the development of more 

enduring and normalised relationships 

between participants and facilitates the 

formation of a longer-term network. 

‘Welsh Crucible 

has an important 

role in providing 

support for 

research at Welsh 

universities, 

demonstrating the 

commitment of 

institutions within 

the St David’s Day 

Group to research-inspired collaborative 

innovation. It provides an invaluable 

opportunity for researchers to meet and 

engage with each other, learning more 

about how they can make a real impact on 

the well-being of Wales. It helps us to 

develop the research leaders of tomorrow.’ 

Professor Ian Cluckie 

Pro Vice-Chancellor (Science and 

Engineering) 

Swansea University 

‘It was really 

inspirational to be 

involved in the Welsh 

Crucible programme 

and to be amongst 

such dedicated and 

passionate people. 

Reading a selection 

of their biogs seemed 

like reading the future 

'Who's who' of 

movers and shakers 

in Wales.’ 

Wendy Sadler 

Director, science 

made simple 

‘By leading us through 

a range of tasks and 

exposing us to 

different methods of 

working through the 

various guest lectures, 

the group of initial 

strangers was brought 

together and a 

number of awesome 

ideas started to 

develop. By the end 

of the three sessions, 

both new friendships 

and many new 

collaborations had 

been established, 

which are still ongoing.’ 

Dr Anna Croft 

Bangor University 

(Chemistry) 

03


‘Whilst most 

Universities offer 

comprehensive 

support and 

development 

opportunities for their 

researchers, Welsh 

Crucible has provided 

researchers with the 

chance to meet with 

peers from different 

disciplines and from 

different institutions. 

Their horizons have 

been broadened and 

the networks they 

have formed provide 

a sustainable and 

tangible benefit from 

their participation.’ 

Professor Clive 

Mulholland 

Deputy Vice- 

Chancellor University 

of Glamorgan 

‘The experience that I 

gained during the first 

Welsh Crucible has 

helped me to enhance 

my CV, enabling me to 

secure further funding, 

such as The Philip 

Leverhulme Prize, in 

new areas of 

interdisciplinary 

research.’ 

Dr Antonio Gil 


(Engineering) 

04 

Welsh Crucible Labs 2011 

The first Lab, which 

focused on ‘looking 

outwards’, was 

facilitated by 

Vivienne Parry, the 

science writer and 

broadcaster. It 

covered topics such 

as public 

engagement, media 

engagement and 

engaging with policy and policy makers. 

Speakers included the Chief Scientific 

Adviser for Wales and the Business 

Development Editor for Media Wales. 

A month after this first event the thirty Welsh 

Crucible participants were reunited for the 

second Lab. This event focused on 

collaboration and building research 

networks, with the group working together to 

examine the grand challenges currently 

faced by researchers in Wales, as well as 

looking at different ways of popularising 

academic research. 

At the final Lab, one month later, participants 

explored ways of improving their creativity 

and enterprise skills and met with 

entrepreneurs based in Wales. They were 

also encouraged to develop the 

interdisciplinary research ideas that started 

to emerge at the first two Labs. 

Formal participant feedback about the Labs 

has been overwhelmingly positive. Of the 

73% who responded to the post-programme 

feedback questionnaire, all considered that 

the structure of the programme was 

good/very good and agreed/strongly agreed 

that the programme had both facilitated the 

development of relationships between 

participants and provided them with a new 

perspective on their work. 

Participants Summarise their Experience of Welsh Crucible 2011



Making a Difference 

1. Changing Attitudes 

Welsh Crucible encourages researchers to 

think more creatively about their research 

and their careers, and is designed to foster 

collaboration across traditional disciplinary 

boundaries. 

An independent study of the outcomes of 

Welsh Crucible on participants’ perceptions 

showed that overall, the 2011 cohort showed 

a marked improvement across a wide range 

of measures of skills and attitudes related to 

collaboration and innovation. 72% of 

participants showed overall improvements 

and positive improvements in terms of their 

perceptions of their own skills, behaviours 

and aptitudes in these areas. The report’s 

authors commented: 

‘Indeed, when compared with the benchmarks 

set by NESTA’s Crucible 2009, Welsh Crucible 

2011 seems to have been more effective in 

terms of creating improvements for 

participants.’ 

Professor Cathy Pharoah & Dr Robin Pharoah; 

‘Welsh Crucible 2011: CREST Evaluation 

Scores’ 

2. Building Interdisciplinary Networks 

One of the tangible outcomes of the 

2011/2012 programmes is the formation of a 

cross-institutional, multi-disciplinary network 

of 60 outward-looking researchers. This 

network has expertise in a wide range of 

areas, connections to the Welsh media and 

Welsh Government, and a strong 

commitment to interdisciplinary innovation. 

The Welsh Crucible programme helps create 

a strong sense of shared identity amongst 

participants. This shared identity is built 

upon participants’ experience of taking part 

in something which is intensive, exciting and 

potentially risky. This sense of being part of 

a group readily translates into an 

interdisciplinary network that has an 

“afterlife“ beyond the formal Lab 

programmes. Much of this activity takes the 

form of electronic communication, with the 

researchers discussing practicalities, 

projects and ideas over email and in an 

online workspace, as well as through social 

media such as Twitter and Facebook. Some 

of the collaborative projects that have 

developed between participants are a direct 

result of networking outside of the Labs. 

3. Forging Productive Collaborations 

Exciting research collaborations have already 

begun to emerge from the Welsh Crucible 

network, including: 

The Role of the St David’s Day Group of 

Universities in the Future of Community 

and Regional Regeneration in Wales 

Dr Rhys Pullin, Cardiff University; Dr Martin 

O'Neill, Cardiff University; Dr Hannah Dee, 

Aberystwyth University; Dr Anna Croft, 

Bangor University; Dr Martina Lahmann, 


This initiative brought together 

representatives from engineering, computer 

science, chemistry and social science from 

the Universities of Bangor, Aberystwyth 

and Cardiff, to explore how the university 

might take a more proactive role in various 

social and economic regeneration 

initiatives, such as Communities First. Two 

seminars were organised, one in the north, 

in Bangor, and the other in the south, in 

Cardiff. Representatives from community 

groups, government organisations and the 

universities worked together at these proactive 

workshops to explore innovative 

approaches to developing university 

community engagement. The workshops 

were well attended and the feedback was 

very positive. 

This research has shown that there is a 

need to develop the discourse between the 

university sector and outside agencies so 

that the Higher Education sector can fully 

contribute to on-going development and 

regeneration in Wales. Furthermore, the 

project found that Welsh universities need 

more clearly identified access-points to 

support community and industry, and that 

research programmes could have a greater 

focus on impact in the community. 

‘Thanks to the 

Crucible I’ve spoken 

in depth to 

researchers working 

in areas I’d never 

even considered 

before, which has in 

itself changed the 

way I look at my own 

work. I’m also more 

aware of the social 

and political context 

of research, and I’ve 

got a lot more 

confidence when it 

comes to “going for 

it”. I think a lot of the 

best work happens 

on the boundaries 

between traditional 

disciplines, and the 

Crucible helps to 

develop an 

understanding of the 

many ways we can 

work on these 

disciplinary 

interfaces.’ 

Dr Hannah Dee 

Aberystwyth 

University 

(Computer Science) 

05


‘I gained a great deal 

from hearing different 

perspectives on 

academic research, 

planning, and 

leadership. And I 

learned a thing or two 

from the excellent 

speakers in relation to 

research and the 

media, gaining access 

to policymakers, and 

how to lead 

collaborative research 

projects professionally 

and fruitfully.’ 

Dr Martin Willis 

University of Glamorgan 

(English Literature) 

‘The Welsh Crucible 

does what it says on 

the tin. It is certainly a 

place characterised by 

the confluence of 

powerful intellectual, 

social, economic and 

political forces. The 

crucible provides 

unique networking 

forum to share ideas 

and grow success, 

raising the bar for the 

research community 

within Wales.’ 

Professor Martin Jones 

PVC Research, 

Enterprise and 

Engagement 

Aberystwyth University 

06 

Digital Dieters: 

an “App” for Activity levels 

Dr Martin O’Neill, Cardiff University; Dr 

Parisa Eslambolchilar, Swansea University; 

Mr Gerald Powell, 3Gs Development Trust, 

Merthyr Tydfil 

This research brought together a social 

scientist and a computer scientist with the 

aim of exploring how a “smart” phone 

application (app) could be used to 

encourage people from an area with above 

average levels of obesity to increase their 

levels of exercise. The initiative provided an 

environment where participants would both 

have the social support of friends and 

mentors to adopt a healthier lifestyle, as one 

would associate with groups like “Weight 

Watchers”, but also where the “app” could 

be used both to monitor activity levels and 

improve group cohesion and interaction. 

The group was provided with “smart” phones 

which contained the app. At the end of the 

research, people indicated that they felt that 

the whole initiative was a great success, with 

some reporting weight loss of up to 28lb over 

a twelve week period. Although the group 

reported that the app did not satisfy all of 

their requirements and asked if it could be 

“tweaked”, they used the technology 

provided to identify and obtain other apps to 

augment what was provided. The group has 

requested that the research team continues 

to work with them to develop further 

initiatives aimed at improving their life-styles. 

The success of this initiative will be used to 

support additional research which seeks to 

use mobile technology for both data 

gathering in social research and also to 

support initiatives to address the “digital 

divide”. 

Developing the Sustainable Laboratory – 

Waste 

Dr Paul Brennan, Cardiff University; Dr 

Adam Charlton, Bangor University; Dr 

Leanne Cullen-Unsworth, Cardiff 

University; Dr Clive Gregory, Cardiff 

University; Dr Michael Harbottle, Cardiff 

University; Dr Elaine Jensen, Aberystwyth 

University; Dr Yingli Wang, Cardiff 

University; Dr Lorraine Whitmarsh, Cardiff 

University 

Laboratories in Wales generate a lot of 

waste. The project team estimates that a 

department of 50 people generates in 

excess of ten tonnes of waste each year. 

This is either incinerated or ends up as 

landfill. Whilst packaging is often recycled, 

the majority of items used in the laboratory 

are not. This project was initiated to 

investigate ways in which this dynamic can 

be changed. 

The key conclusions of the project are: 

• High level leadership is required. This 

could be achieved and promoted by 

making sustainability a key 

performance indicator for senior 

management and devolving waste and 

energy budgets. 

• Replacing polystyrene weigh boats 

with a plant based material is possible 

but requires a cost/environment 

benefit analysis and feasibility study. 

• Laboratory staff are probably more 

committed to recycling than their 

institutions as a whole. Increased 

awareness of potential pathways of 

recycled products could promote 

participation. Providing more facilities 

and training would improve recycling. 

• Waste from laboratories can be 

recycled, although safety issues need 

to be understood. Furthermore, waste 

from laboratories should be regarded 

as a valuable asset, especially high 

grade recyclable plastic that is wasted 

through incineration.


Exploring the Concept of a ‘Floating’ 

Market: the Link Between Diet, Health 

and Health Inequalities 

Dr Yingli Wang, Cardiff University; Dr 

Martin O'Neill, Cardiff University 

This project brought together a business 

analyst and a social scientist to explore if 

new ways of shopping could be developed 

to improve access to healthier food in poor 

communities, which they referred to as 

“floating markets”. The research was 

conducted in three very different 

communities in South Wales, one rural; one 

post-industrial; and one inner-city multiethnic 

area. The research found that rather 

than simply being about getting access to 

provisions that, particularly in poor 

communities, people looked to the 

shopping experience to provide social 

interaction; choice/price; ease of delivery. 

The research found that where and how 

people shopped is a key part of social 

identity and that if any public health 

interventions failed to address the social 

needs that are provided through the 

shopping experience they will not be 

accepted. 

Development of a New Sustainable 

Elastomeric Energy Harvester for Marine 

Environments 

Dr Antonio Gil, Swansea University; Dr 

Rhys Pullin, Cardiff University; Dr Lijie Li, 

Swansea University; Dr Raoul van Loon, 

Swansea University; Dr Simon Neill, 

Bangor University; Dr Jan Geert Hiddink, 


The development of new sustainable and 

renewable energy extraction technology is 

not a desire, but a must, in this rapidly 

evolving world that is increasingly 

governed by climate change 

considerations. Over the last decade, 

important developments in energy 

harvesting technology have been 

accomplished as a result of the advent of 

wireless sensor technology and actuators 

for moving mechanical systems. The main 

principle underpinning this technology is 

the efficient transformation of mechanical 

deformation, induced by vibration or 

external loading, into electrical energy for 

power scavenging applications. The main 

aim of this research project is the 

development of a realistic feasibility study 

for a new elastomeric energy harvester 

which will be designed, analysed, 

optimised and tested for a marine 

environment. It is expected that the new 

design could result in the emergence of a 

new device for power scavenging 

applications which could be patented in 

the medium-long term once an in-depth 

research study has been carried out, as 

part of a follow-up research project. 

Simulating the impacts of climate 

change on the coastal zone: putting the 

end-user in the driving seat 

Dr Simon Neill, Bangor University; Dr Ian 

Grimstead, Cardiff University 

The aim of this project was to develop an 

iPad application which will enable nonexperts 

to understand the consequences 

of climate change in the coastal zone. This 

was achieved through the interaction of the 

user with model datasets generated by 

state-of-the-art oceanographic models run 

on high performance computers. The app 

can handle a wide range of model variables 

and data formats, covering both ocean 

basin and coastal scales, and temporal 

datasets. Although the app is not yet fully 

ready for release, continuity of the project 

has already been secured through HPC 

Wales / Fujitsu and EPSRC funding. During 

the next phase of development, the source 

code of the app will be shared with other 

interested environmental modellers, 

increasing the impact of the study. The 

long term goal of such research is to allow 

policy makers to fully interact with and run 

their own model simulations, a goal which 

we accept may be many years away. 

‘It has been 

enormously helpful to 

build links with 

researchers in 

academia, as many 

of our interests are 

complementary. 

Welsh Crucible 

helped me to 

broaden my network. 

I would definitely 

recommend it to 

anyone working in 

research outside of 

the higher education 

sector. Prior to 

participating in the 

programme I thought 

of myself as a 

Medical Physicist 

who did a bit of 

research; above all, 

Welsh Crucible has 

made me think of 

myself as a 

researcher.’ 

Dr Grace Carolan- 

Rees 

Director, Cedar 

(Medical Physics) 

07


‘The 2011 Welsh 

Crucible team 

brought together a 

diverse group of 

minds from across 

Wales to develop 

team working skills 

and help create new 

cross-disciplinary 

relationships, to fuel 

innovation. The 

participants have 

pulled together to 

produce some 

superbly creative 

work, which looks to 

tackle real issues in 

our society and 

environment with the 

kind of novel ideas 

that come from 

collaborative left-brain 

& right-brain thinking.’ 

Dr Dan Palmer 

Chief Science Officer 

Q Chip 

08 

Towards the Next Generation Devices 

for Real-time Monitoring and Drug 

Delivery in the Gastro-intestinal System 

Dr Raoul van Loon, Swansea University; 

Dr Lijie Li, Swansea University; Dr Parisa 

Eslambolchilar, Swansea University; Dr 

Antonio J. Gil, Swansea University; Dr 

Grace Carolan-Rees, Cedar; Proessor 

John Williams Singleton Hospital and 


The human digestive system, and in 

particular the small intestine, is relatively 

inaccessible to being probed with diagnostic 

sensors. As a result, the knowledge of the 

causes, diagnosis and treatment of disorders 

like irritable bowel syndrome (IBS) or Crohn’s 

disease is restricted. Current practice shows 

that measurements of temperature and 

acidity in the digestive system can be good 

markers to identify complications like ulcers 

or inflammations and companies are 

developing so-called “smart pills”, which are 

wireless capsules that will travel through the 

intestinal system and take measurements on 

the way. This work aims to take the “smart 

pill” idea to another level by adding pressure 

measurements to the mix by combining 

state-of-the-art knowledge in 

nanotechnology, computational modelling 

and portable devices. 

Hence, the objective of this research is to 

design a technical framework for the 

development of a smart pill sensor that can 

analyse the physiological function of the 

digestive system in more detail. Crucially, 

the pills will be made smarter by performing 

the analysis of mechanical signals with the 

help of cutting-edge mathematical models. 

These models will allow for a physics-based 

analysis of measurement data, which 

should lead to a better understanding of the 

physiology and enhanced diagnostics. This 

new modelling approach will be embedded 

within a newly designed piece of software 

on a portable device (e.g. iPad), which has 

instant communication with the sensors in 

the smart pill. Instant transmission of data 

will allow for real-time monitoring of the 

patient (e.g. at home) or even real-time 

intervention (e.g. local drug delivery). 

It is envisaged that a patient takes a 

capsule containing multiple sensors, which 

will travel through the entire digestive 

system. Depending on the disease, the 

sensors will be designed to detect 

temperature, acidity, pressure, motion, 

blood, specific proteins or chemical 

markers. These sensors will send data to 

the portable device, which will be filtered 

and analysed based on state-of-the-art 

computer models. Finally, while the sensor 

is still inside, the results are displayed on a 

graphical interface that is easy to interpret 

for both clinician and patient. 

My GENE Code: Public Engagement in 

Molecular Biology 

Dr Tatiana Tatrinova, Univeristy of 

Glamorgan; Dr Eric Tippmann, Cardiff 

University; Dr Yingli Wang, Cardiff 

University; Dr Natasha de Vere, National 

Botanic Garden of Wales 

This project is designed to engage 

widespread interest in everything “generelated” 

through the development of a 

resource that combines science, 

entertainment and public outreach. 

4. Public Engagement 

Welsh Crucible provides a high profile vehicle 

for publicising and demonstrating to the 

public the contribution that Welsh research 

makes. Between July 2011 and March 2012 

this unique programme featured 30 articles 

as part of a Western Mail series that 

showcased the exciting research being done 

in St David’s Day Group universities and 

beyond to make Wales a healthier, safer and 

stronger economy. By highlighting the range 

and diversity of the work being done across 

Wales, Welsh Crucible has also 

demonstrated the higher education sector’s 

responsiveness and commitment to the 

Welsh Government priorities outlined in For 

Our Future and the more recent science 

strategy (Science for Wales).


‘Brilliant 

researchers are 

not necessarily 

brilliant 

communicators 

but it is vitally 

important that 

their often groundbreaking 

research 

reaches as wide 

an audience as possible and at a level that 

most people can understand. 

For that reason we have been delighted to 

be involved over the past two years in the 

Western Mail's Welsh Crucible Series, a 

unique collaboration between Welsh media 

and scientists to show how work that 

researchers do affects the people of 

Wales.’ 

Simon Farrington, 

Editor, Wales on Sunday & Business 

Development Editor 


Beyond 2011 

Welsh Crucible 2012 

The Welsh Crucible programme ran for the 

second time in 2012. This programme built 

on the successes of 2011, and brought 

together a group of talented and ambitious 

researchers from an even wider range of 

disciplines from the St David’s Day Group of 

universities, as well as Tata Steel and 

Barnardo’s. 

Participants have already started working 

together on a number of exciting 

interdisciplinary research proposals. The 

2012 cohort will also be contributing to the 

Western Mail’s second thirty-week Welsh 

Crucible series. 

Welsh Crucible 2013-14 

The St David’s Day Group and HEFCW have 

committed to funding two further Welsh 

Crucible programmes in 2013 and 2014. In 

2013, for the first time, the programme will 

be opened up to researchers working in any 

Welsh higher education institution, and not 

just those working at one of the St David’s 

Day universities. This means that Welsh 

Crucible will be open to anybody doing 

excellent research in Wales and allows us to 

develop the Welsh Crucible network even 

further. 

We are also exploring ways of bringing 

together the network of Welsh Crucible 

alumni for further development opportunities. 

These plans include a European research 

visit in Summer 2013 to explore how to 

increase Wales’s share of European research 

funding. 

‘The Welsh Crucible is 

an exciting 

development 

programme that 

complements the 

Welsh Government’s 

Science for Wales 

Strategy and Sêr 

Cymru Programme. 

The Crucible seeks to 

further enhance the quality of Welsh research 

activity by supporting and developing the high 

quality researchers that are already part of the 

Welsh research community. The programme 

recognizes that there is already a considerable 

baseline of talented researchers in Wales and 

that by supporting them through training and 

development we can help them fulfil their 

potential to become the world leading 

researchers. Creating such a strong 

foundation of researchers in Wales will 

contribute significantly to the emergence of 

Wales as a major force in globally important 

research.’ 

Professor David Shepherd 

Deputy Vice-Chancellor (Research and 

Enterprise) 

‘Welsh Crucible was 

designed to identify 

some of our brightest 

early- to mid-career 

researchers and fast 

track them through a 

range of learning 

experiences to help 

them to become 

excellent, 

interdisciplinary 

research leaders. We 

have been delighted 

by the response to 

the programme from 

scholars in Wales, 

and by the support 

provided by the 

Higher Education 

Funding Council for 

Wales and the St 

David's Day 

universities in Wales. 

Making the most of 

the knowledge, skills 

and expertise we 

have will help us to 

meet the challenges 

we face in Wales and 

beyond.’ 

Professor Teresa 

Rees 

Associate Director, 

Wales, Leadership 

Foundation for Higher 

Education 

09


10


11


12


13


14 

Welsh Crucible 

Developing future research leaders for Wales

WelshCrucible 

CrwsiblCymru 

Yn Datblygu Arweinwyr Ymchwil y Dyfodol i Gymru 

Adolygiad o Crwsibl Cymru 2011

Adolygiad o Crwsibl Cymru 2011 


‘Mae CCAUC yn 

falch iawn o gefnogi’r 

fenter arloesol a 

phwysig hon. Mae 

Crwsibl Cymru yn 

chwarae rhan 

werthfawr yn y 

gwaith o hyrwyddo 

diwylliant 

amlddisgyblaethol ac 

amlsefydliadol ymysg ymchwilwyr yng 

Nghymru sydd ar gamau cynharaf eu gwaith, 

rhywbeth sy’n gynyddol hanfodol ar gyfer 

perfformiad ymchwil o ansawdd uchel. 

Rydym wedi cael ein calonogi’n fawr gan 

gyflawniadau Crwsibl Cymru hyd yn hyn, a 

chan frwdfrydedd amlwg y cyfranogwyr, ac 

edrychwn ymlaen at ei lwyddiant parhaus.’ 

Dr David Blaney 

Prif Weithredwr, Cyngor Cyllido Addysg Uwch 

Cymru 

Mae rhaglen Crwsibl Cymru wedi ei seilio ar raglen ‘Crwsibl’ y Gwaddol 

Cenedlaethol ar Gyfer Gwyddoniaeth, Technoleg a’r Celfyddydau 

01


‘Mae Crwsibl Cymru 

yn darparu rhaglen 

unigol sy’n gwella 

gyrfaoedd ar gyfer 

ymchwilwyr sydd yng 

nghyfnod cynnar eu 

gyrfaoedd ar draws 

Cymru. Yn wahanol i 

gyrsiau traddodiadol, 

caiff llwyddiant y 

rhaglen yn y pen 

draw ei fesur gan y 

nifer o 

gydweithrediadau a 

phartneriaethau, y 

mae llawer ohonynt 

yn dechrau dod i’r 

amlwg rhwng 

ymchwilwyr.’ 

Yr Athro Peter 

Halligan 

Arweinydd 

Academaidd, Crwsibl 

Cymru a Deon 

Astudiaethau 

Rhyngddisgyblaethol 

ym Mhrifysgol 

Caerdydd. 

02 

Beth yw Crwsibl Cymru? 

Mae Crwsibl Cymru yn rhaglen datblygu 

personol, proffesiynol ac arweinyddiaeth ar 

gyfer arweinwyr ymchwil Cymru yn y 

dyfodol. Wedi’i ariannu gan y Grŵp Dydd 

Gŵyl Dewi 1 o brifysgolion ymchwil a 

Chyngor Cyllido Addysg Uwch Cymru, mae 

Crwsibl Cymru’n cynnig cyfle i bob 

ymchwilydd yng Nghymru archwilio sut y 

gallant weithio ar draws ffiniau sefydliadol a 

disgyblaethol er mwyn mynd i’r afael â’r 

heriau o ran ymchwil y mae Cymru’n eu 

hwynebu ar hyn o bryd. Nod Crwsibl 

Cymru yw adeiladu rhwydwaith o 

ymchwilwyr talentog sydd wedi’u 

hymrwymo i gefnogi datblygiad arloesedd 

cydweithredol a ysbrydolir gan ymchwil. 

Wrth wella’r rhaglen ‘Crwsibl’ 2007 wreiddiol 

a ddatblygwyd gan Y Gwaddol Cenedlaethol 

ar gyfer Gwyddoniaeth, Technoleg a'r 

Celfyddydau, mae Crwsibl Cymru wedi helpu 

cyfranogwyr i ddarganfod: 

• sut mae ymchwilwyr mewn 

disgyblaethau eraill yn mynd i’r afael â 

materion tebyg ; 

• sut y gallant drosglwyddo eu gwybodaeth 

i’r cylch cyhoeddus a chael effaith; 

• y sgiliau a’r agweddau sy’n debygol o 

wneud eu hymchwil yn fwy arloesol a 

deniadol; 

• sut y gall meddwl yn greadigol ac yn 

agored wneud gwahaniaeth i’w gwaith 

eu hunain ac i ddatblygiad eu gyrfaoedd. 

Pam mae Crwsibl 

Cymru’n bwysig? 

Un o brif uchelgeisiau Llywodraeth Cymru yw 

adeiladu sylfaen gwyddoniaeth gadarn a 

dynamig sy’n cynnal datblygiad economaidd a 

chenedlaethol Cymru, gan gynnwys iechyd a 

lles poblogaeth Cymru. Mae rôl y prifysgolion 

yng Nghymru yn ganolog o hyd, gan mai un 

o’r ychydig o gyfryngau cynhenid ymchwil ac 

arloesedd ar unrhyw raddfa sylweddol ydynt. 

Mae’r rhaglen Crwsibl Cymru yn dangos 

ymrwymiad Grŵp Dydd Gŵyl Dewi i ddatblygu 

economi ymchwil ddynamig i Gymru drwy 

arloesedd a ysbrydolir gan ymchwil a 

chydweithredu traws-sefydliadol. Yn hynny o 

beth, mae’n unol â strategaethau ymchwil 

sefydliadau partner ac, yn hanfodol, mae’n 

darparu tystiolaeth o’r ymrwymiad i adeiladu 

gallu ymchwil yng Nghymru. 

‘Yn fywiog, yn 

frwdfrydig, ac yn 

amlwg yn sicr o 

lwyddo oedd fy argraff 

gyntaf o’r rhai ar 

raglen Crwsibl Cymru. 

Cefais ychydig o 

ddiwrnodau cyffrous.’ 

Vivienne Parry 

Ysgrifennwr a Darlledwr ar Wyddoniaeth, 

Hwylusydd Crwsibl Cymru 

Crwsibl Cymru: 

Cyfranogwyr 2011 

Mae pob rhaglen Crwsibl Cymru yn dod â 

deg ar hugain o ymchwilwyr o wahanol 

ddisgyblaethau a sefydliadau ledled Cymru 

ynghyd. Mae’r ymchwilwyr mewn cyfnod 

cynnar neu yng nghanol eu gyrfaoedd 

ymchwil. Mae galw am leoedd yn uchel, a 

derbyniodd y rhaglen 80 cais am 30 lle ym 

mlwyddyn ei lansiad. 

Daeth ymgeiswyr llwyddiannus 2011 o 

Brifysgolion Aberystwyth, Bangor, Caerdydd, 

Morgannwg, Abertawe a Cedar, canolfan 

werthuso’r GIG. Cafodd pob un eu dewis ar 

sail eu rhagoriaeth o ran ymchwil a’u 

diddordeb mewn ymchwil ryngddisgyblaethol. 

Hefyd dangosodd yr ymgeiswyr llwyddiannus 

ymrwymiad i feddwl mewn ffordd 

gydweithredol am effaith eu gwaith ac i 

gyfathrebu eu hymchwil y tu hwnt i’r academi. 

Roedd diddordebau ymchwil carfan gyntaf 

Crwsibl Cymru yn eang, er bod pob un 

ohonynt yn gweithio mewn maes sydd wedi’i 

alinio i feysydd blaenoriaeth ymchwil 

Llywodraeth Cymru. Mae diddordebau’r 

grŵp o fewn y meysydd thematig hyn yn 

lluosog ac yn amrywiol: 

1 Mae Grŵp Dydd Gŵyl Dewi yn cynnwys Prifysgol Aberystwyth, Prifysgol Bangor, Prifysgol Caerdydd, Prifysgol Morgannwg 

a Phrifysgol Abertawe.


Diddordebau Ymchwil Cyfranogwyr Crwsibl Cymru 2011 

Beth sy’n gwneud 

Rhaglen Crwsibl Cymru yn 

Arbennig? 

Mae Crwsibl Cymru yn cynnwys tri 

digwyddiad preswyl deuddydd o’r enw 

‘Labordai’. Mae’r Labordai yn cyfuno gwella 

sgiliau, darlithoedd, ymarferion grŵp, a 

hunanddarganfod. Maent oll wedi’u cynllunio 

i gyflwyno ffyrdd newydd o feddwl a gweithio 

i gyfranogwyr, gyda’r nod o greu newidiadau 

tymor hir o ran agwedd ac arfer gwaith, yn 

ogystal ag annog cydweithio ymarferol rhwng 

cyfranogwyr. Yn gyffredinol, mae’r Labordai 

ynglŷn â chreu amgylchedd sy’n ffafriol i 

ddatblygu unigolion arloesol, gan ganiatáu 

iddynt feithrin eu syniadau, yn enwedig 

mewn cydweithrediad ag eraill ac ar draws 

disgyblaethau. Maent hefyd ynglŷn â 

datblygu rhwydwaith o gymheiriaid o fewn y 

gymuned ymchwil er mwyn cynnal gweithio 

cydweithredol, dysgu am feysydd ymchwil 

gwahanol, ac annog datblygiad personol a 

gyrfaol. Mae cynnwys amser rhwng y 

Labordai yn wahaniaethwr allweddol o 

raglenni datblygu eraill. Mae hyn yn caniatáu 

i gyfranogwyr ddychwelyd i’w hamgylchedd 

ymchwil er mwyn myfyrio ar yr hyn a 

ddysgwyd, a chymhwyso eu syniadau neu 

ddull gweithio newydd, tra eu bod ar y 

rhaglen o hyd. Yn ogystal â chaniatáu amser 

i’r newidiadau hanfodol hyn gael eu 

hymgorffori mewn gweithgarwch o ddydd i 

ddydd, mae cyfarfod tair gwaith dros gyfnod 

estynedig hefyd yn annog datblygiad 

perthnasoedd mwy parhaus a normal rhwng 

y cyfranogwyr ac mae’n hwyluso ffurfio 

rhwydwaith tymor hirach. 

‘Mae gan Crwsibl 

Cymru rôl bwysig 

i’w chwarae wrth 

ddarparu 

cefnogaeth ar 

gyfer ymchwil ym 

mhrifysgolion 

Cymru, gan 

ddangos 

ymrwymiad 

sefydliadau o fewn y Grŵp Dydd Gŵyl 

Dewi i arloesedd cydweithredol a 

ysbrydolir gan ymchwil. Mae’n cynnig cyfle 

amhrisiadwy i ymchwilwyr gyfarfod ac 

ymgysylltu â’i gilydd, gan ddysgu rhagor 

am sut y gallant gael effaith wirioneddol ar 

les Cymru. Mae’n ein helpu i ddatblygu 

arweinwyr ymchwil y dyfodol.’ 

Yr Athro Ian Cluckie 

Dirprwy Is-ganghellor (Gwyddoniaeth a 

Pheirianneg) 

Prifysgol Abertawe 

‘Roedd yn wirioneddol 

ysbrydoledig i gymryd 

rhan yn rhaglen 

Crwsibl Cymru ac i fod 

yng nghwmni pobl 

mor ymroddedig ac 

angerddol. Roedd 

darllen detholiad o’u 

bywgraffiadau yn 

ymddangos fel darllen 

'Who's who' y dyfodol 

am hoelion wyth 

Cymru.’ 

Wendy Sadler 

Cyfarwyddwr, 

science made simple 

‘Drwy ein harwain 

drwy ystod o dasgau 

a dangos dulliau 

gwahanol o weithio i 

ni drwy ddarlithoedd 

amrywiol ein 

gwesteion, 

daethpwyd â’r grŵp 

o ddieithriaid ar y 

dechrau ynghyd, a 

dechreuodd nifer o 

syniadau gwych 

ddatblygu. Erbyn 

diwedd y tair sesiwn 

cafodd cyfeillgarwch 

a llawer o 

berthnasoedd 

cydweithio newydd 

eu sefydlu, sy’n 

gyfredol o hyd.’ 

Dr Anna Croft 

Prifysgol Bangor 

(Cemeg) 

03


‘Er bod rhan fwyaf y 

Prifysgolion yn cynnig 

cymorth a chyfleoedd 

cynhwysfawr ar gyfer 

datblygu i’w 

hymchwilwyr, mae 

Crwsibl Cymru wedi 

rhoi cyfle i ymchwilwyr 

gyfarfod â 

chymheiriaid o 

ddisgyblaethau 

gwahanol ac o 

sefydliadau gwahanol. 

Cafodd eu gorwelion 

eu hehangu ac mae’r 

rhwydweithiau maent 

wedi’u ffurfio yn 

darparu budd 

cynaliadwy a 

diriaethol o’u 

cyfranogiad.’ 

Yr Athro Clive 

Mulholland 

Dirprwy Is-ganghellor 

Prifysgol Morgannwg 

‘Mae’r profiad a gefais 

yn ystod y Crwsibl 

Cymru cyntaf wedi fy 

helpu i wella fy CV, 

gan fy ngalluogi i gael 

rhagor o gyllid, megis 

Gwobr Philip 

Leverhulme, mewn 

meysydd newydd 

ymchwil 

ryngddisgyblaethol.’ 

Dr Antonio Gil 

Prifysgol Abertawe 

(Peirianneg) 

04 

Labordai Crwsibl Cymru 

2011 

Cafodd y Labordy 

cyntaf, a oedd yn 

canolbwyntio ar 

‘edrych allan’, ei 

hwyluso gan Vivienne 

Parry, yr ysgrifennwr 

a’r darlledwr ar 

wyddoniaeth. Roedd 

yn ymwneud â 

phynciau megis 

ymgysylltu â’r 

cyhoedd, ymgysylltu â’r cyfryngau ac 

ymgysylltu â pholisïau a’r rhai sy’n eu gwneud. 

Roedd siaradwyr yn cynnwys Prif Gynghorydd 

Gwyddonol Cymru a Golygydd Datblygu 

Busnes Cyfryngau Cymru. 

Fis ar ôl y digwyddiad cyntaf hwn, cafodd y 

deg ar hugain o gyfranogwyr Crwsibl Cymru 

eu haduno ar gyfer yr ail Labordy. Roedd y 

digwyddiad hwn yn canolbwyntio ar 

gydweithio ac adeiladu rhwydweithiau 

ymchwil, a bu’r grŵp yn gweithio gyda’i 

gilydd i archwilio’r heriau mawr a wynebir ar 

hyn o bryd gan ymchwilwyr yng Nghymru, yn 

ogystal ag edrych ar ffyrdd gwahanol o 

boblogeiddio ymchwil academaidd. 

Cyfranogwyr yn Crynhoi eu Profiad o Crwsibl Cymru 2011 

Yn y Labordy terfynol fis ar ôl hynny 

archwiliodd y cyfranogwyr ffyrdd o wella eu 

creadigrwydd a’u sgiliau mentergarwch a 

gwnaethant gyfarfod ag entrepreneuriaid sy’n 

gweithio yng Nghymru. Hefyd cawsant eu 

hannog i ddatblygu’r syniadau ymchwil 

rhyngddisgyblaethol a ddechreuodd ddod i’r 

amlwg yn y ddau Labordy cyntaf. 

Mae adborth ffurfiol gan y cyfranogwyr wedi 

bod yn hynod o gadarnhaol. O’r 73% a 

ymatebodd i’r holiadur adborth ar ôl y 

rhaglen – roedd pawb yn ystyried bod 

strwythur y rhaglen yn dda/yn dda iawn, a 

gwnaethant gytuno/gytuno’n gryf bod y 

rhaglen wedi hwyluso datblygiad 

perthnasoedd rhwng cyfranogwyr ac wedi 

darparu persbectif newydd ar eu gwaith



Gwneud Gwahaniaeth 

1. Agweddau’n Newid 

Mae Crwsibl Cymru yn annog ymchwilwyr i 

feddwl yn fwy creadigol am eu hymchwil a’u 

gyrfaoedd, ac fe’i cynlluniwyd i feithrin 

cydweithio ar draws ffiniau disgyblaethol 

traddodiadol. 

Dangosodd astudiaeth annibynnol o 

ganlyniadau Crwsibl Cymru ar ganfyddiadau 

cyfranogwyr, yn gyffredinol, bod carfan 2011 

wedi dangos gwelliant amlwg ar draws ystod 

eang o fesuriadau sgiliau ac agweddau 

mewn perthynas â chydweithio ac arloesedd. 

Dangosodd 72% o’r cyfranogwyr welliannau 

cyffredinol a gwelliannau cadarnhaol yn 

nhermau eu canfyddiadau o’u sgiliau eu 

hunain, eu hymddygiad a’u cymwysterau yn 

y meysydd hyn. Gwnaeth awduron yr 

adroddiad y sylwadau canlynol: 

‘Yn wir, wrth gymharu â’r meincnodau a 

osodwyd gan Crwsibl NESTA yn 2009, mae’n 

ymddangos y bu Crwsibl Cymru 2011 yn fwy 

effeithiol o ran creu gwelliannau ar gyfer 

cyfranogwyr.’ 

Yr Athro Cathy Pharoah a Dr Robin Pharoah; 

‘Crwsibl Cymru 2011: Sgorau Gwerthuso 

CREST’ 

2. Adeiladu Rhwydweithiau 

Rhyngddisgyblaethol 

Un o ganlyniadau diriaethol rhaglenni 

2011/2012 yw ffurfio rhwydwaith trawssefydliadol, 

amlddisgyblaethol o 60 o 

ymchwilwyr sy’n edrych tuag allan. Mae gan 

y rhwydwaith hwn arbenigedd mewn ystod 

eang o feysydd, cysylltiadau â chyfryngau 

Cymru a Llywodraeth Cymru, ac ymrwymiad 

cryf i arloesedd rhyngddisgyblaethol. 

Mae rhaglen Crwsibl Cymru yn helpu i greu 

ymdeimlad cryf o hunaniaeth a rennir ymhlith 

y cyfranogwyr. Adeiladir yr hunaniaeth hon a 

rennir ar brofiad y cyfranogwyr o gymryd 

rhan mewn rhywbeth sy’n ddwys, yn gyffrous 

ac, o bosibl, yn dod â risg. Mae’r ymdeimlad 

hwn o fod yn rhan o grŵp yn trosi’n rhwydd i 

rwydwaith rhyngddisgyblaethol sydd â 

“bywyd” y tu hwnt i’r rhaglenni Labordy 

ffurfiol. Mae llawer o’r gweithgarwch hwn ar 

ffurf cyfathrebu electronig, gyda’r 

ymchwilwyr yn trafod pethau ymarferol, 

prosiectau a syniadau drwy negeseuon ebost 

ac mewn gweithle ar-lein, yn ogystal â 

thrwy gyfryngau cymdeithasol megis Twitter 

a Facebook. Mae rhai o’r prosiectau 

cydweithredol sydd wedi datblygu rhwng y 

cyfranogwyr yn ganlyniad uniongyrchol o 

rwydweithio y tu allan i’r Labordai. 

3. Creu Cydweithrediadau Cynhyrchiol 

Mae cydweithrediadau ymchwil cyffrous 

eisoes wedi dechrau dod i’r amlwg o 

rwydwaith Crwsibl Cymru, gan gynnwys: 

Rôl Grŵp Prifysgolion Dydd Gŵyl Dewi 

yn Nyfodol Adfywio Cymunedol a 

Rhanbarthol yng Nghymru 

Dr Rhys Pullin, Prifysgol Caerdydd; Dr 

Martin O'Neill, Prifysgol Caerdydd; Dr 

Hannah Dee, Prifysgol Aberystwyth; Dr 

Anna Croft, Prifysgol Bangor; Dr Martina 

Lahmann, Prifysgol Bangor 

Daeth y fenter hon â chynrychiolwyr 

ynghyd o feysydd peirianneg, cyfrifiadureg, 

cemeg a’r gwyddorau cymdeithasol o 

Brifysgolion Bangor, Aberystwyth a 

Chaerdydd er mwyn archwilio sut y gallai’r 

brifysgol gymryd rôl fwy rhagweithiol mewn 

amrywiaeth o fentrau adfywio cymdeithasol 

ac economaidd megis Cymunedau yn 

Gyntaf. Trefnwyd dau seminar, un yn y 

gogledd, ym Mangor, ac un yn y de, yng 

Nghaerdydd. Bu cynrychiolwyr o grwpiau 

cymunedol, sefydliadau’r llywodraeth a’r 

prifysgolion yn gweithio gyda’i gilydd yn y 

gweithdai rhagweithiol hyn i archwilio 

ymagweddau arloesol at ddatblygu 

ymgysylltiad y brifysgol a’r gymuned. 

Mynychodd llawer y gweithdai ac roedd yr 

adborth yn gadarnhaol iawn. 

Mae’r ymchwil hon wedi dangos bod angen 

datblygu’r sgwrs rhwng sector y brifysgol 

ac asiantaethau allanol fel y gall y sector 

Addysg Uwch gyfrannu’n llawn i ddatblygu 

ac adfywio cyfredol yng Nghymru. At hyn, 

gwelodd y prosiect fod ar brifysgolion 

Cymru angen pwyntiau mynediad er mwyn 

cefnogi’r gymuned a diwydiant, ac y gallai 

rhaglenni ymchwil fod yn canolbwyntio’n 

fwy ar effeithiau yn y gymuned. 

‘Diolch i’r Crwsibl, 

rwyf wedi siarad yn 

fanwl ag ymchwilwyr 

sy’n gweithio mewn 

meysydd nad 

oeddwn hyd yn oed 

wedi’u hystyried o’r 

blaen, sydd ynddo’i 

hun wedi newid y 

ffordd rwyf yn edrych 

ar fy ngwaith fy hun. 

Rwyf hefyd yn fwy 

ymwybodol o gyddestun 

cymdeithasol 

a gwleidyddol 

ymchwil, ac mae 

gennyf lawer mwy o 

hyder o ran “mynd 

amdani”. Rwyf yn 

credu bod llawer o’r 

gwaith gorau yn 

digwydd ar y ffiniau 

rhwng disgyblaethau 

traddodiadol, ac 

mae’r Crwsibl yn 

helpu i ddatblygu 

dealltwriaeth o’r llu o 

ffyrdd y gallwn 

weithio ar y 

rhyngwynebau 

disgyblaethol hyn.’ 

Dr Hannah Dee 

Prifysgol Aberystwyth 

(Cyfrifiadureg) 

05


‘Cefais lawer o fudd o 

glywed y safbwyntiau 

gwahanol ar ymchwil 

academaidd, cynllunio 

ac arweinyddiaeth. A 

dysgais dipyn o’r 

siaradwyr rhagorol 

mewn perthynas ag 

ymchwil a’r cyfryngau, 

cael mynediad at y rhai 

sy’n gwneud polisïau, a 

sut i arwain prosiectau 

ymchwil cydweithredol 

yn broffesiynol ac yn 

fuddiol.’ 

Dr Martin Willis 

Prifysgol Morgannwg 

(Llenyddiaeth Saesneg) 

‘Mae Crwsibl Cymru yn 

gwneud yr hyn mae'n 

dweud ei fod yn ei 

wneud. Yn sicr mae’n 

lle a nodweddir gan 

gydlifiad grymoedd 

deallusol, cymdeithasol, 

economaidd a 

gwleidyddol pwerus. 

Mae’r crwsibl yn 

darparu fforwm 

rhwydweithio unigol er 

mwyn rhannu syniadau 

a thyfu llwyddiant, gan 

godi nod y gymuned 

ymchwil yng Nghymru.’ 

Yr Athro Martin Jones 

Dirprwy Is-ganghellor 

Ymchwil, Menter ac 

Ymgysylltiad 

Prifysgol Aberystwyth 

06 

Digital Dieters; “App” ar gyfer Lefelau 

Gweithgarwch 

Dr Martin O’Neill, Prifysgol Caerdydd; Dr 

Parisa Eslambolchilar, Prifysgol Abertawe; 

Mr Gerald Powell, Ymddiriedolaeth 

Ddatblygu 3G, Merthyr Tudful 

Daeth yr ymchwil hon â gwyddonydd 

cymdeithasol a gwyddonydd cyfrifiadurol 

ynghyd gyda’r nod o archwilio sut y gellid 

defnyddio app ar ffôn “call” i annog pobl 

mewn ardal sydd â lefelau gordewdra sy’n 

uwch na’r cyfartaledd i gynyddu eu lefelau 

o ymarfer corff. Darparodd y fenter 

amgylchedd lle byddai’r cyfranogwyr yn 

cael cymorth cymdeithasol ffrindiau a 

mentoriaid i fabwysiadu ffordd o fyw 

iachach, fel y byddai rhywun yn disgwyl 

gyda grwpiau megis “Weight Watchers”, 

ond hefyd lle y gellid defnyddio’r “app” i 

fonitro lefelau gweithgarwch a gwella 

cydlyniad a rhyngweithio'r grŵp. 

Darparwyd ffonau “call” a oedd yn 

cynnwys yr app i’r grŵp. Ar ddiwedd yr 

ymchwil, nododd pobl eu bod yn teimlo 

bod y fenter gyfan yn llwyddiant mawr, a 

dywedodd rhai eu bod wedi colli hyd at 28 

pwys dros gyfnod o ddeuddeg wythnos. 

Er bod y grŵp yn adrodd nad oedd yr app 

yn bodloni eu holl ofynion a gofynnon nhw 

a fyddai’n bosibl ei addasu, gwnaethant 

ddefnyddio’r dechnoleg i adnabod a chael 

apps eraill er mwyn ychwanegu at yr hyn a 

ddarparwyd. Mae’r grŵp wedi gofyn bod y 

tîm ymchwil yn parhau i weithio gyda nhw 

er mwyn datblygu rhagor o fentrau gyda’r 

nod o wella eu ffyrdd o fyw. 

Caiff llwyddiant y fenter hon ei ddefnyddio i 

gynnal ymchwil ychwanegol sy’n anelu at 

ddefnyddio technoleg symudol ar gyfer 

casglu data mewn ymchwil gymdeithasol a 

hefyd i gynnal mentrau er mwyn mynd i’r 

afael â’r “hollt ddigidol”. 

Datblygu’r Labordy Cynaliadwy – 

Gwastraff 

Dr Paul Brennan, Prifysgol Caerdydd; Dr 

Adam Charlton, Prifysgol Bangor; Dr 

Leanne Cullen-Unsworth, Prifysgol 

Caerdydd; Dr Clive Gregory, Prifysgol 

Caerdydd; Dr Michael Harbottle, Prifysgol 

Caerdydd; Dr Elaine Jensen, Prifysgol 

Aberystwyth; Dr Yingli Wang, Prifysgol 

Caerdydd; Dr Lorraine Whitmarsh, Prifysgol 

Caerdydd 

Mae Labordai yng Nghymru yn cynhyrchu 

llawer o wastraff. Mae tîm y prosiect yn 

amcangyfrif bod adran o 50 o bobl yn 

cynhyrchu mwy na deg tunnell o wastraff 

bob blwyddyn. Caiff hyn ei losgi neu 

mae’n mynd i safle tirlenwi. Er bod 

pecynnau’n cael eu hailgylchu yn aml, nid 

felly yn achos mwyafrif yr eitemau a 

ddefnyddir mewn labordy. Cychwynnwyd y 

prosiect hwn er mwyn ymchwilio i ffyrdd y 

gellir newid y dynamig hwn. 

Casgliadau allweddol y prosiect yw: 

• Mae angen arweinyddiaeth lefel uchel. 

Gellid cyflawni hyn a’i hyrwyddo drwy 

wneud cynaliadwy’n ddangosydd 

perfformiad allweddol ar gyfer uwchreolwyr 

a datganoli cyllidebau 

gwastraff ac ynni. 

• Mae defnyddio cychod pwysau a 

wnaed o ddeunydd wedi’i seilio ar 

blanhigion yn lle polystyren yn bosibl 

ond mae gofyn am ddadansoddiad ac 

astudiaeth dichonolrwydd ar 

gost/buddion i’r amgylchedd. 

• Fwy na thebyg mae staff labordai 

wedi’u hymrwymo’n fwy i ailgylchu nag 

yw eu sefydliadau yn eu cyfanrwydd. 

Gallai mwy o ymwybyddiaeth o ran 

llwybrau posibl ar gyfer cynhyrchion 

wedi’u hailgylchu hyrwyddo 

cyfranogiad. Byddai darparu rhagor o 

gyfleusterau a hyfforddiant yn gwella 

ailgylchu. 

• Gellir ailgylchu gwastraff o labordai, er 

bod angen deall materion diogelwch. 

At hyn, dylid ystyried gwastraff o 

labordai yn ased gwerthfawr, yn 

enwedig plastig ailgylchadwy graddfa 

uchel a gaiff ei wastraffu drwy ei losgi.


Archwilio Cysyniad ‘Marchnad 

“Hwylus”’: y Cysylltiad Rhwng Deiet, 

Iechyd ac Anghydraddoldebau Iechyd 

Dr Yingli Wang, Prifysgol Caerdydd; Dr 

Martin O'Neill, Prifysgol Caerdydd 

Daeth y prosiect hwn â dadansoddwr 

busnes a gwyddonydd cymdeithasol 

ynghyd i ymchwilio a ellid datblygu ffyrdd 

newydd o siopa er mwyn gwella mynediad 

at fwyd iachach mewn cymunedau tlawd, y 

cyfeiriwyd atynt ganddyn nhw fel 

“marchnadoedd hwylus”. Cynhaliwyd yr 

ymchwil mewn tair cymuned wahanol iawn 

yn ne Cymru, un wledig; un ôlddiwydiannol; 

ac un ardal canol dinas amlethnig. 

Canfu’r ymchwil fod pobl yn 

dibynnu ar brofiad siopa i ddarparu 

rhyngweithio cymdeithasol; dewis/pris; 

rhwyddineb dosbarthu, yn hytrach na chael 

mynediad at nwyddau yn unig, yn enwedig 

mewn cymunedau tlawd. 

Canfu’r ymchwil fod ble a sut mae pobl yn 

siopa yn rhan allweddol o hunaniaeth 

gymdeithasol a phe byddai unrhyw 

ymyriadau iechyd cyhoeddus yn methu 

mynd i’r afael â’r anghenion cymdeithasol a 

ddarperir drwy’r profiad siopa, ni chânt eu 

derbyn. 

Datblygu Dull Newydd o ‘Fedi’ Ynni 

Elastomerig Cynaliadwy ar gyfer 

Amgylcheddau Morol 

Dr Antonio Gil, Prifysgol Abertawe; Dr Rhys 

Pullin, Prifysgol Caerdydd; Dr Lijie Li, 

Prifysgol Abertawe; Dr Raoul van Loon, 

Prifysgol Abertawe; Dr Simon Neill, 

Prifysgol Bangor; Dr Jan Geert Hiddink, 

Prifysgol Bangor 

Nid yw datblygiad technoleg newydd ar 

gyfer echdynnu ynni adnewyddadwy a 

chynaliadwy yn ddymuniad, mae’n 

hanfodol, yn y byd hwn sy’n esblygu’n 

gyflym ac sy’n cael ei lywodraethu’n 

fwyfwy gan ystyriaethau newid yn yr 

hinsawdd. Dros y degawd diwethaf, cafodd 

datblygiadau pwysig o ran technoleg medi 

ynni eu cyflawni o ganlyniad i ddyfodiad 

technoleg synwyryddion diwifr a 

chychwynwyr ar gyfer symud systemau 

mecanyddol. Y brif egwyddor sy’n 

tanategu’r dechnoleg hon yw trawsffurfio 

anffurfiad mecanyddol yn effeithlon, wedi’i 

beri gan ddirgryniad neu lwytho allanol, i 

ynni trydanol ar gyfer cymwysiadau 

chwilota am bŵer. Prif nod y prosiect 

ymchwil hwn yw datblygu astudiaeth 

dichonolrwydd realistig ar gyfer dull 

newydd o fedi ynni elastomerig a gaiff ei 

gynllunio, ei ddadansoddi, ei optimeiddio 

a’i brofi at gyfer amgylchedd morol. 

Disgwylir y gallai’r cynllun newydd arwain 

at ddyfais newydd ar gyfer cymwysiadau 

chwilota am bŵer yn dod i’r amlwg y gellid 

ei batentu yn y tymor canolig i hir pan fydd 

astudiaeth ymchwil wedi’i chynnal, fel rhan 

o brosiect ymchwil dilynol. 

Efelychu Effeithiau Newid yn yr 

Hinsawdd ar y Parth Arfordirol: yn Rhoi 

Rheolaeth i’r Defnyddiwr Olaf 

Dr Simon Neill, Prifysgol Bangor; Dr Ian 

Grimstead, Prifysgol Caerdydd 

Nod y prosiect hwn oedd datblygu 

cymhwysiad iPad a fydd yn galluogi’r rhai 

nad ydynt yn arbenigwyr i ddeall 

dylanwadau newid yn yr hinsawdd yn y 

parth arfordirol. Cafodd hyn ei gyflawni 

drwy ryngweithio’r defnyddiwr gyda setiau 

data model a gynhyrchwyd gan fodelau 

cefnforol o’r radd flaenaf sy’n rhedeg ar 

gyfrifiaduron perfformiad uchel. Gall yr app 

drin ystod eang o newidynnau model a 

fformatau data, sy’n ymwneud â 

graddfeydd basn y cefnfor ac arfordirol, a 

setiau data tymhorol. Er nad yw’r app yn 

hollol barod i’w ryddhau, cafodd parhad y 

prosiect ei sicrhau eisoes drwy gyllid HPC 

Cymru / Fujitsu ac EPSRC. Yn ystod cyfnod 

nesaf y datblygiad, caiff cod ffynhonnell yr 

app ei rannu gyda modelwyr amgylcheddol 

eraill sydd â diddordeb, gan gynyddu effaith 

yr astudiaeth. Y nod yn y tymor hir ar gyfer 

ymchwil o’r fath yw caniatáu i’r rhai sy’n 

gwneud polisïau ryngweithio yn llawn a 

chynnal eu hefelychiadau model eu hunain, 

nod rydym yn cydnabod a all fod 

blynyddoedd lawer i ffwrdd. 

‘Mae wedi bod yn 

hynod o ddefnyddiol i 

adeiladu cysylltiadau 

gydag ymchwilwyr yn 

y byd academaidd, 

oherwydd bod llawer 

o’n diddordebau’n 

ategu ei gilydd. 

Gwnaeth Crwsibl 

Cymru fy helpu i 

ehangu fy 

rhwydwaith. Byddwn 

yn bendant yn ei 

argymell i unrhyw un 

sy’n gweithio ym 

maes ymchwil y tu 

allan i’r sector 

addysg uwch. Cyn 

cymryd rhan yn y 

rhaglen roeddwn yn 

meddwl amdanaf fy 

hun fel Ffisegydd 

Meddygol a oedd yn 

gwneud ychydig o 

ymchwil; yn bennaf 

oll, mae Crwsibl 

Cymru wedi peri i mi 

feddwl amdanaf fy 

hun fel ymchwilydd.’ 

Dr Grace Carolan- 

Rees 

Cyfarwyddwr Cedar 

(Ffiseg Meddygol) 

07


‘Daeth y tîm Crwsibl 

Cymru 2011 â grŵp 

amrywiol o feddyliau 

ynghyd o ledled 

Cymru er mwyn 

datblygu sgiliau 

gweithio mewn tîm ac 

i helpu creu 

perthnasoedd trawsddisgyblaethol 

newydd, er mwyn 

ysgogi arloesedd. 

Mae’r cyfranogwyr 

wedi gweithio gyda’i 

gilydd i gynhyrchu 

gwaith sy’n arbennig 

o greadigol, sydd â’r 

nod o fynd i’r afael â 

materion go iawn yn 

ein cymdeithas a’n 

hamgylchedd gyda’r 

math o syniadau 

newydd sy’n deillio o 

feddwl cydweithredol 

ochr chwith yr 

ymennydd ac ochr 

dde’r ymennydd.’ 

Dr Dan Palmer 

Prif Swyddog 

Gwyddoniaeth 

Q Chip 

08 

Tuag at Ddyfeisiadau’r Genhedlaeth 

Nesaf ar gyfer Monitro a Dosbarthu 

Cyffuriau mewn Amser Real yn y System 

Gastroberfeddol 

Dr Raoul van Loon, Prifysgol Abertawe; Dr 

Lijie Li, Prifysgol Abertawe; Dr Parisa 

Eslambolchilar, Prifysgol Abertawe; Dr 

Antonio J. Gil, Prifysgol Abertawe; Dr 

Grace Carolan-Rees, Cedar; Proessor 

John Williams, Ysbyty Singletonl a 

Phrifysgol Abertawe 

I raddau helaeth, nid oes modd defnyddio 

synwyryddion diagnostig i archwilio system 

dreulio’r corff, yn enwedig felly’r coluddyn 

bychan. Oherwydd hynny, prin yw’r 

wybodaeth am achosion, diagnosis a 

thriniaeth anhwylderau fel y syndrom 

coluddyn llidus (IBS) neu afiechyd Crohn. 

Mae arferion cyfredol yn dangos bod 

mesur tymheredd ac asidrwydd yn y 

system dreulio yn ffordd dda o nodi 

cymhlethdodau fel wlserau neu lidau ac 

mae cwmnïau’n datblygu’r hyn a elwir yn 

‘bils clyfar’. Capsiwlau diwifr yw’r rhain 

sy’n symud trwy’r system goluddol ac yn 

mesur ar hyd eu taith. Nod y gwaith hwn 

yw datblygu syniad y ‘pils clyfar’ ymhellach 

drwy ychwanegu mesuriadau pwysedd yn 

ogystal drwy gyfuno gwybodaeth gyfoes 

ym meysydd nanotechnoleg, modelau 

cyfrifiannu a dyfeisiau cludadwy. 

Felly, diben yr ymchwil hwn yw dylunio 

fframwaith technegol i ddatblygu 

synhwyrydd pilsen glyfar sy’n gallu 

dadansoddi swyddogaeth ffisiolegol y 

system dreulio’n fanylach. Yn anad dim, 

bydd y pils yn gallu gwneud rhagor drwy 

ddadansoddi arwyddion mecanyddol gyda 

chymorth modelau mathemategol o’r radd 

flaenaf. Gyda’r modelau hyn, bydd modd 

cynnal dadansoddiadau ar sail ffiseg o ddata 

mesuriadau a dylai hynny arwain at gael 

gwell dealltwriaeth o’r ffisioleg a gwell 

diagnosteg. Caiff y dull newydd hwn o fodelu 

ei ymgorffori mewn meddalwedd newydd 

sbon ar ddyfais cludadwy (e.e. iPad), sy’n 

gallu cyfathrebu ar unwaith â synwyryddion 

yn y bilsen glyfar. Drwy drosglwyddo data ar 

unwaith, bydd modd monitro’r claf yn y fan 

a’r lle (e.e. gartref) neu hyd yn oed ymyrryd 

yn y fan a’r lle (e.e. rhoi cyffur yn lleol). 

Rhagwelir y bydd claf yn cymryd capsiwl 

sy’n cynnwys nifer o synwyryddion fydd yn 

symud trwy’r system dreulio gyfan. Gan 

ddibynnu ar yr afiechyd dan sylw, bydd y 

synwyryddion wedi’u dylunio i ganfod 

nodwyr tymheredd, asidrwydd, pwysedd, 

symudiad, gwaed neu gemegau. Bydd y 

synwyryddion hyn yn anfon data i’r ddyfais 

gludadwy lle caiff ei hidlo a’i ddadansoddi 

ar sail modelau cyfrifiadur modern. Yn olaf, 

pan fydd y synhwyrydd yn parhau i fod y tu 

mewn i’r corff, caiff y canlyniadau eu 

harddangos ar ryngwyneb graffeg y gall 

clinigwyr a chleifion eu dehongli’n rhwydd. 

Fy Nghod GENYNNAU: Ymgysylltiad 

Cyhoeddus â Bioleg Folecwlar 

Dr Tatiana Tatarinova, Prifysgol 

Morgannwg; Dr Eric Tippmann, Prifysgol 

Caerdydd; Dr Yingli Wang, Prifysgol 

Caerdydd; Dr Natasha de Vere, Gardd 

Fotaneg Genedlaethol Cymru 

Gynlluniwyd y prosiect hwn i ennyn 

diddordeb eang mewn popeth sy’n 

gysylltiedig â genynnau drwy ddatblygu 

adnodd sy’n cyfuno gwyddoniaeth, 

adloniant ac allgymorth cyhoeddus. 

4. Ymgysylltu â’r Cyhoedd 

Mae Crwsibl Cymru yn darparu modd proffil 

uchel ar gyfer cyhoeddi a dangos i’r cyhoedd 

y cyfraniad mae ymchwil yng Nghymru yn ei 

wneud. Rhwng mis Gorffennaf 2011 a mis 

Mawrth 2012 dangosodd y rhaglen unigryw 

hon 30 o erthyglau fel rhan o gyfres y Western 

Mail a ddangosodd yr ymchwil gyffrous a 

wneir mewn prifysgolion Grŵp Dydd Gŵyl 

Dewi a’r tu hwnt er mwyn gwneud Cymru’n 

economi iachach, fwy diogel a chryfach, 

(gweler tudalennau 10 – 13 yn y fersiwn 

Saesneg). Drwy amlygu ystod ac amrywiaeth 

y gwaith sy’n cael ei wneud ledled Cymru, 

mae Crwsibl Cymru hefyd wedi dangos 

ymatebolrwydd ac ymrwymiad y sector 

addysg uwch i flaenoriaethau Llywodraeth 

Cymru a amlinellwyd yn Er mwyn ein Dyfodol 

a’r strategaeth wyddoniaeth ddiweddarach 

(Gwyddoniaeth i Gymru).


‘Nid yw ymchwilwyr 

gwych o 

angenrheidrwydd yn 

gyfathrebwyr gwych, 

ond mae’n hanfodol 

bwysig bod eu 

hymchwil, sy’n aml yn 

arloesol, yn cyrraedd 

cynulleidfa mor eang â 

phosibl, ac ar lefel y 

gall y mwyafrif o bobl ei deall. 

Am y rheswm hwnnw, rydym wedi bod yn falch 

iawn bod yn rhan o Gyfres Crwsibl Cymru The 

Western Mail dros y ddwy flynedd ddiwethaf, 

sef cydweithrediad unigryw rhwng y cyfryngau 

a gwyddonwyr yng Nghymru i ddangos sut 

mae gwaith a gyflawnir gan wyddonwyr yn 

effeithio ar bobl Cymru.’ 

Simon Farrington, 

Golygydd, Wales on Sunday a Golygydd 

Datblygu Busnes 


y tu hwnt i 2011 

Crwsibl Cymru 2012 

Cynhaliwyd rhaglen Crwsibl Cymru am yr ail 

dro yn 2012. Adeiladodd y rhaglen hon ar 

lwyddiannau 2011, a thynnodd ynghyd grŵp 

o ymchwilwyr talentog ac uchelgeisiol o 

ystod o ddisgyblaethau ehangach fyth o’r 

Grŵp Dydd Gŵyl Dewi o brifysgolion, yn 

ogystal â Tata Steel a Barnardo’s. 

Mae cyfranogwyr eisoes wedi dechrau 

gweithio gyda’i gilydd ar nifer o gynigion 

ymchwil rhyngddisgyblaethol. Bydd carfan 

2012 hefyd yn cyfrannu at ail gyfres deg 

wythnos ar hugain Crwsibl Cymru y Western 

Mail. 

Welsh Crucible 2013-14 

Mae Grŵp Dydd Gŵyl Dewi a CCAUC wedi 

ymrwymo i gyllido dwy raglen Crwsibl Cymru 

arall yn 2013 a 2014. Yn 2013, am y tro 

cyntaf, caiff y rhaglen ei hestyn i ymchwilwyr 

sy’n gweithio yn unrhyw sefydliad addysg 

uwch yng Nghymru, ac nid y rhai sy’n 

gweithio yn un o’r prifysgolion Dydd Gŵyl 

Dewi yn unig. Mae hyn yn golygu y bydd 

Crwsibl Cymru yn agored i unrhyw un sy’n 

gwneud ymchwil ragorol yng Nghymru ac 

mae’n caniatáu i ni ddatblygu rhwydwaith 

Crwsibl Cymru yn fwy fyth. 

Rydym hefyd yn archwilio ffyrdd o ddod â 

rhwydwaith alumni Crwsibl Cymru ynghyd ar 

gyfer rhagor o gyfleoedd datblygu. Mae’r 

cynlluniau hyn yn cynnwys ymweliad 

ymchwil Ewropeaidd yn Haf 2013 er mwyn 

archwilio sut i gynyddu cyfran Cymru o gyllid 

ymchwil Ewrop. 

‘Mae Crwsibl Cymru 

yn rhaglen ddatblygu 

gyffrous sy’n ategu 

Strategaeth 

Gwyddoniaeth i 

Gymru a Rhaglen Sêr 

Cymru Llywodraeth 

Cymru. 

Nod y Crwsibl yw 

gwella ymhellach 

ansawdd gweithgarwch ymchwil yng Nghymru 

drwy gefnogi a datblygu’r ymchwilwyr o 

ansawdd uchel sydd eisoes yn rhan o 

gymuned ymchwil Cymru. Mae’r rhaglen yn 

cydnabod bod eisoes waelodlin sylweddol o 

ymchwilwyr talentog yng Nghymru a thrwy eu 

cefnogi drwy hyfforddiant a datblygiad gallwn 

eu helpu i wireddu eu potensial i fod yn 

ymchwilwyr o safon fyd-eang. Bydd creu 

sylfaen mor gryf o ymchwilwyr yng Nghymru yn 

cyfrannu’n sylweddol at Gymru’n dod i’r amlwg 

fel grym pwysig o ran ymchwil sy’n bwysig yn 

fyd-eang.’ 

Yr Athro David Shepherd 

Dirprwy Is-ganghellor (Ymchwil a Menter) 

‘Cynlluniwyd Crwsibl 

Cymru er mwyn 

adnabod rhai o’n 

hymchwilwyr mwyaf 

disglair sydd mewn 

cyfnod cynnar neu 

hanner ffordd trwy eu 

gyrfaoedd a’u rhoi ar 

gwrs carlam trwy 

ystod o brofiadau 

dysgu er mwyn ei 

helpu i ddod yn 

arweinwyr ymchwil 

rhyngddisgyblaethol 

rhagorol. Cawsom 

ein boddhau drwy 

weld yr ymateb i’r 

rhaglen gan 

ysgolheigion yng 

Nghymru, a’r 

gefnogaeth a 

ddarparwyd gan 

Gyngor Cyllido 

Addysg Uwch Cymru 

a’r prifysgolion Dydd 

Gŵyl Dewi yng 

Nghymru. Bydd 

manteisio i’r eithaf ar 

y wybodaeth, sgiliau 

a’r arbenigedd sydd 

gennym yn ein helpu i 

gwrdd â’r heriau a 

wynebwn yng 

Nghymru a’r tu hwnt.’ 

Yr Athro Teresa Rees 

Cyfarwyddwr Cyswllt, 

Cymru, Y Sefydliad 

Arweinyddiaeth ar 

gyfer Addysg Uwch 

09


10 

Crwsibl Cymru 

Yn Datblygu Arweinwyr Ymchwil y Dyfodol i Gymru

Zqec2d

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?