Ng¯ati Tuwharetoa (Bay of Plenty) Claims Settlement Bill
Ng¯ati Tuwharetoa (Bay of Plenty) Claims Settlement Bill
Ng¯ati Tuwharetoa (Bay of Plenty) Claims Settlement Bill
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Preamble<br />
Ngāti <strong>Tuwharetoa</strong> (<strong>Bay</strong> <strong>of</strong> <strong>Plenty</strong>)<br />
<strong>Claims</strong> <strong>Settlement</strong><br />
New (unanimous)<br />
Karauna, kātahi ia ka neke ki Te Kupenga. E ai ki a Ngāti<br />
<strong>Tuwharetoa</strong> (<strong>Bay</strong> <strong>of</strong> <strong>Plenty</strong>) ko ētahi o ngā tāngata i whakamatea,<br />
kāore i te paku aha, i te manaaki noa iho i ērā i te whāia<br />
e te Karauna:<br />
(11) Nō te 2 o Hepetema o te tau 1865 whakaputaina ai e te<br />
Karauna tētahi Pānui Rongomau e kī ana kua mutu te<br />
pakanga. I kī te Pānui, kāore e hāmenetia ērā i tū mārō ki te<br />
Karauna mai i te tau 1863, mō ā rātou hara o mua. Kāore i<br />
whakaurua ki te Pānui Rongomau te hunga nā rātou a Fulloon<br />
me ētahi atu i kōhuru. I kī anō te Pānui, ki te kore e hoatuna ki<br />
te Karauna te hunga nā rātou a Fulloon mā i kōhuru, ‘‘ka<br />
raupatutia e te Karauna tētahi wāhanga o ngā whenua o ngā<br />
iwi kei te huna i ngā kaikohuru nei’’:<br />
(12) Nō te 4 o te marama o Hepetema o te tau 1865 whakaputaina<br />
ai e te Kawana tētahi Pānui Ture Taua ki ngā rohe o<br />
Whakatāne me Ōpotiki, e tareka ai te hopu i te hunga nā rātou<br />
a Fulloon mā i kōhuru. Noho ai ngā hōia a te Karauna ki waho<br />
o ētahi pā, ki te whai i te hunga tērā i roto rātou i ngā mahi<br />
kōhuru:<br />
(13) I te marama o Oketopa o te tau 1865, ka mahue te pā o<br />
Pārawai e ngā tāngata i roto, ka haere ki te pā o Te Kupenga,<br />
ki reira hono atu ai ki ētahi atu o ngā iwi o te Waiariki, tae<br />
rawa ki ētahi o te hunga i ingoatia he tangata hara. Ka<br />
whakaekea a Te Kupenga e te Karauna. Nō te 20 o Oketopa o<br />
te tau 1865 taka ai te toenga o ngā tāngata i te pā o Te<br />
Kupenga ki raro i te mana o te Karauna:<br />
Te Raupatu i raro i Te Ture Whakatau Manene ki Niu Tireni 1863<br />
(14) Nō te 17 o Hānuere o te tau 1866, nā tētahi Whakahau<br />
Kaunihera, i raupatutia e te Karauna ētahi 448 000 eka i te<br />
Waiariki ki te rāwhiti, i raro i Te Ture Whakatau Manene ki<br />
Niu Tireni 1863. I whakahouhia te raina raupatu i raro i tētahi<br />
pānui Karauna i te 1 o Hepetema o te tau 1866. I uru atu ki ngā<br />
whenua raupatu nei ko te 87 000 eka o Ngāti <strong>Tuwharetoa</strong><br />
(<strong>Bay</strong> <strong>of</strong> <strong>Plenty</strong>):<br />
(15) E ai ki ngā korero a te ture, ko ētahi take i whakaturia ai Te<br />
Ture Whakatau Manene ki Niu Tireni 1863, ko te whakaū i te<br />
rongomau me te maru, me te whakatu me te pupuri i te mana o<br />
24