09.01.2013 Views

Ng¯ati Tuwharetoa (Bay of Plenty) Claims Settlement Bill

Ng¯ati Tuwharetoa (Bay of Plenty) Claims Settlement Bill

Ng¯ati Tuwharetoa (Bay of Plenty) Claims Settlement Bill

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Ngāti <strong>Tuwharetoa</strong> (<strong>Bay</strong> <strong>of</strong> <strong>Plenty</strong>)<br />

<strong>Claims</strong> <strong>Settlement</strong> Preamble<br />

New (unanimous)<br />

ngāwhā) i te takiwā o Kawerau tētahi wāhi motuhake mō te<br />

whakaora me te whakamāui, me te whakatō moata o ngā tipu<br />

pēnei i te kūmara. I rongonui te wāhi nei mō te mahi a te tuna,<br />

a te ika, hei wāhi hoki mō te whāngai tuna, me kī, i ngā wāhi e<br />

mahana ana i te waiariki. Ko te haere mā runga waka ka mutu,<br />

nui ana te kai i ngā repo:<br />

Ngā whakamārama mō te Raupatu—Te Riri i te Waiariki ki te<br />

Rāwhiti<br />

(7) Nō te marama o Hūrae o te tau 1863 pakaru mai ai te riri ki<br />

waenganui i te Karauna me ngā Māori i Waikato; hei<br />

wāhanga o te riri nei, i pakaru ētahi whawhai ki te Waiariki i<br />

te haurua tōmua o te tau 1864:<br />

(8) Nō te marama o Hūrae o te tau 1865, whai muri o tētahi wā<br />

whakariuka, ka patua a James Fulloon, tētahi āpiha nā te<br />

Karauna, me ētahi heremana tokotoru o runga i te kaipuke<br />

Kate, e ētahi Māori i Whakatāne. Nā TH Smith, te Komihana<br />

Karauna i Maketū te whakamana kia hopukina te hunga i<br />

whai wāhi ki ngā mahi kōhuru i te hunga i runga i te kaipuke<br />

Kate:<br />

(9) Nō te marama o Ākuhata o te tau 1865 takatū ai tētahi ope<br />

taua a te Karauna e 500 ngā hōia, tae noa ki ētahi Māori mai i<br />

ngā hapū me ngā iwi e noho tata ana, kei raro i ngā whakahau<br />

a Meiha William Mair, Kaiwhakawā ā-Rohe, ki te mauhere i<br />

ērā i ingoatia i te whakamana. Ka whāia ērā i ingoatia i te<br />

whakamana, ka awhitia ētahi pā i te Waiariki ki te rāwhiti. Ko<br />

ētahi o Ngāti <strong>Tuwharetoa</strong> (<strong>Bay</strong> <strong>of</strong> <strong>Plenty</strong>) e noho ana ki aua<br />

pā:<br />

(10) Nō te hipanga o te ope taua i te pā o Pārawai ka pakaru mai te<br />

whawhai. Ka murua e ngā hōia o te Karauna ngā kararehe me<br />

ngā pātaka kai engari kore rawa te pā i horo. Kātahi ka neke<br />

ngā hōia ki Te Umuhika, i reira tū ano te puehu i waenganui i<br />

ngā hōia me ētahi tāngata mai i te pā o Pārawai. I te pakanga<br />

nei, ka mate a Hoete o te hapū o Te Tāwera, i a ia e aukati ana<br />

i ngā hōia e whakaeke ana i te pā. E toru tāima a ia e pūhia<br />

ana. Ko te whakapae i whiua ki runga i atahi o Ngāti<br />

<strong>Tuwharetoa</strong> (<strong>Bay</strong> <strong>of</strong> <strong>Plenty</strong>), nā rātou ētahi o ngā ‘‘tāngata<br />

hara’’ i atawhai. Ka whakamatea ēnei e te ope taua a te<br />

23

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!