01-2024 | Eemsdelta Kringen

Eemsdelta kringen
nr. 01 | juni | 2024
CAS KÖNIG
(GRONINGEN SEAPORTS)
Groen
dna
DE OOSTPOLDER:
een mega-bedrijventerrein
voor XXL-bedrijven
MARIKE HOEKSTRA (VIEN):
‘Een modern bedrijf
is een divers bedrijf’
GRONINGEN AIRPORT
EELDE ZET IN OP
VERDUURZAMING

juni | 2024 Eemsdelta kringen 3
Colofon
Uitgever
Europoort Producties B.V.
BINK 36, Binckhorstlaan 36 unit C1 14-16
NL-2516 BE Den Haag
E-mail: mail@europoortproducties.nl
Redactie
E-mail: redactie@eemsdeltakringen.nl
Hoofdredacteur
Jiri Hartog (publisher)
jiri.hartog@eemsdeltakringen.nl
Telefoon: 06 112 15 996
Vaste medewerkers redactie
Kim de Booij, Danny Cornelissen, Pierre
Crom, Mels Dees, Petra Engel, Lydwine
Huizinga, Harry Jasken, Janny Klei, Tim
Lambeck, Heleen van der Maas, Loek Mulder,
Hans de Preter, Erik Stroosma, Jeanette van
Swaal, Emma Veldhuis
Ontwerp & vormgeving
VormPro, René Peereboom
Klantenservice
E-mail: mail@europoortproducties.nl
Coverfoto Eemsdelta Kringen
Pierre Crom
Drukwerk:
Damen Drukkers
Advertenties
Remco Rooij (publisher/sales)
Telefoon: 070 221 19 43
Mobiel: 06 53 22 08 22
E-mail: remco.rooij@eemsdeltakringen.nl
Nieuwe abonnementen
Europoort Producties B.V.
E-mail: abonnementen@europoortproducties.nl
Inhoud nr.
26
Groningen Airport
Eelde zet in op verduurzaming
Groningen Airport Eelde (GAE) wil op de
luchthaven infrastructuur voor groene waterstof
realiseren. Afgelopen najaar sloot het hiervoor
een samenwerkingsovereenkomst met een brede
coalitie aan partijen. Directeur Meiltje de Groot
van GAE licht in Eemsdelta Kringen toe hoe zij
de verduurzaming van de luchthaven voor zich
ziet. “Omdat wij overlast creëren, moeten wij van
waarde zijn voor het land en de regio.”
01 | juni | 2024
13
Groen dna
Wat bedrijven nodig hebben om
hun duurzaamheidsprojecten
te kunnen doorzetten, is stabiel
overheidsbeleid, stelt ceo Cas
König van Groningen Seaports.
“Ik zie ze nu worstelen”, zegt hij.
In Eemsdelta Kringen een gesprek
over de meerwaarde van
een LNG-terminal, de aanleg
van een waterstofleiding naar
de Eemshaven en de moeilijkheid
van recycling.
Abonnementsprijs
50,- euro voor een Combi Totaal-abonnement,
zie Eemsdeltakringen.nl/abonneren/.
Abonnementen worden na afloop van de
abonnementstermijn telkens stilzwijgend
verlengd met een periode van twaalf
maanden tenzij afnemer het abonnement
tenminste drie maanden vóór het einde van
de lopende abonnementstermijn schriftelijk
heeft opgezegd.
Verschijning
Eemsdelta Kringen verschijnt 2 x per jaar
ISSN 1568 - 881X
Copyright © 2024 Europoort Producties B.V.
Niets uit deze uitgave mag op enigerlei wijze
worden overgenomen zonder uitdrukkelijke
toestemming van de uitgever. Dit vakblad
is uitsluitend gericht op vakbeoefenaren
en anderen die op grond van hun professie
belang hebben bij de in dit blad gepubliceerde
vakinformatie. Sinds eind 2011 is er een
gewijzigde abonnementenwet van kracht voor
consumenten. Deze is niet van toepassing
voor abonnementen op vakinformatie, die uit
hoofde van beroep of bedrijf zijn aangegaan.
52
Katalysator voor sterkere economie
én woongenot Noord-Groningen
Groningen heeft haar Groninger Forum. Assen heeft het Drents Museum, en Oost-
Groningen heeft Blauwestad. De gemeenten Eemsdelta en Het Hogeland krijgen er nu
ook een project bij dat net als in Groningen of Assen kan zorgen voor een stevige impuls
in de regionale economie. “We gaan er sámen de schouders onder zetten.”

Duurzame en betrouwbare
mobiele energieoplossingen
Schoner en stiller werken wordt steeds vanzelfsprekender op
bijvoorbeeld de bouwplaats, in de infra en op evenementen.
Men wil uitstoot en geluidsoverlast voorkomen, maar wel
flexibel, wendbaar en rendabel kunnen werken. De hybride
oplossingen van Bredenoord zijn specifiek afgestemd op elke
situatie. Slimme combinaties van onder meer duurzame
energie, het net, aggregaten en batterijsystemen zorgen voor
betrouwbare stroomoplossingen. Onze experts vertellen u
graag welke oplossing het beste bij uw behoefte past.
Bel of mail voor vrijblijvend advies met ons Rental team.
www.bredenoord.com
+31 (0)55 301 85 01 • rental@bredenoord.com

juni | 2024 Eemsdelta kringen 5
Inhoud
nr. 01 | juni | 2024
Advertentielijst
Peinemann Mobilift Systems 2
Bredenoord4
Actemium6
Equans8
Bilfinger Industrial Services 10
Mainnovation12
teQ18
Pro Rotating 20
Rope Access Noord 22
Van der Heide 30
NDO-Nederland42
Gizom56
Parker Hannifin 58
Verwater Group 65
Brand Energy & Infrastructure
Services68
Calderys the Netherlands 74
Emerson82
CSU90
Hotel Restaurant Termunterzijl 96
TCC100
Bouman Hydrauliek 106
Hogeschool Utrecht 108
Vos Indu Service 110
A Signs & Safety 112
PMF Mechanical 113
Sky Access 116
Vecom Group 120
Van Meeuwen Lubrication 122
Van Ginkel Group 126
Pittsburgh Corning Europe 132
Aerzen Nederland 138
ISOPARTNER Nederland 140
Krohne Nederland 142
Hitma Groep 148
Knauf Insulation 150
Hanko Handelsmaatschappij 152
Logisticon Water Treatment 154
Insulcon160
Travaini Pompen Benelux 162
H2K164
Multipomp166
Vonk168
Compressor Systems
International171
Metaalhandel Ketting 172
24
Hydraulisch maatwerk
vereist vakmanschap
32
Samen de regio
ontwikkelen
34
‘Een modern bedrijf is een
divers bedrijf’
37
Voor een veilige en
efficiënte opslag
40
Ranomi Kromowidjojo
duikt in de wereld van
groene waterstof
44
Dankzij CSU
verduurzaamt de
industrie
46
Partner in energietransitie
48
‘Een batterij is als een
Zwitsers zakmes’
55
NOM Update
57
Havenwerk
60
‘Wij houden wel van een
uitdaging’
62
Bouw FDCA-fabriek
Avantium in afrondende
fase
Columns
66
Bredenoord levert
24/7 stroomzekerheid
met mobiele
energievoorziening
70
Clusterregisseur
Stelpstra: ‘Risico van
uitval op het stroomnet
moeten we misschien
accepteren’
76
Bilfinger & Stork één
sterke solution partner
78
Gronings huzarenstukje
uit nationaal belang
84
‘Investeren in kwaliteit
betaalt zich altijd terug’
86
Afspraak is afspraak
bij Verwater Industrial
Services
88
Stap extra: Pro-active
maintenance
92
teQ levert maatwerk bij
rotating equipment
94
Specialist in training en
onboarding
97
Komst van SFP Group in
Farmsum
102
Duurzame kathodische
bescherming rukt op naar
het noorden
23
Column Nienke Homan - Die circulaire economie
krijgt vorm!
75
Column René Schutte - Glas halfvol of halfleeg?
170
Column Frans Alting - Kunnen we het even over
‘het Ommeland’ hebben?!
104
Kom werken in ‘het Las
Vegas van het noorden’
114
Eén van de duurste
problemen in de industrie
118
Nieuwe impuls voor
groene chemische
industrie
124
Wereldwijde uniformiteit
in veiligheidsmarkeringen
128
CPD Nieuws
130
Equans is partner
in industrie
4.0-technologieën
134
De Oostpolder: een megabedrijventerrein
voor
XXL-bedrijven
144
Culinair genieten op een
bijzondere plek
146
IJzebrand Rijzebol: ‘We
moeten doorzetten’
155
Draait jullie equipment op
volle toeren?
156
Projectenoverzicht Delfzijl
& Eemshaven
161
Eemshaven.info
Rubrieken
113 X-talk
127 Productnieuws
139 Webnieuws
163 Agenda
165 Mensen in Bedrijf

Plant- en process design | systeem integratie |

Advise Design Build Maintain
fabrieksautomatisering | onderhoud & service
Contact?

Equans uw partner in de industrie
Voldoen uw systemen en installaties aan
de nieuwste normen, wet- en regelgeving?

equans.nl
Waarschijnlijk beantwoordt u deze vraag positief. Maar voldoen uw
installaties daadwerkelijk aan alle normen en regels en bent u dus
geheel compliant? Equans geeft u het overzicht en wijst u de juiste weg
met Compliance as a service. Vul nu via de QR-code onze vrijblijvende
Compliancy Pre-scan in en ontdek of uw organisatie compliant is.

TEAM BILFINGER
WELCOMES STORK
Bilfinger biedt nu een unieke nog bredere multidisciplinaire aanpak voor
haar klanten. Zo kunnen zij voor nieuwbouw, onderhoud, turnarounds en
modificaties terecht bij één partij die vanaf de engineeringsfase tot inspectie
en de bereikbaarheid op hoogte alles organiseert. Hiernaast kan Bilfinger
klanten volledig ontzorgen bij industriële uitdagingen op het terrein van
digitalisering en de energietransitie.
www.bilfinger.com

juni | 2024 Eemsdelta kringen 11
Voorwoord
Met heel veel trots presenteren wij het geheel vernieuwde
magazine Eemsdelta Kringen. Het is het industrieel
management magazine dat zich volledig richt op de
Groningse haven- en industrieclusters.
Eemsdelta Kringen is een initiatief van de jonge uitgeverij
Europoort Producties, afzender van het ruim zestig jaar bestaande
en succesvolle magazine Europoort Kringen. Wij vinden dat het
Eemsdeltacluster een eigen magazine verdient en hebben daarom
Jiri Hartog
Hoofdredacteur
Eemsdelta Kringen
jiri.hartog@
eemsdeltakringen.nl
EEN
MAGAZINE
VOOR HET
NOORDEN
het voortouw genomen om Eemsdelta Kringen uit te geven.
Kijk eens naar wat er nu al in de Eemshaven en Delfzijl gebeurt,
en wat nog aan nieuwe plannen op stapel staat. Dat valt met recht
indrukwekkend te noemen.
Eind vorig jaar gingen wij de eerste gesprekken aan met Groningen
Seaports en SBE, die enthousiast reageerden op onze plannen. Dat
was natuurlijk een geweldige start. Daarnaast zijn er verschillende
organisaties en columnisten die hun medewerking aan Eemsdelta
Kringen hebben toegezegd, wat ons met dank vervult.
Voortaan kun je Eemsdelta Kringen twee keer per jaar in je
postbus, deurmat of online omgeving verwachten, waarbij wij ons
best zullen doen er telkens een razend interessante editie van te
maken. Ik vind zelf dat wij daar deze keer goed in zijn geslaagd,
met een aantal pakkende interviews, achtergrondartikelen, leuke
rubrieken en spraakmakende columns. Mocht je voor de volgende
editie van Eemsdelta Kringen interessant nieuws hebben te
melden, een goede tip hebben of ons van feedback willen voorzien,
laat het vooral weten!

Mainnovation, grondlegger van de Value Driven Maintenance methodologie, biedt MEERwaarde.
Wij geloven in de kracht van Reliability Engineering plus Maintenance Engineering. Wie effectief en
structureel verbeteringen wil doorvoeren op het gebied van Maintenance & Asset Management, heeft RE
én ME capaciteit nodig. Haal het maximale uit de assets, minimaliseer storingen en ga aan de slag met
preventieve onderhoudsschema’s voor optimale betrouwbaarheid, beschikbaarheid en compliance. RE
studies daadwerkelijk implementeren én borgen: ME + RE = MEERwaarde.
Meer info op mainnovation.com/nl/meerwaarde

juni | 2024 Eemsdelta kringen 13
Interview
Cas König (Groningen Seaports)
Groen dna
Wat bedrijven nodig hebben om hun duurzaamheidsprojecten te kunnen doorzetten, is
stabiel overheidsbeleid, stelt ceo Cas König van Groningen Seaports. “Ik zie ze nu worstelen”,
zegt hij. In Eemsdelta Kringen een gesprek over de meerwaarde van een LNG-terminal, de
aanleg van een waterstofleiding naar de Eemshaven en de moeilijkheid van recycling.
Foto’s: Pierre Crom

14
Eemsdelta kringen juni | 2024
“De industrie is
een van de weinige
sectoren die zich aan
de afspraken houdt”

juni | 2024 Eemsdelta kringen 15
De geopolitiek roert zich. Hoe is het
om in deze onrustige tijden directeur
van Groningen Seaports te zijn?
“Dat is best uitdagend. De realisatie
van de LNG-terminal in de Eemshaven
is het meest praktische voorbeeld
van de onrust in de wereld. Door de
oorlog in Oekraïne moesten wij van
het Russische aardgas af, waarvoor
wij heel snel een LNG-terminal
hebben gebouwd. Maar LNG is
wel een fossiele brandstof, terwijl
Eemshaven geen fossiele haven is.
Wij willen ook niet dat dat die kant
op gaat. Daarom hebben wij onze
medewerking toegezegd, maar wel
onder de voorwaarde dat het op
termijn een waterstofimportterminal
wordt. We onderzoeken op dit moment
hoe wij de LNG-terminal tot een
waterstofterminal kunnen ombouwen.
We weten nog niet of wij waterstof
gaan opslaan, of dat er ammoniak
binnenkomt. Dat soort keuzes moeten
wij nog maken.”
Wat is de toegevoegde waarde van de
LNG-terminal voor de Eemshaven?
“Allereerst levert het transport van LNG
op. Hoe meer scheepsbewegingen er
zijn, des te beter dat is voor onze business
case. Nog belangrijker is dat wij hiermee
niet alleen een rol voor Nederland,
maar voor heel Noordwest-Europa
spelen. Daar heb je havens voor. Het is
superbelangrijk dat dit is gerealiseerd.
Het is gelukt doordat de druk hoog was,
er veel onzekerheid heerste en geld
niet de grootste rol speelde. Gasunie
heeft het kunnen realiseren doordat
het op voorhand kon aantonen aan de
milieueisen te kunnen voldoen. Op basis
daarvan is de vergunning afgegeven.
Later is dit ‘De Methode Eemshaven’ gaan
heten, en is het ook in de rest van het
land illustratief voor dat het wel degelijk
mogelijk is om snelheid te maken met
grote projecten.”
In januari maakten jullie gestegen
overslagcijfers bekend. Hoe positief
was dat?
“Als wij LNG niet hadden gehad, was
er een daling in de overslag geweest.
Dankzij LNG zijn wij in tegenstelling
tot andere havens wat gegroeid. Maar
goed, als je dat wegstreept, zie je
dezelfde zorgelijke ontwikkeling als bij
de andere havens.”
Hoe loopt de overslag van LNG in de
Eemshaven?
“Erg goed, vorig jaar zijn er 68 LNGtankers
binnengekomen. Dat is een
aantal dat wij ook zo ongeveer hadden
verwacht. Er wordt nu gekeken of de
capaciteit van de terminal nog wat
kan worden verhoogd, van 8 naar 10
miljard kubieke meter. Dat zou voor
ons nog mooier zijn. Dat betekent dat
er elke drie à vier dagen zo’n grote
tanker binnenkomt, wat een redelijk
spektakel is voor deze haven.”
Hoe ziet de overige overslag dit jaar
in de havens eruit?
“Goed. We hebben iets minder kolen
gehad, maar in de basis ligt het op een
acceptabel niveau.”
Bij de presentatie van de jaarcijfers
spraken jullie je zorgen uit over het
investeringsklimaat. Is dat sindsdien
wat verbeterd?
“Nee, die zorgen zijn er nog steeds.
Er zijn zoveel onzekerheden
waardoor bedrijven hun
investeringsbeslissing uitstellen.
Bedrijven hebben problemen met de
vergunningverlening, de financiering,
stijgende kosten, stroomaansluitingen
en dan helpen wisselende signalen
vanuit Den Haag ook niet mee. Het
ene moment worden de indirecte
kostencompensatie en de korting
op de transportkosten afgeschaft en
vervolgens laat het ministerie van EZK
onderzoek doen waaruit blijkt dat de
industrie het erg lastig heeft. ‘Daar
moeten we wat aan doen’, is dan de
conclusie, terwijl het de overheid is
die die maatregelen heeft afgeschaft.
Kort daarna werd in een brief
bekendgemaakt dat de belasting op gas
omhoog moet.”
Hoe verklaar je dit zwabberbeleid?
“Geen idee. Het uitgangspunt is dat
we met z’n allen de CO2-emissies
naar beneden willen krijgen. Ik
begrijp dat dat een enorme uitdaging
is. De industrie is overigens een van
de weinige sectoren die zich aan de
afspraken houdt, die een dalende
trend in gang heeft gezet en haar
doelen lijkt te halen. Toch ligt de focus
nog sterk op de CO2-uitstoot van de
industrie.”
In hoeverre merk je dat bedrijven
hierdoor minder geneigd zijn zich in
Delfzijl of de Eemshaven te vestigen
of er te willen uitbreiden?
“Dat merk ik niet. Beslissingen
worden uitgesteld, maar uiteindelijk
zullen de projecten van start gaan. Er
zijn twee duurzaamheidsprojecten
gestopt, waarbij met minder
CO2-uitstoot en minder afval zou
worden geproduceerd. De boards
van deze bedrijven hebben de
projecten stopgezet omdat zij er geen
businesscase in zagen. De projecten
zijn dus niet naar een ander land
verplaatst. Verder is er nog geen enkel
bedrijf geweest dat een project heeft
stopgezet.”
Hoe is dat voor jullie?
“Natuurlijk is dat vervelend, want je
maakt prognoses en houdt daar ook
rekening mee. Het ging om grote
concerns die aangaven dat deze
projecten voor hen prioriteit hadden.
Als havenbedrijf verwachtten wij
daarom dat deze projecten hier zouden
landen. Het paste ook perfect in onze
circulariteitsgedachte en de plannen
die er zijn voor biobased chemie. Maar
toch ging er een streep door. Dat is wel
zuur.”
Hebben jullie concurrentie van
havens uit de VS, waar projecten
vanuit de Inflation Reduction Act
(IRA) worden ondersteund?
“In het algemeen wel, maar er zijn
nog geen projecten geweest die van
hier naar de VS zijn verplaatst. Ik
ken een bedrijf dat van plan was in
Europa een fabriek te bouwen voor
het maken van machines. Omdat
die toch naar de hele wereld worden
geëxporteerd, is besloten die fabriek
in de VS te bouwen. Door de IRA is
het interessanter dat daar te doen.
Het was overigens geen bedrijf dat
interesse had om zich bij ons in de
haven te vestigen. Het toont wel aan
dat dit voor de industrie een factor van
betekenis is.”

16
Eemsdelta kringen juni | 2024
Het kabinet is langere tijd
demissionair [dit interview vindt eind
april plaats, red.]. Hoe vervelend is
dat voor jullie?
“Uiteindelijk heeft de industrie een
stabiele koers nodig. De wisselingen
die ik net beschreef, zijn gewoonweg
niet prettig. Wij hebben natuurlijk het
liefst dat een kabinet de hele rit uitzit
en dat er wat stabiliteit in het beleid zit.
Veel hier gevestigde bedrijven hebben
hun hoofdkantoor in het buitenland.
Zij moeten hun directies verklaren
wat er hier allemaal gebeurt. Ik zie ze
worstelen met hun uitleg dat het nog
steeds verstandig is hun investering
hier te plegen. Aan de andere kant is
het op veel plekken elders in de wereld
niet veel beter. Elk land heeft zijn
voor- en nadelen. Nederland gold altijd
als stabiel, maar dat beeld is nu aan
het kantelen. Al bespeur ik sinds de
Tweede Kamerverkiezingen wat meer
realiteitszin.”
Wat is er nodig om de definitieve
investeringsbeslissingen voor
projecten op gang te krijgen?
“Er zijn behoorlijk wat
subsidiemogelijkheden. Bedrijven
vinden het echter lastig om aan alle
voorwaarden te voldoen, wat een
complicatie vormt om subsidie te
verkrijgen. Neem een bedrijf als
HyCC, dat al jarenlang met projecten
bezig is. Dan moet het weer door het
ene poortje en dan weer door het
andere. Ik bewonder de mensen die
eraan werken, want ze blijven maar
volhouden. Op den duur zal het wel
goedkomen, is mijn overtuiging, maar
het vergt doorzettingsvermogen.”
Ervaren jullie de gevolgen van de
onrust in het Midden-Oosten, zoals
de Houthi’s die schepen in de Rode
Zee onder vuur nemen?
“Wij hebben weinig
containertransport en hebben er dus
geen last van dat schepen moeten
omvaren. Onze logistieke operaties
zijn meer gericht op offshore wind
en grondstoffen voor de producten
die hier worden gemaakt. Een echte
containerhaven ondervindt er veel
meer de gevolgen van.”
Kan het Chemiepark Delfzijl zich
ontwikkelen tot een niet-fossiel,
groen cluster?
“Zeker, voor een deel zullen bestaande
productieprocessen zodanig worden
omgebouwd dat die op biologische
grondstoffen kunnen draaien.
Daarnaast ontstaat er nieuwbouw,
onder meer gericht op circulariteit.
Biobrandstoffenproducent SFP is
bijvoorbeeld nu aan het bouwen
en BioBTX wil op biologische wijze
chemische bouwstoffen gaan
produceren. Aldel is een mooi voorbeeld
van een fabriek die is gesloten, en
waarvan een deel van het terrein nu
voor batterijopslag wordt omgebouwd.
Door het faillissement van Aldel is
veel werkgelegenheid en een grote
fabriek verloren gegaan, al hoort dat
ook bij de energietransitie. We hebben
nog dertig van de veertig hectare
over voor de vestiging van andere
bedrijven. Hiervoor is een deel van de
stroomaansluiting gereserveerd.”
Je hebt het over gedeeltelijke
nieuwbouw gecombineerd met
ombouw van de bestaande fabrieken.
Je kunt niet alleen maar inzetten op
nieuwe industrie?
“Nee, dat gaat natuurlijk niet. Wij
hebben het geluk dat we nog grond
beschikbaar hebben die kan worden
uitgegeven. Dit in tegenstelling tot
andere havens waar niet of nauwelijks
greenfieldlocaties voorhanden zijn. Al
gebiedt de eerlijkheid te zeggen dat de
meeste terreinen zijn gereserveerd.
Ook is er voldoende elektriciteit;
in de Eemshaven hebben wij 8.000
megawatt beschikbaar vermogen. Wel
zijn er nog uitdagingen ten aanzien
van de aansluitingen.”
Voelen jullie druk vanuit de publieke
opinie om te vergroenen?
“Af en toe protesteren activisten
bij bedrijven in de haven. In die
zin ervaren wij die druk ook. Maar
wij hebben sinds 2012 een groene
havenvisie. Als bedrijven zich hier
willen vestigen, moeten zij ten
minste een groen element in hun
productieproces hebben. Vergroening
zit dus echt wel in het dna van dit
havenbedrijf. De hier actieve bedrijven
realiseren zich terdege dat zij daar wat
mee moeten doen.”

“Bedrijven vinden het
echter lastig om aan alle
voorwaarden te voldoen, wat
een complicatie vormt om
subsidie te verkrijgen”
juni | 2024 Eemsdelta kringen 17

juni | 2024 Eemsdelta kringen 19
“Wij hebben
sinds 2012
een groene
havenvisie”
Nemen organisaties als Extinction
Rebellion daarom een meer klassiek
fossiel industrieel complex als de
Rotterdamse haven op de korrel?
“Ja, dat zou goed kunnen. Maar
nogmaals: wij ervaren niet de druk
van buiten, maar zijn zelf intrinsiek
gemotiveerd om er wat aan te doen.
Dat zit al heel lang verankerd in onze
mensen en onze manier van werken.
Kijk [König wijst uit het raam naar de
Waddenzee, red.], we zitten hier aan
de rand van werelderfgoed. We kijken
er dagelijks op uit en weten hoe mooi
het is.”
Welke kansen zie je voor circulariteit
in de havens?
“In het industriegebied in Delfzijl zijn
we nu 400 hectare aan het klaarmaken
voor vooral circulaire bedrijven.
Denk aan batterij-, textiel- en
plasticrecycling. Circtec is net de bouw
gestart van een fabriek die autobanden
recyclet. Dat soort bedrijven is zich nu
aan het vestigen. Het is mooi dat dit
gebeurt.”
Al is recycling een nieuwe industrie,
die niet altijd even makkelijk is op te
zetten.
“Klopt, er komt een aantal totaal
nieuwe productieprocessen bij kijken.
Dat betekent bijvoorbeeld problemen
met de vergunningverlening. Het is
tamelijk ingewikkeld om duidelijk
te krijgen aan welke voorwaarden
zo’n bedrijf moet voldoen. Je kunt
geen standaard vergunning uit de la
trekken, waardoor de omgevingsdienst
er meer tijd en moeite in moet
steken om zo’n bedrijf te vergunnen.
Andersom geldt hetzelfde voor het
bedrijf dat de vergunning aanvraagt.
Het moet nog transparanter zijn dan
andere bedrijven.”
Het is nu medio 2024. Wat zou je
tegen het eind van het jaar in elk
geval bewerkstelligd willen hebben?
“Wij hebben behoorlijk hard ingezet op
waterstof. Ook daarvoor geldt dat het
best een ingewikkeld traject is. Het zou
heel prettig zijn als er tegen het eind
van het jaar een of twee FID’s [final
investment decisions, red.] genomen
zijn. We onderzoeken de mogelijkheid
om een rechtstreekse waterstofleiding
aan te leggen van Delfzijl naar de
Eemshaven. Dit zodat we waterstof
via een kunststof buis kunnen
transporteren al voordat Gasunie klaar
is met de landelijke waterstofbackbone.
Daarover zijn we met producenten,
afnemers en overheden in gesprek. Ik
hoop dat wij hier voor 2025 de eerste
stappen mee kunnen zetten.”
WIE IS CAS KÖNIG?
Cas König studeerde milieukunde aan het Van Hall Instituut in Groningen
en volgde daarna nog een studie bedrijfskunde aan de Radboud Universiteit
in Nijmegen. Van 2009 tot 2015 was hij ceo bij ESD-SIC in Delfzijl, waarna
hij twee jaar managing director was bij Klesch Aluminium Delfzijl. Sinds
september 2017 is hij ceo bij Groningen Seaports. König werd in 2013
verkozen tot Plant Manager of the Year.

Rotterdam: +31 (0)85 - 112 26 90 | Groningen: +31 (0)50 - 207 23 83 | Amsterdam: +31 (0)85 - 112 26 94
Binnen Pro Rotating B.V. hebben wij alle
kennis van pompen, tandwielkasten,
ventilatoren, mechanical seals, trillingsmetingen,
balanceren en laseruitlijnen.
De werkzaamheden worden uitgevoerd door
ervaren en zeer goed opgeleide service
medewerkers. Onze specialisten zijn opgeleid
om ter plaatse advies te kunnen geven c.q.
een inventarisatie te maken waarop een zo
optimaal advies aan de klant gegeven kan
worden.
Wij zijn gespecialiseerd in rotating equipment
en doen aan pro-active maintenance. Dit stelt
klanten in staat de status van equipment al in
een vroegtijdig stadium inzichtelijk te krijgen.
Bij reactief onderhoud kan de gevolgschade
van een storing veel groter uitpakken,
bijvoorbeeld als een pomp uit de lagers loopt.
Beter is het om pro-actief te handelen, de
pomp er eerder uit te halen en gepland te onderhouden.
Pro-active maintenance staat niet
alleen voor de manier van onderhoud plegen,
maar ook voor de mindset waarmee Pro
Rotating klanten van dienst is. Het verhogen
van de betrouwbaarheid van installaties door
er kritisch naar te kijken, en inzichtelijk te
krijgen waarom equipment stuk gaat en hoe
de werking valt te verbeteren.
Pro-active maintenance gaat verder dan
reactief, preventief, condition based of
voorspellend onderhoud. Het helpt om
ongeplande reparaties, storingen en risico’s
te verminderen.

Optimaliseren
is belangrijker dan
alleen repareren
Pro Rotating Rotterdam BV
Laanweg 12
3208 LC Spijkenisse
T +31 (0)85 - 112 26 90
E info@pro-rotating.com
Pro Rotating Groningen BV
Rigaweg 17
9723 TE Groningen
T +31 (0)50 - 207 23 83
E info@pro-rotating.com
Pro Rotating Amsterdam BV
Westhavenweg 45
1042 AL Amsterdam
T +31 (0) 85 - 112 26 94
E info@pro-rotating.com
www.pro-rotating.com

Technische
werkzaamheden,
inspecties en onderhoud
op hoogte, diepte en in
besloten ruimten.
WIND
SOLUTIONS
Ervaren on- en offshore
technici voor diverse
inspecties, onderhoud en
reparaties aan windturbines.
Inventarisatie van
risicovolle situaties,
opstellen van veiligheidsen
reddingsplannen,
advies op maat.
Toegangsoplossingen
op maat: hangend
bordes, V-frame, truss.
Toegang voor derden.
Bereiken van slachtoffers
op moeilijk toegankelijke
plaatsen, stabiliseren en
verticaal transport naar
een veilige locatie.
Trainingen veilig werken
op hoogte/in besloten
ruimten, redden van
hoogte/uit besloten
ruimten.
een initiatief van
ROPE ACCESS NOORD
www.hrtnoord.nl
www.ropeaccessnoord.nl | info@ropeaccessnoord.nl | 06 13640417

juni | 2024 Eemsdelta kringen 23
Het zal niemand ontgaan zijn
dat we in roerige tijden leven.
We rollen van de ene crisis in
de andere: de klimaatcrisis,
stikstofcrisis, energiecrisis, grondstofcrisis
en biodiversiteitscrisis. Sterker nog,
sommige crisissen worden zelfs van
tevoren aangekondigd. En dit alles gebeurt
te midden van ernstige geopolitieke
spanningen en transities, die vaak nauw
samenhangen met deze crisissen.
In deze tijden kun je twee dingen doen.
Je kunt rustig blijven zitten en hopen dat
alles weer normaal wordt, tegen beter
weten in. Want hoe groot is de kans dat
alles weer als vanouds wordt? Of je kunt
in actie komen. De mouwen opstropen
en bijdragen aan oplossingen. En laat dat
nu precies zijn waar ondernemers goed
in zijn! Kleine en grote bedrijven bestaan
omdat medewerkers een neus hebben voor
trends en ontwikkelingen. Zij zien waar de
markt naartoe gaat en zijn al bezig met de
economie onder onze ogen, met het
bedrijfsleven als grote motor. Bedrijven
verwerken autobanden tot chemicaliën en
materialen, maken verpakkingen van 100
procent plantaardig en circulair materiaal,
en produceren waterstof uit duurzame
elektriciteit en water.
Bedrijven grijpen de kansen van
de circulaire economie en bieden
daarmee een krachtig antwoord op
klimaatverandering, grondstoffenschaarste
en economische instabiliteit. Door
materialen en grondstoffen te hergebruiken
en afval te minimaliseren, verkleinen
zij onze ecologische voetafdruk en
bevorderen ze duurzame groei. Dat is wat
we nodig hebben.
Zo wordt de vage term ‘circulaire
economie’ dankzij bedrijven
concreter. Maar het gaat niet alleen
om grondstoffen en materialen; ook
nieuw gedrag is essentieel. Traditionele
consumptiepatronen van kopen, gebruiken
IN EEN
CIRCULAIRE
ECONOMIE
HEBBEN WE
ALLEMAAL
EEN TAAK
Column
DIE CIRCULAIRE
ECONOMIE
KRIJGT VORM!
toekomst. Dan komt het aan op timing: op
het juiste moment besluiten een nieuwe
markt aan te boren.
Voor veel bedrijven is dat moment nu! Zij
zien kansen door oplossingen te bieden
met hun diensten en producten. Gelukkig
maar, want dat hebben we hard nodig!
Dankzij de regionale focus op een
groene economie en samenwerkingen
met onderwijs- en kennisinstellingen,
richten veel oplossingen zich op slim en
duurzaam gebruik van grondstoffen en het
verminderen van CO2-uitstoot.
In deze onrustige tijd wordt dus gewoon
gebouwd aan de circulaire economie.
Lang vond ik dit een vage term. Hoe ziet
dat eruit? Bij hergebruik en reparatie
kan iedereen zich iets voorstellen, maar
een grootschalige circulaire economie
blijft abstract. Nu ontstaat die nieuwe
en weggooien moeten plaatsmaken
voor hergebruik, reparatie en recycling.
Consumenten kunnen bijdragen door
te kiezen voor duurzame producten
en diensten. Overheden kunnen dit
ondersteunen met regelgeving, financiële
prikkels en het belonen van duurzame
keuzes.
Kortom, in een circulaire economie
hebben we allemaal een taak. We
kunnen allemaal wat doen. En dat is
leuk, want diep van binnen wil iedereen
bijdragen aan een betere wereld. Door
het beeld van een circulaire economie
duidelijker te schetsen, wordt dat
voor iedereen mogelijk. Je kunt het
handelingsperspectief noemen. Nog liever
noem ik het: samen bouwen.
Dus handen uit de mouwen en bouwen!
Nienke Homan
is voorzitter van de VNCI

24
Eemsdelta kringen juni | 2024
Maintenance
Bouwman Hydrauliek
Hydraulisch
maatwerk vereist
vakmanschap
Unieke vakkennis, kwaliteit en maatwerkoplossingen vormen bij Bouwman
Hydrauliek uit Delfzijl de fundamenten van hun succes. Bert Bouwman, de
stuwende kracht achter het bedrijf, vertelt over de groei en expertise van zijn
onderneming die in twee decennia is uitgegroeid tot een vooraanstaande
speler op de Europese markt in hydraulische cilinders.
Tekst: Jeanette van Swaal

juni | 2024 Eemsdelta kringen 25
Met een breed scala aan
toepassingen - van
bruggen en sluizen tot windmolens
en maritieme equipment - benadrukt
Bouwman het belang van maatwerk
in hun productieproces. “Veel van
ons werk is maritiem gerelateerd,
inclusief offshore, bruggen en
sluizen, schepen en uitrusting voor
op zee”, zegt Bouwman, wijzend op
hun specialisatie in cilinders voor
onder meer kraanschepen en de
baggerindustrie. “We leveren niet
alleen aan de vervangingsmarkt maar
ontwerpen ook transportsystemen
voor windmolens op zee.”
Maatwerk als kerncompetentie
Een hydraulische cilinder is
een mechanisch apparaat dat
kracht overbrengt met behulp
van vloeistofdruk, en is vaak
cruciaal voor het functioneren
van diverse industriële systemen.
Hoewel Bouwman Hydrauliek
standaardcilinders aanbiedt via hun
catalogus, merkt het bedrijf dat er
een aanzienlijk grotere vraag is naar
op maat gemaakte, oftewel ‘custom
build’ cilinders. Deze vraag komt
voort uit de specifieke behoeften van
verschillende industrieën en de unieke
eisen van elke toepassing. Bouwman
Hydrauliek is gespecialiseerd in
het ontwerpen en produceren van
hydraulische cilinders die op maat
gemaakt zijn voor de specifieke
vereisten van hun klanten. Bouwman:
“Maatwerkcilinders vormen vaak een
vitaal onderdeel van machines. Hierbij
zijn duurzaamheid, betrouwbaarheid
en garantie van het grootste belang.
Onze kwaliteitsstandaard is daarom
hoog. Doordat we investeren
in hoogwaardige materialen
en geavanceerde machines en
ontwerptechnieken zijn onze klanten
verzekerd van een duurzame, veilige
en betrouwbare oplossing. Om onze
kwaliteit te waarborgen zijn we
ISO9001-2015 gecertificeerd.”
Werkwijze
Bouwman Hydrauliek biedt een
complete oplossing voor haar klanten:
van het ontwerp tot het eindproduct.
“Zodra we een aanvraag ontvangen,
beginnen we met een advies over
de keuze van de juiste onderdelen”,
legt Bouwman uit. “Onze ingenieurs
werken de ontwerpen vervolgens
uit in zowel 2D als 3D, gebaseerd
op specifieke klantvereisten zoals
toepassing, omgevingsfactoren,
opstelling en verwachte levensduur.”
Dit klantgerichte ontwerpproces
zorgt ervoor dat de systemen
betrouwbaar functioneren en
ongeplande stilstanden vermijden. Na
de ontwerpfase begint de assemblage,
waarbij vooral in de maritieme
industrie strenge veiligheidseisen
gelden. “We voeren niet alleen tests
uit, maar er vinden ook regelmatig
keuringen door externe partijen
plaats”, voegt Bouwman toe.
Voor cilinderrevisie is Bouwman
ook de aangewezen expert.
“Cilinders die hier aankomen
worden eerst gedemonteerd om een
inspectierapport op te stellen dat de
schades vastlegt, waarna we overgaan
tot de revisie van de cilinders.”
Preventief onderhoud
Daarnaast speelt preventief onderhoud
een cruciale rol in het voorkomen van
procesvertragingen. “Met de toename
van elektronica worden installaties
kwetsbaarder. Dit vereist een nieuwe
benadering van onderhoud”, zegt
Bouwman. Hierbij worden zowel
visuele inspecties als olieanalyses
uitgevoerd om klanten te adviseren
over noodzakelijk onderhoud, wat de
levensduur van cilinders verlengt en
kosten bespaart.
Kleinschaligheid en flexibiliteit
Ondanks de groei blijft Bouwman
Hydrauliek een relatief klein bedrijf
met 18 medewerkers, wat volgens
Bouwman hun kracht is: “We hebben
korte lijnen en kunnen snel schakelen,
wat belangrijk is om adequaat op
klantvragen te reageren.” Deze
flexibiliteit wordt ondersteund door
een team van experts, variërend van
engineers tot monteurs en lassers,
allen gespecialiseerd in hun vakgebied.
Projecten
Bouwman Hydrauliek heeft meerdere
indrukwekkende projecten op haar
naam staan. Talrijke bruggen en
sluizen door heel Europa zijn uitgerust
met op maat gemaakte hydraulische
cilinders van Bouwman. Daarnaast
speelt het bedrijf een cruciale rol in
de windmolenindustrie, onder meer
met de productie van cilinders voor
palengrijpers. “Dit zijn geen kleine
projecten; we praten over palen van
honderd meter die overboord worden
gezet”, merkt Bouwman op.
Unieke vakkennis
Mensen en vakkennis maken
in deze specifieke branche nog
steeds het verschil, hoe modern
de werkmethoden van Bouwman
Hydrauliek ook zijn. “Dit geldt voor
de traditionele ambachtelijke kennis
over lassen, monteren, assembleren
en draaien en frezen. Net als kennis
over de kwaliteit van de materialen.”
Daarom blijft het bedrijf investeren
in opleiding en kennisoverdracht.
In samenwerking met 13 andere
metaalbedrijven in Noord-Nederland
en onderwijsinstelling Noorderpoort,
wordt gewerkt aan het opzetten van
een specifieke opleiding voor draaiers
en frezers om technische talenten op
te leiden, essentieel voor toekomstige
groei van de metaalindustrie in het
noorden.

26
Eemsdelta kringen juni | 2024
Duurzaamheid
Groningen Airport Eelde zet in op verduurzaming
Vergroening
neemt een vlucht
Groningen Airport Eelde (GAE) wil op de luchthaven infrastructuur
voor groene waterstof realiseren. Afgelopen najaar sloot het hiervoor
een samenwerkingsovereenkomst met een brede coalitie aan partijen.
Directeur Meiltje de Groot van GAE licht in Eemsdelta Kringen toe hoe zij de
verduurzaming van de luchthaven voor zich ziet.
Meiltje de Groot

juni | 2024 Eemsdelta kringen 27

28
Eemsdelta kringen juni | 2024
“De luchtvaart moet
verduurzamen”,
begint De Groot te vertellen. “We
hebben bij de luchthaven een groot
zonnepark van 22 megawatt liggen.
Dat levert echter onvoldoende
elektriciteit op om elektrisch of
op waterstof te kunnen vliegen.
Daarom hebben wij samen met
een brede coalitie van onder meer
energiemaatschappijen, fabrikanten
van vliegtuigen, en kennisinstellingen
[zie ook kader, red.] de handen ineen
geslagen. We gaan onderzoeken
hoe vloeibare waterstof naar GAE
kan worden getransporteerd. Ook
kijken wij naar alles eromheen,
zoals het tanken, de certificeringen
en vergunningen.” Hiernaar zal
een haalbaarheidsstudie worden
uitgevoerd. Volgens De Groot is voor
de volgende stap in dit proces al
subsidie in Brussel aangevraagd. “Het
doel is om in 2027 of 2028 tests met
vliegen op waterstof uit te voeren. Zo
moet bijvoorbeeld duidelijk worden
hoeveel waterstof een vliegtuig nodig
heeft.”
Transport
Vloeibare waterstof heeft een
temperatuur van min 253 graden
Celsius. De Groot noemt dit een
complicerende factor. “Want hoe
kun je die vloeibare waterstof het
best transporteren? Gasvormige
waterstof zou via de pijpleiding van
Gasunie naar hier kunnen worden
getransporteerd. Maar dan moet er
wel een stukje van vier kilometer extra
leiding worden aangelegd. Vervolgens
moet de gasvormige waterstof worden
gekoeld, zodat het vloeibaar wordt.
Een andere mogelijkheid is om de
vloeibare waterstof in tankwagens
uit de Eemshaven aan te voeren.
BETROKKEN PARTIJEN
De volgende partijen hebben de intentieovereenkomst voor de
realisatie van groenewaterstofinfrastructuur op de luchthaven
ondertekend: Fokker NextGen, de provincie Drenthe, RWE,
Hy Network Services, Engie, het Nederlands Lucht- en
Ruimtevaartcentrum (NLR), NOM, Shell, Airport Creators, New
Ook zouden wij de waterstof hier uit
de zelf opgewekte elektriciteit uit
zonne-energie kunnen produceren.
Daarnaast is er een aantal opties om
de vloeibare waterstof op te slaan.”
Hoe het ook gaat lopen, duidelijk is
volgens De Groot dat de handling
van brandstoffen op GAE er in de
toekomst heel anders uit gaat zien. “Nu
hebben wij twee fossiele brandstoffen,
straks zullen er waterstof, elektriciteit
en ook duurzame vliegtuigbrandstof
[sustainable aviation fuel (SAF),
red.] zijn. Dit moet veilig naast
elkaar bestaan. Hoe dat gaat,
moeten we dus nog uitzoeken. Ik
vind het mooi om de samenwerking
tussen energiemaatschappijen
en vliegtuigbouwers te zien. Ze
zien elkaar niet als concurrenten,
maar willen vanwege het lage TLR
[technology readiness level, red.] met
Energy Coalition, Groningen Seaports en Groningen Airport Eelde.
“In de luchtvaart
staat veiligheid op
één, en hierbij is dat
niet anders”
elkaar samenwerken. Daar hebben ze
allemaal belang bij.”
Hydrogen Valley
Het haalbaarheidsonderzoek is
in verschillende werkpakketten
opgedeeld. Zo is er het werkpakket
‘supply’, waarover bijvoorbeeld
energiemaatschappijen en Gasunie
zich buigen. Een ander werkpakket
gaat over de operatie. Hierbij zijn
vliegtuigbouwers en KLM betrokken.
De Groot noemt de horizon van
2027/2028 als startpunt van de eerste
testen met het vliegen op waterstof best
dichtbij. “Dit alles is er nog niet, wat
het behoorlijk ingewikkeld maakt. Veel
dingen moeten nog worden geregeld.
In de luchtvaart staat veiligheid op één,
en hierbij is dat niet anders. Daarnaast
moet er nog regelgeving worden
gemaakt. Dit alles kost tijd.” GAE is
niet de enige regionale luchthaven
in Nederland die aan verduurzaming
werkt. De Groot is tevens voorzitter
van de Nederlandse Vereniging van
Luchthavens (NVL). Duurzaamheid is

juni | 2024 Eemsdelta kringen 29
- naast brandweer, security en operatie
- één van de onderwerpen waarover
de luchthavens in de vereniging
samenwerken. “Wel moet je je
realiseren dat elke luchthaven in haar
eigen regio opereert. Wij bevinden ons
in Hydrogen Valley, dus is het logisch
ons vooral op vliegen op waterstof te
richten.”
Nieuwe vervoersmodaliteit
Daarnaast zal vliegen op elektriciteit
een optie zijn om kortere afstanden
te overbruggen, verwacht De Groot.
“Voor middellange afstanden tot
twaalfhonderd kilometer kun je
op waterstof vliegen en voor lange
afstanden komen SAF of synthetische
brandstoffen in beeld.” De luchthaven
zal groener en aantrekkelijker worden.
Het is een toekomstbeeld waar De
Groot in deze tijden van vliegschaamte
graag naartoe wil. “Ik zeg altijd: wat is
er tegen vliegen als het stil, duurzaam
en efficiënt is? In vergelijking met
andere modaliteiten is het ook
flexibel. Het enige wat je nodig hebt
is een start- en landingsplek, en je
kunt overal naartoe. Daarbij komt
dat de kosten van vervoer per spoor
nogal eens worden onderschat,
bijvoorbeeld voor de aanleg van
een nieuwe spoorlijn. Elektrisch
vliegen gaat zich tot een nieuwe
vervoersmodaliteit ontwikkelen. In
sommige gevallen zal het zelfs met
de auto kunnen concurreren. Ik weet
dat werknemers uit de windindustrie
regelmatig vanuit het Deense Esbjerg
naar de Eemshaven moeten reizen.
Met de auto duurt het acht uur om
die afstand te overbruggen. Vliegen
via Schiphol duurt even lang. Als we
straks elektrisch kunnen vliegen, ben
je vanaf GAE in vijftig minuten in
Esbjerg. Elektrisch vliegen gaat ervoor
zorgen dat Noord-Nederland beter met
andere regio’s wordt verbonden.”
License to operate
Op de vraag op welke termijn De Groot
elektrisch vliegen van de grond ziet
komen, antwoordt zij: “In 2030 kun je
prima met een elektrische negenzitter
naar andere regio’s vliegen. Het eerste
elektrische tweepersoonsvliegtuig
vliegt al, en in 2025 wordt met
elektrische vierzitters begonnen. Tel
‘STAPPEN VOORUIT HADDEN SNELLER GEKUND’
Meiltje de Groot is sinds 2021 directeur van Groningen Airport
Eelde (GAE). In de drieëneenhalf jaar dat zij aan het roer staat,
staat de luchthaven beter op de kaart, stelt De Groot. “In de
afgelopen jaren is een nieuwe strategie ontwikkeld, met daarin
ook aandacht voor de verduurzaming van de luchtvaart. Dat is een
belangrijk element, want het sluit aan op de energietransitiedoelen
in Noord-Nederland. Daarnaast is het voor de continuïteit van de
luchthaven van belang dat de provincies Groningen en Drenthe -
de twee overheidsaandeelhouders van GAE - hebben aangegeven
om de komende tien jaar de kosten voor de brandweer en security
te dragen.”
Natuurlijk loopt niet alles van een leien dakje. “Net als veel andere
ondernemers zetten wij ook op de energietransitie in”, verklaart
De Groot. “Dan is het lastig als sommige zaken achterlopen. We
hebben bijvoorbeeld met netcongestie te maken. Er is te laat
geïnvesteerd in uitbreiding van het elektriciteitsnet. Ik kan soms
ongeduldig zijn en wil graag stappen zetten, maar ook wij hebben
te maken met vergunningen die soms veel tijd nemen, met name
voor nieuwe innovaties.”
dus maar door, al is er ook een aantal
uitdagingen. Naast de elektrificatie
komt er organisatorisch het een en
ander bij kijken. Nu kopen mensen
individueel een ticket, waarna ze door
de security gaan. Nu is dit efficiënt te
regelen omdat het om grote groepen
gaat - zo’n tweehonderd passagiers.
Voor een negenzitter wordt dat straks
erg duur. Wij moeten nog uitzoeken
hoe dat voor de security efficiënt
valt te organiseren. De voordelen
van elektrisch vliegen zijn echter
evident. Uit kostenoogpunt is het
erg aantrekkelijk. Dat geldt zowel
voor de stroom als het onderhoud
van elektrische vliegtuigen.”
Voordat GAE al deze op elektriciteit,
waterstof of SAF vliegende toestellen
zal kunnen accommoderen, dient
er nog het nodige te gebeuren.
De Groot: “We moeten nog veel
testen. Ook zijn er op het gebied
van veiligheid nog uitdagingen,
wat vooral voor de certificeringen
geldt. Daarnaast moeten wij wachten
tot vliegtuigbouwers hun nieuwe
modellen klaar hebben. De tussentijd
kunnen wij benutten door de
infrastructuur op orde te maken.” Ze
zegt dit jaar de haalbaarheidsstudie
naar de groenewaterstofinfrastructuur
te willen afronden. “Daarnaast zijn
wij bezig met andere zaken, zoals
“Wij bevinden ons
in Hydrogen Valley,
dus is het logisch
ons vooral op
vliegen op waterstof
te richten”
de schaarste aan mensen. Ook is er
Defensie, dat na eerder luchthavens
te hebben gesloten, nu weer meer
ruimte nodig heeft. De NVL heeft
aangegeven te willen meedenken
hoe civiele luchthavens daarbij
kunnen helpen. Net als zeehavens zijn
luchthavens inframaatschappelijk
van groot belang. Wij zijn belangrijk
om het land bereikbaar te houden.
Omdat wij overlast creëren, moeten
wij van waarde zijn voor het land en de
regio. Dit is als het ware onze license
to operate; die draagkracht hebben wij
nodig.”

Wij werken
veiligere
Bij Van der Heide vind je dé experts van Nederland
op het gebied van bliksembeveiliging, elektrotechniek
en kathodische bescherming. Samen beschermen wij
gebouwen, installaes en (ondergrondse) infrastructuren
tegen bliksem, corrosie en elektrotechnische risico’s. Wij
adviseren, realiseren én inspecteren. En wij leiden mensen
op tot veiligheidsspecialisten. Zo maken we jouw wereld elke
dag beetje veiliger.
Meer weten? Bel 088 - 63 63 163.

inspecteren opleidingen bliksembeveiliging kathodische bescherming
aan een
wereld

32
Eemsdelta kringen juni | 2024
Opleidingen
Samen de regio
ontwikkelen
De huidige, snel veranderende wereld vraagt om andere competenties en
vaardigheden van medewerkers. Dat betekent dus ook wat voor de inhoud
van opleidingen. Bij Hogeschool Utrecht en technische dienstverlener
Litecad zijn ze zich daar goed van bewust. Samen ontwikkelen ze interessante
nieuwe opleidingen, specifiek voor de uitdagingen van nu.
Tekst: Kim de Booij

juni | 2024 Eemsdelta kringen 33
De uitdagingen van nu
bevinden zich voor een
belangrijk deel in de energietransitie.
“Veel industrieën in de Eemsdelta en
daarbuiten zijn druk doende om de
transitie van fossiele brandstoffen naar
groene energie te maken”, bevestigt
Arjan Poppema van Litecad. “Een
belangrijk kenmerk van deze transitie
is dat je die als bedrijf niet in je eentje
kunt maken. Daar heb je allerlei
stakeholders bij nodig. Dit vraagt om
ondernemingsgezindheid, flexibiliteit
en samenwerking.”
Samenwerken en analyseren
“De trend van ketensamenwerking
zien we inderdaad al geruime
tijd”, bevestigt Michel Grijpink
van Hogeschool Utrecht. “Het is
een belangrijk onderdeel van onze
opleidingen. Daarnaast is nog een
ander aspect van groot belang: het
omgaan met een snel veranderende
wereld met veel variabelen en steeds
complexere systemen. De competentie
‘analyseren’ is daarom ook een
belangrijk aandachtsgebied in onze
opleidingen. We leren deelnemers hoe
ze in steeds complexere omgevingen
de juiste afwegingen kunnen maken.”
Wat is profit?
Die afwegingen zitten hem niet meer
alleen in financiële winstgevendheid,
brengt Grijpink vervolgens ter sprake.
“Profit drukte je voorheen uit in geld,
maar tegenwoordig wordt profit
anders gedefinieerd. Nu vallen hier
ook zaken als milieu, omgeving,
leefbaarheid, imago en een gezonde
werk-privébalans onder. Vroeger was
winst dus heel makkelijk: dit levert
TRAINEESHIPS
De vraag naar high potentials
is groot; we zoeken ze in alle
werelddelen. Litecad biedt een
intensief ontwikkelprogramma
aan, inclusief taalcursus. Na
een aantal jaren traineeship via
Litecad gaan de deelnemers
vast bij jouw bedrijf aan de
slag.
het op. Maar wat een investering nu
oplevert, kent meerdere vormen van
betekenis. Dat maakt beslissingen
een stuk complexer en winst minder
tastbaar.”
Twaalf jaar samen
Poppema ziet hoe dergelijke
aandachtspunten goed aansluiten
op de actuele bedrijfswereld. “Dat
is ook precies de reden waarom
we twaalf jaar geleden zijn gaan
samenwerken. In de basis wilden
we vooral onze Litecad’ers goede
opleidingen aanbieden zodat we nu en
in de toekomst de juiste professionals
konden aanbieden, onder meer
voor de energietransitie. Maar
gaandeweg kwam er ook eenzelfde
opleidingsbehoefte vanuit onze
klanten.”
Continue ontwikkeling
De opleidingen vinden inmiddels
gretig aftrek. “Jaar in, jaar uit kennen
we een mooie bezetting, zonder dat
we er campagne voor moeten voeren”,
constateert Poppema. “Ik denk
dat het succes voor een belangrijk
deel te danken is aan de continue
ontwikkeling van onze opleidingen.
We blijven ze finetunen en afstemmen
op de wensen uit de markt.”
Mbo, hbo, wo
Die markt vraagt om een grote
verscheidenheid aan professionals,
van mbo-, tot hbo- en wo-niveau.
Poppema: “Voor iedere techneut ligt
momenteel een walhalla aan kansen
voor het grijpen. Zeker voor mbo’ers is
er in de Eemsdelta een groot aanbod
aan mooie groeibanen. Samen met
HU bieden we opleidingen voor
alle niveaus. Voor de mbo’er die wil
doorgroeien en de hbo- of wo’er die
zich verder wil specialiseren.”
Integraal Manager Energietransitie
Een voorbeeld van zo’n specialisatie
is de opleiding Integraal Manager
Energietransitie. “De energietransitie
vereist van medewerkers nieuwe
competenties en een breed scala
aan vaardigheden”, legt Grijpink
uit. “Deze nieuwe opleiding speelt
hierop in door deelnemers te
voorzien van kennis over duurzame
KRUISBESTUIVING
In de basis gaf HU specifiek
opleidingen voor Litecad.
Later groeide dat uit naar
een bredere doelgroep
van bedrijven. Het grote
voordeel: kruisbestuiving.
De deelnemers delen hun
ervaringen en trekken samen
op in uitdagingen. Engineers,
installateurs, eindgebruikers,
samen vormen ze een
waardevolle keten.
technologieën en het ontwikkelen van
competenties in projectmanagement,
beleidsontwikkeling en innovatie.
Met een focus op interdisciplinaire
samenwerking en adaptief leiderschap,
bereidt deze opleiding professionals
voor op de dynamische uitdagingen
van de energietransitie.”
Fit for the job
“Onze samenwerking in het
ontwikkelen van dergelijke
opleidingen is organisch”, gaat
Grijpink verder. “Het begint vaak
bij een vraag vanuit de markt.
Daar ontwikkelen we dan een
maatwerkopleiding voor. Wij met
onze expertise als opleider en Litecad
met hun kennis van de regio. We zijn
kritisch naar elkaar en dat is onze
kracht. Zo blijven we ontwikkelen en
verbeteren met een gemeenschappelijk
doel voor ogen: de regio fit for the job
houden.”
Wijze uil
Ligt daar tegenwoordig een grotere
uitdaging dan voorheen? In de
techniek hoor je namelijk vaak dat
het kennisniveau daalt doordat de
echte vakmensen met pensioen gaan
en de nieuwe generatie onvoldoende
kennis bezit. “Iedere wijze uil is ooit
een uilskuiken geweest”, antwoordt
Grijpink daarop. “Het gaat niet zozeer
om de basisopleiding, maar vooral
om het behouden van een gezonde
personeelsformatie, het faciliteren van
kennisoverdracht en het investeren
in bijscholing. Dat zouden we in
Nederland nog meer moeten doen.”

34
Eemsdelta kringen juni | 2024
Diversiteit
Marike Hoekstra (Vrouwen in Energie Noord-Nederland)
‘Een modern bedrijf
is een divers bedrijf’
Vrouwen zijn nog altijd met een zoeklichtje te vinden in de bestuurskamers
van technische bedrijven. Marike Hoekstra van de Vrouwen in Energie
Noord-Nederland (VIEN) wil hier wat aan doen. Zij streeft naar meer
vrouwen in technische functies, meer vrouwen in de directies van deze
bedrijven en vooral een grotere zichtbaarheid van vrouwen.
Marike Hoekstra is sinds
twee jaar voorzitter van
de vereniging Vrouwen in Energie
Noord-Nederland (VIEN). Daarvoor
was ze twee jaar bestuurslid. “Al van
jongs af aan is de maatschappelijke
positie van vrouwen een thema waarin
ik mij interesseer. Op school schreef ik
bijvoorbeeld werkstukken over política
Aletta Jacobs en theologe Anna Maria
van Schurman.” Hoekstra is zelfstandig
adviseur op het gebied van duurzame
energie, waarbij zij zich specialiseert
in opgaven op dit gebied binnen de
driehoek overheid, bedrijfsleven
en kennisinstellingen. Daarvoor
werkte zij voor Shell en NAM, waar
zij zowel technologische functies
uitoefende als in het aardbevingsteam
zitting had. “Binnen NAM heb ik het
initiatief genomen tot het oprichten
van een netwerk voor vrouwen in
seniorposities. Zo ben ik bijvoorbeeld
ook met Marjan van Loon in gesprek
gegaan. Hoewel zij een topfunctie
bekleedde, zijn vrouwen op hogere
posities schaars. Het onderwerp ligt
mij nauw aan het hart.”
Conferenties bezoeken
De vereniging die Hoekstra leidt,
telt ongeveer 130 leden. “Wij
vertegenwoordigen ongeveer honderd
bedrijven en organisaties. Vrijwel alles
wat op het gebied van energie in de
noordelijke provincies meetelt, is bij
ons aangesloten, uiteenlopend van
TNO, de Rijksuniversiteit Groningen,
regionale overheden, verschillende
energiebedrijven en netbeheerders.”
Binnen de activiteiten van VIEN staan
ontmoetingen centraal, met onder
andere kennissessies, laagdrempelige
digitale masterclasses en ook gaan
leden van de vereniging gezamenlijk
naar conferenties. “We gaan er met
zijn allen naartoe en zijn in de zaal
zichtbaar aanwezig. Dat is veel leuker
om te doen dan om in je eentje, als
een van de weinige vrouwen, een
congres te bezoeken. Je merkt dat
andere bezoekers het leuk vinden,
want het valt op. Ook kaarten wij het
aan als een programma alleen maar
mannelijke sprekers heeft. Daarmee
brengen wij de boodschap dat er aan
diversiteit moet worden gewerkt,
te beginnen in die zaal. Dit zodat
men er bewust van is dat vrouwen
sterk ondervertegenwoordigd zijn
in technische beroepen. Wij laten
zien dat wij er wel zijn. We hebben
pijpleidingenexperts, reservoirengineers
en professoren in de
logistiek als lid.”
‘Try harder!’
VIEN bestaat ongeveer zes jaar.
“De aanleiding voor de oprichting
destijds was dat er zo weinig vrouwen
in technische beroepen actief zijn.
Het gevolg hiervan is dat wij als
vrouwen moeilijk invloed kunnen
uitoefenen. Dat doe je immers in de
bestuurskamer, in een leidinggevende

juni | 2024 Eemsdelta kringen 35
“Samen kunnen wij
leiderschapsvraagstukken
adresseren”
Marike Hoekstra

36
Eemsdelta kringen juni | 2024
Ik vind het gewoon ouderwets als
bedrijven daar geen rekening mee
houden. Dat geldt ook voor ons. Wij
“Wij moeten zelf
ook geen selectief
clubje worden”
Foto: Vrouwen in Energie Noord-Nederland
rol. In de praktijk is dat lastig voor
elkaar te krijgen. Het blijkt dat
mensen graag met mensen werken
die op elkaar lijken. Mannen met
mannen dus. Niets menselijks is
hen vreemd!”, zegt Hoekstra. In
de vereniging wil zij vrouwen met
elkaar verbinden, zodat zij elkaar
steunen en versterken. “Samen
kunnen wij leiderschapsvraagstukken
adresseren, en wijzelf kunnen als
rolmodel fungeren. Het komt erop
aan meer zichtbaar te zijn, om zo -
zoals ik net vertelde - meer invloed te
kunnen uitoefenen. Daarnaast willen
wij vrouwen voor deze beroepen
“Hoe meer stemmen
zich laten horen,
des te beter dat is”
te creëren, hoeft Hoekstra niet lang
na te denken. “Het is bewezen dat het
voor de besluitvorming belangrijk
is om meer dimensies mee te laten
wegen. Hoe meer stemmen zich
laten horen, des te beter dat is. Ik heb
bij NAM gewerkt, dat traditioneel
technisch van aard is, met overwegend
mannen aan de leiding. Er heerste
een soort monocultuur; ik vond het
niet verbazingwekkend dat zij met de
omgeving in aanvaring is gekomen.
Een deel van het probleem van de
NAM was dat het geen weerspiegeling
van de maatschappij in zich had,
maar een maatschappij op zichzelf
vormde. Het had zeker gescheeld
als er niet alleen mannen maar ook
vrouwen aan het roer hadden gestaan.
Je moet alles in het werk stellen om
alle perspectieven mee te nemen.
Diversiteit helpt daarbij, en dan heb
ik het niet alleen over vrouwen,
maar bijvoorbeeld ook over leeftijd.
hebben eveneens naar de diversiteit
van ons eigen netwerk gekeken en
merkten dat vooral senior-vrouwen
op leiderschapsposities bij ons waren
aangesloten. Daarop hebben wij
de statuten aangepast, om meer
jonge vrouwen voor ons netwerk te
interesseren. Wij moeten zelf ook geen
selectief clubje worden.”
Aanbod
“Er zit veel expertise in ons netwerk”,
stelt Hoekstra. De bij ons aangesloten
vrouwen lopen al jaren rond in
een mannenwereld. De door hen
vergaarde kennis van zaken kan
worden benut om andere bedrijven
of organisaties verder te helpen
in hun streven naar een meer
duurzame bedrijfsvoering met een
grotere diversiteit. Ik bied hierbij
aan om Campus XL te helpen met
het vergroten van de instroom van
vrouwelijke studenten. Op basis van
hun praktijkervaringen kunnen onze
leden daarbij helpen. Dit advies bieden
wij gratis aan, ook aan bedrijven in de
Eemshaven of Delfzijl. Neem contact
met ons op, zodat wij samen aan een
meer divers beleid kunnen werken.”
enthousiasmeren.” Ook bij bedrijven
in de noordelijke havens zegt Hoekstra
nog altijd te weinig vrouwen in de
bestuurskamers te zien. “Ik hoor dan
altijd: ‘We hebben wel gezocht naar
vrouwen, maar ze niet gevonden.’ Ik
zeg dan: ‘Try harder!’. Een modern
bedrijf in een modern cluster is
divers en staat in contact met de
maatschappij.”
Alle perspectieven meenemen
Op de vraag waarom het eigenlijk
nodig is diversiteit in een organisatie
‘STRONG-GIRLS-NETWORK’
Marike Hoekstra (Vrouwen in Energie Noord-Nederland) roept
vrouwen in andere regio’s op ook de krachten te bundelen. “Het
is verrijkend om met z’n allen deze onderwerpen te bespreken
en verbeteringen na te streven. Daarbij komt dat het goed voor
de business is. VIEN is een zakelijk en geen politiek netwerk.
Vacatures schuiven wij naar elkaar toe en in de raden van toezicht
helpen wij elkaar, net zoals in het ‘old-boys-network’ gebeurt.
Alleen zijn wij een ‘strong-girls-network’. Wij doen zaken met
elkaar, wat best mag.”

juni | 2024 Eemsdelta kringen 37
Energietransitie
FOAMGLAS®-isolatieoplossingen
Voor een veilige
en efficiënte opslag
De wereld ondergaat een ingrijpende verandering op het gebied van
energie, waarbij de overgang naar duurzame en hernieuwbare bronnen
centraal staat. Deze verschuiving, bekend als de energietransitie, heeft als
doel om de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen te verminderen en de
koolstofuitstoot te verminderen om klimaatverandering tegen te gaan. Een
cruciaal aspect van deze transitie is het opslaan van bepaalde vloeistoffen ter
ondersteuning van groene energie of uitstootvermindering, en hierbij speelt
isolatie uiteraard een essentiële rol.
Tekst: Jente Quintens

38
Eemsdelta kringen juni | 2024
Enkele stoffen die moeten
opgeslagen worden ter
ondersteuning van de energietransitie
zijn ammoniak, vloeibaar CO2
of waterstof. Afhankelijk van de
druk worden deze producten
onder verschillende temperaturen
opgeslagen maar in de meeste gevallen
gaat het over opslag als vloeistof onder
koude of cryogene (in het geval van
waterstof) temperaturen.
De noodzaak van isolatie bij koudeopslagtanks
Het belang van isolatie bij deze tanks
kan niet genoeg worden benadrukt
omdat het een essentiële rol speelt
in het handhaven van de gewenste
temperatuur, het minimaliseren van
energieverlies, het beschermen van de
integriteit van de tank en de veiligheid
van de mensen rondom.
Doel één: isoleren om thermische
prestaties beschermen
Warme lucht kan meer vocht bevatten
dan koude lucht, dus wanneer warme,
vochtige lucht koudere lucht ontmoet
en afkoelt, voert de warme lucht
vocht af door condensatie totdat
een nieuw evenwicht of ‘dauwpunt’
is bereikt. Dus wanneer warme,
vochtige lucht in wisselwerking
staat met een geïsoleerd systeem
onder de omgevingstemperatuur,
wordt een dampdrukaandrijving
gecreëerd, omdat de koude lucht nabij
het geïsoleerde oppervlak de druk
probeert te egaliseren door vocht
naar koudere temperaturen in de
isolatie te drijven. Het eindresultaat
is condensatie. Bij geïsoleerde
opslagtanks zal deze condensatie dan
aan de buitenrand van geïsoleerde
systemen ontstaan en bij absorberende
isolatie kan dit tot vochtophoping in de
isolatie leiden.
Vocht in isolatie vermindert de
thermische prestaties en verhoogt
de thermische geleidbaarheid.
Omdat water warmte geleidt met een
snelheid die ongeveer 20 keer hoger
is dan de gemiddelde thermische
isolatie is het belangrijk om het
indringen van vocht te vermijden
als de thermische prestaties op
lange termijn willen behouden
worden. Het laten binnendringen en
achterblijven van vocht in de isolatie
verhoogt de warmteoverdracht
significant. Een toename van 1
procent van het vocht in de isolatie
kan de geleidbaarheid met 23 procent
verhogen. Het ontwerpen van een
dampdicht systeem bestaand uit
een ondoordringbaar materiaal,
zoals isolatie van cellulair glas,
en het gebruik van isolatiediktes
die zijn ontworpen om een
oppervlaktetemperatuur boven het
dauwpunt te houden, kan het risico
op schade aan de thermische prestatie
door dampdruk helpen verminderen.
Tijdens de ontwerpfase moet er
ook op worden gelet dat kleine
veranderingen in de afmetingen
van de tank mogelijk zijn. Isolatie
wordt meestal geïnstalleerd op een
tank bij omgevingstemperatuur.
Wanneer de tank gevuld wordt en in
gebruik genomen wordt zal het staal
krimpen wanneer de temperatuur
daalt, hierdoor zullen de afmetingen
van de tank enigszins veranderen.
Het isolatiesysteem moet worden
ontworpen om rekening te houden
met deze dimensionale verandering
en eventuele temperatuurwisselingen
tijdens processen zoals het legen
en opnieuw vullen van de tank. De
thermische uitzettingscoëfficiënt
van cellulaire glasisolatie ligt dicht
bij die van staal, en wanneer het
materiaal volledig is verkleefd
aan de tank met behulp van een
flexibele lijm en sealant, blijft
het isolatiesysteem stevig aan het
oppervlak van de tank gehecht tijdens
temperatuurschommelingen en
normaal gebruik. Hierdoor blijft het
isolatiesysteem afgedicht tegen het
binnendringen van vocht en damp.
Het gebruik van cellulaire glasisolatie
vermindert ook het risico op
productverlies en verminderde
systeemefficiëntie door de
warmteoverdracht te beheersen
en het binnendringen van vocht te
voorkomen. Bovendien zorgt het
gebruik van cellulair glas ervoor dat de
isolatie bij lekkage geen ontvlambare
vloeistoffen opneemt. Sommige
isolaties met open cellen kunnen
hiervoor gevoelig zijn, zelfs als het
hydrofobe materialen zijn. Isolatie
die doordrenkt is met ontvlambare
vloeistoffen vormt een wezenlijk
brandgevaar en kan zelfs spontaan
ontbranden door een blootstelling met
zuurstof.
Doel twee: ondersteunen van de
integriteit van de tank
Bij verticaal staande tanks voor de
opslag van gekoelde vloeistoffen moet
ook de tankbodem geïsoleerd worden
om energieverlies via de bodem te
beperken. Het isolatiemateriaal dat
hiervoor gespecificeerd wordt moet
weliswaar aan een aantal criteria
voldoen. Ten eerste moet het een
materiaal met hoge druksterkte zijn,
samendrukbare isolatiematerialen
resulteren in onaanvaardbare
vervormingen en een afname van de
thermische isolatieprestaties. Dit kan
leiden tot zettingen in de ondergrond
of paalfunderingen die op een
temperatuur worden gebracht die tot
falen kan leiden.
Het aanbrengen van FOAMGLAS®
HLB-isolatie onder een ammoniaktank
helpt de opwarming van de vloeistof
onder controle te houden en het risico
op systeemstoringen te verminderen.
Goed ontworpen FOAMGLAS®isolatiesystemen
zijn bestand tegen
zeer hoge belastingen met zeer weinig
of geen vervorming. FOAMGLAS®isolatie
behoudt zijn druksterkte en
isolatiewaarde in de loop van de tijd
en over een breed temperatuurbereik.
Het is al vele jaren een beproefd
materiaal voor bodemisolatie van
koude tanks.
Doel drie: risico op corrosie
verminderen
Een tweede risico waarmee rekening
moet worden gehouden bij het
ontwerpen van het isolatiesysteem
voor de tank is corrosie. Stalen tanks
zijn kwetsbaar voor corrosie, wat
kan leiden tot lekkages en andere
ernstige gevolgen. Corrosie is
meestal geen probleem bij opslag
van gekoelde vloeistoffen door de
koude temperatuur, toch is er in het
geval van opslag van ammoniak een
corrosierisico aanwezig.

juni | 2024 Eemsdelta kringen 39
Ammoniakcorrosie (een vorm van
spanningscorrosie) is een corrosieve
aanval op een materiaal die wordt
veroorzaakt door de interacties
tussen het materiaal en ammoniak.
Ammoniakcorrosie treedt op
wanneer vloeibare ammoniak of
ammoniakdamp die onzuiverheden
of verontreinigingen bevat, in contact
wordt gebracht met zacht staal.
Ammoniak die met water wordt
gemengd, is niet corrosief voor ijzer
of staal. Het is echter corrosief voor
veel andere metalen. Zink, koper en
messing zijn enkele materialen die niet
in contact mogen worden gebracht
met ammoniak dat water bevat, omdat
ammoniakcorrosie kan optreden.
Een doordringbaar isolatiesysteem
voor vocht of damp of absorberende
isolatie kan vocht vloeistof vasthouden
en een reactie met het onderliggende
staal genereren. Als vocht het
onderliggende metaal van een tank
bereikt, kan dit de ontwikkeling
van corrosie onder isolatie (CUI)
bevorderen. Omdat deze schade
verborgen is, kan deze onopgemerkt
blijven totdat er een lek optreedt.
Deze lekken kunnen met name
problematisch zijn wanneer de
opgeslagen materialen onder druk
staan, ontvlambaar zijn of beide.
Onzichtbare corrosie kan ook leiden
tot schade aan het draagvermogen
van constructieve elementen met
mogelijke rampzalige gevolgen.
Correct ontworpen en geïnstalleerde
isolatiesystemen, waarbij gebruik
wordt gemaakt van waterdichte
isolatie, kunnen helpen voorkomen
dat vocht het isolatiesysteem
binnendringt. Het selecteren van
een isolatiemateriaal met gesloten
cellen, dat ondoordringbaar is en
geen absorberende eigenschappen
heeft, biedt een laag van bescherming
die voorkomt dat vocht in tanks
of ondersteunende structuren
binnendringt.
FOAMGLAS®-isolatieoplossingen
voor allerhande opslagtanks
Ammoniak wordt meestal opgeslagen
in verticaal staande tanks waar
zowel bodem, wanden als dak
geïsoleerd moeten worden. Voor de
bodemisolatie heeft Owens Corning
speciale lastdragende isolatiesystemen
die geschikt zijn voor opslagtanks
van elk formaat. Deze systemen zijn
ook de wereldwijde standaard voor
LNG-opslagtanks. Het aanbrengen
van FOAMGLAS® HLB-isolatie onder
bijvoorbeeld een ammoniaktank helpt
de opwarming van de vloeistof onder
controle te houden en het risico op
systeemstoringen te verminderen.
Goed ontworpen FOAMGLAS®isolatiesystemen
zijn bestand tegen
zeer hoge belastingen met zeer weinig
of geen vervorming. FOAMGLAS®isolatie
behoudt zijn druksterkte
en isolatiewaarde gedurende de
levensduur van de tank en over een
breed temperatuurbereik.
Hiernaast bieden ze ook oplossingen
aan voor zowel de isolatie van de
tankwand als het -dak. De isolatie
aan de buitenzijde van het tankdak
is in principe gelijkwaardig aan de
tankwand maar wordt best in een
beloopbaar materiaal uitgevoerd. Met
het FOAMGLAS® Compact Systeem
is een geïsoleerd dak mogelijk zonder
koudebruggen tussen de tank en
de metalen dakbedekking. Voor de
tankwand kan FOAMGLAS® isolatie
rechtstreeks op de buitenkant
van de binnentank worden
aangebracht zonder aantasting door
ammoniakdampen. De inertheid
en chemische resistentie van het
materiaal helpt om te beschermen
tegen spanningscorrosie die zich kan
ontwikkelen op de koolstofstalen
tankwand in aanwezigheid van
ammoniakdamp. Doordat het
materiaal bestaat uit volledig
gesloten cellen kan vocht of damp het
materiaal niet binnendringen en voor
verminderde prestaties of negatieve
gevolgen zorgen.
Naast verticaal staande tanks worden
gekoelde vloeistoffen, zoals CO2,
vaak ook opgeslagen in cilindrische
tanks of opslagbollen. Ook hiervoor
heeft Owens Corning een brede
waaier aan isolatiesystemen die op
maat van de specifieke tank kunnen
worden gemaakt. Deze systemen
bieden de benodigde thermische
prestaties in combinatie met de
ondoordringbare eigenschappen van
het materiaal om zo condensatie te
verminderen en energie-efficiëntie
te helpen garanderen. Bijkomend is
het materiaal volledig onbrandbaar
en draagt het zo bij aan de passieve
brandbescherming wat vaak vereist
wordt bij het opslaan van grote
hoeveelheden CO2. Dit was ook
de reden waarom FOAMGLAS®
tankisolatie gekozen werd voor de
CO2-opslagtanks van het Northern
Lights Project, ‘s werelds eerste
open-source CO2-transport- en
opslaginfrastructuur, dat recent in
Noorwegen gebouwd werd.
Jente Quintens is werkzaam als
verantwoordelijke voor marketing &
communication voor industry business
bij Owens Corning FOAMGLAS®
isolatie.

40
Eemsdelta kringen juni | 2024
Waterstof
Ranomi Kromowidjojo duikt in de wereld van groene waterstof
‘Groningen
heeft alles om
waterstofkoploper in
Europa te worden’
Dat Ranomi Kromowidjojo olympisch kampioen zou worden? Daar had ze
geen idee van toen ze als driejarig meisje met zwemles begon. “Kampioen
word je stapje voor stapje. Dat geldt ook voor Missie H2: een project dat met
groene waterstof een alternatief wil bieden voor vervuilende brandstoffen.”
Tekst: Lydwine Huizinga
Op de Olympische Spelen in
Parijs is Kromowidjojo er
weer bij. En hoewel ze haar zwempak
in 2022 aan de wilgen hing, zijn haar
ambities richting de Spelen nog steeds
onverminderd groot. Als ambassadeur
voor Missie H2 zet ze zich in om
Nederland voor goud te laten gaan op
het gebied van groene waterstof.
Waterstof is hot
Groene waterstof is hot, maar… wat
is het eigenlijk? “Het is een gasvorm
(H2) dat wordt geproduceerd met
groene energie”, vertelt Kromowidjojo.
Voordat ik Missie H2 leerde kennen
wist ik ook niet goed wat waterstof
voor ons kan betekenen”, bekent ze.
Toen Missie H2 partner werd van
Team NL zochten ze iemand die hier
bekendheid aan wilde geven. Of
Kromowidjojo dat wilde doen?
“Ik heb hier goed over nagedacht en
realiseerde me dat ik soms vergeet dat
al onze spullen ergens geproduceerd
worden. Van onze meubels en
kleding tot telefoons”, vervolgt de
oud-zwemster. Dat groene waterstof
zo’n belangrijke rol kan spelen bij de
verduurzaming hiervan, was voor
haar een belangrijke reden om ‘ja’
te zeggen en zich als ambassadeur
onder te dompelen in de wereld van
waterstof.
Oplossing
“Het grote voordeel van groene
waterstof is dat je het op kunt slaan.
Het is een mooie reserve voor
momenten dat de zon bijvoorbeeld
niet schijnt of de wind niet waait. Ons
elektriciteitsnetwerk raakt bovendien
overbelast, waardoor sommige scholen
en bedrijven niet meer aangesloten
kunnen worden. Groene waterstof
kan hiervoor een oplossing zijn”. Met
Missie H2 slaan acht grote partijen
(Gasunie, Groningen Seaports, Port of
Amsterdam, Remeha, Shell Nederland,
Toyota, Eneco en Vopak) de handen
ineen om een groenewaterstofketen
te realiseren. “Groningen Seaports
kan er bijvoorbeeld voor zorgen dat
de elektriciteit van zee naar land gaat,
Shell kan de elektriciteit omzetten
naar waterstof en de Gasunie kan
het vervoer op zich nemen”, weet
Kromowidjojo.
“Ik zie veel overeenkomsten tussen
Missie H2 en topsport”, vervolgt de
oud-zwemster. “Om klimaatdoelen
te halen hebben we koplopers nodig.
Het vraagt inzet die al jaren geleden is
begonnen. Dat zie je ook bij olympische
sporters. Toen ik als driejarig meisje
zwemles kreeg, had ik geen idee dat
ik olympisch kampioen zou worden.
Zoiets gaat stapje voor stapje, dat geldt
ook voor verduurzaming.”
Van Groningen naar Parijs
Kromowidjojo gaat niet alleen op
missie naar Parijs, maar bezoekt
ook inspirerende Nederlandse
waterstofprojecten. “Ik kom op
plekken waar ik als sporter nooit
zou komen. Van Zuidwending in
de gemeente Veendam waar wordt

juni | 2024 Eemsdelta kringen 41
gewerkt aan waterstofopslag, tot de TU
Delft, waar ze auto’s ontwikkelen die
op waterstof rijden.”
“Nederland is een klein land,
maar we lopen voorop als het gaat
om waterstofprojecten”, aldus
Kromowidjojo. Dat de provincie
Groningen een belangrijke rol
speelt binnen Missie H2, laat de
oud-zwemster niet onberoerd.
Met de ruime havens, winderige
omgeving, het dichte gasnetwerk,
opslagmogelijkheden en verbinding
met het onderwijs zijn de
omstandigheden in het noorden
perfect om waterstofkoploper van
Europa te worden.
Enorme medailles
“Ik kom uit Sauwerd. Omdat ik daar
niet alle faciliteiten had die ik nodig
had voor mijn topsportcarrière ben
ik vertrokken uit het noorden. Maar
eigenlijk is dat zonde. Er zit zoveel
talent in Noord-Nederland. Niet alleen
in de stad, maar ook in de Eemsdelta
of het Hogeland. Ik hoop dat de
ontwikkeling van de waterstofketen
een boost geeft aan de regio.”
Die boost hoopt Kromowidjojo als
Kromowidjojo met ceo Cas König van Groningen Seaports bij de viering van 50 jaar
Eemshaven vorig jaar.
“Nederland is een
klein land, maar
we lopen voorop
als het gaat om
waterstofprojecten”
ambassadeur een extra zetje te geven.
“Ik reik enorme medailles uit aan
mensen en partijen die vooroplopen
in de waterstofketen. Het is niet
alleen leuk om een plak omgehangen
te krijgen”, spreekt ze uit ervaring.
“Het de waardering die je krijgt: de
erkenning dat we steeds beter en
sneller samenwerken om onze missie
te volbrengen.”
Meer weten over de ontwikkeling
van groene waterstof in Nederland?
Kromowidjojo laat in de miniserie ‘Die
andere reis naar Parijs’ alle stappen
zien die nodig zijn om waterstof te
maken: kijk op Missieh2.nl.
Kromowidjojo reikt medailles uit aan mensen die voorop lopen in de waterstofketen.

Bespaar moeite,
doe het in
één keer goed
DURE REPARATIES EN
VERTRAGING VOORKOM JE
MET NDO NEDERLAND

Kijk voor meer informatie op
www.ndo-nederland.nl

44
Eemsdelta kringen juni | 2024
Reiniging
Dankzij CSU
verduurzaamt
de industrie
Het reinigen van industriële sites en andere productielocaties is werk
voor specialisten. CSU beschikt over een groot team van professionals die
inspelen op de wensen van de klant.
Tekst: Mels Dees
Rene Clermonts

juni | 2024 Eemsdelta kringen 45
Bij het onderwerp hygiëne
denken we al snel aan
keukens of ziekenhuizen. Maar ook
in de industrie is hygiëne van groot
belang. “En dan niet alleen als het
gaat om een schone omgeving, die
bijvoorbeeld van groot belang is bij
de productie van microchips”, legt
Rene Clermonts, sales manager bij
CSU uit. “Hygiëne betekent dat je
veilig kunt werken en duurzaam kunt
produceren.” Dat maakt schoonmaken
in de visie van CSU tot een grote
verantwoordelijkheid. Clermonts:
“Een verantwoordelijkheid die wij
dankzij onze ervaring, kennis en passie
graag op ons nemen.”
Zoals veel mensen hygiëne niet altijd
associëren met, bijvoorbeeld, de
chemische industrie of de scheepvaart,
zo legt men volgens de sales manager
ook niet altijd de link tussen CSU en
de industrie. “Wij zijn met 28.000
medewerkers in Nederland een heel
grote speler en men kent ons uiteraard
van de schoonmaakactiviteiten in
kantoren, scholen en ziekenhuizen.
Maar ook in bijvoorbeeld de
Eemshaven zijn we beslist actief.”
Om die specialistische activiteiten
uit te voeren heeft CSU teams van
professionals die beschikbaar zijn in
de regio, maar die zonder probleem
aangevuld kunnen worden met
experts uit andere delen van het land.
Deskundigheid
“Die nadruk op kennis van industriële
en logistieke processen is niet voor
niets”, geeft Clermonts aan. “Juist
SCHOONMAAK VAN SCHEPEN
Een bijzondere activiteit voor CSU in Noord-Nederland is het
binnen de industrie is het erg
belangrijk om extra deskundigheid in
de reiniging van de werkomgeving te
steken.”
Het personeel van CSU wordt daarom
niet alleen getraind, maar die kennis
wordt ook regelmatig geüpdatet.
De onderneming richt zich op het
schoonmaken van elke ruimte, of elk
onderdeel van een site. De specialisten
reinigen bijvoorbeeld ook gevels en
maken zonnepanelen en -collectoren
schoon. “Dit alles geheel volgens het
daarbij passende protocol.”
Hierbij garandeert CSU dat het
productieproces niet zal worden
verstoord, bijvoorbeeld door het niet
juist opvolgen van de bijbehorende
protocollen. “De medewerkers van
CSU hebben de juiste opleiding en
ervaring op het gebied van procedures,
handelingen en hulpmiddelen.”
Uitbesteden
Door schoonmaak- en
reinigingsactiviteiten uit te besteden
kunnen bedrijven in de industrie
zich richten op hun kernactiviteiten.
Clermonts: “Wij kunnen de klant op
het gebied waarin wij gespecialiseerd
zijn optimaal ontzorgen.” Dit betekent
dat de medewerkers van CSU werken
in een onderneming die al decennia
gespecialiseerd is in dit werk. “Wij
weten precies hoe je medewerkers
optimaal en langdurig inzet.”
Natuurlijk is het ook voor CSU niet
altijd eenvoudig om goed personeel
te vinden, licht de sales manager
toe. “We zetten daarom heel sterk
schoonmaken van schepen, legt Clermonts uit. “Een voorbeeld
van die activiteit is het werk dat we uitvoeren op een cruiseschip
van Walt Disney.” De ‘Disney Wish’ zal binnenkort weer aanmeren
in de Eemshaven. “Die maken we dan in een kort tijdsbestek
schoon, samen met het eigen personeel aan boord.”
De sales manager ziet beslist kansen voor het schoonmaken
van vaartuigen in Groningen, en dat hoeven beslist niet alleen
passagiersschepen te zijn. “Tijd is geld en een schip moet zo snel
mogelijk weer het water op. Dat zijn klussen waar we als CSU heel
goed in zijn.”
“De medewerkers
van CSU hebben
de juiste opleiding
en ervaring op
het gebied van
procedures,
handelingen en
hulpmiddelen”
in op het behoud van ons huidige
personeel. Door betere voorwaarden
in de contracten, maar ook door goede
secundaire voorwaarden.”
Dat proces heeft de directie van CSU
ongeveer zes jaar geleden ingezet
en werpt beslist zijn vruchten af.
Clermonts: “Zo mogen al onze
medewerkers gratis sporten bij
SportCity en hebben we een fietsplan.
Je moet gewoon heel goed zijn voor
je mensen en zorgen dat ze tot op een
hogere leeftijd dan een decennium
geleden fit kunnen blijven werken.”
Duurzaamheidsdoelen realiseren
Duurzaamheid en innovatie zijn,
naast krapte op de arbeidsmarkt
thema’s die in de industrie spelen.
Hoe reageert CSU daarop, vragen
we Clermonts. “We streven continu
naar een verdere reductie van het
watergebruik, naar het hergebruik van
materialen, naar het gebruik van zo
min mogelijk schoonmaakmiddelen”,
reageert hij. “Op die manier stellen
wij onze opdrachtgevers in staat hun
eigen footprint te reduceren en hun
duurzaamheidsdoelstellingen te
realiseren. Innovatie en duurzaamheid
zijn daarmee ook leidende thema’s
voor ons.”
Gezien het belang van duurzaamheid
en innovatie in de industrie beschikt
CSU over een stevige ploeg met
specialisten, die op elk moment 24/7
inclusief de benodigde materialen
en middelen naar de klant kan
rijden en die het project oppakken
zoals gewenst. “Ze zijn volledig
gecertificeerd en kunnen meedenken
met de klant om tot een optimale
oplossing te komen.”

46
Eemsdelta kringen juni | 2024
Energie
Emerson
Partner in
energietransitie
Waterstof mag dan hét buzzword in de industrie zijn, dit betekent niet dat het
nieuw is. Er wordt al jarenlang met grijs waterstofgas gewerkt. Toch staat de
industrie voor grote uitdagingen.
Tekst: Kim de Booij

juni | 2024 Eemsdelta kringen 47
Emerson, een mondiaal
technologie- en
softwarebedrijf dat innovatieve
oplossingen levert voor optimalisatie,
veiligheid en verduurzaming van
fabrieken, ziet een eerste uitdaging
in het nieuwe kraakproces. “We
kunnen in Nederland wel veel on- en
offshore duurzame energie opwekken
om groene waterstof mee te maken,
maar dat is veel te weinig om in de
volledige energie(export)behoefte te
voorzien”, begint Jan Kik. “Zo’n 70 à
80 procent van de groene waterstof
zal via energiedragers geïmporteerd
moeten worden. Daarna moet de
energiedrager gekraakt worden naar
waterstofgas. Dat proces is wel bekend
op laboratoriumschaal, maar nog niet
grootschalig toegepast.”
Transport
Daarnaast is er ook nog de kwestie
van opslag en transport. Kik
hierover: “Gasunie is door de
Nederlandse overheid aangewezen
als netwerkbeheerder. Zij hebben
veel kennis van aardgasdistributie,
maar zitten nog in de testfase van
ondergrondse opslag van waterstofgas.
Qua transport ligt er nog een
uitdaging op het punt waar het
centrale netwerk van Gasunie overgaat
op het decentrale netwerk van andere
partijen. Hier zal een universele
‘spreektaal’ voor afgesproken moeten
worden. De overheid speelt daarin een
belangrijke rol. Zij moeten de vertaling
van de Europese richtlijnen naar de
lokale markt maken. Dat kost tijd.”
Bowling pin
Techniek of geen techniek, taal of
geen taal, uiteindelijk moet er ook
een gezond businessmodel gevonden
kunnen worden. “Ook dat is nog
een lastig verhaal. Waterstofgas is
nog steeds duurder dan aardgas. Ik
zie het als een taak van de overheid
om innovatieve koplopers te
ondersteunen. Wanneer ze die helpen
om een gezond model te krijgen,
ontketen je het bowling pin effect: je
duwt de eerste kegeltjes om en de rest
volgt. Dankzij de eerste projecten zal
de kostprijs voor grondstoffen dalen
waardoor de businesscase voor de hele
branche gunstiger wordt.”
OIML-certificaat
Emerson is graag betrokken bij die
allereerste projecten. “In een zo
vroeg mogelijk stadium zelfs, vanaf
de tekentafel. Daar kun je laten zien
dat je impact hebt”, bevestigt Kik.
“We zijn bijvoorbeeld partner in het
consortium van het PosHYdon-project
en waren eerder ook vroegtijdig
betrokken bij een baanbrekend project
rondom CO2-opslag. In samenwerking
met Gasunie hebben we een
ijkwaardige meting voor CO2-gas
ontwikkeld, belangrijk voor bedrijven
die CO2-gas gaan leveren aan de
Porthos-pijpleiding voor ondergrondse
opslag. Recent hebben we hiermee als
Emerson het OIML-certificaat behaald,
uitgegeven door het NMi. Daar zijn we
hartstikke trots op.”
IJkwaardige meting waterstofgas
Zo’n zelfde prestatie wil Emerson nu
graag ook in het waterstofgas bereiken.
“Leveranciers en afnemers zullen
zeker moeten zijn van de hoeveelheden
waterstof die geleverd worden. Daar
is, net als bij CO2, een betrouwbare
geijkte meting voor nodig. Op dit
moment ontbreekt het daar nog aan.
Wij zijn nu druk doende om ook voor
waterstofgas ijkwaardige technologie
te ontwikkelen. We hopen de
voortgang hiervan binnenkort aan de
industrie te kunnen presenteren.”
WATERSTOFLOOP
Emerson is betrokken bij ENTRANCE - Centre of Expertise Energy.
Met partners bouwden ze hier een waterstofgasloop waarin
waterstof onder 200 bar is opgeslagen, het proces wordt geregeld
en beveiligd met een Emerson DCS & Safety systeem.
KANSEN VOOR
EEMSDELTA
Emerson ziet grote kansen
voor de Eemsdelta als
energiehub, met name in
de vorm van hernieuwbare
diesel, CO2-export en groene
waterstofproductie.
Eerst bouwen
Emerson heeft vijf jaar geleden een
strategie ontwikkeld. “Eerst onze
eigen productieprocessen en die
van toeleveranciers vergroenen en
daarna met een wereldwijd team
van opgeleide specialisten onze
kennis delen met de industrie en
energieleveranciers zodat we hen
kunnen helpen verduurzamen”, aldus
Kik. “Bij voorkeur in een consortium
met partners die elk waarde toevoegen
aan het gehele proces, want we kunnen
het niet alleen. Wat je dus allereerst
moet doen, is bouwen aan een
gezonde, transparante samenwerking.”
Onderwijs belangrijke pijler
Die samenwerking zoekt Emerson ook
actief op met onderwijsinstellingen.
“We vinden het belangrijk dat ook
scholen onze informatie kunnen
gebruiken. Uiteindelijk leiden zij de
mensen op die straks de transitie
moeten realiseren. Persoonlijk vind
ik het nu geweldig om deze omslag
mee te maken, maar zij moeten straks
de technieken gaan installeren en
onderhouden. Binnen Emerson is de
samenwerking met het onderwijs en
het interesseren van mensen voor de
techniek dan ook een belangrijke pijler.”
Lange adem
Er gebeurt dus een hoop, maar
volgens Kik kan het nog wel vijf jaar
duren voordat de vergroening echt
in een stroomversnelling komt.
“Voor veel bedrijven is dit een langeademgevecht.
Kunnen ze zo lang
wachten? Houden ze vertrouwen
in waterstof als oplossing? Het
belangrijkste is dat de overheid
snel duidelijkheid geeft. Pas dan
zullen de eerste bedrijven een
investeringsbeslissing durven maken.
Wij helpen ze daar graag bij.”

48
Eemsdelta kringen juni | 2024
Energie
Ruud Nijs (GIGA Storage)
‘Een batterij is als
een Zwitsers zakmes’
GIGA Storage gaat op het terrein van Aldel in Delfzijl een grootschalige
energieopslag realiseren. Hiermee wil het, door de batterij op verschillende
markten in te zetten, netbeheerders ondersteunen. Directeur Ruud Nijs geeft
een inkijkje in de plannen, werkwijze en ambities van het jonge bedrijf.
Ruud Nijs
Het terrein van Aldel.

juni | 2024 Eemsdelta kringen 49
realiseren van
“Het
grootschalige
energieopslag is iets anders dan een
broodje kaas dat je even koopt”, zegt
directeur/oprichter Ruud Nijs van
GIGA Storage. In april vorig jaar
maakte het bedrijf bekend dat het het
gesloten distributienet met aansluiting
op het hoogspanningsnet op het
voormalige Aldel-terrein had gekocht.
“Je moet je voorstellen: wij gaan daar
vijftien voetbalvelden vol batterijen
plaatsen. Voordat dat gedaan is, ben je
wel een paar jaar verder.”
Hard- en software
Nijs is bedrijfseconoom, werkte voor
grote Nederlandse banken en was
werkzaam voor een Amerikaans
bedrijf dat is gespecialiseerd
in kunstmatige intelligentie.
Aangezien hij zich bij de banken met
duurzaamheid bezighield, komen zijn
ervaringen goed van pas in het leiden
van GIGA Storage. “Batterijen kosten
heel veel geld; de CAPEX is enorm.
Daarnaast is het een spel tussen harden
software. Het neerzetten van een
batterij is één, maar als je die in de
energiemarkten wilt optimaliseren
komt er AI [artificial intelligence, red.]
bij kijken.”
Direct vervliegen
Hij kwam, samen met zijn twee
mede-oprichters, op het idee om
GIGA Storage op te richten nadat hij
advies verleende voor het opzetten
van een batterijwisselsysteem voor
de binnenvaart. “Dat bleek niet
zo eenvoudig te zijn. Vooral de
aansluiting op het elektriciteitsnet
was een uitdaging. Nadat wij ons
in de elektriciteitsmarkten hadden
verdiept, ontdekten wij dat elektriciteit
vervliegt als je het niet gebruikt. Dat
is ook de reden waarom windturbines
vaak uit staan. Op die momenten is
er geen behoefte aan energie. Als je
wel opwekt, moet je een negatieve
energieprijs betalen. Dat is zonde,
want dan gooi je duurzaam opgewekte
energie weg.” Daarmee zag hij
mogelijkheden in energieopslag. In
tegenstelling tot andere plekken in
de wereld, was - en is - er in Europa
niet of nauwelijks energieopslag
voorhanden.
Doelen
Samen met zijn twee compagnons
ontwikkelde hij een eerste batterij
die bij een testcentrum in Lelystad
werd getest. In 2020 nam GIGA
Storage deze batterij in bedrijf, die
met een capaciteit van 12 megawatt
en 7,5 megawattuur op dat moment
de grootste van Nederland was. Nijs
relativeert dit nu: “Met die batterij
kun je maar relatief korte tijd
elektriciteit leveren en onttrekken
aan het net. De batterijen die wij
in Delfzijl gaan plaatsen, zijn veel
dieper.” Hij omschrijft de beginperiode
als spannend, waarin ‘gewoon
werd begonnen’ en al snel een
kundige hoofd engineering werd
aangetrokken. Nu heeft het bedrijf
38 mensen in dienst, die volgens Nijs
bestaan uit een mix van ‘young and
wise’. “Bij ons werken zowel ervaren
mensen als jongeren die rechtstreeks
bij de universiteit vandaan komen. Ons
doel is om in 2030 in Europa 5 gigawatt
operationeel te hebben. Daarmee
willen wij bijdragen aan het overbodig
maken van kolen- en gascentrales. We
zijn goed op weg om onze doelen te
ONTVANGST VOOR GEÏNTERESSEERDEN
GIGA Storage is van zins om bij de nieuwe energieopslagfaciliteit
in Delfzijl een ontvangstruimte in te richten voor wie een kijkje wil
nemen. “Dat kunnen oud-medewerkers van Aldel zijn, maar ook
andere mensen zijn welkom. In deze ‘museale vergaderruimte’
trekken wij het thema ‘energie’ door van Aldel naar GIGA Storage.
Daarbij is ruimschoots aandacht voor de historische waarde die
Aldel voor deze regio vertegenwoordigt. Het bedrijf is voor veel
families belangrijk geweest”, zegt ceo Ruud Nijs van GIGA Storage.
halen. Het voormalige Aldel-terrein in
Delfzijl fungeert voor ons als een echte
springplank.”
Langjarige pachtovereenkomst
Aldel was een grootenergieverbruiker,
maakt Nijs duidelijk. “Aluminium
wordt uit twee grondstoffen gemaakt:
aluinaarde en elektriciteit. Voor
het aansluiten van grote batterijen
heb je een forse aansluiting op het
elektriciteitsnet nodig. Die is bij
Aldel voorhanden. Er staan drie
transformatoren van 220 Kv naar
30 megawatt. Als je die zelf moet
bestellen, ben je niet alleen veel geld
kwijt, maar ook minimaal twee jaar
verder. Deze koop stelt ons in staat
om veel sneller een enorme sprong
te maken.” Met Groningen Seaports
werd een pachtovereenkomst voor de
duur van vijftig jaar gesloten. Dat wil
zeggen, voor ongeveer een derde van
het totale terrein. Voor de resterende
twee derde zoekt Groningen Seaports
nog naar een pachter. “Ik heb begrepen
dat er veel belangstelling voor is”, zegt
Nijs.
Drie p’s
Een van de eerste dingen die te doen
stond, was het slopen van gebouwen
op het terrein. Dat was dit voorjaar
gereed. Daarna kon een begin
worden gemaakt met de aanleg van
grondwerken en fundamenten.
“Voor elk project hebben wij drie p
’s nodig”, zet Nijs uiteen. “De eerste
p is van ‘plot of land’, die wij met de
langjarige pachtovereenkomst met het
havenbedrijf hebben verkregen. De
tweede p is van ‘power connection’, die
met Tennet op het terrein aanwezig is.
De derde p, van ‘permit’, is inmiddels
aangevraagd. Daarbij verwachten wij
geen problemen. Wij zullen netjes
door alle hoepels heen springen.
Wij vallen binnen alle normen die
Aldel had, zowel op het gebied van
brandveiligheid, geluid als stikstof.”
Zo duurzaam mogelijk
Een andere belangrijke factor -
overigens geen p - is nog onbenoemd
gebleven, en dat zijn de financiën. Nijs
noemde de realisatie van energieopslag
eerder kapitaalintensief. Voor het
project in Delfzijl is een investering

50
Eemsdelta kringen juni | 2024
“Batterijen kosten
heel veel geld; de
CAPEX is enorm”

juni | 2024 Eemsdelta kringen 51
van tussen de 400 en 500 miljoen euro
vereist. “Mijn twee compagnons en
ik, die samen in 2017 dit avontuur zijn
begonnen, hebben zulke bedragen
niet op onze bankrekeningen staan.
De investering moeten wij met behulp
van financiering ophalen. Wij zijn
daarover optimistisch gestemd, maar
het moet wel gebeuren. Ik verwacht
dat de financiering in oktober rond
zal zijn. Dan kunnen wij de bouwer
opdracht geven voor het bestellen
van zaken als kabels, heipalen,
transformatoren en omvormers. De
bouw, die eind 2024 of begin 2025
zal starten, willen wij overigens zo
duurzaam mogelijk uitvoeren. In het
beton wordt bijvoorbeeld olifantengras
verwerkt en de aannemer zal bij
de bouw zoveel mogelijk elektrisch
aangedreven materiaal inzetten. Wij
hopen de energieopslag begin 2026 te
kunnen openen. Bij een vorig project
van ons is gebleken dat de bij de bouw
en afbouw veroorzaakte CO2-uitstoot
binnen ongeveer een half jaar was
terugverdiend. Vervolgens zullen de
batterijen nog eens minstens vijftien
tot twintig jaar draaien.”
Mensen uit Groningen
‘Leopard’ is de naam van het
energieopslagproject in Delfzijl, zoals
alle projecten van GIGA Storage een
dierennaam dragen. Op zijn computer
laat Nijs in een animatie zien hoe de
opslagfaciliteit er over een paar jaar
uit zal zien, wanneer die eenmaal
is opgeleverd. Bij het hek staat een
kantoor, er zijn technische ruimtes en
in verschillende containers staan grote
hoeveelheden, uit China afkomstige,
batterijen opgesteld. “Dagelijks
zullen tussen de twee en vijf mensen
aanwezig zijn. Daarmee komen wij niet
in de buurt bij de werkgelegenheid
die Aldel destijds bood. Wel hebben
wij een aantal ex-medewerkers van
Aldel aangenomen die de technische
installaties kennen. Voor ons is het
belangrijk om mensen uit Groningen
in dienst te nemen [zie ook kader,
red.].”
Geleerd
GIGA Storage heeft twee
batterijsystemen in bedrijf en drie in
ontwikkeling. Behalve in Delfzijl werkt
VAN TWEE NAAR VIJF PROJECTEN
Op dit moment heeft GIGA Storage twee energieopslagcentra
operationeel: de ene staat in Lelystad (12 megawatt, 7
megawattuur) en de ander is ook in Lelystad gevestigd (25
megawatt, 48 megawattuur). Het bedrijf heeft projecten op
stapel staan in Delfzijl (300 megawatt, 1.200 megawattuur),
Kinrooy (300 megawatt, 1.200 megawattuur) en Dilsen-Stokkem
(600 megawatt, 2.400 megawattuur). Al deze projecten dragen
dierennamen, respectievelijk Rhino, Buffalo, Leopard, Blue Marlin
en Green Turtle.
het bedrijf aan opslagcentra in België.
De nieuwe energieopslagfaciliteiten
hebben gemeen dat deze een stuk
groter zullen uitvallen dan de
huidige. Op de vraag of dit nieuwe
projecten ingewikkelder maakt,
geeft hij een genuanceerd antwoord.
“Nee, want wij gebruiken dezelfde
“Ons verdienmodel
is het geheim van
de smid”
technieken waar we al ervaring mee
hebben. En tegelijkertijd ja, want dit
is zoveel groter dat wij alles een slag
professioneler en veiliger moeten
inrichten. De nieuwe batterijen stellen
hogere eisen aan de beveiliging
en cybersecurity. Ook hebben wij
op technisch gebied van de kleine
batterijen geleerd.”
Eerlijk verdelen
Tot slot aandacht voor het
verdienmodel van GIGA Storage.
Het bedrijf heeft tot doel een
verduurzamingsbijdrage te leveren,
maar onderaan de streep moeten
natuurlijk ook zwarte cijfers worden
geschreven. “Ons verdienmodel
is het geheim van de smid”, zegt
Nijs. “Het komt erop neer dat wij
verschillende verdienmodellen op
elkaar stapelen. Een batterij kun
je als een Zwitsers zakmes zien,
dat diverse mogelijkheden biedt.
Deze willen wij allemaal benutten.
Denk aan het in balans houden
van de elektriciteitsmarkten of het
opvangen en leveren van elektriciteit
als er op een bepaald moment geen
duurzame energie voorhanden is.
Op die momenten neemt de vraag
toe, stijgen de prijzen en kunnen wij
binnen een paar seconden leveren.
Er zijn twee soorten markten die wij
gaan bedienen: een waarvoor wij
daadwerkelijk leveren en een waarvoor
wij standby staan. Wij kunnen lokale
congestie helpen oplossen. In de
Eemshaven komt heel veel energie aan
land. Daar is een overschot, terwijl in
Zuidwest-Nederland juist krapte is. Wij
helpen om die elektriciteit eerlijk over
Nederland te verdelen.”
Potentie en ambitie
Om die dienst daadwerkelijk te
kunnen bewijzen, zal er alleen wel
wat aan de volgens Nijs zeer hoge
transportkosten moeten worden
gedaan. “In België bedragen de
transportkosten nul euro, net als in
Duitsland. Dat terwijl in Nederland de
transportkosten goed zijn voor tachtig
procent van de operationele kosten
als je een batterij op het net aansluit.
Daarom zijn wij aan het lobbyen voor
een separaat transporttarief voor
energieopslagbedrijven. Dat lijkt
redelijk te lukken. Dat is goed nieuws,
want wij hebben de ambitie om meer
projecten in Nederland te realiseren.
Europa streeft naar 400 gigawatt aan
energieopslagcapaciteit in 2050, en
nu is er nog bijna niets. Er is dus een
enorme potentie en ambitie. Dit gaat
niet stoppen. ‘Delfzijl’ fungeert zoals
gezegd als springplank voor ons. Wij
zijn dankbaar deze kans te hebben
gekregen.”

52
Eemsdelta kringen juni | 2024
Regio
Campus XL
Katalysator voor
sterkere economie
én woongenot
Noord-Groningen
Groningen heeft haar Groninger Forum. Assen heeft het Drents Museum,
en Oost-Groningen heeft Blauwestad. De gemeenten Eemsdelta en Het
Hogeland krijgen er nu ook een project bij dat net als in Groningen of Assen
kan zorgen voor een stevige impuls in de regionale economie.
Tekst: Hans de Preter

juni | 2024 Eemsdelta kringen 53
Dat is ‘Campus XL’, een
project gedragen door
onderwijs, overheden en bedrijfsleven,
dat ervoor moet zorgen dat er
in de omgeving, op alle niveaus,
hoogwaardig onderwijs en onderzoek
aanwezig is. Behalve een bouwproject
van onderwijsgebouwen is Campus XL
bovenal een visie waarin onderzoek,
onderwijs en bedrijfsleven intensief
met elkaar gaan samenwerken.
Vliegwiel
Campus XL maakt deel uit van een
planmatige aanpak om de kwaliteit
van leven, de economie en het wonen
en werken in Noord-Groningen verder
te verbeteren. Daarmee is het een voor
Nederland uitzonderlijke aanpak om
een héle regio impulsen te geven.
“Ons initiatief moet leiden
tot goed opgeleide leerlingen
en meer innovatie, maar
“De Campusontwikkeling
moet een
vliegwiel worden
voor nieuw elan
voor de hele regio”
ook tot een aantrekkelijker
woon- en werkomgeving. De
Campusontwikkeling moet een
vliegwiel worden voor nieuw elan
voor de hele regio”, vertelt Frans
Alting, directeur van Samenwerkende
Bedrijven Eemsregio (SBE), de
belangenbehartiger voor bedrijven in
de haven van Delfzijl en de Eemshaven.
Eigen gebouw
Het meest in het oog springende
onderdeel van de plannen vormt de
bouw van een nieuw onderwijs- en
kenniscentrum op het terrein in
Appingedam. Deze komt naast de
recent gebouwde nu al aanwezige
VO-scholen, die samen al een fraai
architectonisch visitekaartje voor
Appingedam vormen. Deze nieuwe,
ultramoderne schoolgebouwen
hebben een beetje de vorm van
ouderwetse fabrieksgebouwen, om het

54
Eemsdelta kringen juni | 2024
praktische karakter te symboliseren
van het onderwijs dat er wordt
gegeven.
Op dit terrein van de Campus
Eemsdelta Groningen zijn nu nog
de schooltypes uit het voortgezet
onderwijs te vinden: havo/vwo, (v)mbo
en praktijkonderwijs. Ongeveer 1.700
Alle plannen
samen vergen een
investering van bijna
7,5 miljoen euro
leerlingen van vier verschillende
scholen krijgen er les: de George
Martens School, het Rudolph Pabus
Cleveringa Lyceum, het Theda
Mansholt College en Noorderpoort.
Elk schooltype heeft daarvoor
een eigen gebouw met een eigen
ingang. Maar er zijn ook drie
gemeenschappelijke gebouwen:
kunst en science, de werkplaats
voor technische opleidingen en het
sportcomplex. ‘s Avonds en in het
weekend kunnen ook andere mensen
deze gebouwen gebruiken.
Campus XL
Naast deze opmerkelijke
schoolgebouwen in de vorm van
fabriekshallen komt dus nu nog een
onderwijs- en kenniscentrum. In dit er
nu bij te bouwen gebouw van Campus
XL komt dan vervolgonderwijs
voor mbo, hbo en universiteit.
“Dat wordt echter niet alleen een
gebouw voor onderwijs, maar een
plek waar onderwijs, onderzoek en
bedrijfsleven samenwerken en waar
studenten aan de slag kunnen met
praktijkopdrachten van bedrijven uit
de regio. Zo ontwikkelen we dan door
tot een échte campus, waar onderwijs
en ondernemers samen komen”, aldus
Alting.
‘Makerswierde’
Het te realiseren gebouw voor
de Campus XL heeft de naam
‘Makerswierde’ meegekregen (wierde
is het Groningse woord voor terp).
Deze wierde moet uitgroeien tot een
‘koppelplaats’ waar het onderwijs en
bedrijfsleven in Noord-Groningen dan
dus samen kunnen voldoen aan de
vraag naar personeel in de havens en
industrie, maar ook vanuit het brede
mkb in de regio.
‘Just Transition Fund’
Naast de bouw van de Makerswierde,
dat een investering vergt van drie
miljoen euro, voorzien de plannen in
een vergelijkbaar Expertisecentrum
Zorg, in een nieuw te bouwen
zorgcentrum in Delfzijl-Noord.
In december 2023 is er een
subsidieaanvraag de deur uitgegaan
bij het ‘Just Transition Fund’. Dat is een
Europees fonds voor regio’s die zwaar
leunen op de olie- en gaswinning.
Brussel wil die gebieden helpen om
een rechtvaardige (‘just’) omslag te
maken naar een meer duurzame
economie.
Verder zoeken de initiatiefnemers
financiering uit het ‘Nij Begun’-
programma, de Haagse ‘ereschuld’-
miljarden voor zestig jaar gaswinning
in Groningen.
Meer dan alleen nieuwe gebouwen
Maar, zoals gezegd, is Campus XL meer
dan alleen een extra gebouw op de
Campus in Appingedam. Alle plannen
samen vergen een investering van
bijna 7,5 miljoen euro, waarin dus de
drie miljoen voor Makerswierde.
Campus XL is, zo benadrukt
Alting, vooral een samenwerking
van onderwijs, overheden en het
bedrijfsleven in de Eemsdelta. Er
zijn twaalf partners die zich hebben
gecommitteerd, waaronder de
gemeente Eemsdelta, Rijksuniversiteit
Groningen, Hanzehogeschool,
gemeente Het Hogeland en
Noorderpoortcollege.
Campus XL is een samenwerking
van reeds bestaande organisaties.
Daardoor is een deel van Campus XL
nu al te zien: locaties die er straks ook
onderdeel van uit zullen maken. Zoals
het Chemport Innovation Center in
Delfzijl, of het Offshore Wind Center
in de Eemshaven. “De Campus XL is in
feite al lang begonnen. We willen het
alleen met elkaar verbinden en groter
maken.”
Graag studeren
Ook wordt er gewerkt aan een
programmering, waarin precies komt
te staan wat het bedrijfsleven gaat
doen, wat het hbo en wat het mbo kan
gaan doen. Deze programmering moet
deze zomer klaar zijn.
Al deze optimalisaties van onderwijs
en onderwijsvoorzieningen en
-gebouwen moeten ertoe leiden dat
studenten graag in dit gebied studeren,
en later ook wonen en werken, en zo
het gebied ‘in worden getrokken’.
“Noord-Groningen is een regio met
prachtige dorpen in een groene
omgeving waar je geweldig kunt
wonen. Maar er moeten ook voldoende
banen zijn, zodat studenten na hun
afstuderen hier ook kunnen werken.
En om hier voldoende bedrijven te
krijgen of te houden is toponderwijs
een belangrijke voorwaarde.
Iedereen kent de slogan: ‘Er gaat niets
boven Groningen!’. Welnu: straks
moet het zo zijn dat er wel degelijk
iets boven Groningen gaat, namelijk:
Noord-Groningen! Dat is nu voor een
deel al wel het geval, maar tal van
zaken kunnen hier echt nog beter.
Niet alleen het onderwijs, maar ook
’s Avonds en in het
weekend kunnen
ook andere mensen
deze gebouwen
gebruiken
voorzieningen om prettig te wonen
of het openbaar vervoer. We gaan er
sámen de schouders onder zetten om
dát allemaal voor elkaar te krijgen,
en dus om er een prachtige regio van
te maken waar je prima kunt wonen,
studeren of werken”, besluit een
enthousiaste Alting.

juni | 2024 Eemsdelta kringen 55
NOM UPDATE
Chemport wordt
volwassen en de
NOM groeit mee
Chemport Europe is een gevestigde naam inmiddels. In het noorden, in
Nederland en steeds meer ook in Europa. Wil je iets doen met groene chemie?
Dan kun je niet om het cluster heen.
Henri Kats
Gevestigde namen zat op
het gebied van (groene)
chemie in Groningen, Drenthe en
Friesland. Dat was altijd al zo. Pas sinds
Chemport Europe er is, werken ze
intensief samen. Met elkaar, met de
overheid, met onderwijsinstellingen,
met nieuwe bedrijven en startups.
Allemaal omdat het geheel meer is
dan de som der delen. Samen zetten
ze de regio op de kaart als gebied
waar je kunt ondernemen, starten,
opschalen, investeren, verduurzamen
en experimenteren.
“Ja, dat was precies de bedoeling toen
Groningen Seaports en de NOM het
samen bedachten”, vertelt Henri Kats.
Hij kan het weten. Sinds een jaar is
hij investeringsmanager bij de NOM,
met een specialisatie in cleantech.
Daarvóór was hij jarenlang in dienst
van Groningen Seaports, en zag hij de
vruchtbare samenwerking ontstaan.
“Je ziet een ontwikkeling, zeker ook bij
de NOM. Ik denk dat het beeld vroeger
was dat de NOM vooral kwam kijken
als er geïnvesteerd moest worden
en er een belofte van veel FTE was.
Dat is natuurlijk achterhaald, en dat
weten wij ook. We zijn nu veel meer
bezig met het geheel. We kijken of een
investering past in het ecosysteem dat
we voor ogen hebben. Maar we doen
veel meer dan dat. Ik heb het gevoel
dat dat steeds meer opvalt.”
Kats doelt op andere taken van de
NOM. Het bouwen van een sterk
ecosysteem is er zo één. Dat kan
gepaard gaan met een investering
of deelname in een bedrijf, maar
dat hóeft niet. “We hebben een
groot netwerk en zijn in staat de
juiste partijen aan elkaar te knopen.
Denk daarbij aan overheden, maar
zeker ook aan kennisinstellingen.
Daar worden innovaties bedacht die
uiteindelijk leiden tot proeffabrieken
en full scale productiefaciliteiten.
Allemaal in onze regio. Daar zijn
we soms van prille begin tot en met
opschalingsfinancieringen bij. In de
vorm van advies, koppelen van kennis
en investeerders en geld. Of met één
van die drie.”
De kracht van het noorden noemt Kats
dat. “Ik heb het graag over het aan
een ketting rijgen van de pareltjes die
er gewoon zijn. Dat kunnen we niet
alleen, daar hebben we samenwerking
voor nodig. En dat is eigenlijk precies
wat Chemport Europe is.”
Wat begon als een initiatief van
Groningen Seaports en de NOM, groeit
gestaag uit tot een entiteit die ertoe
doet. Dat heeft alles te maken met het
snel uitdijende aantal ‘leden’. Eerst
waren daar de provincies Groningen
en Drenthe en de omliggende
gemeenten, de hogescholen en de
universiteit, en heel veel bedrijven. “En
Friesland heeft zich ook aangesloten.
Dat is essentieel. In Heerenveen
zit een belangrijk cluster rond
plasticrecycling dat precies past in de
visie van Chemport. Zo versterken
we elkaar meer en meer. Maar het
gaat er misschien nog wel meer om
dat Chemport van en voor het hele
noorden is. Dat is de kracht.”
In NOM Update lees je het laatste nieuws vanuit de NOM!

GIZOM: SPECIALIST
IN NON-FERRO
Gizom in Veendam heeft al meer
dan 120 jaar ervaring op het
gebied van non-ferro standaarden
maatwerk producten. We ont -
wik kelden ons van koperslager
tot toonaangevend leverancier
van de meest uit eenlopende
producten in cunifer, koper,
aluminium, brons, messing
en RVS plus toe be horen, zoals
flenzen en fittingen. Onze
producten worden gemaakt
volgens de door u gewenste
specificaties en kunnen desgewenst
geleverd worden met
certificaat. Gizom levert wereldwijd
aan bedrijven in onder
meer de apparatenbouw, de
scheeps- en jachtbouw, de
offshore, constructiewerk,
installatie techniek, (nucleaire)
energie en (petro)chemische
industrie. Daarvoor beschikken
we niet alleen over een zeer uitgebreid
leverings programma,
maar ook over een uit gekiend
logistiek systeem. Veelal kunnen
we direct uit voorraad leveren.
Kijk voor meer informatie op
www.gizom.nl of neem contact
op via (0598) 61 57 38 of
info@gizom.nl.
Transportweg 30
9645 KX Veendam
Telefoon: (0598) 61 57 38
Fax: (0598) 61 23 52
E-mail: info@gizom.nl
www.gizom.nl

juni | 2024 Eemsdelta kringen 57
Havenwerk
Mark Loots, projectleider civiele techniek
Trots op de havens
Dagelijks leveren ruim honderd medewerkers van Groningen Seaports ieder
op hun manier een bijdrage aan de ontwikkeling van de haven van Delfzijl
en de Eemshaven. In de rubriek ‘Havenwerk’ vertellen zij over hun werk, wat
het voor hen betekent en waar ze hun voldoening uit halen. Deze keer: Mark
Loots, projectleider civiele techniek.
gevochten, de mogelijk aanwezige
oorlogsresten zijn daardoor een risico
bij grondwerkzaamheden. Er kunnen
explosieven in de grond zitten”, vertelt
hij. Dat bleek in een specifiek geval
inderdaad het geval te zijn, kan hij zich
goed herinneren. Uit oude dagboeken
bleek dat een vliegtuig mogelijk
een bom zou hebben afgeworpen
boven een bepaald stuk terrein. “Wij
hebben onderzoek uitgevoerd en op
basis daarvan een aantal hotspots
vastgesteld. Op een van die plekken
bleek inderdaad een complete
vliegtuigbom te liggen. Ik vond dat
aangrijpend. Ik woon in de regio en
het doet je beseffen dat hier vroeger
echt het een en ander is gebeurd.”
Mark Loots is niet alleen
bij Groningen Seaports
gaan werken omdat de baan hem
twee jaar geleden zo leuk leek. Er
speelde ook wat anders mee, vertelt
hij: “Groningen Seaports is een
fijne organisatie om voor te werken.
Het havenbedrijf draagt bij aan de
industriële ontwikkeling in Delfzijl en
de Eemshaven. Dat vind ik belangrijk;
we mogen best wat trotser zijn op wat
er hier in de regio gebeurt met daarbij
de grote werkgelegenheid die de
havens genereren.”
Binnen Groningen Seaports wordt
aan verschillende projecten gewerkt,
vertelt hij. Aan de ene kant is er het
grootschalig onderhoud aan assets
als kademuren, wegen en leidingen.
Anderzijds is er de ontwikkeling
van het beheersgebied, waar Loots
aan bijdraagt. “Ik richt mij op de
ruimtelijke ontwikkeling binnen de
kaders van het beheersgebied. Daarbij
kun je bijvoorbeeld denken aan het
bouwrijp maken van grond, zodat
bedrijven zich er kunnen vestigen.”
Mooi ook vindt hij het gebruik door
Groningen Seaports van secundaire
bouwstoffen, zoals grond en zand,
die vanuit de regio worden geleverd.
“Dat zijn eigenlijk afvalstoffen die wij
als terreinophoging een functionele
toepassing geven.”
Het inventariseren van de
risico’s is een onderdeel van de
projectonderzoeksfase. “In de
Tweede Wereldoorlog is hier hevig
Zijn werkdag begint meestal
met een overleg met twee
collega’s: directievoerder Hans
en werkvoorbereider Miray. “We
bespreken de dagelijkse planning en
uitvoering van projecten, waarna
we kunnen schakelen naar de
urgente projectissues. Ook de rest
van de dag voer ik veel overleg.
Zo sta ik bijvoorbeeld in contact
met gespecialiseerde ingenieurs
en voer ik overleg met project- en
businessmanagers. Zo bewegen
wij binnen projecten stap voor stap
richting een ontwerp en latere
uitvoering.” Het meeste plezier haalt
hij eruit wanneer een project tot een
goed einde wordt gebracht, en dan
vooral in de samenwerking daarvoor.
“Ik faciliteer mijn collega’s graag als zij
wat nodig hebben en vind het leuk te
helpen om projectissues op te lossen.”

Waterstof wordt een steeds aantrekkelijkere optie voor v
Het H2-assortiment van Parker bevat vele producten die
etc.
parker.com

eel bedrijven die hun uitstoot willen verminderen.
geschikt zijn voor electrolyzers, vulstations, fuel cells,

60
Eemsdelta kringen juni | 2024
Maintenance
Niet-destructief onderzoek?
‘Wij houden wel
van een uitdaging’
Binnen twee dagen op locatie en een snelle foutloze rapportage achteraf, wat
de vraag ook is. Dat is de belofte die NDO-Nederland doet aan het mkb als
het gaat om niet-destructief onderzoek aan staal en bouten. “Voor ons is geen
berg te hoog, geen dal te diep”, benadrukt directeur Wolter van der Zee. “Wij
houden wel van een uitdaging.”
Tekst: Heleen van der Maas
Wolter van der Zee

juni | 2024 Eemsdelta kringen 61
NDO-Nederland is drie jaar
geleden opgericht onder
de vleugels van Inspecto Visio. Dit
is op het gebied van staalkwaliteit
een toonaangevende leverancier
van arbitrage en bemiddeling, Lead
Auditing CMS, kwaliteitsborging en
-controle, inspectie en consultancy,
gericht op grote corporates. NDO-
Nederland daarentegen richt zich
op mkb’ers die via niet-destructief
onderzoek (NDO) hun opdrachtgevers
kwaliteitszekerheid willen garanderen
en tegelijkertijd zelf zo min mogelijk
kosten, moeite en tijd willen steken in
reparaties en vertragingen. In de drie
jaar dat NDO-Nederland nu bestaat,
heeft het bedrijf zijn eigen plek op de
binnenlandse en buitenlandse NDOmarkt
veroverd en een heel snelle
groei doorgemaakt.
Hergebruik damwanden
“Een belangrijk deel van ons werk
komt neer op kwaliteitsonderzoek aan
lassen en onderdelen van staal”, legt
Van der Zee uit. “Met behulp van nietdestructief
onderzoek spreken wij daar
volgens afgesproken normeringen een
conditie over uit. Bijvoorbeeld of een
las voldoende stevig is of dat een bout
voldoende trekkracht heeft, uiteraard
in relatie tot de eisen waaraan de
specifieke las of bout moet voldoen. Dit
doen we voor alle sectoren. Van food
en maritiem tot offshore en infra.”
Momenteel signaleert NDO-Nederland
een toenemende vraag uit de
infrasector om damwanden, buispalen
en onderdelen voor fundaties door
te meten. “In het verleden ging dit
gewoon op de schroothoop, nu
worden deze onderdelen steeds vaker
hergebruikt in een ander project”, legt
Van der Zee uit.
NDO-onderzoeksmethoden
Het traditionele NDO-werk van NDO-
Nederland bestaat uit magnetisch,
penetrant, ultrasoon, wervelstroomen
visueel onderzoek. Van der Zee:
“Magnetisch onderzoek doen we om
defecten in magnetisch materiaal
te ontdekken. Die kunnen ontstaan
na bijvoorbeeld laswerk. Penetrant
onderzoek biedt snel zekerheid over
oppervlaktedefecten na slijp- of
laswerk van niet-magnetiseerbare
metalen, zoals aluminium, rvs
en koper. Ultrasoon-onderzoek
zetten we in bij kwaliteitscontrole
van allerlei soorten verbindingen.
Denk bijvoorbeeld aan las-, lijm en
gietstukverbindingen.
Extra zekerheid
“Met wervelstroomonderzoek”,
vervolgt Van der Zee zijn uitleg over de
verschillende soorten niet-destructief
onderzoek, “kunnen defecten onder
een deklaag worden opgespoord
zonder dat de deklaag verwijderd hoeft
te worden. Dit onderzoek is toepasbaar
op alle materialen die elektriciteit
geleiden en dat voeren we bij de klant
op locatie uit. Visueel onderzoek
tot slot zetten we in als een klant
“We inspecteren het
laswerk op locatie,
waarna we adviseren
over eventueel
benodigde vervolgonderzoeken”
vermoedt dat er problemen of defecten
in het laswerk zijn of als een klant
extra zekerheid wil. We inspecteren
het laswerk op locatie, waarna we
adviseren over eventueel benodigde
vervolgonderzoeken.”
Maatwerkoplossingen
Naast onderzoek met standaard
meetapparatuur, bouwt NDO-
Nederland in eigen huis speciale
meetapparatuur voor klanten
met vragen waarvoor een
maatwerkoplossing noodzakelijk is.
“Daardoor kunnen we ook bij dit soort
klantvragen heel snel handelen. Onze
techneuten en engineers gaan dag en
nacht en in de weekenden door als het
moet, om dit binnen veertien dagen
voor elkaar te krijgen.”
NDO in automotive
Een mooi voorbeeld van een
maatwerkoplossing waarbij Van
der Zee betrokken was, komt uit
de automotive industrie. Bij een
nieuw ontwikkelde motor braken
de bouten kapot tijdens het draaien.
“De fabrikant zei dat dit onmogelijk
was. Maar ja, toch waren die bouten
kapot. Op basis van ultrasoon
boutspanningsonderzoek hebben
we toen in een proefoptelling een
eerste meting gedaan. Daarvan zei de
fabrikant dat de spanning van de bout
in een draaiende motor absoluut niet
hoger zou uitkomen dan dat we in deze
proefopstelling konden realiseren.
Vervolgens heeft de fabrikant zelf
een motor vrijgemaakt voor een
testopstelling waarop de motor een
x aantal uur onder een bepaalde last
moest draaien, waarop de bouten weer
braken.”
Brekende bouten
“Toen realiseerde de fabrikant zich
dat hij een probleem had. Ook omdat
ondertussen steeds meer motoren
terugkwamen uit de markt. Hij nam
opnieuw contact met ons op waarop ik
samen met een andere level 3 engineer
een dag later ben afgereisd om te
kijken wat we daar ter plekke konden
doen. Met een zelfgemaakte opstelling
waarmee we de boutspanning in een
draaiende motor konden doormeten,
kwamen we erachter dat de spanning
op de bout veel hoger opliep dan
waarvoor de bout bemeten was.
Zonder die meting was de fabrikant
daar nooit achter gekomen.”
Reputatie
Een ander voorbeeld van maatwerk
waar anderen hun vingers niet
aan durfden te branden is een
meetinrichting op basis van
ultrasoontechniek die in zes
weken gerealiseerd werd voor het
doormeten van reactorplaten in de
nucleaire industrie. Inmiddels blijkt
dat de reputatie NDO-Nederland
vooruit is gesneld. “Eind vorig jaar
hadden we nog iemand van Philips
aan de telefoon die vertelde dat hij
had gehoord dat wij wel van een
uitdaging houden. Drie dagen later
stonden we daar de lijmverbindingen
tussen kunststofonderdelen in een
koelwatersysteem door te meten.”

62
Eemsdelta kringen juni | 2024
Duurzaamheid
Bouw FDCA-fabriek Avantium in afrondende fase
Slapende reus staat op
punt van ontwaken
Dit najaar staat de officiële opening van de FDCA-fabriek van Avantium op
Chemie Park Delfzijl gepland. Naar dat moment leeft het technologiebedrijf
al bijna twintig jaar toe. In 2005 vond de cto van Avantium, Gert-Jan Gruter,
een methode uit hoe je uit suiker furaandicarbonzuur (FDCA) maakt. Die
belangrijkste bouwsteen voor PEF (plantaardig alternatief voor PET) gaat het
bedrijf in die fabriek voor het eerst op commerciële schaal produceren. Met
als doel om technologielicenties te verkopen.
Tekst: Erik Stroosma

juni | 2024 Eemsdelta kringen 63
“Naar dat moment kijken
we al heel lang uit”, zegt
director communications Caroline van
Reedt Dortland over de officiële opening
van de FDCA-fabriek. “De opening is
een absolute mijlpaal voor ons bedrijf.
Wat begon met een baanbrekende
ontdekking van Gert-Jan Gruter in ons
lab in Amsterdam is dan daadwerkelijk
omgezet in een commerciële fabriek
waar we als eerste in de wereld op grote
schaal FDCA maken.”
Op grote schaal is in dit geval 5 kiloton
per jaar. FDCA is de belangrijkste
grondstof voor polyethyleenfuranoaat,
beter bekend als PEF. Dit bioplastic is
100 procent plantaardig en volledig
recyclebaar. Van Reedt Dortland:
“Niet alleen qua duurzaamheid,
maar ook kwalitatief is PEF een heel
goed alternatief voor fossiele plastics.
Als verpakkingsmateriaal heeft
het bijvoorbeeld betere barrièreeigenschappen
[eigenschappen die
ervoor zorgen dat koolzuur in de
verpakking blijft en zuurstof minder
makkelijk binnenkomt, red.] dan PET.
“We gaan hier als
eerste in de wereld
op grote schaal
FDCA maken”
PEF is niet alleen heel geschikt voor
flessen en verpakkingen, maar ook
voor het maken van onder andere
folies, textiel en vezels.”
Huismerkflessen Albert Heijn
De veelzijdigheid van PEF zie je
volgens Van Reedt Dortland ook
terug in de ondernemingen die
inmiddels een afnamecontract met
Avantium hebben afgesloten. “Dat
zijn er vijftien op dit moment. Daarbij
zitten bedrijven die er flessen van
gaan maken, zoals AmBev, Carlsberg
en Refresco, maar ook het duurzame
modebedrijf Pangaia - dat een
duurzame kledinglijn van PEF wil
maken -, de producent van industriële
vezels Monosuisse en Henkel, dat
FDCA gaat gebruiken in lijmen voor
elektronicatoepassingen. Een van
De bouw van de FCDA-fabriek van Avantium op Chemie Park Delfzijl bevindt zich in
de afrondende fase. De productiefaciliteit wordt nu sectie voor sectie opgeleverd.
de net genoemde afnemers, het
Nederlandse Refresco, gaat er flessen
voor de huismerkvruchtensappen van
Albert Heijn van maken. Daardoor
kun je als consument onze PEF-fles
straks gewoon in de supermarkt
tegenkomen.”
In het gesprek met Van Reedt Dortland
en plant-manager Jeroen Vogelzang
over de FDCA-fabriek valt regelmatig
de term ‘vlaggenschipfabriek’. Dat
is de aanduiding die Avantium
vaak gebruikt als het gaat om de
productiefaciliteit in Farmsum, waar
Chemie Park Delfzijl ligt. Dat heeft
alles te maken met de functie van de
fabriek. “Het is niet onze inzet om zelf,
als Avantium, overal ter wereld FDCAfabrieken
te bouwen en te runnen”,
geeft Vogelzang aan. “Met onze fabriek
in Farmsum willen we in de praktijk
demonstreren hoe je FDCA op een
winstgevende manier op grote schaal
kunt produceren. We laten zien dat het
mogelijk is en willen die technologie
in de vorm van licenties verkopen aan
partners overal ter wereld. Dat is de
insteek van deze fabriek.”
Eerste licentieovereenkotmst
De eerste technologielicentie heeft
Avantium al verkocht. In februari
vorig jaar maakte het bedrijf bekend
dat het met Origin Materials een
licentieovereenkomst heeft afgesloten.
“Dat is een Amerikaanse onderneming
die duurzame materialen produceert”,
vertelt Van Reedt Dortland. “Het is, als je
het met ons vergelijkt, een gelijkgestemde
partij. Origin ontwikkelde een methode
om koolstof, dat in duurzame houtresten
“Het is geen kwestie
van de ‘sleutel
omdraaien’ en gaan”
zit, om te zetten in bruikbare biochemicaliën,
zoals chloormethylfurfural
(CMF). Van die stof kun je onder meer
para-xyleen, PTA, PET en FDCA maken.
Door hun technologie te combineren
met die van ons ontstaat een route
waarmee je houtresten, via CMF, kan
omzetten in FDCA. Origin wil hiervoor
een fabriek bouwen met een capaciteit
van 100 kiloton FDCA per jaar. Twintig
keer meer dus dan wij op Chemie Park
Delfzijl gaan doen.”
Stap voor stap
Voor de fabriek in Farmsum werd
ruim twee jaar geleden de eerste
paal geslagen. Het totale complex
beslaat 2,5 hectare. Jeroen Vogelzang:
“De bouw bevindt zich nu in de
afrondende fase. Aanvankelijk was
het de bedoeling dat de fabriek eind
2023 klaar zou zijn, maar onder meer

64
Eemsdelta kringen juni | 2024
met zuurstof tot ruwe FDCA. In de
derde unit wordt het ruwe FDCA
gezuiverd. Vervolgens wordt FDCA
in een fysische stap verder gezuiverd
en gedroogd zodat het eindproduct
ontstaat, zuivere FDCA in de vorm van
wit poeder.
“We willen de
technologie, in de
vorm van licenties,
verkopen aan
partners overal ter
wereld”
de naweeën van de coronaperiode
en de oorlog in Oekraïne zorgden
voor wat vertraging. Met name
door (veel) langere levertijden van
onderdelen en bouwmaterialen.
De fabriek wordt sectie voor sectie
opgeleverd. In die fase zitten we nu.
Vervolgens wordt alles uitgebreid
getest en gecontroleerd. Onder meer
op lekkage. Dat doen we bijvoorbeeld
door water door de leidingen en
installaties te laten lopen. Het is een
chemische fabriek en vanwege de
veiligheid zijn er allerlei protocollen
en strenge regels waaraan we ons
moeten houden. Bovendien zijn we
hier iets heel nieuws aan het doen.
Deze fabriek is wereldwijd de eerste
in zijn soort. Daardoor is het geen
kwestie van de ‘sleutel omdraaien’ en
gaan. Alles moet uiterst zorgvuldig
gebeuren en uitvoerig getest en
gecontroleerd worden voordat we
helemaal operationeel zijn. Stap voor
stap komen we steeds dichter bij dat
doel. Eind vorige maand [mei 2024,
red.] is het kantoorpersoneel al naar
de nieuwe fabriek verhuisd. Die
zaten tot dan toe op onze locatie in
Appingedam.”
Vier procesunits
De FDCA-vlaggenschipfabriek van
Avantium bestaat uit vier procesunits.
Aan de basis van het productieproces
staat fructosesiroop. Dat is de ‘suiker’
waarvan het bedrijf FDCA maakt.
De fructosesiroop die Avantium in
de fabriek gaat gebruiken, wordt
gemaakt van uit tarwe afkomstige
suikers. Van Reedt Dortland: “In de
toekomst kunnen we daar ook suikers
uit andere materialen voor gebruiken.
Uit houtresten, zoals Origin Materials
gaat doen, maar bijvoorbeeld ook uit
katoen van gedragen kleding. Veel
kleding bestaat uit een mix van katoen
en polyester en is daardoor niet goed
te recyclen. Avantium heeft nu een
proces ontwikkeld waarbij we katoen
en polyester uit gedragen kleding
kunnen scheiden. De polyester kan
dan wél gerecycled worden en het
katoen gebruiken we dan weer als
grondstof voor ons bioplastic. Daarmee
biedt dit de mogelijk om iets te doen
aan het enorme afvalprobleem van de
kledingindustrie.”
Vier procesunits heeft de fabriek in
Farmsum dus. Bij de eerste dampt
de fructosesiroop in, waarna die
bij hogere druk en temperatuur, in
aanwezigheid van methanol, wordt
gedehydrateerd. In de tweede unit
reageert het gevormde tussenproduct
bij verhoogde druk en temperatuur
Pilot-plants
In de FDCA-vlaggenschipfabriek
van Avantium werken straks zestig
medewerkers. “Momenteel zijn alle
vacatures gelukkig ingevuld”, vertelt
Vogelzang. “Ook wij moeten erg ons best
doen om de juiste mensen te vinden
en alle plekken bezet te krijgen. Dat we
hier met een baanbrekend duurzaam
project bezig zijn, helpt daarbij wel. Dat
spreekt aan. Verder zijn er medewerkers
van onze pilot-plants op Chemie Park
Delfzijl naar de nieuwe fabriek gegaan.
In een van die demonstratiefabrieken
maken we mono-ethyleenglycol,
plantaardige MEG. Als je dat combineert
met FDCA, dan krijg je PEF. Die ‘Rayproeffabriek’,
zoals we haar noemen
[de door Avantium ontwikkelde
manier om MEG te produceren heet
Ray Technology, red.], staat tijdelijk stil
omdat we ons nu volledig op FDCA en
PEF richten. De andere pilot-plant draait
wel door en is een bioraffinaderij waar
“Avantium heeft
nu een proces
ontwikkeld
waarbij we katoen
en polyester uit
gedragen kleding
kunnen scheiden”
we glucose en lignine produceren uit
houtresten en onder meer ook suikers
uit katoen halen.”
“Het zijn opwindende tijden voor ons”,
merkt Caroline van Reedt Dortland
op. “De potentie van PEF is gigantisch.
Met de productiemethode voor FDCA
hebben we een slapende reus in huis.
Die is nu aan het ontwaken en wordt
naar verwachting in de tweede helft
van dit jaar klaarwakker.”

66
Eemsdelta kringen juni | 2024
Energie
Bredenoord levert
24/7 stroomzekerheid
met mobiele
energievoorziening
“De meerwaarde voor de regio Eemsdelta en Noord-Nederland is ons rental
depot op bedrijvenpark De Gouden Driehoek in Zuidbroek, Groningen”,
vertelt Ton Verbeek, accountmanager rental voor Noord- en Oost-Nederland
bij Bredenoord. Hij is net terug van een calamiteit bij een bedrijf waar hij
met zijn team razendsnel acht mobiele energievoorzieningen heeft geplaatst.
Tekst: Heleen van der Maas
Ton Verbee

juni | 2024 Eemsdelta kringen 67
Het familiebedrijf
Bredenoord, met
87 jaar na oprichting nog steeds
een Bredenoord aan het roer, is
specialist in tijdelijke en mobiele
energievoorzieningen. Wat begon
met het opwekken van elektriciteit
uit een houtverbrandingsoven,
is nu de grootste leverancier van
stroomzekerheid in Europa. De
kracht van het familiebedrijf zit hem
in het vermogen om proactief mee
te bewegen met de veranderende
energiemarkt.
Netcongestie
“Wij hebben bijvoorbeeld al
sinds 2012 battery packs in onze
vloot”, vertelt Verbeek over hoe
toekomstgericht Bredenoord
schakelt op de veranderende vraag
uit de markt. “Toen was de reden
brandstofbesparing, nu zijn diezelfde
battery packs doorontwikkeld tot een
hybride opstelling voor bedrijven die
te maken hebben met netcongestie.”
Het vermogen van de Battery Boxes,
de officiële naam van dit Bredenoordproduct,
varieert van 15 tot 600 kW.
“Opladen is mogelijk met verschillende
energiebronnen”, voegt Verbeek toe.
“Dankzij de Battery Box zijn bedrijven
in staat energie gecontroleerd op
te nemen en af te geven waardoor
netcongestie wordt voorkomen.”
Uitbreiding vermogen
De netcongestieproblematiek speelt
nog niet zo zeer in de Eemsdelta,
maar wel in Groningen en zeker
in Friesland, weet Verbeek.
“Bedrijven krijgen soms te horen
dat ze tot 2025 of 2026 moeten
wachten op een uitbreiding van hun
netstroomvermogen. Wij kunnen
dat tekort aan stroom met onze
verschillende tijdelijke en mobiele
energievoorzieningen heel snel en op
maat aanvullen. Momenteel hebben
we daar met bedrijven elke dag
gesprekken over.”
Innovatiedrang
Het is de innovatiedrang in het
DNA van Bredenoord, die ervoor
zorgt dat het familiebedrijf voorop
blijft lopen in de markt van mobiele
energievoorzieningen. Ook als het
gaat om duurzame technologie die kan
bijdragen aan de energietransitie van
fossiele brandstoffen naar duurzame
energiebronnen. Verbeek: “We zorgen
ervoor dat nieuwe oplossingen in
het klein al uitontwikkeld zijn, zodat
afhankelijk van de marktvraag de
innovatie kan uitgroeien tot een
belangrijk onderdeel van onze
vloot. Zo werken we al lange tijd
met alternatieve diesels, zoals de
biodiesel HVO100. Daar hebben we
sinds kort ook biogas aan toegevoegd.
Ook zijn we bekend met methanol
als brandstoftoepassing en hebben
we alle kennis en technologie van
waterstof in huis, waaronder een
waterstofgenerator met brandstofcel.
Voor mobiele toepassingen speelt
waterstof vanwege de hogere kostprijs
nu nog geen grote rol, maar wij zijn
klaar voor een mogelijke toekomst
waarin waterstof als duurzame
brandstof bij mobiele en tijdelijke
energievoorzieningen belangrijk
wordt.”
Gericht op de toekomst
De ideeën die Bredenoord uitwerkt
komen vanuit het familiebedrijf
zelf. “We proberen van alles uit.
Daarnaast hebben we goed contact
met de hogescholen in de regio.
Studenten die zich bezig willen
houden met de ontwikkeling van
nieuwe duurzame toepassingen,
krijgen de mogelijkheid om bij ons te
pionieren of een project uit te werken.
Belangrijke voorwaarde die we onszelf
opleggen is dat de innovaties gericht
moeten zijn op de toekomst, dus op
hoe wij in de toekomst onze klanten
stroomzekerheid kunnen garanderen.”
Live monitoring
Een belangrijke huidige ontwikkeling
waar het familiebedrijf middenin
zit is live monitoring van de rental
producten die bij klanten staan
opgesteld. Verbeek: “Door te volgen
wat er gebeurt op locatie, kun je daar
tussentijds op inspelen als je maar
weet wat je doet. Dat leren we door te
monitoren. Bovendien stelt monitoring
ons in staat nog beter mee te denken
met de klant. Als bijvoorbeeld blijkt
dat onze mobiele energievoorziening
een te groot vermogen levert voor wat
er nodig is, kunnen we in overleg met
de klant tussentijds afschalen en de
kosten voor de klant omlaag brengen.”
24/7 persoonlijk contact
In de Eemsdelta en Noord-Nederland
richt Bredenoord zich binnen de
industriële sector op met name
de grotere bedrijven, waarbij
de kleinere bedrijven zeker niet
worden vergeten. Daarnaast speelt
het bedrijf een belangrijke rol in de
stroomzekerheid van datacenters.
Of het nu om een stroomstoring,
netcongestie, een calamiteit of om een
tijdelijke uitbreiding van vermogen
gaat, Bredenoord levert, zoals het
familiebedrijf het zelf zegt, ‘24/7 het
juiste vermogen op de juiste plek op
het juiste moment’. Verbeek: “Onze
eigen mensen zijn 24/7 telefonisch
bereikbaar zodat we heel snel ter
“We vinden
persoonlijk contact
belangrijk”
plekke kunnen leveren als dat nodig
mocht zijn, maar ook omdat we
persoonlijk contact belangrijk vinden.
We werken bewust niet met een
callcenter.”
Ontwikkeling Eemsdelta
De voorkeur voor persoonlijk contact
is ook terug te vinden in de manier
waarop de accountmanager zijn
contacten onderhoudt en nieuwe
contacten opdoet in de regio
Eemsdelta en Noord-Nederland. Elke
twee maanden is Verbeek te vinden op
de bijeenkomst van bedrijvennetwerk
Eemshaven.info, waar hij onlangs
is bijgepraat over de nieuwste
ontwikkelingen in de Eemsdelta. “Er
zijn mooie ontwikkelingen aan de gang
in de Eemshaven en bij Chemie Park
in Farmsum. De regio zit duidelijk in
de lift.”

70
Eemsdelta kringen juni | 2024
Interview
Clusterregisseur Tjisse Stelpstra
‘Risico van uitval
op het stroomnet
moeten we misschien
accepteren’
Clusterregisseur Tjisse Stelpstra ziet zichzelf als bruggenbouwer,
oliemannetje en spin in het web. Zijn opdracht is de vergroening in de
noordelijke industrieclusters te versnellen. Oplossen van de knelpunten bij
de uitbreiding van het stroomnet staat daarbij voorop. “Soms is het net een
gesprek tussen doven.”
Tekst: Loek Mulder
Foto: Danny Cornelissen

juni | 2024 Eemsdelta kringen 71

72
Eemsdelta kringen juni | 2024
Stelpstra is een van de vijf
clusterregisseurs die vorig
jaar zijn aangesteld door demissionair
minister Micky Adriaansens
(Economische Zaken en Klimaat).
Ze zijn op pad gestuurd om de
samenwerking tussen overheden en de
grootindustrie te verbeteren. Dat moet
het voor bedrijven in de chemie en de
energiesector gemakkelijker maken de
stap van grijs naar groen te zetten.
Stelpstra, oud-gedeputeerde (klimaat
en energie) voor Christenunie in
Drenthe, gaat ermee aan de slag
in het noorden van het land, waar
hij zich vooral op het oplossen van
de problemen rond het overvolle
stroomnet zal richten.
Want - net als in de rest van het land -
zijn netbeheerders overrompeld door
de snelheid waarmee in de (chemie)
clusters in Delfzijl, de Eemshaven
en Emmen wordt gewerkt aan
vergroening. Elektrificatie speelt
daarbij een hoofdrol maar het
stroomnet kan de groei niet bijbenen.
“Ik kan niks
afdwingen, maar
wel zaken op een
agenda zetten”
De netcongestie die er nu is zet een
rem op de verduurzamingsplannen.
“Verduurzaming van de industrie gaat de
grootste CO2-winst opleveren. Meer dan
wat er bereikt kan worden bij verduurzaming
van alle huishoudens bij elkaar.
Daarom willen we er tempo in brengen”,
legt Stelpstra het belang van zijn rol uit.
Nee, bevoegdheden heeft hij niet,
tempert Stelpstra de verwachtingen.
Maar ook zonder formele macht ziet
hij een belangrijke rol voor hemzelf
en zijn collega-clusterregisseurs
weggelegd. “Ik kan niks afdwingen,
maar wel zaken op een agenda zetten
bij een provincie of bij de minister,
met wie we als clusterregisseurs
gezamenlijk om de acht weken aan
tafel zitten.”
De clusterregisseurs zijn bovendien
onafhankelijk. Stelpstra: “Dat betekent
voor mij dat ik niet alleen de minister
kan aanspreken op zaken die niet goed
gaan, maar dat ook bij bijvoorbeeld Gasunie
of netbeheerder Tennet kan doen.”
Uitbreiding van de capaciteit van het
stroomnet gaat niet snel genoeg. Hebt
u al een beeld van waar de knelpunten
zitten?
Stelpstra: “Het grootste knelpunt is dat
de vraag naar energie groter is dan het
aanbod. Daarnaast schiet de transportcapaciteit
tekort. Er wordt als een
Tjisse Stelpstra, tweede van links, met de andere clusterregisseurs en minister Micky Adriaansens van Economische
Zaken en Klimaat en minister Rob Jetten van Klimaat en Energie (foto: Ministerie van Economische Zaken en Klimaat)

juni | 2024 Eemsdelta kringen 73
gek gewerkt aan uitbreiding, maar dat
gaat niet snel genoeg.
Deels zit dat in ruimtelijke procedures,
vergunningverlening en termijnen
ervoor. Die liggen vaak vast en zijn deels
ingesleten. Stel dat ergens een termijn
voor staat van drie maanden, dan bekijk
ik dat en soms blijkt dat het korter kan,
misschien wel binnen twee weken. Het
is vaak een mindset. Stel je de vraag niet
of het korter kan, dan gebeurt het zeker
niet.
Patronen zijn vaak ingesleten en vaak
wordt pas een stap gezet na een eerdere
stap. Maar soms kun je ook twee stappen
tegelijk zetten.
Soms moet er misschien ook een beetje
risico worden genomen door bijvoorbeeld
een voorinvestering te doen,
wanneer we in overleg met de minister
tot de conclusie komen dat het risico ervan
verantwoord is. Het zit hem dus in
goed kijken naar waar de gaatjes zitten.”
Als het gaat om het nemen van risico
kunnen wat Stelpstra betreft ook
meer fundamentele kwesties aan bod
komen: “De netwerkbedrijven hebben
een stroomnet gebouwd dat in de
voorbije tientallen jaren nauwelijks
uitval kent. Maar misschien moeten we
als samenleving risico op dit punt toch
accepteren. Dat is ook een discussie die
we voeren.”
U zit aan tafel met de industriebedrijven
en de netwerkbedrijven. Hoe gaan die
gesprekken?
“Het zijn twee werelden die elkaar
soms slecht verstaan. Af en toe is het
net een gesprek tussen doven. Beiden
zitten vanuit een andere traditie aan
tafel. Netwerkbeheerders zijn heel
erg gewend te handelen vanuit het
idee: wij gaan draaien als er vraag is.
En bedrijven zoeken naar zekerheid.
Die willen wel investeren maar alleen
als ze enige zekerheid hebben voor
de jaren die volgen. Het helpt vaak al
wanneer je ze samen aan tafel brengt.”
Bedrijven in de Eemsdelta werken
zelf ook hard aan verduurzaming,
bijvoorbeeld in de Samenwerkende
Bedrijven Eemsregio en de Industrietafel
Noord-Nederland. Zitten ze wel te
wachten op iemand die meer bestuurlijke
drukte toevoegt?
“Ik bespeurde inderdaad het gevoel
van: daar komt er weer iemand. Maar
nu ik een tijdje rondloop merk ik dat
het verandert. Bedrijven vinden het
wel handig dat ze iemand kunnen
aanspreken die rechtstreeks contact
heeft met de minister.
De bedrijven weten vrij goed waar de
knelpunten zitten, dat hoef ik ze niet te
vertellen. Wat ik ze te bieden heb is het
lijntje naar Den Haag.”
De clusterregisseur is dus een
bruggenbouwer, aldus Stelpstra,
of een oliemannetje. Net hoe je
het wilt zien. Zijn inbreng heeft al
concrete resultaten opgeleverd,
verklaart hij. Zo wist Stelpstra het
overleg over de bouw bij Weiwerd
van een nieuw onderstation voor het
hoogspanningsnet vlot te trekken.
Tussen netbeheerder Tennet en de
provincie Groningen bestond verschil
van inzicht over het leidingentraject.
Door als clusterregisseur zonder een
eigen belang de kwestie ook nog eens
te bekijken, zijn beeld neer te leggen
en iets breder te kijken, kwam de zaak
weer aan het rollen.
“En onlangs benaderde mij een
bedrijf dat een grote electrolyser
voor waterstofproductie wil bouwen,
maar de vergunning ervoor niet rond
krijgt”, vult Stelpstra aan. “Ik ben
gaan bellen met gedeputeerden en
andere betrokkenen om te zien of het
tempo omhoog kan. Dan blijkt dat
het vast kan zitten op kleine dingen,
een document dat niet aangeleverd
is bijvoorbeeld, waardoor ergens het
proces stokt.”
Ook de Haagse connectie heeft z’n
nut inmiddels bewezen, meent de
“Het zijn twee
werelden die
elkaar soms slecht
verstaan”
clusterregisseur: “De productiekosten
zijn in Nederland door hogere energieen
transportkosten aanzienlijk hoger
dan Duitsland, België of Frankrijk. Wij
zijn hier het braafste jongetje uit de
klas. Waarom mag wat in Duitsland
kan, hier niet?
Het is een landelijke kwestie, die ook
heel sterk bij de industriebedrijven
in de Eemsdelta speelt. Ik neem de
boodschap vanuit de bedrijven mee.”
CLUSTERREGISSEURS
De vijf clusterregisseurs die in oktober 2023 door Minister
Aandriaansens zijn aangesteld zijn, naast Tjisse Stelpstra voor
de noordelijke regio: Ingrid Post (Noordzeekanaalgebied), Cees
Oudshoorn (Zeeland), Anne-Marie Spierings (Rotterdam-Moerdijk)
en Mark Verheijen (Chemelot). In april van dit jaar is ook Barbara
Huneman aangesteld als regisseur voor cluster zes, waar de
overige industrie onder valt.
De benoeming van de clusterregisseurs komt voort uit het
Nationaal Programma Verduurzaming Industrie. Momenteel
werken de regisseurs elk aan een Cluster Energiestrategie (CES).
Daarin staat hoe op basis van de plannen van de industrie het
stroomnetwerk moet worden aangepast.
Gebruikt het kabinet de clusterregisseur
niet gewoon om druk te zetten op de
industrie om te vergroenen?
“Zo voel ik dat niet. Ik proef dat ook
niet wanneer we aan tafel zitten
met ministers. Het kabinet wil de
industrie de helpende hand bieden
en neemt knelpunten serieus. Ik zit
er als verbindend mannetje tussen.
Druk zetten helpt ook niet wanneer
bedrijven geen geld hebben of niet
door procedures heen komen.”

CALDERYS
EEN VAN DE GROOTSTE LEVERANCIERS TER
WERELD VAN HOGE TEMPERATUUR OPLOSSINGEN
Vuurvaste oplossingen voor alle bedrijfstakken:
• Chemische- en Petrochemische industrie
• Vuilverbrandingsinstallaties
• Aluminiumindustrie, zowel van primair als secondair
Calderys The Netherlands B.V.
Energieweg 25
4906 CG Oosterhout
The Netherlands
www.calderys.com

juni | 2024 Eemsdelta kringen 75
Column
Waterstof is tegenwoordig vaak in
het nieuws en zeker de afgelopen
weken. Nieuwsberichten lijken
via een achtbaan te lopen;
euforie en pessimisme volgen elkaar
snel op. En waar gaat het nu eigenlijk
om. Er is maar één doel: het reduceren
van CO2-uitstoot om klimaatschade zo
snel mogelijk te beperken. We hebben
hier duurzame energie en grondstoffen
voor nodig, zowel elektronen (stroom)
als moleculen (gas en vloeistof), dus
geen competitie maar samenwerking. En
daarnaast opslag omdat vraag en aanbod
vaak niet op hetzelfde moment plaatsvindt.
investeringsplannen. Om de keten op
gang te krijgen, moeten alle projecten
in de keten op hetzelfde moment een
investeringsbesluit nemen. Ze zijn immers
allemaal van elkaar afhankelijk.
De haven speelt een cruciale rol in de
totstandkoming van deze investeringen.
Enerzijds voor de aanlanding van duurzame
energie vanaf de Noordzee of via import en
ook via de industrie waar waterstof ingezet
kan worden. Begin mei is 250 miljoen
subsidie toegekend voor opschaling van
de productie van waterstof waarvan een
groot gedeelte in Noord-Nederland in de
GLAS HALFVOL OF
HALFLEEG?
Waterstof kan als duurzaam molecuul
een belangrijke verbinding vormen. De
uitdaging is dat de gehele keten van vraag
en aanbod nog ontwikkeld moet worden
en daar zijn veel industrieën, overheden en
kennisinstellingen al een tijd mee aan de
slag.
Eind 2020 is voor Noord-Nederland het
Investeringsplan Waterstof gemaakt.
Meer dan 50 partijen in de drie noordelijke
provincies hadden toen plannen voor
het bouwen van installaties die waterstof
maken, gebruiken of deze partijen met
elkaar kunnen verbinden. Inmiddels is het
aantal partijen verdubbeld. Uniek voor
Noord-Nederland is dat alle onderdelen
van de keten in Noord-Nederland
gerealiseerd kunnen worden. Hiernaast
is ook maakindustrie aanwezig en zijn
er kennisinstellingen aanwezig met
waterstofambitie en concrete plannen.
We noemen dit vaak het ecosysteem. Niet
voor niets is Noord-Nederland uitgeroepen
tot de eerste Europese Hydrogen Valley.
HyNorth is als onafhankelijke stichting
opgericht om sturing te geven aan de
haven. Ook andere projecten in de haven
hebben grote subsidietoezeggingen binnen
gehaald. Een mooie mijlpaal die laat zien
dat in het noorden hard wordt gebouwd
aan de toekomst. Dat gaat niet zonder slag
of stoot en er steekt regelmatig tegenwind
op. Processen voor het verkrijgen van
vergunningen duren zijn complex en duren
lang, duurzame opwek is nu nog beperkt
beschikbaar en kosten vallen tegen. Het
is lastig om projecten te ontwikkelen voor
het inzetten van waterstof die kunnen
concurreren met de bestaande aanvoer
van energie en grondstoffen.
En toch is het nodig om gestaag door
te gaan. We moeten nu bouwen aan de
toekomst. Het noorden heeft hierbij
volop kansen. Enerzijds de kans voor
ontwikkeling en groei van industrie
en anderzijds om te bouwen aan de
versterking van de economie en ook de
werkgelegenheid in Noord-Nederland. En
daarmee tegelijkertijd ook voorzieningen
voor de inwoners te realiseren, die nodig
zijn om hier te wonen en te werken. En we
kunnen dit alleen samen doen. Daarom is
ons motto: Connect to invest!
ER IS MAAR ÉÉN
DOEL: HET
REDUCEREN
VAN CO2-UIT-
STOOT OM
KLIMAAT-
SCHADE ZO
SNEL MOGELIJK
TE BEPERKEN
René Schutte
is directeur bij HyNorth

76
Eemsdelta kringen juni | 2024
Maintenance
Bilfinger & Stork
één sterke solution
partner
Steigerbouw en isolatie. Dat was de oorsprong van Bilfinger. Later groeide
dit uit naar een totaaloplossing in isolatie, access solutions en painting (ISP).
En in de loop der jaren ontwikkelde Bilfinger zich nog verder o.a. in piping
& mechanical, rope access en engineering. De overname van Stork, specialist
in maintenance & equipment, maakt het plaatje nu compleet.
Tekst: Kim de Booij

juni | 2024 Eemsdelta kringen 77
Bilfinger en Stork waren
bepaald geen vreemden van
elkaar. “We hebben altijd naast elkaar
geleefd, als elkaars hoofd- en onderaannemer”,
legt Harnold Braam, BU-director
van Stork, uit. “We konden elkaar al
vinden, maar nu nog veel makkelijker.
Nu zijn we één familie onder de naam
Bilfinger. Een familie die in staat is
om klanten nog beter te helpen bij de
uitdagingen waar ze voor staan. En nee,
dit is geen marketingpraatje, zo voelt het
écht.”
DNA
Ron Suk, manager operations Noorden
Oost Nederland bij Bilfinger ISP
herkent het gevoel. “Bilfinger en Stork
zijn allebei heel servicegericht. Het DNA
van beide bedrijven komt grotendeels
overeen, dus in dat opzicht zal er weinig
“Als dit echt gaat
vliegen, kan het
supergaaf worden”
Harnold Braam
veranderen. We blijven in de buurt, met
dezelfde contactpersonen en diensten.
We kunnen elkaar vanaf nu gewoon
makkelijker vinden, sneller schakelen
en transparanter overleggen. Dat komt
onze dienstverlening aan de klant ten
goede.”
Elkaar versterken
Ook Monique Overbosch, regional
director Noord Oost Nederland bij Bilfinger
Engineering (voormalig Tebodin),
ziet dit zo. “We kunnen elkaar versterken
door onderling contacten en kennis te
delen. Waar Bilfinger Engineering veel
kennis van de voorkant van projecten
heeft, vult Stork dit aan met kennis
vanuit de operatie en expertise in assetmanagement.
Door die twee werelden
samen te brengen, kunnen we nog meer
voor klanten betekenen. Zeker ook wanneer
je samenwerkt in bouwteams, een
trend die sterk in opkomst is.”
Eén voordeur
De overname is nog vers, pas een paar
maanden actief, dus de werkelijke integratie
moet nog plaatsvinden. Suk: “Wat
je nu wel al ziet, is dat de salesteams
elkaar actief opzoeken om samen proposities
op te stellen. Omdat we elkaar
al goed kenden, gaat dit heel makkelijk
en natuurlijk. Het zal nu echt een extra
vlucht gaan nemen.” “Ook voor klanten
wordt het makkelijker”, vult Braam aan.
“Zij kunnen nu achter één voordeur alle
diensten vinden. Ze kloppen aan met de
wens ‘dit willen we produceren’ en wij
doen de rest.”
Beter en sneller
Toch kan de klant ook nog steeds voor
meerdere voordeuren kiezen. “Klopt
een klant bij Bilfinger Engineering aan
en blijkt Bilfinger ISP/Maintenance
niet de juiste uitvoerende partij te zijn,
dan zijn we daar eerlijk over”, vertelt
Overbosch. “Maar ik verwacht dat de
synergie zijn werk gaat doen en Bilfinger
daardoor meerwaarde gaat bieden.” Suk
verwacht dit ook. “We moeten synergievoordeel
voor de klant weten te behalen
door efficiënter en sneller te werken.
Het is een uitdaging, maar wel onze
ambitie.”
Samen rooien
Bilfinger kijkt in deze uitdaging niet
alleen naar de interne integratie, maar
blijft vooral ook naar klanten luisteren.
Braam: “We moeten blijven vragen hoe
ze ons ervaren en flexibel meebewegen
als het anders moet. Dat zit ook in onze
GEBUNDELDE KRACHTEN
Bilfinger en Stork waren afzonderlijk van elkaar al grote, gerenommeerde
partijen. Samen nemen ze een ijzersterke positie in de industriële
dienstverlenende sector in. Met gebundelde krachten zijn ze nog beter in
staat om klanten in de procesindustrie van engineeringsfase tot inspectie en
onderhoud te helpen hun efficiëntie en duurzaamheid te verbeteren.
AANTREKKELIJKE
WERKGEVER
De overname van Stork
maakt van Bilfinger een
nog aantrekkelijkere
werkgever. De nu ruim 4.600
medewerkers hebben nog meer
doorgroeimogelijkheden binnen
de verschillende bedrijfstakken
van de organisatie.
grondslag. In Noordoost-Nederland
zijn we gewend dat we het met elkaar
moeten rooien. Samen staan we voor de
regio. Dat zit in onze natuur en dat voel
je ook door ons bedrijf.”
“Dit is een
schitterende kans
voor ons en onze
klanten”
Monique Overbosch
Kansen voor medewerkers
Braam wil in deze beweging dan ook
vooral oog hebben voor alle collega’s:
“Het begint bij hen, zij moeten voor elkaar
door het vuur willen gaan. Zij zitten
met de klant om tafel en in de keet. We
willen voor hen een fantastische werkgever
zijn, een partij die goed voor ze
zorgt en ze veel kansen biedt. Die heb ik
ook altijd gehad en dat gun ik iedereen.”
Braam, Overbosch en Suk zien ook tal
van kansen voor de organisatie zelf. “Ik
ben al verliefd op ons missiestatement:
de nummer één zijn in efficiëntie en
duurzaamheid. Ik geloof er echt in.
Samen kunnen we gouden handen hebben.
Als dit echt gaat vliegen, kan het supergaaf
worden”, voorziet Braam. “Absoluut”,
bevestigt Overbosch. “Als Bilfinger
willen en kunnen we dé solution partner
voor de industrie zijn. Dit is een schitterende
kans voor ons en onze klanten.”
Ook Suk ziet de gezamenlijke toekomst
zonnig in: “Zo lang we van elkaar blijven
leren, kunnen we alleen maar groeien.
Daar ben ik van overtuigd.”

78
Eemsdelta kringen juni | 2024
Energie
Totstandkoming EemsEnergyTerminal
Gronings
huzarenstukje uit
nationaal belang
Komend najaar is de EemsEnergyTerminal in de Eemshaven twee jaar
operationeel. De totstandkoming ervan is in binnen- en buitenland
geroemd. In ‘De methode Eemshaven’ geven verschillende betrokkenen
uitleg over dit bijzondere traject.
Foto’s: Danny Cornelissen

juni | 2024 Eemsdelta kringen 79

80
Eemsdelta kringen juni | 2024
Het idee voor de drijvende
LNG terminal in de
Eemshaven ontstond op de elfde
verdieping van het kantoor van
Gasunie in Groningen. Aan de hand
van bewegingen op de markt voor
aardgas werd daar al ruim voor
de Russische invasie in Oekraïne
bespeurd dat er veranderingen
zaten aan te komen. “We konden
het alleen niet goed duiden”, zegt
Ulco Vermeulen, directeur business
development bij Gasunie. “En toen
kwam eind februari [2022 red.] de
kolonne met tanks. Dat was voor
ons de trigger. We moesten serieus
plannen gaan maken.”
Niet hoopgevend
LNG werd als de oplossing gezien
voor het verkrijgen van voldoende
aardgas in Nederland. Vermeulen:
“Om LNG op grotere schaal aan
te voeren, moesten we naar de
zeehavens kijken, want je kunt het
niet in Maastricht of Arnhem aan land
brengen.” Vanwege de diepgang en
kadelengte bleek de Eemshaven de
enige serieuze optie. Ook is er stroom
en warmte beschikbaar, en kan het
aardgas er het transportnetwerk
van Gasunie in. Begin 2022 waren
de eerste verkennende gesprekken
tussen Groningen Seaports en
Gasunie. De import van aardgas
- het liefst in vloeibare vorm, dus
als LNG - stond toen op de agenda.
Een dag nadat de Russen Oekraïne
binnenvielen, op vrijdag 25 februari
2022, stuurde directeur Cas König
van Groningen Seaports een ‘highpriority-email’.
Hierin informeerde
hij de medewerkers over het plan
van Gasunie. De maandag erop
kwam een groep medewerkers van
het havenbedrijf bijeen om het te
bespreken. De eerste conclusie was
alleen niet zo hoopgevend: “De reactie
was: dit kan niet, want we hebben geen
kade meer”, aldus König.
Eerste gesprek
Een van de problemen was dat de
BOW Terminal eigenaar was van
het enige grondstuk dat snel ruimte
zou kunnen bieden aan de vestiging
van de EemsEnergyTerminal. BOW
wilde de kade in de Wilhelminakade
en de grond erachter echter gaan
gebruiken voor de opslag van
windturbineonderdelen voor de
Belgische maritiem aannemer Jan
De Nul. Er was net een meerjarig,
groot contract tussen beide bedrijven
afgesloten. Vanaf het terrein van BOW
zou Jan De Nul het offshore windpark
Borkum Riffgrund 3 gaan aanleggen.
Jack Kloosterboer, directeur van BOW
Terminal: “Dat zijn geen onnozele
contractjes. De installatiewaarde van
het windpark bedraagt 2,5 miljard
euro. Breek dat maar eens open.” Op
1 maart 2022 kwamen Kloosterboer,
Ulco Vermeulen (Gasunie), Cas König
en Jannes Stokroos (beiden Groningen
Seaports) samen in restaurant Zuiver
in Leusden. Kloosterboer had op dat
moment geen idee waar het gesprek
over zou gaan. “We hadden een
mooie stropdas voor Kloosterboer en
Vermeulen meegenomen”, herinnert
Stokroos zich. Op die stropdas
stond heel toepasselijk een logo van
‘Eemshaven LNG-haven’.
GELEERDE LESSEN
Cas König (Groningen Seaports): Onder druk kunnen organisaties
een enorme dynamiek en wilskracht ontwikkelen.
Ulco Vermeulen (Gasunie): Urgentie opent deuren en maakt
positieve krachten los.
Jack Kloosterboer (BOW Terminal): Zorg ervoor dat het
gezamenlijk belang duidelijk is geformuleerd en helder wordt
overgebracht aan de partijen.
Eric Wagenborg (Koninklijke Wagenborg): Toon oprechte interesse
in de belangen van onderhandelingspartners.
Kneedbaar
De delegatie deed Kloosterboer
het verzoek of hij het terrein wilde
overdragen. “Nou hou ik wel van
verrassingen en uitdagingen. Maar
dit was wel een heel lastig voorstel.
Op de een of andere manier zeggen
wij nooit nee. We kijken altijd eerst
wat er mogelijk is. Misschien dat we
daardoor zo groot zijn geworden”,
vertelt Kloosterboer. Na overleg met
zijn twee broers liet hij weten akkoord
te zijn, mits er een goede alternatieve
locatie voor de activiteiten zou komen
die BOW Terminal voor Jan De Nul
zou kunnen uitvoeren. “Wanneer de
nood hoog is, worden mensen toch
kneedbaar. Wanneer de kranten bol
staan van verhalen over de oorlog
en er vallen bommen op Kiev, dan
laat niemand dat koud. Het was geen
project dat werd bedacht omdat
iemand het graag wilde, nee het was
iets waar iedereen met zijn gevoel
en verstand achter stond.” Ook hielp
het dat Gasunie voldoende financiële
armslag had om zaken te regelen, zoals
met de aannemers die het terrein voor
Jan De Nul zouden aanleggen.
In de weg
Ook Jan De Nul ging akkoord met het
openbreken van het contract, waarvan
de inkt nog maar nauwelijks droog
was. De Belgische aannemer bleek
overigens minder ontvankelijk om
overstag te gaan voor een zaak van
nationaal - dus Nederlands - belang
dan de andere hierbij betrokken
bedrijven. Maar met een verhuizing
van de activiteiten van Jan De Nul
was de kwestie nog niet opgelost.
De ‘Les Alizes’, het reusachtige
installatieschip van Jan De Nul, zou
vanwege de beperkte ruimte niet
kunnen aanmeren op de nieuwe
kadeplek. Er moest dus een andere
aanleglocatie worden gevonden,
waarvoor een locatie op de hoek van de
Julianahaven in beeld kwam. Daarvoor
moesten de windturbineonderdelen
wel over de weg naar de nieuwe locatie
worden vervoerd. Daarbij doemde een
volgende uitdaging op: de loods van de
firma Wagenborg stond daarbij ernstig
in de weg.

juni | 2024 Eemsdelta kringen 81
Geen vuist op tafel
Medewerking van directeur
Eric Wagenborg van Koninklijke
Wagenborg was dus vereist. Hij zei
zich onderdeel van een groter geheel
te voelen: “Het landsbelang speelde
daar een belangrijke rol bij. Uiteraard,
we zijn een koninklijk Nederlands
bedrijf, dan spreekt het toch voor zich.
In die sfeer zijn we met elkaar gaan
onderhandelen. Ik vond het uniek om
mee te maken.” De gesprekken vonden
in een goede sfeer plaats, hoewel de
druk erop stond. “We begrepen elkaar
goed en een beetje humor van beide
kanten helpt. Ik geloof niet dat er met
de vuist op tafel is geslagen.” De enige
optie die overbleef, was het slopen van
de loods van Wagenborg. Het bedrijf
ging ermee akkoord omdat ‘de wereld
op dat moment op zijn kop stond’. Het
betrof een loods van 15.000 vierkante
meter groot. Hierin opgeslagen
gipsplaten, hout, papier en andere
bulkgoederen konden in loodsen
in Delfzijl worden opgeborgen.
Cruiseschepen van de Meyer Werft
in Papenburg die er soms afmeerden,
moesten naar een andere locatie.
Stelregel
“Zowel Kloosterboer, Jan De Nul
als Wagenborg zag het grotere
belang dat speelde. Daarnaast was
marktconforme compensatie een
belangrijke factor”, aldus König.
“Het project had absoluut prio één.”
Ongeveer twintig medewerkers
van Groningen Seaports waren in
deze fase zo goed als fulltime bezig
met de plannen. Afgesproken was
dat medewerkers het direct zouden
melden als ze ergens niet goed
uitkwamen. Dit zodat het wel kon
worden opgelost. König: “In een
andere organisatie gold de stelregel:
drie dagen nadenken is geoorloofd.
Ben je er dan nog niet uit, dan zoek
je het hogerop in de organisatie.”
Stokroos: “Gedurende het project
groeide een gevoel van trots. Mensen
voelden dat ze bijdroegen aan iets
groots, dat wezenlijk was voor het hele
land.”
Risico’s
Ondertussen was Gasunie een
zoektocht gestart naar een FSRU
(floating storage and regassification
unit). Hiervan zijn er wereldwijd
maar ongeveer vijftig. Er bleken meer
kapers op de kust te zijn voor een
geschikt schip, waarvoor Gasunie de
onderhandelingen was gestart. “In
Duitsland waren ze in veel grotere
paniek. Het land is nog veel meer
afhankelijk van Russisch gas. Dan weet
je wel hoe het spel loopt, dat konden
wij niet winnen. Wij raakten de beste
boot die we op het oog hadden kwijt,
eentje met een eigen warmtesysteem
aan boord. We baalden echt als een
stekker”, zegt Vermeulen. Als een na
beste optie kwam de S188 in beeld,
die in Singapore lag. Dit had geen
eigen warmtesysteem, die dus op
de kade in de Eemshaven moest
worden gebouwd. Hoewel Vermeulen
‘de risico’s’ zei te ‘voelen’, werd
tot het contracteren van het schip
overgegaan. Daarna volgde nog het
contracteren van het grote gasplatform
Golar Igloo van het Amerikaanse New
Fortress Energy. “We namen risico’s,
want het was een point of no return.
Maar het was in het landsbelang en
we hadden vertrouwen dat het goed
zou komen”, verklaart Vermeulen.
Tussen de twee schepen moesten nog
wel verbindingen worden gelegd, wat
een lastige technische exercitie was. In
Shell Western LNG en het Tsjechische
energiebedrijf CEZ werden twee
afnemers van de LNG gevonden. RWE
toonde zich bereid om in de centrale
in de Eemshaven een warmtesysteem
voor de FSRU’s te bouwen.
Waterstof
Op 8 september 2022 verrichtte
minister Rob Jetten de officiële
opening van de EemsEnergyTerminal.
Hij deed dit in het bijzijn van ministerpresident
Petr Fiala van Tsjechië, de
raad van bestuur van Gasunie en
andere hoogwaardigheidsbekleders.
Op 15 september dat jaar stroomde
het eerste aardgas vanaf de FSRU’s het
netwerk van Gasunie in. Sindsdien
voeren jaarlijks 125 tankers LNG
naar de Eemshaven. Een tanker
heeft gemiddeld een capaciteit van
170.000 kubieke meter LNG. De
EemsEnergyTerminal heeft een
capaciteit van 4 miljard kubieke meter.
Er ligt een plan om die te vergroten
naar 9 of 10 miljard kubieke meter.
Gasunie is met Vopak overeengekomen
dat laatstgenoemde 50 procent van
de aandelen van de LNG-terminal
overneemt. Beide partijen zeggen
de terminal in de toekomst te willen
benutten voor de op- en overslag van
waterstof.
Dit artikel is gebaseerd op ‘De Methode
Eemshaven - een kolossale klus geklaard
in de Eemshaven’ geschreven door Loek
Mulder in opdracht van Groningen
Seaports.

Go green H 2
Emerson’s Plantweb digital ecosystem makes
producing and delivering infinitely renewable
hydrogen a reality around the world.
Emerson.com/hydrogensolutions
The Emerson logo is a trademark and a service mark of Emerson Electric Co. © 2023 Emerson Electric Co.

84
Eemsdelta kringen juni | 2024
Energie
Vonk BV
‘Investeren in
kwaliteit betaalt
zich altijd terug’
Wat begon met de verkoop van handlampen groeide uit tot een bedrijf met
een breed portfolio. “Vonk BV biedt de klanten betrouwbaarheid op de lange
termijn.”
Tekst: Mels Dees

juni | 2024 Eemsdelta kringen 85
De missie van de in
de Hoeksche Waard
gevestigde distributeur Vonk BV
is kernachtig samen te vatten: “we
leveren onverwoestbare producten
en maatwerkopties die aansluiten op
de eisen en wensen van de klant.” De
boodschap van Mark Neeleman, sales
en accountmanager bij Vonk is dat
een investering in kwaliteit zich altijd
terugbetaalt. “Niet alleen als het gaat
om de kosten, maar ook als veiligheid
en betrouwbaarheid in het geding
zijn.”
De onderneming, die nu zes
medewerkers in dienst heeft, startte in
1973. “Het begon met een handlamp,
de Dynalite”, blikt Neeleman terug.
“Dit is een professionele heavy
duty handlantaarn voor 6 D-cellen,
made in USA. Deze handlamp
beschikte over een lichtstraal die
voor zijn tijd uniek was.” Vonk BV
leverde deze lamp aan verschillende
overheidsdiensten, waaronder de
politie, brandweerkorpsen en de
douane.”
Complete containers
In 1989 kwam de huidige eigenaar,
Ernst Vonk, in aanraking met
producten van Pelican, een andere
Amerikaanse fabrikant die nog niet in
Europa actief was. “Ook zij produceren
hand- en zaklampen en Vonk is die
producten gaan importeren.” Naast
lampen bleek Pelican ook stevige
werkkoffers te produceren. “Ook die
hebben we in ons portfolio opgenomen
en op de markt gebracht.” Al snel
reisden complete zeecontainers vol
producten over de oceaan in opdracht
van Vonk.
Aan die situatie kwam in zoverre
een einde, toen Pelican besloot zich
onder de naam ‘Peli’ in Europa te
vestigen. Sindsdien is Vonk niet meer
de Europese importeur, maar de
distributeur van deze producten. “We
hebben als distributeur een heel breed
klantenportfolio”, legt Neeleman uit.
Ook levering aan OEM
Als distributeur levert Vonk aan
wederverkopers. “Dat kunnen
technische groothandels zijn die de
producten verkopen zoals wij ze aan
hen leveren. Maar we leveren zeker
ook aan OEM’s, die onze producten als
basis gebruiken om er zelf features aan
toe te voegen.” Dat laatste speelt bij de
koffers. “Daar kunnen zij het verschil
maken door bijvoorbeeld accu’s in te
bouwen of apparatuur, geheel naar de
wensen van hun eindklant.”
Daarnaast levert Vonk direct aan
eindgebruikers, waar gewenst met
maatwerkinterieurs, inbouwwerk of
bestickering. Dat resulteert erin dat
professionals in het veld de inrichting
van de koffer hebben die op hun werk,
de werkomgeving en het te gebruiken
gereedschap afgestemd is.
Die interieurs zijn ook van een
hoge kwaliteit met een veel langere
levensduur dan het standaard
plukschuim dat met sommige koffers
meegeleverd wordt. “We zorgen echt
voor een maatwerkinterieur.” Dat heeft
volgens de accountmanager niet alleen
“We hebben als
distributeur
een heel breed
klantenportfolio”
een mooie en praktische uitstraling,
maar biedt ook optimale bescherming
aan de producten in de koffer.
Goed advies
Neeleman benadrukt dat het
maatwerk niet naar een soort ‘à la
carte’-model gaat, waarbij een klant
uit een aantal opties kan kiezen. “Het
ontwerp is echt volledig afgestemd op
de wensen van de klant.”
De kracht van de onderneming
zit daarbij in het maken van de
vertaalslag van het gebruik en de
omgeving van de klant naar het
juiste product en eventueel de juiste
maatwerktoevoeging. Klanten hoeven
zodoende niet op de hoogte te zijn
van alle technische specificaties.
Neeleman: “Zeker bij de zaklampen
zijn dat er nogal wat. Wij maken de
vertaalslag, aan de hand van vragen
als: hoe ga je het gebruiken en zeker
ook: waar ga je het gebruiken?” Als
voorbeeld geeft Neeleman een klant
die om een 1.000 lumen handlamp
vraagt. “Als hij die wil gebruiken
voor werk dichtbij, dan verblindt hij
zichzelf. Dus adviseren we dan een
andere lamp.”
Voor ATEX-omgevingen levert Vonk
onder meer de productlijn RALS van
Peli. Dat zijn grotere werklampen op
forse accu’s. Ze koppelen een lange
brandduur, van twaalf tot vijftien
uur, met een constant vermogen.
Neeleman: “Je hebt dan geen aggregaat
nodig, wat bijvoorbeeld in ATEXomgevingen
belangrijk is. Ook geluid
of stank is er met deze lampen niet dus
kan men de modellen altijd inzetten.”
Levenslange garantie
De verwijzing naar accu’s en
generatoren werpt de vraag op of
klanten het onderwerp duurzaamheid
vaak ter sprake brengen. “We merken
beslist dat het bij bedrijven een steeds
belangrijker item wordt.” Kijkend naar
het portfolio stelt de accountmanager
dat Vonk door de kwaliteit van de
producten die verkocht worden al
een belangrijke stap zet op het gebied
van duurzaamheid. “Op de koffersets
en zaklampen zit een levenslange
garantie.” Dat geeft de klant twee
zekerheden. “Ten eerste dat je het
product niet bij een defect weg hoeft te
gooien, maar dat het veelal te repareren
is, ook als het product al op leeftijd is.
Ten tweede weet men dat de producten
een oerdegelijke betrouwbaarheid
geven en letterlijk een leven lang
mee kunnen gaan. Vandaar dat we
zeggen: investeer in kwaliteit. Dat
verdient zich terug in levensduur, in de
portemonnee en in gebruiksgemak.”

86
Eemsdelta kringen juni | 2024
Maintenance
‘Wij hebben een breed portfolio en beheersen veel disciplines’
Afspraak is afspraak
bij Verwater
Industrial Services
“Wat kenmerkend is voor onze manier van werken? Veiligheid, vakkennis,
kwaliteit en het altijd nakomen van afspraken”, zeggen Marcel Drok en Arjen
Hoitzing van Verwater Industrial Services Noordoost. “En dat doen we niet
sinds vandaag of gisteren, maar als Verwater Groep al meer dan honderd
jaar.” Daarbij richt Verwater Industrial Services Noordoost zich met name op
het ontwerpen, plaatsen en onderhouden van industriële elektrotechnische
en werktuigbouwkundige installaties.
Tekst: Erik Stroosma

juni | 2024 Eemsdelta kringen 87
De oorsprong van Verwater
ligt in Rotterdam. 102 jaar
geleden begon Hendricus Verwater
daar een graafbedrijf dat meewerkte
aan de aanleg van havens, dijken
en woonwijken. Die onderneming
ontwikkelde zich in de loop van de tijd
tot een multidisciplinaire, wereldwijde
aannemer voor industriële en
petrochemische installaties, met
als specialismen tankonderhoud en
tankbouw. In 2015 kwamen daar,
met de overname van onderdelen
van Imtech Industrial Services,
elektrotechniek, instrumentatie,
automatisering, kleppenrevisie en
panelenbouw bij.
“Verwater Industrial Services Noordoost
telt 150 medewerkers en heeft
vestigingen in Emmen (hoofdkantoor),
Groningen en Farmsum, waar we op
Chemie Park Delfzijl zitten”, vertelt
salesmanager Arjen Hoitzing. “80 tot
85 procent van de opdrachten die wij
krijgen, kunnen we met onze eigen
mensen uitvoeren. Voor het overige
deel vullen we dat aan met vakbekwame
partners waarmee we al jarenlang
samenwerken en die zich de Verwatermanier-van-werken
volledig hebben
eigengemaakt. Omdat we veruit de
meeste opdrachten vanuit eigen huis
kunnen verzorgen - en voor het overige
werken met geheel in de projecten
geïntegreerde partners - hebben onze
opdrachtgevers altijd maar met één
aanspreekpunt te maken.”
Ontwerp, installatie, onderhoud
Verwater Industrial Services
Noordoost heeft een breed portfolio en
beheerst een groot aantal disciplines.
“Als technisch dienstverlener voor
industriële installaties hebben wij
een compleet dienstenpakket”,
zegt areamanager Marcel Drok.
“Projectmanagement en -realisatie,
industriële automatisering,
engineering en industrieel onderhoud
zijn de werkzaamheden die we
verrichten. Daarbij kunnen wij alle
stappen die daar bij komen kijken
verzorgen; het advies, het ontwerp,
de installatie en het onderhoud.
Hoewel dat in golfbewegingen gaat,
ligt de verhouding van wat wij doen
gemiddeld op 60 procent projecten
en 40 procent onderhoud. Wij zetten
in op lange klantrelaties en omdat we
(vrijwel) alles zelf kunnen uitvoeren,
leiden projecten in de regel ook
tot het langdurig uitvoeren van
onderhoud. Het zwaartepunt van
onze activiteiten ligt op engineering,
elektrotechniek en instrumentatie
(E&I) en werktuigbouwkundige
installaties (WTB). Engineering is
onderdeel van elk project. Vanuit de
engineering nemen wij de klant mee
in de uiteindelijke realisatie en het
onderhoud. Cruciaal daarbij is het
advies en de kennis van onze engineers
op gebied van duurzaamheid en
kostenefficiënt bouwen en de inbreng
van hun specialistische kennis. Wij
starten daarom al vroeg in het traject
bij projecten om de effecten daarvan zo
groot mogelijk te laten zijn. Daar waar
wij specifieke proceskennis hebben,
voeren we voor een aantal klanten ook
het basic ontwerp uit.”
“Op het gebied van E&I bieden we
een totaalpakket, van basic tot detail
engineering, van nieuwbouw tot
renovatie en van optimalisatie tot
“Onze
opdrachtgevers
hebben altijd
maar met één
aanspreekpunt te
maken”
onderhoud”, vertelt Drok verder. “Onze
E&I-specialisten kunnen klanten
begeleiden bij het ontwerp, het beheer
- volgens NEN 1010 en NEN 3840 - en
bij de modificatie van hun installaties.”
WTB-specialist
Binnen de Verwater Groep is Industrial
Services Noordoost dé specialist in
werktuigbouwkundige installaties
(WTB). Hoitzing: “Daarover hebben
we veel specialistische kennis en
kunde en ervaring in huis. Vanuit
onze vestigingen in Emmen en
Farmsum bereiden we projecten op
dat gebied voor en het onderhoud
daaraan. Dat varieert van stops,
revisie en modificatie tot aan het
verhuizen of verplaatsen van machines
en het opbouwen van volledige
productielijnen. Voor verschillende
klanten in de regio voeren we daarnaast
leiding- en staalwerk uit met de
materialen staal, roestvrijstaal en nonferrometalen.
In onze hallen worden
diverse werkstukken geprefabed, om
daarna voor nieuwbouw of onderhoud
op locatie geïnstalleerd te worden. Dat
doen we conform de ISO 3834-2:2006-
en NEN-EN-ISO/ASME-normen.”
Nieuwe testbank
Als bedrijf bereik je de respectabele
leeftijd van 102 alleen als je
meegaat met de (technologische)
ontwikkelingen en steeds opnieuw
aanpast aan de tijd. Drok: “Dat doen
we ook nu weer. Bijvoorbeeld als
het gaat om automatisering en de
energietransitie. Ook op die vlakken
kunnen we de industrie volop van
dienst zijn en voorzien van advies.
Over de uitdagingen die daarbij
komen kijken, denken we graag met
onze klanten mee. Wanneer je over
vernieuwen spreekt, wil ik graag
onze testafdeling in Emmen onder
de aandacht brengen. Die afdeling
heeft vorig jaar een nieuwe testbank
gekregen waar we met de modernste
apparatuur veiligheden en appendages
testen, reviseren en kalibreren.”
Kunststofafdeling
“Een andere nieuwe ontwikkeling is
onze kunststofafdeling”, geeft Hoitzing
aan. “Daarmee hebben we ruim
een jaar geleden ons aanbod verder
verbreed. We spelen daarmee in op de
groeiende vraag vanuit de industrie
naar onder meer kunststof tanks,
baden en leidingen. Kunststof is net
zo goed inzetbaar en vraagt normaal
gesproken (veel) minder onderhoud
en gaat (veel) langer mee dan staal.
Daarom is daar een groeiende
belangstelling voor. Al zijn er ook
klanten die blijven zweren bij staal. We
leveren zowel standaardproducten als
maatwerk in kunststof, allemaal van de
hoogste kwaliteit. Want zo werken wij.
En dat geldt zowel voor de producten
die wij aanbieden als de opdrachten
die we uitvoeren. Die doen we veilig,
in één keer goed en altijd conform de
planning en binnen het budget.”

88
Eemsdelta kringen juni | 2024
Maintenance
Pro Rotating
Stap extra: Pro-active
maintenance
Het was te voorspellen: voorspellend onderhoud wordt steeds populairder.
Ja, het kost een eerste investering en ja, het kost ook even tijd. Maar wat het
daarna oplevert, is niet mis: minder storingen, minder downtime en minder
onderhouds- en vervangingskosten. Toch vinden we het soms nog lastig
om eraan te beginnen. Onderhoudsexpert Pro Rotating maakt het graag
makkelijker én doet een stap extra.
Tekst: Kim de Booij

juni | 2024 Eemsdelta kringen 89
Als iets in een fabriek om
intensief onderhoud vraagt,
is het wel rotating equipment. Slijtage
van lagers en lekkage van afdichtingen
ligt op de loer. Wacht je te lang met
onderhoud, dan krijg je te maken met
storingen. Als je geluk hebt een kleine
lekkage, als je pech hebt, een volledig
defecte pomp met alle downtime en
vervangingskosten van dien. Wat het
ook is: dit wil je graag voorkomen.
Totaaloverzicht mist
Voorspellend onderhoud is een
bewezen effectieve manier om
dat te doen. Toch doen we dit nog
niet massaal. Stefan Struik van Pro
Rotating denkt dat dit komt doordat
bedrijven het soms lastig vinden om
bestaande methoden en contracten
los te laten. “Het is best een stap om
je onderhoud uit handen te geven
aan een nieuwe partij. De visuele
inspectie, de trillingsmetingen en de
smeerrondes, alles is al ingericht. Het
probleem is alleen: ze worden vaak
apart van elkaar gedaan, veelal door
verschillende partijen. Daardoor mist
het totaaloverzicht in de installaties.”
Pro-active maintenance
Pro Rotating richt zich juist op de
samenhang van alle factoren. “Wij
combineren alle aspecten van de
machine en zetten nog een stap
extra: we kijken ook naar het proces
eromheen. Hoe gedraagt de machine
zich in het grotere geheel? Welke
processen gaan eraan vooraf? Onder
welke condities moet hij draaien? Welk
product zit er in het leidingwerk?
We gaan dus verder dan predictive
BETAALBARE
SENSOREN
Sensoren worden vaak
vooral op kritische
equipment geplaatst. Voor
basisinstallaties zijn ze te
duur. Pro Rotating heeft
nu betaalbare sensoren
ontwikkeld, specifiek voor de
continue monitoring van een
volledig proces.
maintenance, wij zetten de stap naar
Pro-active maintenance.”
Voorbeeld
Om het belang hiervan te illustreren,
schetst Struik een voorbeeldscenario.
“Een pomp ooit is aangeschaft voor
een bepaalde capaciteit, maar het
veranderende proces is steeds meer
capaciteit gaan vragen. Als de pomp
het aankan, prima. Als de pomp op
continu op maximale capaciteit moet
draaien, krijg je al extra slijtage.
Maar wat minstens zo belangrijk is,
is de voorkant van het proces. Bij een
verhoging van capaciteit moet namelijk
ook de voordruk meegroeien. Is er
niet voldoende voordruk, dan krijg je
cavitatie en eerder slijtage. Dat soort
zaken zijn voor veel bedrijven nog een
blinde vlek.”
Gewend geraakt
Komt die vlek niet bovendrijven
als er regelmatig storingen aan
de pomp zijn? “Niet altijd”, vertelt
Struik. “Bedrijven werken vaak al
“Wij combineren
alle aspecten van de
machine en zetten
nog een stap extra”
heel lang met eenzelfde pomp en zijn
eraan gewend geraakt dat deze nou
eenmaal om de zoveel tijd, twee jaar
bijvoorbeeld, stuk gaat of lekkages
vertoont. Daar houden ze rekening
mee in hun (preventieve) onderhoud.
Ze beseffen niet dat de standtijd van
hun pomp eigenlijk veel en veel langer
zou moeten zijn.”
Jongere generatie
Het besef om meer aandacht aan
dit soort zaken te moeten besteden,
groeit wel, ziet ook Struik. “Met name
de jongere generatie heeft behoefte
aan proactief onderhoud. Zij worden
opgeleid en werken met de nieuwste
technieken en methodes. Monitoren,
verbeteren en optimaliseren zijn
daarin voor hen zeer belangrijk.”
ROOT CAUSE ANALYSE
Doordat Pro Rotating zoveel
data verzamelt via tal van
inspecties, zijn de rotatingspecialisten
ook in staat
een diepgaande root cause
analyse te doen om daarmee
de hoofdoorzaak van een
storing op te sporen. Die kan in
de machine liggen, maar ook
afkomstig zijn uit een ander
procesonderdeel.
Verdient zich altijd terug
Wanneer de behoefte en interesse er
is, kan toch de investering in Proactive
maintenance misschien nog
een drempel vormen. “Niet nodig. Ik
durf met volle overtuiging te stellen
dat Pro-active maintenance zich
altijd terugverdient. Bij een klant van
ons in Eemsdelta was er voorheen
bijvoorbeeld 3 tot 5 keer per week
storing, maar nu we er met Pro-active
maintenance werken, is dat gemiddeld
eens per kwartaal geworden. En zo
hebben we in een ander scenario
ook enorme winsten geboekt: het
tweede jaar 43 procent besparing
op onderhoudskosten, het derde
jaar kwam daar nog eens 25 procent
besparing bij. En daar zit alles, ook de
investering in Pro-active maintenance,
in verrekend.”
Toegevoegde waarde
Dat doet dan toch de vraag
rijzen waar het businessmodel
van Pro Rotating blijft als zoveel
onderhoudswerkzaamheden en dus
-inkomsten verdwijnen. “Ik krijg
inderdaad wel eens de vraag waarom
we dit doen: ‘Als je het goed doet,
heb jij straks geen werk meer’. Maar
vanuit Pro Rotating willen we vooral
toegevoegde waarde leveren. Echt een
waardevolle partner zijn voor onze
klanten. Als we dát goed doen, volgen
er meer klanten.”

Samen werken aan
een fijne en hygiënis
werk- en leefomgev
Dát is wat wij doen. Met elkaar zijn we scherper op de kansen van morgen.
En altijd bedachtzaam of iets slimmer kan. Zodat de toekomst iedere dag schoner
en daarmee fijner en gezonder wordt. Zo creëren we samen nieuwe perspectieven
voor een omgeving die jou en de mensen om je heen inspireert en motiveert.
Ga naar www.csu.nl
Scherper. Slimmer. Schoner.

che
ing
,

92
Eemsdelta kringen juni | 2024
Maintenance
teQ levert maatwerk
bij rotating
equipment
De bedrijven teQ services en teQ tools zijn al lang actief in Noord-Nederland
en zeker ook in de Eemshaven. Al sinds de oprichting is hun missie bedrijven
te voorzien van de juiste mensen en de juiste tools. “De energiemarkt is
beslist een paradepaard voor ons.”
Tekst: Mels Dees

juni | 2024 Eemsdelta kringen 93
In de Eemsdelta vonden we
altijd al bedrijven die zich op
de energiemarkt richtten, maar sinds
het belang van offshore wind toenam,
ontwikkelde Noordoost-Nederland
zich snel tot een energiehub. Voor
de ondernemingen teQ services en
teQ tools, gevestigd in Hoogeveen,
biedt deze sector een breed scala aan
kansen, legt technical manager Arjen
Hogenelst uit. “We zijn hier heel trots
op een paar interessante projecten”,
vertelt Hogenelst. Zo bracht de bouw
van de LNG-terminal in de Eemshaven
een bijzondere opdracht voor teQ. “We
werkten als onderneming mee aan de
plaatsing van bolders op de kade van
haven in de Eemshaven, zodat daar de
LNG-tankers daar konden afmeren.”
Bij deze klus, die werd aangenomen in
opdracht van aannemer BAM, werd
de kennis die teQ services heeft op
het gebied van torque en tensioning
gevraagd. Hogenelst: “Aanvankelijk
stonden er bolders op ongeveer
vijf meter van de kaderand, en die
moesten verplaatst worden naar
vijftien meter van de kant.”
LNG-tankers zijn met hun relatief
geringe diepgang in combinatie met
een lengte van meer dan 300 meter
zeer windgevoelig. “De meerkabels
moesten daarom wat vlakker komen
te staan, dus was een grotere afstand
naar de bolders nodig.” De BAM
creëerde daartoe kuilen van acht
meter diep, compleet met kooien die
volgestort werden met beton. “Daar
zetten wij de bolders vervolgens op
vast.”
Stikstoffabriek
Een ander actueel project dat een
relatie heeft met de gasmarkt, behelst
het uitvoeren van werk bij de nieuwe
stikstoffabriek van Gasunie in
Zuidbroek. Maar ook de opmars van
offshore wind leidt tot opdrachten,
geeft Hogenelst aan. “Zo werken we
mee aan de bouw van de kabelfabriek
van TKF, die stroomkabels maakt
die onder meer nodig zijn voor
de windparken op de Noordzee.
Ook daarbij gaat het om torque en
tensioning, voor de grote haspels en
kabelwikkelmachines.”
Hoewel teQ services beslist ook
mooie opdrachten uitvoert buiten de
energiesector, ligt de oorsprong van
het bedrijf wel in dat marktsegment.
Eigenaar Henk van den Berg heeft een
achtergrond in de energie, en startte
met teQ services een onderneming die
gespecialiseerd is in field services, en
dan met name voor het onderhoud,
service en revisie van rotating
equipment.
Advies van groot belang
Naast teQ services startte Van den
Berg ook de onderneming teQ tools.
“Dat bedrijfsonderdeel richt zich op
de verhuur van specialistische tools
voor de industrie,” vertelt Hogenelst,
die al sinds 2009 voor de onderneming
werkt. “teQ tools verhuurt alles voor
onderhoud aan rotating equipment.
Van los gereedschap tot complete
toolcontainers, eventueel voorzien
van het eigen logo van de klant.” Die
klanten kunnen de tools voor een dag,
of juist voor maanden aan een stuk bij
teQ tools huren.
Daarbij speelt advies aan de klant een
belangrijke rol, weet Hogenelst, die zelf
“We zullen nooit
zomaar wat
verhuren op
aanvraag, maar
altijd contact leggen
met de klant”
jarenlang in het veld werkte. “Net als
bij teQ Services gaat het bij de verhuur
door teQ tools ook om maatwerk. We
zullen nooit zomaar wat verhuren op
aanvraag, maar altijd contact leggen
met de klant om te kijken wat haalbaar
voor hen is, of ze niks vergeten zijn of
dat ze wellicht meer vragen dan wat ze
werkelijk nodig hebben.”
In overleg met de klant wordt
geanalyseerd wat de meest passende en
haalbare oplossing voor de specifieke
klus is. “Daar stemmen we dan onze
dienstverlening op af. En gaandeweg
het project houden we contact zodat
we ook tussentijds nog wat kunnen
aanpassen als dat nodig blijkt.” Zeker
als het gaat om de verhuur van grote
industriële tooling is het van belang
de mogelijkheden en uitdagingen te
kennen.
Advies op locatie
Het adviseren kan ook op locatie
gebeuren, als de klant dat wil, inclusief
installatie of demonstratie van de
tools. En ook houdt het team van teQ
tools in de gaten of het personeel van
de klant dat met de equipment gaat
werken er ook de juiste trainingen
voor heeft gevolgd. “Voor sommige
gereedschappen heb je een opleiding
en certificaat nodig”, weet Hogenelst.
“Neem bijvoorbeeld hydraulisch
gereedschap, daarvoor moet je een
cursus op het gebied van veiligheid
gevolgd hebben.”
De onderneming doet overigens nog
meer. Op de locatie in Hoogeveen
heeft teQ een complete werkplaats
ingericht voor verregaande revisies en
reparaties. Bovendien vindt daar het
beheer en onderhoud van eigen tools
en die van derden plaats.
“Voor onze klanten is het de ideale
oplossing,” sluit Hogenelst af. “Dit,
omdat ze kunnen terugvallen op onze
expertise en ze het specialistische,
vaak dure, gereedschap niet zelf
moeten aanschaffen, onderhouden,
kalibreren en inspecteren.”

94
Eemsdelta kringen juni | 2024
Arbeidsmarkt
TCC Training en TCC Onboarding
Specialist in training
en onboarding
Een van de grootste uitdagingen van de industrie in de Eemsdelta is het
vinden van voldoende vakbekwame medewerkers. Het goede nieuws: er
is een flinke vijver om in te vissen. Het mindere nieuws: de vissen gaan
gepaard met haken en ogen.
Tekst: Kim de Booij
Peter Goedendorp en Marlies Tump

juni | 2024 Eemsdelta kringen 95
In de vijver zitten bijvoorbeeld
buitenlandse vakmensen.
De crux is, ze kennen vaak
een taalbarrière, kunnen hun
vakbekwaamheid moeilijk aantonen
en hebben niet zelden een lager
veiligheidsbesef dan dat we in
Nederland gewend zijn. Je laat ze dus
niet zomaar ‘los’ in je fabriek.
VAKBEKWAAMHEID AANTOONBAAR MAKEN
Met zijn platform wil TCC vakbekwaamheid van medewerkers
aantoonbaar maken. Via een app kunnen licentiehouders de
werkzaamheden van medewerkers vastleggen. Na een X-aantal
keren de werkzaamheden te hebben gedaan en te voldoen
aan vastgestelde kerntaken, is een medewerker aantoonbaar
vakvolwassen.
Buitenlandse diploma’s en
certificeringen
De diploma’s en certificeringen
die de arbeidsmigranten met zich
meebrengen, zijn vaak niet voldoende
om vanuit te gaan. Peter Goedendorp,
eigenaar en oprichter van TCC
Training en TCC Onboarding, legt
uit waarom: “De exameneisen in
het buitenland wijken af van die in
Nederland. Waar we hier de kwaliteit
borgen met strenge richtlijnen voor
opleidingen en examens, is dat in het
buitenland vaak minder. Je zult dus op
een andere manier moeten toetsen of
iemand vakbekwaam is en voldoende
veiligheidsbesef heeft.”
Onboardingprogramma
TCC heeft een onboardingprogramma
ontwikkeld waarmee precies dat
mogelijk is. “Het gaat om een mix
van theorie- en praktijktoetsen. Ze
zijn zo ingericht dat we snel kunnen
zien of iemand voldoet aan het
benodigde niveau. We hebben het
onboardingprogramma bovendien
doorvertaald in zeventien talen zodat
nagenoeg iedereen het programma
kan volgen. En we ontzorgen bedrijven
in het hele onboardingproces, van
ALTIJD SNEL
EEN TRAINING
BESCHIKBAAR
TCC Training is landelijk actief
en beschikt over een grote
pool aan docenten. Daardoor
kunnen deelnemers altijd op
korte termijn terecht voor een
training of (her)examen en
komt annulering van trainingen
door uitval van docenten
eigenlijk niet voor.
uitleg over de specifieke regels van
de fabriek tot het verstrekken van
toegangspassen. Medewerkers kunnen
direct bij aankomst aan de slag.”
Platform met vakvolwassen
medewerkers
Hoewel TCC hiermee een prima
oplossing biedt voor deze uitdaging,
gaan ze graag nog verder. Goedendorp:
“Je ziet dat turnaroundmedewerkers
vaak als een karavaan van turnaround
naar turnaround trekken. Bij iedere
locatie wordt hun vakbekwaamheid en
veiligheidsbesef opnieuw getest. Dat
zou niet nodig moeten zijn. Daarom
hebben we een platform ontwikkeld
waarin de vaardigheden van al die
mensen geregistreerd staan. We
hebben inmiddels al een grote groep
vakmensen in beeld.”
Gespecialiseerd in
veiligheidstrainingen
“Dit is wat we met TCC Onboarding
doen; daarin zijn we echt
vooruitstrevend. En vooruitstrevend
zijn we ook met TCC Training”,
brengt Goedendorps collega
Marlies Tump ter sprake. “Als
gespecialiseerd trainingsbureau
zijn we in heel Nederland actief in
veiligheidstrainingen. Niet alleen de
standaard BHV en VCA, maar zeker
ook de verdiepende SOG- en SIRtrainingen.
Sinds 2020 hebben we ook
een vestiging in Zuidbroek. In het oude
opleidingsinstituut van de brandweer
hebben we de ideale locatie gevonden.
Met een oppervlakte van ruim 5.500
m2 en de aanwezigheid van veel
water, is het bijvoorbeeld dé plek voor
veiligheidstrainingen met hoge druk.”
Veiligheid én efficiëntie
De trainingen richten zich niet alleen op
veilig werken. Tump legt uit: “We trainen
mensen in veiligheid, ook in expertises
als drukvacuüm, adembescherming en
chemisch reinigen. Maar wat we ook
kunnen doen, is mensen bewust maken
van besparingsmogelijkheden. Zo laten
we zien hoe je bij hogedrukreiniging
kunt besparen op water en energie door
op de ideale breekdruk te werken. Dat
is de ideale druk waarbij vuil breekt en
loslaat van het te reinigen oppervlak.
Reinig je nu bijvoorbeeld op 2.000 bar,
maar blijkt de ideale breekdruk in jouw
situatie op 1.700 bar te liggen, dan kun
je dus al een flinke besparing realiseren.
Als je de machines dan ook nog eens slim
oplijnt en werkt met volautomatische
apparatuur, wordt de winst nog groter.”
Hoge druk onderzoek
De locatie in Zuidbroek maakt ook
andere activiteiten met hoge druk
mogelijk. Tump: “We kunnen hier ook
onderzoek doen voor fabrieken. Laatst
hebben we bijvoorbeeld voor een asset
owner onderzocht waar een bepaalde
schade door ontstaan was. Was het een
fout bij de reiniging met hoge druk of
was een productiefout de boosdoener?
Voor iedereen met vragen over hoge
druk, staan we graag klaar.”
Maatwerk trainingen
Dat kenmerkt ook meteen TCC als
organisatie, geeft Goedendorp aan:
“We voldoen graag aan de specifieke
behoeften van onze klanten. Daarom
geven we ook met grote regelmaat
trainingen op maat. Bedrijven hechten
namelijk vaak meer belang aan een
gerichte, fabriekspecifieke opleiding
die naadloos aansluit op hun praktijk
dan dat ze een landelijk aantoonbaar
certificaat bezitten. Met onze
maatwerktrainingen voldoen we aan
die behoefte. Als resultaat geven we op
deze trainingen een TCC-certificaat
uit, wat inmiddels zeker ook een
waarde heeft.”

De ideale plek
om in alle rust te vergaderen,
lunchen, dineren of te overnachten
Mello Coendersbuurt 39 Termunterzijl 0596 - 601 350
info@hoteltermunterzijl.nl www.hoteltermunterzijl.nl

juni | 2024 Eemsdelta kringen 97
Recycling
Komst van SFP Group in Farmsum
Forse impuls voor
productie én gebruik
van groen gas
Dat verduurzaming niet altijd een last is, maar juist ook een lust en vooral
een impuls voor vernieuwing van de economie, dat toont de vestiging aan
van het bedrijf SFP Group in Farmsum.
Tekst: Hans de Preter
De plant van SFP in Zeeland.

98
Eemsdelta kringen juni | 2024
Verduurzaming heeft de
afgelopen jaren al geleid
tot veel investeringen bij bestaande
bedrijven in de Eemsdelta, en ook tot
de komst van nieuwe bedrijven. Aan de
rij van nieuwe bedrijven kan nu weer
een innovatief bedrijf worden toegevoegd:
SFP Group, waarbij de afkorting
SFP staat voor: Sustainable Fuel Plant.
Het bedrijf ontwikkelt installaties voor
de productie van duurzame energie.
Daarmee wil SFP Group ervoor zorgen
dat biogas een toevoeging kan zijn in
de energietransitie.
Tweehonderd jaar ervaring
SFP Group gaat in Farmsum een
terrein van bijna vijf hectare in
gebruik nemen, dat door Groningen
Seaports in erfpacht is uitgegeven. Het
is een nog piepjong bedrijf dat in 2020
werd opgericht door Erik Brouwer
en Niels Peters. Samen is het tweetal
al meer dan twintig jaar actief in de
branche. Dat het tweetal een ambitieus
en daadkrachtig ondernemerskoppel
vormt blijkt wel uit het feit dat er naast
Erik Brouwer en Niels Peters (r.)
het hoofdkantoor nu al vestigingen
zijn in Westdorpe in Zeeland en straks
dus ook in Farmsum. Vanaf zomer
2024 wordt een nieuw kantoor in
Heerenveen in gebruik genomen.
Brouwer en Peters zien het als hun
missie om de energietransitie in
Nederland te versnellen door het
opschalen van de productie van groen
gas. Dat doen ze samen met een team,
die allemaal ervaring hebben in de
biogassector. “Dit maakt dat SFP Group
gezamenlijk meer dan tweehonderd
jaar ervaring heeft op het gebied van
biogas- en groengasproductie”, laat
SFP Group met gepaste trots weten.
Eemsdelta Kringen vroeg de
ondernemers naar de achtergrond van
hun beslissing om in Farmsum ook een
groengasfabriek te bouwen.
Want vanwaar het besluit om juist in
Farmsum een nieuwe fabriek te bouwen?
“We hebben voor Farmsum
gekozen omdat dat in onze ogen
“We streven ernaar
om reststromen
binnen een straal
van tachtig tot
honderd kilometer
rondom de fabriek
te verzamelen”
verschillende voordelen biedt.
Denk aan de strategische ligging,
met gemakkelijke toegang over
land en water, wat de logistiek en
het transport van grondstoffen en
producten vergemakkelijkt. Door ons
te vestigen in Farmsum kan SFP Group
samenwerken met lokale partners
om daarmee constante aanvoer
van grondstoffen te verzekeren. De
vestiging van SFP Group in Farmsum
creëert ook werkgelegenheid en
stimuleert de lokale economie, wat
zowel voor SFP Group als voor de
gemeenschap van Farmsum voordelen
oplevert”, aldus Brouwer.
De bouw van de nieuwe fabriek is dit
jaar gestart, en zal naar verwachting
in 2025 worden afgerond. Een scherpe
datum voor de start van de productie is
er nog niet, maar wel is het streven dat
het ergens eind 2025 gaat worden.
Na afronding van de bouw is er eerst
nog een proces van inbedrijfname,
en het vullen van de feedstock, het
voeden van de micro-organismen en
vervolgens duurt het nog een aantal
maanden. “Maar vanaf Q4 2025
zullen we in volledige productie zijn”,
verwachten de ondernemers.
Bij de presentatie van het nieuws dat
SFP zich in Farmsum vestigt meldde je
dat de input van de fabriek bestaat uit
500.000 ton plantaardige reststromen.
Kun je daar iets meer over vertellen?
Waar moeten we dan aan denken? Wat is
het en waar komt het vandaan?
“We streven ernaar om reststromen
binnen een straal van tachtig tot
honderd kilometer rondom de
fabriek te verzamelen. Als startpunt
worden organische reststromen,
die bijvoorbeeld afkomstig zijn van
de voedselverwerkende industrie,
verwerkt. Zowel vloeibare als vaste
reststromen worden zorgvuldig
behandeld”, vertelt Peters. Brouwer
vervolgt: “De vloeibare stromen
worden opgeslagen in silo’s, terwijl de
vaste producten binnenin het gebouw
in sleufsilo’s worden opgeslagen.
Het gaat daarbij uitsluitend om
reststromen die niet meer worden
gebruikt voor menselijke consumptie
of als diervoeder.”
Het netwerk in
Het is de bedoeling dat de fabriek vanaf
eind volgend jaar 20 miljoen kubieke
meter groen gas gaat produceren. Dit
geproduceerde groen gas zal door SFP
Group in het net worden geïnjecteerd,
waarna het vervolgens door de
omliggende industrieën gebruikt kan
worden. Dit groen gas, geproduceerd
dus uit organische reststromen,

juni | 2024 Eemsdelta kringen 99
Bouw van de fabriek in Farmsum.
draagt daarmee bij aan een duurzame
energievoorziening en vermindert
de afhankelijkheid van fossiele
brandstoffen
Maar behalve voor groengas is de fabriek
straks ook goed voor 20.000 ton bio-
CO2. Wat is dat precies, en wat gaat er
mee gebeuren?
“Bio-CO2 ontstaat als bijproduct
van anaerobe vergisting: een proces
waarbij organische materialen
worden afgebroken door microorganismen
in een zuurstofarme
omgeving, resulterend in de productie
van biogas. Bio-CO2 kan vervolgens
worden gebruikt in verschillende
toepassingen, waaronder kassenbouw,
frisdrankproductie, en in sommige
gevallen zelfs voor de productie van
duurzame brandstoffen”, legt Peters uit.
Vijftien arbeidsplaatsen
Het productieproces van SFP Group
is niet uniek, maar de opzet van de
“Farmsum biedt
in onze ogen
verschillende
voordelen”
installatie is wel in overeenstemming
met een eigen ontwerp. Het heeft daar
al jaren ervaring mee en volgens het
bedrijf ook een bewezen track-record.
Of de Eemsdelta met SFP Group
een nieuw groeibriljantje in huis
heeft gekregen is lastig te zeggen.
Maar de komende jaren zullen
de productieprocessen verder
geanalyseerd worden, en waar nodig
verder geoptimaliseerd worden. Dus
verdere groei valt niet uit te sluiten,
maar eerst maar even de fabriek
opstarten…
In eerste instantie levert de fabriek
zo’n vijftien arbeidsplaatsen op,
zoals operators, een plantmanager,
assistent plantmanager en
weegbrugmedewerkers. SFP Group is
momenteel al op zoek naar geschikte
medewerkers, die samen met de
plantmanager de bouw van de fabriek
kunnen begeleiden en zo de werking
van de fabriek alvast kunnen leren
kennen.
Hoe ziet SFP Group de rol van groengas
in de verduurzaming van Nederland? Wat
zijn de grote voordelen ervan?
“Groengas is essentieel voor de
verduurzaming van Nederland
omdat het CO2-uitstoot vermindert
door hergebruik van organisch
restmateriaal. Daarnaast worden
organische reststromen benut
voor energieproductie, en dat is
bevorderend voor de circulaire
economie.
Een ander voordeel is dat groen gas
innovatie en werkgelegenheid in
de groene sector bevordert”, besluit
Brouwer.

102
Eemsdelta kringen juni | 2024
Maintenance
Van der Heide
Duurzame
kathodische
bescherming rukt op
naar het noorden
“Bij kathodische bescherming geven wij de voorkeur aan het opgedrukt
stroomsysteem, omdat dit vanuit ons oogpunt vooral duurzamer en
daardoor veiliger is”, beargumenteert René Swart. Swart is business unit
manager kathodische bescherming bij Van der Heide, gespecialiseerd in
bliksembeveiliging, aarding, elektrotechniek en kathodische bescherming.
Tekst: Heleen van der Maas

juni | 2024 Eemsdelta kringen 103
Het motto van Van der
Heide is ‘Jouw wereld elke
dag een stukje veiliger maken’. Dit doet
het bedrijf al ruim honderd jaar door
in heel Nederland en België gebouwen
installaties en (ondergrondse)
infrastructuren te beschermen tegen
bliksem, corrosie en elektrotechnische
risico’s, en veiligheidsspecialisten op te
leiden. Een van de zes vestigingen van
Van der Heide is gevestigd in Drachten.
Actief in de Eemsdelta
In de Eemsdelta is het bedrijf vooral
actief in bliksembeveiliging en
inspectie. Zo is het datacenter van QTS
voorzien van de bliksembeveiligingsen
aardingsinstallaties van de
veiligheidsspecialist. Andere klanten in
de regio zijn onder andere TKF, EEW,
SFP en RWE. Ook op het gebied van
kathodische bescherming begint het
duurzame opgedrukt stroomsysteem
dankzij Van der Heide zijn weg te
vinden in de regio. Voorbeelden
daarvan zijn Chemie Park Delfzijl in
Farmsum en de energiecentrale van
RWE en de Eemscentrale.
Geloof in eigen kracht
Het succes van Van der Heide
wijt Swart vooral aan de manier
waarop er binnen het bedrijf wordt
samengewerkt, het denken in
mogelijkheden en het geloof in eigen
kracht. “Het is een club mensen die
gepassioneerd met hun vak bezig is en
een sterk teamgevoel heeft. Als iemand
iets beter weet, hartstikke mooi. Als je
ziet dat iemand hulp nodig heeft, dan
spring je bij. Die houding kenmerkt
zich door de hele organisatie heen.
Op die manier kun je natuurlijk ook
het meest voor klanten betekenen. We
hebben gewoon echt goede techneuten
in huis die precies weten wat een
klant wil. Ze zijn perfect op elkaar
ingespeeld en werken graag samen met
klanten en samenwerkingspartners.
Dat is natuurlijk fantastisch. Dan krijg
je echt supermooie interacties waaruit
nieuwe ideeën kunnen opborrelen en
innovaties kunnen ontstaan.”
Inspectie met drones
In het oog springende innovaties bij
Van der Heide vinden momenteel
vooral plaats op het gebied van
bliksembeveiligingsinstallaties en
kathodische beschermingssystemen.
Swart: “Voor de visuele inspecties
van bliksembeveiligingsinstallaties
maken we bij moeilijk te bereiken
plekken tegenwoordig gebruik van
drones. Daarnaast zijn we druk
bezig te onderzoeken hoe we bij
bliksembeveiliging live monitoring
slim kunnen inzetten. Het plan is om
dit binnenkort te introduceren in de
markt.”
Live monitoring
“Het voordeel van een live
monitorsysteem is dat je direct
ziet als er iets aan het bliksem- of
kathodische beveiligingssysteem
beschadigd raakt”, legt Swart uit.
“Vervolgens kun je dan beslissen of
de gedetecteerde beschadiging direct
gerepareerd moet worden of dat dit
later kan. Bij kathodische bescherming
doen we dit al enige jaren. Met live
monitoring zijn we in staat beter
advies te geven en verstoringen en
defecten snel te detecteren. Daarnaast
levert live monitoring een nog betere
beschikbaarheid van de systemen
op. Immers, de huidige ‘handmatige’
inspecties, die afhankelijk van wat
er verplicht is meestal één keer per
jaar plaatsvinden, zijn als je het goed
beschouwt, slechts momentopnames.
De dag na de inspectie kan er bij wijze
van spreken al iets beschadigd raken,
wat pas bij de eerstvolgende inspectie
een jaar later, wordt gesignaleerd.”
Duurzamer en regelbaar
Het live monitorsysteem dat Van der
Heide bij bliksembeveiliging wil gaan
inzetten, is afgekeken van de manier
waarop Van der Heide dit al doet
bij kathodische bescherming met
het opgedrukt stroomsysteem. Dit
systeem maakt in tegenstelling tot de
traditionele kathodische bescherming
met een opofferingsanode, gebruik
van een continue gelijkstroom op
een laag voltage dat via een speciale
anode over het te beschermen
metalen oppervlakte wordt verdeeld.
Swart: “Een van de voordelen van
het opgedrukt stroomsysteem is
inderdaad dat je zaken kunt instellen
en aanpassen of zelfregelend kunt
laten zijn. Het is, in tegenstelling tot
René Swart
een opofferingsanode, via telemetrie
regelbaar en te monitoren. In de nabije
toekomst hebben we de telemetrie
op zo’n manier doorontwikkeld dat
we onze klanten compleet kunnen
ontzorgen. Als de klant dit wil, kunnen
wij dan de monitoring compleet
overnemen, rapporteren aan de klant
en als we iets ongewoons signaleren
contact opnemen.’
Havenbedrijven overtuigd
Drie andere zwaarwegende voordelen
van het opgedrukt stroomsysteem die
Swart wil benoemen zijn geen afgifte
van zware metalen in de grond en
in het water, dat met minder anodes
grotere oppervlakten beschermd
kunnen worden, en dat over de
gehele levensduur genomen het
systeem goedkoper is dan de aloude
opofferingsmethode. Inmiddels zijn
verschillende grote havenpartijen
overtuigd van de duurzame, regelbare
en live te monitoren kathodische
beschermingsmethode van Van der
Heide. “Havenbedrijf Rotterdam
bijvoorbeeld, en ook in de haven van
Antwerpen wordt ons systeem veel
gebruikt”, somt Swart op. “Afgelopen
jaar hebben we in de haven van
IJmuiden kathodische bescherming
geïnstalleerd. Momenteel werken
we aan een groot project op de
Maasvlakte, en worden de havenkades
in Den Helder onder opdrukstroom
gezet. Kortom”, concludeert de
business unit manager kathodische
bescherming bij Van der Heide,
“het vertrouwen in deze duurzame
kathodische beschermingsmethode
begint te komen.” En met een knipoog:
“We rukken steeds verder op naar het
noorden.”

104
Eemsdelta kringen juni | 2024
Haven
Stichting Werken in de Eemshaven
Kom werken in
‘het Las Vegas
van het noorden’
De oprichting van de stichting Werken in de Eemshaven was uit passie en
noodzaak, zegt medeoprichter en voorzitter Greetje Mulder. Want de behoefte
aan werknemers in de haven is groot, net als de liefde voor deze werkplek,
van degenen die er al dagelijks werken.
Greetje Mulder

juni | 2024 Eemsdelta kringen 105
Foto: Danny Cornelissen

Krachtige oplossingen voeren u vanzelf
naar Bouwman Hydrauliek
Hydraulische cilinders
Heeft u een systeem en wilt u hierbij een hydraulische
cilinder toepassen? Dan bent u bij Bouwman
Hydrauliek aan het juist adres! Onze specialisatie
is custom build cilinders, maar leveren ook standaard
cilinders. Hierbij zullen wij u adviseren bij
de keuze van de juiste onderdelen en kunnen een
compleet pakket voor u ontwerpen. Van engineering
tot eind product.
Revisie cilinders
Ook voor revisie of onderhoud van hydraulische
cilinders bent u bij Bouwman Hydrauliek aan het
juiste adres. Onder revisie kunt u denken aan:
• Cilinders voor windenergie equipment.
• Cilinders voor off shore.
• Cilinders voor maritieme objecten.
• Complete installaties voor bruggen en sluizen.
• Cilinders van alle merken hydraulische kranen
• Cilinders van kiepers en dumpers en landbouwwerktuigen
• Cilinders van bruggen en sluizen
Service
Naast onze hydraulische cilinders kunnen wij u
ook Hydraulische service bieden. Wij beschikken
over compleet ingerichte service auto waarmee
we volledige service kunnen bieden. Daarnaast
hebben wij in onze werkplaats de benodigde
apparatuur om alle type cilinders, pompen,
hydro-motoren te reviseren en te testen.
www.bouwman-hydrauliek.nl
Zeesluizen 6
9936 HX Delfzijl
T 0031-596-650146
E info@bouwman-hydrauliek.nl

juni | 2024 Eemsdelta kringen 107
Ze is een geboren en getogen
Oost-Groningse, zegt Greetje
Mulder over zichzelf. “Ik ben geboren
in het armste dorp van Nederland,
Oude Pekela. Vroeger was het een
welvarende gemeente. Het wegtrekken
“Het gaat erom
dat wij verstandig
omgaan met
de krapte op de
arbeidsmarkt”
van de industrie heeft er echter voor
gezorgd dat de werkgelegenheid en
het onderwijs uit het dorp steeds meer
en meer verdwijnen. Daardoor weet
ik maar al te goed hoe belangrijk het
is dat deze regio leefbaar blijft”, zegt
Mulder, die bij de vestiging van TKF
in de Eemshaven verantwoordelijk is
voor HR. Ze werkt er sinds november
2022, toen ze als kwartiermaker het
kantoor in ‘het rijtje portocabins’ aan
de Beatrixhaven betrok. “Van de 2.800
heipalen heb ik er 2.700 gevoeld en alle
weersomstandigheden meegemaakt’,
zegt zij. Sinds maart werkt ze vanuit
een ‘luxe kantoor’.
Verstandig doen
Mulder zegt met John Meijer,
voormalig general manager bij Buss
Terminal Eemshaven, een passie
voor maatschappelijk verantwoord
ondernemen te delen. Samen kwamen
zij op het idee van de oprichting van
de stichting Werken in de Eemshaven,
om daarmee werkzoekenden aan te
trekken. “Bedrijven in de Eemshaven
merken dat het steeds moeilijker
wordt om vacatures in te vullen.
Wij zijn het er allebei over eens hoe
belangrijk het is om de regio leefbaar
te houden. Wij wilden bedrijven
verenigen en ze stimuleren hiervoor
samen te werken. Het gaat erom dat
wij verstandig omgaan met de krapte
op de arbeidsmarkt, mensen hier
naartoe halen en ze niet van elkaar
afpakken. Het leek ons het beste om
dit meteen professioneel te doen”,
vertelt Mulder, die voorzitter van de
stichting is. De andere bestuursleden
zijn Daphne Mulder (Wijnne Barends),
Peter Zweepe (Royal Wagenborg)
en Marleen Koolhof (Groningen
Seaports). De functies van twee andere
bestuursleden zijn vacant.
Vijf speerpunten
Werken in de Eemshaven heeft een
kleine twintig bedrijven als lid en
“Wij zetten ons in
voor het behoud van
het onderwijs”
wordt ondersteund door Groningen
Seaports en SBE Eemsdelta. De
stichting heeft vijf speerpunten.
De eerste is het vergroten van de
Foto: Danny Cornelissen

KENNIS MOET JE
OOK ONDERHOUDEN.
PROJECT-
MANAGEMENT
VOOR TECHNICI
HOOGEVEEN 23-10-2024
UTRECHT 15-11-2024
• Wat is Asset Management?
• Hoeveel onderhoud is juist genoeg?
• Kunnen we met de onderhoudsfunctie waarde creëren?
• Wat is de rol van onderhoud binnen het Asset Management?
• Wat is Predictive Maintenance en hoe geef ik dit vorm?
WAARDECREATIE DOOR GOED ONDERHOUD
Een onderhoudsopleiding bij Hogeschool Utrecht helpt u in uw eigen bedrijf de
antwoorden te vinden op deze vragen. Aan de hand van kaders gesteld door het Institute
of Asset Management (IAM) en de European Federation of National Maintenance Societies
(EFNMS) zijn vele mooie resultaten en forse besparingen bereikt bij de deelnemende
bedrijven. Door de brede scope op zowel Materiaalkunde, Engineering, Inspectie als
Maintenance Management bieden onze opleidingen op het gebied van Onderhoud
precies die (integrale) kennis die nodig is om verder te kunnen kijken dan het eigen
vakgebied, en daardoor aantoonbaar betere resultaten te boeken.
• Post-HBO Master of Onderhoudstechnologie Engineering in Maintenance Utrecht & Asset Management Start: 23 september oktober 2024 2024
• Post-HBO Onderhoudstechnologie en Asset Management Utrecht Start: 310 oktober 2024
• Master Post-HBO of Engineering Onderhoud in en Maintenance Asset Management & Asset Management Start: 10 2 september oktober 2024 2024
• Post-HBO Onderhoudstechnologie Hoogeveen Start: Informeer! 20 mei 2025
De Post-HBO opleidingen kunnen naar wens, op zowel post-mbo als post-hbo niveau,
in-company (op maat) verzorgd worden.
Meer weten? Bel 088 481 88 88, mail naar info@cvnt.nl of kijk op www.cvnt.nl.
ER VALT NOG GENOEG TE LEREN

juni | 2024 Eemsdelta kringen 109
zichtbaarheid, verklaart Mulder. “De
stichting beschikt over een eigen pand
in het centrum van de stad Groningen.
Op touchscreens in het raam wordt
doorlopend informatie over de
deelnemende bedrijven getoond.
Eventueel kan worden doorgeklikt.
Zeker ‘s avonds ziet de gevelreclame
“Je kan hier nergens
een broodje halen of
drankje kopen”
prachtig uit. Dit biedt ons een enorme
exposure. Leden kunnen van het pand
gebruikmaken voor het voeren van
sollicitatiegesprekken of het ontvangen
van groepen scholieren of studenten.”
Ook de website Werkenindeemshaven.
nl draagt bij aan de zichtbaarheid. Het
tweede speerpunt is onderwijs, dat
voor de regio onontbeerlijk is, stelt
Mulder. “Wij zetten ons in voor het
behoud van het onderwijs. Zo hebben
wij het Noorderpoort en Campus
Eemsdelta Groningen als partners
aan ons gebonden. Werken in de
techniek wordt nogal eens als vies of
zwaar werk gezien, maar dat is in veel
gevallen niet zo. Wij willen jongeren
hiervoor enthousiasmeren. Ook willen
wij ervoor zorgen dat het onderwijs
aansluit op wat wij in de logistiek en
techniek nodig hebben.”
Broodje of drankje
De bereikbaarheid van de haven is een
derde speerpunt. Mulder hierover: “Er
is een buslijn naar de Eemshaven, maar
die stopt alleen aan het begin van de
Eemshaven en keert vervolgens terug,
dat is dus niet ideaal. Ook is er alleen
een treinverbinding als de Borkumlijn
vaart. Vervoer is wel een probleem als
je starters, stagiairs of afstudeerders
wilt aantrekken.” Daarnaast noemt zij
veiligheid - het vierde speerpunt - een
groot probleem. De Eemshaven is een
productieomgeving zonder fiets- of
wandelpaden. Het komt nogal eens
voor dat (haven-)medewerkers in het
donker over de weg lopen. “Dan moet
je als je in de auto rijdt echt opletten,
want de wegen zijn slecht verlicht.
Het vijfde speerpunt is facilitair van
aard, want je kan hier nergens een
broodje halen of drankje kopen. Ook
is er geen AH to go of iets dergelijks,
ben je je lunch vergeten dan is er geen
mogelijkheid om deze te verkrijgen.
Dat is jammer, want het moet ook
aantrekkelijk zijn om hier te werken.”
Gemeente actief
Voor de speerpunten bereikbaarheid,
faciliteiten en veiligheid heeft Werken
in de Eemshaven de samenwerking
opgezocht met de gemeente Het
Hogeland. Mulder is hier enthousiast
over. “Dit gaat erg goed, de gemeente
herkent de problemen die wij zien en
is actief bezig om die op te lossen. Het
is ook van belang dat medewerkers
die hier werken, ook hier hun salaris
besteden. Je wilt immers dat de
slager en bakker in deze regio blijven.
Over dit soort onderwerpen voeren
wij regelmatig gesprekken met
wethouders.”
Leden
Bedrijven die zich bij de stichting
aansluiten, verbinden zich voor de duur
van drie jaar. Mulder streeft ernaar alle
bedrijven in de Eemshaven als lid aan
te trekken. “Daarvoor zijn we aan het
acquireren. Samen staan we sterker
en hebben wij een stem. Bovendien
kun je elkaar helpen. Een sollicitant
wiens profiel niet bij TKF aansluit,
kan wellicht bij andere leden een
passende baan vinden. Wij moeten ook
afstappen van het traditioneel binden
van werknemers aan één bedrijf. Soms
willen medewerkers gewoonweg verder
“Samen staan we
sterker en hebben
wij een stem”
en/of veranderen. Dan kan je ze het idee
voorleggen om bij andere bedrijven
van de stichting te gaan solliciteren.
Op die manier behoud je mensen voor
de Eemshaven. Hier hebben wij als
stichting een voorbeeldrol in.” Leden
van de stichting - die volgens Mulder
geen netwerkorganisatie is - hebben de
verplichting de doelstellingen actief uit
te dragen. Mulder staat het idee voor
om niet alleen van elkaars personeel af
te blijven, maar ook elkaars diensten te
benutten. “Denk bijvoorbeeld op het
gebied van materieel. Bij TKF hebben
wij een paar keer per maand een
weegbrug nodig. Die zouden wij het
liefst bij een ander, in de Eemshaven
gevestigd bedrijf willen huren.”
Imago
Wie zomaar iemand op straat in de stad
Groningen vraagt waar de Eemshaven
voor staat, zal niet direct een gericht
antwoord krijgen. “Dit is een van de
grootste problemen”, stelt Mulder.
“Mensen in de stad zien de Eemshaven
als iets dat ver weg is, en onbekend
maakt onbemind. De haven ziet er kaal
en koud uit, en mensen vragen zich af
“Je zit hier
middenin de
energietransitie”
wat ze daar allemaal doen. Je stapt er
niet zomaar naartoe.” Het wegvallen van
de veerdienst naar Noorwegen heeft de
zaak ook geen goed gedaan, waardoor
de Borkumlijn voor veel mensen
het meest tastbare en aantrekkelijke
element in de Eemshaven is. “Wat heb
je hier op een zaterdag te zoeken? In
Delfzijl is het dan druk en gezellig. Wat
ook meespeelt, is dat de Eemshaven
geen achterland heeft. Op weg hier
naartoe moet je na het laatste dorp nog
vijf kilometer rijden.”
Mooiste kleuren
Voordat Mulder bij TKF in de
Eemshaven aan de slag ging, had zij
hetzelfde beeld van de haven. Een
bezoekje maakte haar niet direct
enthousiast, maar nu zij er dagelijks
werkzaam is, is dat wel anders. “Je zit
hier middenin de energietransitie. En
‘s avonds is het hier het Las Vegas van
het noorden. Bedrijven lichten hier
op in de mooiste kleuren, en dan de
schepen die hier liggen… je weet niet
wat je ziet. Alles hier is groot wat we
doen. Ik wil hier nooit meer weg!”

Vos Indu Service is bijna 15 jaar een begrip in
de industrie en VCA ** gecertificeerd. Vanuit
Dinteloord is Vos Indu Service Centraal gelegen
en kan het snel handelen.
Vos Indu Service heeft zich als een betrouwbaar en toonaangevend bedrijf weten te
positioneren in de industrie. Op onze locatie in Dinteloord hebben wij een groot
assortiment aan gecertificeerde materialen: zoals slangen, leidingen, appendages,
bevestigingsmaterialen en pompen. Deze materialen leveren wij uit eigen voorraad.
Wat kan Vos Indu Service?
Bij Vos Indu Service kan je eigenlijk voor bijna
alles terecht wat met slangen en
leidingen te maken heeft. Het bedrijf is gestart
met de verhuur van slangen, maar inmiddels
uitgegroeid naar veel meer dan dat.
Wij hebben een breed scala aan diensten
en ervaren professionals. Onze vakmensen
kunnen voor bijna elk project een ondersteuning
bieden. Als het gaat om het testen van
een slang of een complete watertest van een
tank, ben je bij ons aan het juiste adres. Wij
voeren complete montage en demontage van
slangen en appendages uit. Maar ook zeker
voor een Turnaround, aanleggen van leidingen/slangen
of het verpompen van vloeistoffen
van A naar B kun je bij ons terecht. Wij
zorgen voor het hele proces van A tot Z met
onze kennis en ervaring. Wij hebben bijna
alles in huis, om aan de meeste behoefte te
voldoen. Het is ook mogelijk om uw slangen
en appendage te laten certificeren door Vos
Indu Service. Deze service bieden wij al jaren
aan en klanten weten ons goed te vinden.
Plant owners en contractors kiezen steeds
vaker voor een ontzorgende partij, daarom
bieden wij een totaalpakket aan.
Bij Vos Indu Service kan je dus eigenlijk
voor bijna alles terecht.

Uw specialist op het gebied
van industriële slangen
Wat maakt Vos Indu Service Speciaal?
Veiligheid en kwaliteit staat bij Vos
Indu Service hoog in het vaandel, wij
hechten hier heel veel waarde aan.
Al onze medewerkers worden goed
opgeleid. Ook investeren wij continu in
opleiding en bijscholing
Doordat Vos Indu Service een groot
scala aan materialen heeft, voeren
wij onze werkzaamheden uit met
onze eigen materialen, vakmensen
en transport. Al onze materialen
worden gecertificeerd geleverd. Indien
gewenst kunnen deze certificaten ook
toegestuurd of meegeleverd worden.
Een vraag van een klant is het
startpunt voor een uitwisseling van
kennis en informatie om tot de meest
efficiënte, maar ook voordeligste
oplossing te komen. “Wat is precies de
situatie, over welke (vloei)stoffen gaat
het, wat zijn de omstandigheden?”
In de meeste gevallen gaat Vos Indu
Service naar de klant om de situatie te
bekijken en bespreken. Wij zorgen dan
voor de juiste spullen en eventueel de
mensen. Vos Indu Service is in staat
om de best haalbare oplossingen
op maat te bieden, voor bijna elke
uitdaging. Hoe meer informatie over
de situatie, hoe beter Vos Indu Service
hier een passende maatwerkoplossing
voor kan bieden.
Wij denken graag mee met de klant.
Voor Vos Indu Service staat een
goede, eerlijke en langdurige klantrelatie
voorop. Of het nu om een
eenmalig project of langdurige
samenwerking gaat. Wij focussen
dan ook vooral op wat de klant nodig
heeft en eerlijkheid duurt het langst.
Met deze service proberen wij ons te
onderscheiden.
Geen project is te gek, wij
denken graag mee om uw project
succesvol te realiseren
Vos Indu Service B.V.
Havenweg 6 4671 RM Dinteloord | T 0165 - 328 220 | @ info@vosinduservice.nl
WWW.VOSINDUSERVICE.NL

A Signs & Safety B.V. (kortweg AS & S) heeft meer dan 25 jaar
ervaring in het succesvol uitvoeren van projecten in het leveren
en (eventueel) monteren van procesidentificatie en veiligheid- &
gezondheidsignalering.
Veiligheidscommunicatie wordt pas echt serieus genomen, als
ook de boodschap verpakt is op de juiste wijze.
Wij ontzorgen onze klanten van A tot Z. U bepaalt wat wij mogen
bijdragen in het verbeteren van de uitingen om de veiligheid van
uw collega’s en bezoekers te verbeteren. Al onze producten zijn
custom made en vanzelfsprekend houden wij hierbij rekening
met jouw wensen en budget. Jij kunt rustig verder met je werk
en wij zorgen dat alles vlekkeloos verloopt. Maak kennis met ons
enthousiasme en onze uitgebreide mogelijkheden.
Wil je meer weten of een vrijblijvende afspraak maken? Neem
dan contact met ons op. Wij helpen je graag verder.
A Signs & Safety B.V.
Marketing 24
6921 RE Duiven
T 026 – 3121209
@ info@as-s.nl
W www.as-s.nl

juni | 2024 Eemsdelta kringen 113
talk
Ik schat dat vorig jaar bijna 6 procent
van de Nederlandse finale energievraag
werd geleverd door diverse vormen van
(hernieuwbare) biomassa. #grafiekvandedag
De daling komt door strengere EU-eisen voor
hernieuwbare biomassa. Ook worden de
kolencentrales minder gebruikt, dus minder
bijstook.
Martien Visser
De Asia Cement NO 9 is vertrokken uit de
#Eemshaven. Het is een nieuwbouwschip van
@RoyalBodewes en met 16 knoop onderweg.
Ron Burema
Russisch schip niet meer welkom in de
Eemshaven vanwege mogelijke spionage.
Transport Online
Sector luidt noodklok over hoge
netwerkkosten voor elektriciteit. E-NL heeft
samen met @VEMW en de @NVDE in een
briefing voor #TweedeKamerleden aandacht
gevraagd voor de hoge netwerkkosten voor
elektriciteit in Nederland.
Energie-Nederland
In de Eemshaven is de LNG-tanker ‘Kool
Boreas’ aangekomen met gas uit de USA.
Andries Roodenburg
Op initiatief van @SDRplatform doen de
Nederlandse haven- en industrieclusters
een call-to-action richting het Rijk en
netbeheerders voor zekerheid rondom
waterstofprojecten: Groningen-seaports.
com/nieuws/nederla…#Waterstof
#Vestigingsklimaat #Industrie #Energie
#Waterstofmarkt #Duurzaam
Groningen Seaports
Eemshaven vanmiddag. Waddenzee UNESCO
Martin
PMF Mechanical BV
Uithuizen | Delfzijl | Eemshaven
www.pmfmechanical.nl
• Apparatenbouw
• Piping Fabricage
• Skidbouw
• Offshore Structures
• Speciale Constructies
• Onderhoud & Repair
• Installatiewerkzaamheden

114
Eemsdelta kringen juni | 2024
Maintenance
Corrosie onder isolatie
Eén van de
duurste problemen
in de industrie
Op het gebied van thermische isolatie is Insulcon wereldwijd één van de
belangrijkste spelers op de markt. Hun ruim 180 experts realiseren oplossingen
die temperaturen tot 1.600°C kunnen weerstaan, maar ook oplossingen voor
situaties waarbij de uitdaging op een ander gebied ligt. Denk bijvoorbeeld
aan installaties met een hoog risico op corrosie onder isolatie, waar technical
product manager Patrick Schults in is gespecialiseerd.
Tekst: Emma Veldhuis

juni | 2024 Eemsdelta kringen 115
“Corrosie onder
isolatie (CUI) is één
van de duurste problemen in de
Nederlandse industrie. De kosten
voor het onderhouden van leidingen
én de kosten van ongeplande
productieonderbrekingen kunnen snel
oplopen, om het nog niet te hebben
over de veiligheidsrisico’s die corrosie
met zich mee kan brengen.
Een leiding thermisch isoleren is
namelijk niet genoeg. Er moeten ook
maatregelen worden getroffen om
de leiding droog te houden. Zeker
bij traditionele isolatiematerialen
als minerale wol en glaswol is dit
een aandachtspunt. Deze materialen
kunnen water opnemen en
vasthouden, met op termijn corrosie
als gevolg. En omdat dit proces
onder de isolatie plaatsvindt, is het
niet mogelijk om dit te detecteren
zonder regelmatige inspecties
waarbij een deel van de isolatie
moet worden weggenomen. De
meeste isolatiematerialen zijn niet
herbruikbaar en zullen na een
inspectie vervangen moeten worden.
Bij een aanzienlijk deel van onze
klanten loopt de totale lengte van al het
leidingwerk op tot in de kilometers,
waardoor dit een intensief en kostbaar
proces is.” En dat is waar Insulcon
oplossingen voor aanbiedt, gericht op
preventie.
Lage temperaturen, hoge risico’s
“Vooral bij toepassingen met een
procestemperatuur tot maximaal 175°C
is dit van groot belang, want daar zijn
de risico’s het grootst”, aldus Schults. “In
installaties met een hogere temperatuur
is het namelijk mogelijk om het water
uit de isolatie te laten verdampen. Bij
lagere temperaturen kan dit niet, het
is daarom belangrijk om te voorkomen
dat hier überhaupt water bij het
isolatiemateriaal kan komen.
“Waar geen water
kan komen, kan
ook geen corrosie
ontstaan”
Naast de risico’s die water in het
isolatiemateriaal met zich meebrengt,
kan het ook op een andere manier
problemen opleveren. Water neemt
enorm veel energie op wanneer het
wordt opgewarmd en die energie
wordt onttrokken uit de omgeving.
Wanneer er water aanwezig is in het
isolatiemateriaal, zorgt dit er juist voor
dat er warmte verloren gaat in plaats
van dat het wordt geconserveerd.
Ook worden processen moeilijk
beheersbaar door de invloed van water
in de isolatie.
Het is daarom het best om te kiezen
voor een waterafstotend systeem
met de juiste afwerking, waardoor
materialen droog blijven. Waar geen
water kan komen, kan ook geen
corrosie ontstaan en hoeft ook geen
energie te worden verbruikt om dit
water te laten verdampen. Bij Insulcon
ontwikkelen en produceren we diverse
op maat gemaakte systemen die ervoor
zorgen dat er geen CUI meer kan
ontstaan. Bij iedere klant brengen we
eerst de situatie ter plaatse in kaart
en kiezen we daarna de best passende
oplossing.”
Innovatieve isolatietechnieken
“Vrijwel iedere installatie-eigenaar
is zich bewust van wat er in diens
installatie speelt en dat sommige
installaties door de materiaalkeuze
en werktemperatuur meer risico
lopen op CUI. We zien ook zeker
dat men maatregelen neemt om dit
tegen te gaan en dat er goed op wordt
geïnspecteerd. Wat ons opvalt is dat
men niet altijd op de hoogte is van de
nieuwste mogelijkheden en technieken.
De methoden die men dertig jaar
geleden toepaste, werken wellicht nog
steeds, maar het kan inmiddels beter,
makkelijker en efficiënter. Een nieuw
systeem vraagt om een investering,
dat begrijpen we. Op den duur
resulteert deze investering echter in
flinke besparingen, doordat er geen
maatregelen meer hoeven worden
getroffen om de gevolgen van CUI tegen
te gaan. Dat is wat ik klanten meegeef
tijdens de producttrainingen en
consulten die ik verzorg”, zegt Schults.
Kansen in de Eemshaven
In de Eemshaven is Insulcon
vooral bekend als dé partner voor
installaties waar temperaturen tot
1.100°C voorkomen. “We komen in
die hoedanigheid regelmatig over
de vloer bij de energiecentrales en
(petro)chemische bedrijven in deze
regio. Ook bedrijven met installaties
die onder invloed van warmte
veel kunnen krimpen en uitzetten
kennen ons al ruim 44 jaar vanwege
onze oplossingen voor flexibele
verbindingen.
Op het gebied van isolatietechnieken
voor installaties met lagere
temperaturen is juist in deze regio nog
veel winst te boeken. De zeelucht, de
chlorides die dit met zich meevoert en
het vele water… De atmosfeer in het
havengebied maakt het risico op CUI
hier significant hoger dan in gebieden
die meer landinwaarts liggen. Daarom
hopen we de komende tijd meer
bewustzijn rond dit probleem te
creëren, zodat we onze opdrachtgevers
in de Eemshaven ook op dit gebied
kunnen ontzorgen.”

Industrial
Rope Access
Solutions
Industry & Offshore Oil and Gas
On & Offshore wind
SkyDeck suspended platforms
WWW.SKY-ACCESS.COM

118
Eemsdelta kringen juni | 2024
Innovatie
Bioraffinagefabriek Verborg Group
Nieuwe impuls voor
groene chemische
industrie
In zeer korte tijd is het gelukt om in Farmsum een fabriek in te richten
voor een voor de provincie Groningen veelbelovende nieuwe activiteit:
bioraffinage. Het betreft een fabriek van de Verborg Group. Eind vorig jaar,
toen aan alle formaliteiten was voldaan, kon er met de bouw ervan worden
gestart, en sinds februari al is de fabriek in bedrijf.
Tekst: Hans de Preter
Dat is om meerdere redenen
opmerkelijk. Niet alleen
omdat het gelukt is de fabriek snel
te realiseren, maar ook omdat
bioraffinage een nieuwe industrie is
voor Noord-Nederland: tot op heden
gebeurt dat alleen in Rotterdam.
Bijzonder is ook dat de fabriek tot stand
is gekomen dankzij een samenwerking
van de ondernemersfamilies Verhagen
en Borgesius.
In de nieuwe fabriek op het voormalige
Nedalco-terrein in Farmsum
worden plantaardige oliën en vetten
geraffineerd. De bouw vergde een
investering van 35 miljoen euro, met
daarin een bijdrage van 2,4 miljoen
euro van het Nationaal Programma
Groningen.
Hectische periode
In de fabriek, waar inmiddels al 24
mensen werken, worden plantaardige
oliën en vetten ontdaan van metalen
en andere stoffen, waarna ze klaar
zijn voor andere toepassingen, in
bijvoorbeeld voedsel, veevoer of in
meer technische producten, zoals
smeermiddelen. De raffinaderij heeft
een capaciteit van zo’n 600 ton olie per
dag (200.000 ton per jaar).
Directeur Goedhart Borgesius kijkt
tevreden terug op de start van zijn
fabriek, na een hectische periode,
waarin alles op alles moest worden
gezet om op tijd gereed te zijn.
“Ja de productie loopt heel erg goed en
gaat boven verwachting. We zijn met
de kerst vorig jaar begonnen met de
opstart en dat is erg goed verlopen!”,
vertelt hij. Volgens Borgesius waren er
uiteraard wel wat opstartperikelen en
kinderziektes om op te lossen. “Maar
goed, dat hoort er nu eenmaal bij.”
Pijp voor pijp
De nieuwe fabriek is gerealiseerd in
het pand van de voormalige Nedalcofabriek,
die stamt uit 1968 waar bioethanol
werd geproduceerd. En om
“Onze producten
zijn bouwstenen
voor heel
veel nieuwe
hernieuwbare
toepassingen”

juni | 2024 Eemsdelta kringen 119
V.l.n.r.: John Borgesius, Goedhart Borgesius, Paul Koekoek,
Johan van der Veen, Hedde Verhagen en Mark van Lierop.

Tried, tested and
trusted partner of
leading companies
in the global
energy industry
Global specialist
in metal surface treatment
Pre-commissioning as well as post-commissioning services
during stops, turnaround and outages
On-site services
Worldwide chemical technical cleaning
on locations of asset owners.
Client- and process specific solutions for
complex contaminations
Permanent workshop services
Metal laundry of stainless steel and
other metals on multiple locations in
the Netherlands, Belgium and the
United Kingdom
Expert in the field of chemical
technical cleaning and metal
surface treatment.
Remote workshop services
Temporary pop-up facilities at greenfield
investments to facilitate smooth installation
of new systems
Get in touch with our specialists
for tailor-made advice
The Vecom way - seasoned experience and expertise,
safe for people, metal and the environment
www.vecom.nl
info@vecom.nl T. +31 10 59 30 299
ON-SITE SERVICES
METAL LAUNDRY

juni | 2024 Eemsdelta kringen 121
De Verborg Group werkt in Farmsum
samen met het naastgelegen bedrijf Contitank.
(Foto: Danny Cornelissen)
“We hebben bijna
geen afvalwater
en er worden
geen chemicaliën
gebruikt”
dat gebouw een nieuwe toekomst te
geven, dat was best een uitdaging, zegt
Goedhart.
“Het is altijd mooi om te zien dat als je
iets bedenkt, en dan vervolgens pijp
voor pijp zo’n hele fabriek in elkaar zet,
dat alles dan ook werkt zoals op papier
was bedacht en uitgetekend. Dat was
allemaal niet mogelijk geweest zonder
de inzet en hulp van onze werknemers
en vele lokale en externe bedrijven. We
hebben allemaal lange dagen gemaakt
om dit waar te maken. Maar: het is
gelukt!”
Kansen
De Verborg Group werkt in Farmsum
samen met het naastgelegen bedrijf
Contitank, dat is gespecialiseerd
in de opslag en het vervoeren van
biogrondstoffen. De verwachting
is dat de bio-raffinaderij niet alleen
Contitank werkt bezorgt, maar in de
toekomst ook andere bedrijven naar de
regio zal trekken.
“Onze producten zijn bouwstenen
voor heel veel nieuwe hernieuwbare
toepassingen. Door de vestiging van
deze fabriek ga je zien dat er ook heel
veel kansen ontstaan voor nieuwe
bedrijven, die dan ons product zullen
gebruiken als halffabricaat”, vertelt hij.
Stimuleren
De nieuwe fabriek maakt niet alleen
gebruik van de bestaande faciliteiten,
maar ook van de oorspronkelijke
milieuvergunning van Nedalco die
nog geldig is. Contitank, als opslag-

Meer weten?
Scan de QR-code.
THE SOLUTION FOR LUBRICATING
WITH HIGH PERFORMANCE,
BIO-BASED OILS WITH
EU ECOLABEL

juni | 2024 Eemsdelta kringen 123
en logistiekbedrijf voor biologische
oliën en vetten, neemt de logistieke
afhandeling van de bioraffinaderij
voor zijn rekening.
De provincie Groningen draagt
via het Samenwerkingsverband
Noord Nederland € 2,4 miljoen bij
uit de ‘Subsidieregeling Investeren
in Toekomstbestendige Industrie
Groningen’. Daarmee wil de provincie
de toepassing van biogrondstoffen
in de industrie stimuleren. De
“Het is onze
ambitie om in 2026
net zero te zijn”
voormalige gedeputeerde IJzebrand
Rijzebol verwachtte dat de nieuwe
raffinaderij ook een aanzuigende
werking zou kunnen hebben op andere
bedrijven, ook uit het buitenland: “Het
geeft de groene chemische industrie in
Groningen opnieuw een impuls.”
Is de bioraffinage voor uw bedrijf een
geheel nieuwe activiteit?
“Ja, de bioraffinage is een nieuwe
activiteit. We produceren een
halffabricaat - plantaardige oliën
van palm- en kokosbomen -, wat
inhoudt dat onze producten weer naar
bedrijven gaan die het gebruiken in
hun receptuur. Onze klanten leveren
of verkopen hun eindproduct dan aan
consumenten. Airogroup bijvoorbeeld,
kan het halffabricaat van Verborg
Group bijvoorbeeld verwerken in hun
recepturen die naar consumenten
gaan, zoals een plantaardig
smeermiddel voor de fietsindustrie.
Een ander voorbeeld is kokosolie die
wij produceren en die dan vervolgens
door diervoederproducenten
toegevoegd wordt in de brokjes voor
kippen. De kokosolie zorgt ervoor dat
er minder antibiotica gebruikt hoeft
te worden. Maar wat bijvoorbeeld ook
kan, is het vervangen van paraffine
- dat is een bijproduct van de fossiele
industrie - in kaarsen met plantaardig
vet van onze fabriek.”
Volgens de vroegere gedeputeerde
Rijzebol geeft de komst van uw bedrijf
de groene chemische industrie in
Groningen opnieuw een impuls. Denkt
u dat ook?
“Ja, daar zijn wij ook ten volste van
overtuigd: we denken dat het een
aanwinst is voor Noord-Nederland.
Deze industrie was nog niet aanwezig
in Noord-Nederland. Dus los van
een stuk werkgelegenheid, biedt het
ook heel veel kansen voor verdere
groei, en/of aantrekking van andere
nieuwe bedrijven. Bijvoorbeeld een
bedrijf dat ons product zal inslaan
als halffabricaat voor verwerking van
eindproducten naar de consument.”
Klopt het dat de nieuwe fabriek van de
Verborg Group helemaal op de toekomst
is gericht?
“Ja, zo wordt bijvoorbeeld alle
restwarmte van de fabriek
teruggewonnen, dus uit elk
waterstroompje wordt de warmte
gehaald, en die warmte wordt
opgeslagen in een watertank. Ook
hebben we bijna geen afvalwater en
worden er geen chemicaliën gebruikt,
enkel veel stoom. De watertank
gebruiken we weer om tanks te
verwarmen. Dus in plaats van daar
gas voor te gebruiken doen wij dit
met restwarmte/warm water van de
“Het is het práchtig
om te zien hoe
dankzij ieders inzet
een oude fabriek uit
1968 is omgetoverd
naar een moderne
bioraffinaderij!”
fabriek. Dat alles heeft geresulteerd in
een CO2-besparing van maar liefst 69
procent ten opzichte van traditionele
fabrieken. Ook zijn de producten
biologisch afbreekbaar, je kunt het
eten.
Dus wij verwachten ook op langere
termijn in de hele biobased transitie
een verschuiving naar plantaardige
grondstoffen. Het is onze ambitie
om in 2026 net zero te zijn. Dat is
erg ambitieus, maar daar werken we
dagelijks hard aan.”
Wat vindt u persoonlijk het meest
uitdagende of mooie aan het starten van
deze fabriek in Farmsum?
“Ondanks het feit dat het veel
vraagt van het thuisfront, gezien de
lange dagen, doen we het met erg
veel plezier, en dat is voor ons het
“Onze klanten
leveren of verkopen
hun eindproduct
aan consumenten”
belangrijkste. We hebben zelf ook vele
uren in de fabriek lopen sleutelen.
Daarnaast is het práchtig om te zien
hoe dankzij ieders inzet een oude
fabriek uit 1968 is omgetoverd naar een
moderne bioraffinaderij!”
Hoe bevalt het ondernemen in Noord-
Groningen?
“Erg goed! Ik kom zelf uit Musselkanaal
en als Groninger in hart en nieren
vind ik het mooi om te zien hoe Noord-
Nederland zich ontwikkelt dankzij
allerlei initiatieven, wat in mijn ogen
belangrijk is voor ons én voor onze
toekomstige generaties.”

124
Eemsdelta kringen juni | 2024
Veiligheid
A Signs & Safety
Wereldwijde
uniformiteit
in veiligheidsmarkeringen
Veiligheid vergroten door harmonisatie en uniformiteit. Dat zijn de
winstpakkers van de nieuwe ISO-normen 20560-1 en 20560-2 voor leidingen
tankmarkeringen. In gesprek met Marnix Arentsen, directeur van A
Signs & Safety, over de waarde van duidelijke markering, de nieuwe ISOnormen
en zijn advies aan bedrijven tijdens de overgangsfase.
Tekst: Jeanette van Swaal

juni | 2024 Eemsdelta kringen 125
A
Signs & Safety, expert in
veiligheidsmarkeringen
voor BRZO-plichtige installaties in
sectoren zoals de (petro)chemie,
offshore en waterzuivering, verhoogt
de veiligheid door duidelijke
markeringen. Het biedt een complete
service voor zijn klanten, van advies
en ondersteuning tot de levering en
installatie van materialen. Arentsen
legt uit: “Wij zijn in staat om alles te
ontwerpen en te produceren wat onze
klanten nodig hebben. Onze monteurs
zijn niet alleen verantwoordelijk
voor de installatie, maar zijn ook
uitgerust met de nieuwste kennis
van relevante normen, wetgeving en
materialen. Dit is cruciaal, omdat niet
alle materialen geschikt zijn voor elke
toepassing, zoals in de havengebieden
waar specifieke materialen vereist
zijn.” Daarnaast biedt het bedrijf de
mogelijkheid tot het afsluiten van
onderhoudscontracten. Arentsen:
“Periodiek evalueren we met een
veiligheidskundige of de markeringen
nog duidelijk zijn en aan de wet
voldoen, waarna we een gedetailleerd
rapport met aanbevelingen en
actieplan opstellen.”
Stickers online bestellen en zelf
monteren lijkt misschien een
aantrekkelijke optie voor sommige
bedrijven, maar Arentsen benadrukt
dat het uitbesteden van markeringen
en signaleringen een veilige keuze
is. “Dit is niet alleen efficiënter
en kostenbesparend op de lange
termijn, maar we delen ook de
aansprakelijkheid. Bovendien biedt
A Signs & Safety ondersteuning bij
eventuele vragen en verzoeken van
controlerende instanties.”
ATEX-oplossingen
Arentsen licht toe welke specifieke
oplossingen A Signs & Safety biedt
voor ATEX-zoneringen, een essentiële
veiligheidsmaatregel binnen de
industrie waar veel bedrijven mee
worstelen. “Bij ATEX-zoneringen
duiden we gebieden aan waar een
verhoogd explosierisico bestaat.
Het is bijvoorbeeld niet toegestaan
om zomaar gereedschappen zoals
een boormachine mee te nemen of
werkzaamheden met open vuur uit te
voeren”, zegt Arentsen. Hij vervolgt:
“Wij gebruiken vaak belijning om
deze zones af te bakenen, maar er
zijn meer mogelijkheden. Onlangs
hebben we voor een opdrachtgever
een fabrieksplattegrond ontworpen
waarop de ATEX-gezoneerde delen
duidelijk zijn aangegeven. Dit zorgt
voor een helder en praktisch overzicht,
wat direct bijdraagt aan de veiligheid
op de werkvloer.”
Uniforme veiligheidsnorm
Het markeren van leidingen en tanks
met gevaarlijke stoffen is zowel nationaal
als internationaal verplicht. De nieuwe
ISO-normen 20560-1 en 20560-2
zorgen voor een gestandaardiseerde
aanpak. Arentsen legt uit: “De oude
NEN 3050 norm uit 1962, hoewel breed
geadopteerd in Nederland en België,
leidde dit internationaal tot verwarring
door verschillen in kleurgebruik,
zoals het Duitse gebruik van rood voor
stoomleidingen, wat in Nederland
brandblusleidingen aanduidt. Deze
verwarring kon tot onveilige situaties
“Communicatie
naar medewerkers
is cruciaal om
de veiligheid te
waarborgen”
leiden. Vanwege de groeiende behoefte
aan uniformiteit heb ik me binnen
de Nederlandse Vereniging voor
Veiligheidssignalisatie sterk gemaakt
voor een internationale norm. Het was
een grote uitdaging, maar het is gelukt
om deze wereldwijd te implementeren,
wat een significante impact heeft op de
veiligheid.”
Normverschillen
Wat concreet is veranderd ten opzichte
van de oude norm, wordt door
Arentsen duidelijk uitgelegd: “Onder
de oude NEN 3050 norm werden
gevaarlijke stoffen geclassificeerd
in negen categorieën. Stoom,
bijvoorbeeld, viel buiten deze
categorieën, maar kan bij lekkage toch
gevaarlijk zijn als je er direct onder
loopt, gezien de hoge temperaturen.”
Hij voegt toe: “Met de nieuwe
normering is het nu toegestaan om
algemene pictogrammen te gebruiken,
zoals die voor hoge temperaturen.”
Over de kleuren zegt hij: “Deze zijn
grotendeels hetzelfde gebleven, met
uitzondering van de gele kleur voor
gasleidingen uit de NEN 3050, die nu
zilvergrijs is geworden.”
Overgangsadvies
Arentsen erkent de waarde van de
nieuwe ISO-normen maar benadrukt
ook dat bestaande leiding- en
tanksignalisatie die reeds voldoet aan
EU-richtlijnen niet per se vernieuwd
hoeft te worden. Zijn advies hierin
is: “Alle markeringen nu vervangen
zijn significante investeringen. Als de
tank- en leidingmarkering voldoet
aan de Europese regelgeving door de
ISO 20560 of de NEN3050 te volgen,
is een onmiddellijke upgrade niet
noodzakelijk. Het wordt complexer
wanneer je op een locatie met
meerdere fabrieken een nieuwe
faciliteit bouwt. In zo’n geval is het
aan te raden de nieuwe normen te
volgen voor de nieuwe fabriek.” In
deze situatie is het dan wel belangrijk
om heel duidelijk de verschillen te
communiceren naar medewerkers.
Arentsen: “Communicatie naar
medewerkers is dan cruciaal om de
veiligheid te waarborgen. Samengevat:
uniformiteit is een mooi goed, maar
bij renovaties raad ik dus aan de
oude normen zo lang mogelijk te
handhaven. Het goed informeren van
mensen over de verschillen is dan wel
essentieel voor de veiligheid.”
Strategische locatie
A Signs and Safety, gevestigd in
Duiven, bedient naast veel klanten in
de Rotterdamse Haven ook belangrijke
chemische centra zoals Chemiepark
Delfzijl, Chemelot in Geleen, en de
havens van Amsterdam, Terneuzen, en
Antwerpen. Waarom Duiven? “Vanuit
Duiven zijn we overal binnen twee
uur. Bovendien biedt de nabijheid van
Noord-Nederland, waar mijn vrouw
vandaan komt, strategische voordelen
voor marktontwikkeling in die regio”,
besluit Arentsen.

Uw partner in totale brandbeveiliging
Onze expertises: Brandbeveiliging op maat
Bij Van Ginkel Groep begrijpen we dat elke sector
unieke uitdagingen en vereisten heeft als het gaat om
brandbeveiliging. Wij bieden daarom op maat gemaakte
oplossingen die perfect aansluiten bij uw behoeften
Brandbeveiligingsstrategiën
Brandmeldinstallaties
Blusinstallaties
Blusgas
Blusschuim installaties / leverancier
Service en onderhoud
Offshore
Calamiteiten units
We combineren onze expertises om oplossingen te
bieden die uw veiligheid en gemoedsrust waarborgen.
Ongeacht uw sector of uitdaging, Van Ginkel Groep is
uw partner in totale brandbeveiliging.
Samen maken we uw omgeving brandveilig
Contactgegevens
Van Ginkel Groep
info@ginkel-groep.nl
+31 181 212 100
Seggelant-West 10 Vierpolders
Opererend door heel Nederland
Heeft u vragen of wilt u meer weten over onze diensten?
Neem gerust contact met ons op via info@ginkel-groep.nl
of bel ons op +31 181 212 100. Ons team zal klaar staan
om uw vragen te beantwoorden en u te helpen bij het
realiseren en adviseren van uw brandbeveiligingsdoelen.

juni | 2024 Eemsdelta kringen 127
Productnieuws
Explosieveilige pallettrucks
Linde Material Handling is deze maand deelnemer aan de ACHEMA in
Frankfurt, vakbeurs voor de procesindustrie op het gebied van chemische
engineering, procestechnologie en biotechnologie Het presenteert er een
aantal innovaties op het gebied van
explosieveiligheid. Het gaat om drie
elektrische pallettrucks van de Linde
T16 EX tot T20 EX serie. De trucks
hebben compacte afmetingen en zijn
ontworpen voor het transporteren van
ladingen in kleine ruimtes. Een ander
nieuw product voor explosiebeveiligde
vorkheftrucks is de op kunstmatige
intelligentie (AI) gebaseerde ‘Reverse
Assist Camera’. Dit systeem registreert
mensen aan de achterkant van de truck en
waarschuwt bestuurders voor mogelijke
botsingen, waarbij gerichte en geleidelijke
waarschuwingen worden gegeven.
“Elke nieuwe explosiebeveiligde truck van Linde MH wordt gelijktijdig
ontwikkeld met het prototype voor de ‘standaardversie’. Hierdoor kunnen
klanten al in een vroeg stadium profiteren van technische verfijningen”, zegt
Elke Karnarski, productmanager EX-Proof Trucks & Safety Solutions bij de
producent.
Duurzaamheid
Wilo, fabrikant van high-tech pompen en pompsystemen, heeft het voorbije
jaar een recordomzet van twee miljard euro bereikt. Dit is een stijging van
ruim tien procent ten opzichte van het jaar ervoor. Het succes is volgens de
aanbieder te danken aan innovatie en leiderschap in duurzaamheid. Er is veel
geïnvesteerd in groene technologieën. Nieuwe fabrieken in India en China zijn
‘voorbeelden van efficiëntie’, aldus Wilo. Deze inspanningen hebben het bedrijf
de prestigieuze EcoVadis platina-rating opgeleverd. Dit plaatst het bedrijf in de
top 1 procent van duurzaam presterende bedrijven wereldwijd. “Aan de ene
kant is deze uitstekende
ontwikkeling te danken aan
de onvermoeibare inzet van
de inmiddels bijna 9.000
medewerkers. Zij werken
elke dag aan het succes
van Wilo”, verklaart Oliver
Hermes, president & ceo
van de Wilo Group. “Aan
de andere kant is het het
resultaat van vastberaden
ondernemerschap.”
Customer
Experience
Center
Panasonic Connect Europe heeft
een nieuw privaat 5G-netwerk
onthuld in zijn Customer
Experience Centre (CXC) in
München om klanten te laten
zien hoe ze ononderbroken
connectiviteit, real-time
communicatie en verhoogde
beveiliging kunnen realiseren voor
bedrijfskritische toepassingen
in verschillende sectoren. In
samenwerking met verschillende
5G-as-a-Service (5GaaS)-providers
kan Panasonic nu op maat
gemaakte private 5G-netwerken
aanbieden met ultralage latentie,
wat volgens de producent zorgt
voor snellere responstijden,
verbeterde gegevensoverdracht
en communicatie, en verbeterde
netwerkefficiëntie en
-betrouwbaarheid. Met twee cellen
die in de CXC zijn geïnstalleerd,
kunnen klanten en partners tests
uitvoeren met applicaties en de
Panasonic Toughbook 5GSAapparaten
en zo de voordelen van
de toegenomen netwerkcapaciteit
van 5G ervaren. Bezoekers
kunnen ook de verbeterde
beveiliging en controle ervaren
die particuliere 5G-netwerken
bieden, met geavanceerde
coderingsprotocollen en
aangepaste Uplink- en Downlinkgegevensoverdracht
die is
geoptimaliseerd voor applicaties.

128
Eemsdelta kringen juni | 2024
CPD Nieuws
Ontwikkelingen
op meerdere vlakken
Kijkend naar het Chemie Park Delfzijl zien we een gestage ontwikkeling. En
daar mogen we in deze wat lastiger economische periode blij mee zijn. We
zijn als site op tal van vlakken bezig om verder vorm en inhoud te geven aan
onze geïntegreerde keten, aan groei en aan vergroening. Een klein overzicht.
Tekst: Harry Jasken

juni | 2024 Eemsdelta kringen 129
Safety speelt altijd een
belangrijke rol op de site met
tal van chemische bedrijven. Laatste
tijd zetten we ook nadrukkelijk
stappen op het gebied van Security.
Zo hebben we de poortcontroles sinds
kort opgevoerd. Wie de site op of af
gaat met de auto, vrachtwagen of bus,
moet er rekening mee houden dat hij
of zij gecontroleerd kan worden door
Security. Dit maakt onderdeel uit van
het Site Security Plan. Komende tijd
wordt gewerkt aan nieuwe camera’s
voor beter toezicht, een update van het
toegangssysteem en verbetering van
het hekwerk.
In relatie tot verkeersveiligheid gaan
we de bewegwijzering náár en óp de
site verbeteren. Het is vervoerders,
contractors en bezoekers namelijk niet
altijd duidelijk waar ‘Main Entrance’,
de hoofdpoort van het Chemie Park is.
De bebording langs de openbare weg is
verouderd en allesbehalve eenduidig,
waardoor er regelmatige (vracht)auto’s
voor poorten staan die geen reguliere
toegang bieden. In het verlengde
hiervan wordt de bewegwijzering op
de site aangepakt.
Onderwijs en opleiding
De verkeersveiligheid op en rondom de
site was een onderzoeksopdracht voor
enkele studenten van NHL Stenden in
Leeuwarden. Een mooie manier om
twee werelden bij elkaar te brengen.
Leerlingen en studenten kunnen
zo kennis nemen van de wereld van
chemie en techniek en als site krijg
je een rapport met aanbevelingen
en adviezen. Met het oog op de
verwachte uitstroom van veel
pensioengerechtigde medewerkers
wordt samenwerking en uitwisseling
met het onderwijs steeds belangrijker.
Een mooi voorbeeld daarvan is ook de
deelname van DGR, Nobian en Teijin
Aramid aan de Chemport Challenge
Week. In het kader van dit initiatief
van Samenwerkende Bedrijven
Eemsregio en het Instituut voor Life
Science & Technology (ILST) van de
Hanzehogeschool, bogen studenten
Chemie en Chemische Technologie
zich in kleine teams over opdrachten
van diverse bedrijven. Een mooie
gelegenheid om kennis te maken met
het bedrijfsleven in de Eemsregio en
te werken aan echte opdrachten over
groene chemie en verduurzaming.
Duurzaamheid
In het kader van verduurzaming
kan Delamine de uitstoot van CO2
behoorlijk reduceren door het
terugwinnen van energie. De fabriek
gebruikt al veel restwarmte, maar
er blijkt nog altijd behoorlijk wat
energie terug te winnen met behulp
van elektrificatie (thermische en
mechanische damprecompressie). Er
is een meerjarenplan gemaakt, waarbij
elk deelproject afzonderlijk wordt
getoetst op financiële haalbaarheid,
waarmee Delamine de totale CO2-
footprint in 2030 met 50 procent wil
verlagen. Een deel daarvan wordt
gerealiseerd door reductie van het
stoomverbruik met 25 procent.
BioBTX gaat naast het huidige Chemie
Park een fabriek bouwen. Het bedrijf
zet zo een nieuwe stap in het chemisch
recyclen en biedt dan hernieuwbare
chemische bouwstenen aan.
Grondstoffen voor de fabriek zijn
biomassa en plastics die aan het eind
van hun levensduur zijn. Via pyrolyse
en een katalytische processtap
gaat BioBTX een aromatische olie
produceren. Deze olie kan direct
worden gebruikt in de bestaande
petrochemische keten en vervangt
daarmee aromaten met een fossiele
oorsprong. Het is daarmee de
grondstof voor nieuwe, hoogwaardige
kunststoffen en andere chemicaliën.
Avantium richt zich momenteel
vooral op de commercialisering en
licentiëring van haar FDCA- en PEFtechnologie.
Daartoe verrijst op het
terrein naast het Chemie Park een
nieuwe fabriek die naar verwachting
in de tweede helft van dit jaar gaat
produceren.
Medewerkers van de Ray pilot plant
van Avantium, gevestigd op het
Chemie Park, zijn inmiddels over naar
deze in aanbouw zijnde FDCA Flagship
Plant. Zo blijven belangrijk talent,
knowhow en expertise met betrekking
tot Ray Technology behouden.
Afgelopen jaar werd met deze pilot
plant nog positieve voortgang geboekt.
Avantium is hiervoor nu op zoek naar
strategische partners die in de Ray
Technology willen investeren.
In de tweede proeffabriek van
Avantium, de DAWN pilot plant,
vonden testen plaats met oude
kleding die deels uit katoen en een
kunststof, zoals polyester, bestaat.
Uit de testen moet blijken of het goed
lukt om het katoen van de kunststof te
scheiden. Het katoen zou dan kunnen
worden omgezet naar suikers voor
bijvoorbeeld FDCA. De kunststof kan
gezuiverd en gerecycled worden.
Voor meer en uitgebreider nieuws over de
site, zie: Chemieparkdelfzijl.nl.

130
Eemsdelta kringen juni | 2024
Innovatie
Toekomst van de industrie: slimme én duurzame fabrieken
Equans is partner
in industrie
4.0-technologieën
Dat nieuwe digitale technologieën een fabriek slimmer en duurzamer maken,
daar weet Equans volgens senior applicatie-engineer Arnould Broersma alles
van. “De capaciteit verhogen, productieprocessen en prestaties optimaliseren en
verstoringen verlagen, het kan écht. Dankzij goed vooronderzoek en advies, op basis
van de toekomst of groeidoelstellingen van een bedrijf, kunnen wij duurzame en
optimaal presterende installaties ontwerpen, bouwen, installeren en onderhouden.
De implementatie van innovatieve digitale oplossingen is daarbij vitaal.”

juni | 2024 Eemsdelta kringen 131
“Op die manier helpen
we bedrijven hun
doelstellingen op alle vlakken te
bereiken”, aldus Arnould Broersma.
“Dankzij de implementatie van
ons Smart Factory-platform en
Loading Control System hebben we
bovendien al bij diverse klanten in de
industrie hun kosten verlaagd en de
veiligheid verhoogd. Bij ForFarmers,
de grootste mengvoederproducent
van Nederland, zijn bijvoorbeeld met
behulp van ons Smart Factory platform
de capaciteit verhoogd, de prestaties
geoptimaliseerd en verstoringen
verlaagd.”
“Naast het technologisch traject staat
persoonlijk deskundig advies bij onze
specialisten altijd voorop”, vertelt
Broersma verder, “met focus op de
specifieke behoeften van onze klanten.
En met 29 vestigingen in Nederland
zijn we altijd in de buurt. In de regio
Noord hebben we bijvoorbeeld
vestigingen op zeven locaties.
Internationaal zijn we eveneens actief.
Equans Nederland is onderdeel van
de internationale Bouygues Group,
die wereldwijd marktleider is in
technische dienstverlening.
Relevant en concurrerend
Broersma legt uit dat Equans zijn
klanten ondersteunt bij het versnellen
van de huidige transities waarmee zij
te maken hebben: de energie-, digitale
en industriële transitie. “Om relevant
en concurrerend te blijven, zullen
bedrijven meer moeten investeren
in slimme technologieën waardoor
hun fabrieken sneller, efficiënter en
grotendeels geautomatiseerd kunnen
werken. Zij zullen mee moeten met de
trend van industrie 4.0. Voorbeelden
daarvan zijn onder meer de inzet van
Internet of Things (IoT), machine
learning, cloud computing en Artificial
Intelligence (AI). Een fabriek kan
zo een steeds groter deel van de
productieketen zelfstandig uitvoeren.
Als Equans hebben wij al geïnvesteerd
in nieuwe digitale technologieën. Die
gecombineerd met onze jarenlange
technologische voorkennis biedt grote
voordelen aan de industrie.”
Equans Smart Factory
“Of je als industrieel bedrijf mee moet
met de industrie 4.0-trend, is voor
niemand meer een vraag”, vervolgt
Broersma. “Maar hoe je dat aanpakt
en dit het beste kunt doen, is vaak een
heel ander verhaal. Daarbij bieden wij
ondernemingen de helpende hand
met deskundig advies en slimme,
praktische softwareoplossingen. Eén
daarvan is het al eerder genoemde
Equans Smart Factory-platform
(ESF). De basis van die oplossing
voor het optimaliseren van batchen
continuprocessen hebben we
in 2006 al ontwikkeld. Sindsdien
heeft het zich volop bewezen in
de praktijk en is het steeds verder
doorontwikkeld waardoor het
helemaal industrie 4.0-ready is.
Wereldwijd vertrouwen meer dan 130
toonaangevende bedrijven voor hun
“In de regio Noord
hebben we
vestigingen op
zeven locaties”
productieoptimalisatie op het Smart
Factory-platform. Dat platform is een
geavanceerde, volledig geïntegreerde
oplossing die aansluit bij de nieuwste
industrie 4.0-standaarden. Het
voldoet aan de internationale
standaarden ISA-88 en ISA-95,
die essentieel zijn voor efficiënte
batchverwerking en integratie van
productieautomatiseringssystemen.
Wat dit concreet oplevert? Een flexibel
en efficiënt productieproces, realtime
inzicht en dus een verhoging van
de prestaties, kostenbesparingen
door minder afval en onderhoud en
verduurzaming omdat er slimmer
wordt omgegaan met energie.”
Breed palet optimalisatietools
Broersma geeft aan dat die net
geschetste voordelen onder meer
behaald kunnen worden door het brede
palet aan optimalisatietools waarover
ESF beschikt. Hij noemt daarbij zaken
als een geïntegreerd Overall Equipment
Effectiveness (OEE), een bottleneckanalysetool
en een Business Intelligenceomgeving,
die naadloos samenwerkt
met Microsoft Power BI. “Of het nu gaat
om een ERP-koppeling, tracking en
tracing of inzicht geven in het proces: de
Equans Smart Factory kan het allemaal
aan. Van inname van grondstoffen,
doseren, handmatig afwegen, mengen
in batch en continuprocessen tot en
met het verpakken van eindproducten.
En dat allemaal in één platform. Ook
dat is een heel groot voordeel”, aldus de
applicatie-engineer.
Equans Loading Control System
“Voor ESF zijn ruim 25 aanvullende
modules beschikbaar, die zich
onder andere richten op aan het
productieproces gekoppelde
processen”, zegt Broersma. “Een
goed voorbeeld daarvan is Equans
Loading Control System (LCS). Met dit
softwarepakket wordt het verladen van
bulkgoederen geheel geautomatiseerd
uitgevoerd. De chauffeur meldt
zich aan op een pc bij de laadplek
en vervolgens verloopt de verlading
automatisch. Door alle ingebouwde
veiligheidsmaatregelen is LCS ook
heel geschikt voor het verladen van
gevaarlijke stoffen. Zo controleert het
systeem onder meer of de chauffeur
alle benodigde papieren heeft, zoals een
geldig ADR-certificaat in het geval van
gevaarlijke stoffen. Is er iets niet in orde,
dan wordt de verlading niet in gang
gezet. Van de juiste beladingsgraad tot
en met contaminatiegevaar, LCS houdt
alles in de gaten. Het systeem heeft
daardoor veel tevreden gebruikers.”
Operational excellence
Met ESF en LCS en andere slimme
digitale fabrieksoplossingen helpt
Equans bedrijven de stap te maken
naar een industrie 4.0-operatie,
aldus Broersma. “Of vervolgstappen
te nemen op dat pad. Wij kunnen
fabrikanten daarbij geheel ontzorgen
en leveren innovatieve oplossingen,
gestandaardiseerd en op maat,
met daarbij 24/7 ondersteuning.
Fabrikanten kunnen op ons rekenen
bij het aangaan van de uitdagingen
van de moderne maakindustrie en het
bereiken van operational excellence
en aanzienlijk versterken van hun
concurrentiepositie.”

CORROSIEBESCHERMING,
MET FOAMGLAS ® ISOLATIE SYSTEMEN
Het beperken van corrosie onder isolatie en het buiten houden
van water is van cruciaal belang om je installaties operationeel,
veilig en performant te houden. FOAMGLAS ® isolatie is de
duidelijke keuze en biedt ondoordringbaarheid voor water en
damp, superieure druksterkte en constante thermische efficiëntie.
Prestaties op de lange termijn, plus het potentieel voor minder
reparaties en lagere onderhoudskosten, maken systemen met
FOAMGLAS ® isolatie een toegevoegde waarde voor uw installaties.

PITTSBURGH CORNING BENELUX
+32 (0) 471 80 60 13
industry.be@owenscorning.com
Voor online contact en technische
informatie kan je ons vinden op
WWW.FOAMGLAS.COM

134
Eemsdelta kringen juni | 2024
Haven
Een uniek, open planproces
De Oostpolder: een
mega-bedrijventerrein
voor XXL-bedrijven
Batterijfabrieken, waterstofbedrijven, datacenters, automotiveondernemingen
en allerlei hightech-bedrijven. Voor dit soort grootschalige
bedrijvigheid is nauwelijks nog ruimte in Nederland. Daar moet de
ontwikkeling aan het industriegebied Oostpolder ten zuiden van de
Eemshaven verandering in brengen.
Tekst: Loek Mulder

juni | 2024 Eemsdelta kringen 135
Foto: Danny Cornelissen

136
Eemsdelta kringen juni | 2024
Net achter de dijk, aan
het uiterste puntje van
de Oostpolder staat hotel Dijkzicht.
Het hotel op de hoek van de Klaas
Wiersumweg en de Dijkweg richting
Oudeschip is een gewild verblijf
voor mensen die voor werk naar de
Eemshaven zijn gekomen. Het is een
internationaal gezelschap, gezien de
buitenlandse nummerborden op de
parkeerplaats achter het hotel.
De hoteleigenaar is druk met
het inladen van zijn werkbusje.
De Oostpolder
zou zomaar het
stopcontact van
Nederland kunnen
worden
“Hierachter willen ze het helemaal
volbouwen”, wijst hij terwijl hij zijn
werkzaamheden even onderbreekt.
“Vier- tot vijfduizend mensen zullen er
komen te werken.”
Het is een perspectief dat lonkt.
De aanleg van het grootschalige
industrieterrein en later de bedrijven
die er moeten komen, zullen hem
business opleveren. “Als hoteleigenaar
juich ik het toe”, erkent hij. Om eraan
toe te voegen dat hij als omwonende er
minder gelukkig mee is.
Foto: Loek Mulder
Uitzicht
Staand op de dijk is er het uitzicht
op de Eemshaven, aan de andere
kant van de Oostpolder. Aan de
westkant de olieopslagtanks van
Vopak en aan het andere uiteinde
de kolencentrale van RWE en het
datacenter van internetreus Google.
Ertussenin tal van andere bedrijven en
tientallen windmolens van meer dan
tweehonderd meter hoog die er hun
rondjes draaien.
Nu nog is de Oostpolder een
uitgestrekte vlakte waar een enkele
tractor rijdt en waar boeren hun
tarwe en (vooral) pootaardappelen
verbouwen. De kleigronden in de
Oostpolder waar de gewassen op
worden verbouwd, behoren tot de
vruchtbaarste van het land.
Bedrijvigheid
Dit land, dat in de negentiende eeuw
werd veroverd op de zee, heeft dus
een aanzienlijke economische waarde.
Maar die waarde zal de komende
jaren nog vele keren over de kop gaan
wanneer de plannen van de provincie
Groningen en de gemeente Het
Hogeland worden uitgevoerd.
Die willen het gebied ten zuiden van de
Eemshaven, dat wordt begrensd door
de spoorlijn, de dijk en lintbebouwing
van Oudeschip en de provinciale weg
N33, ontwikkelen als bedrijventerrein.
Het is 600 hectare groot, bijna
900 voetbalvelden, waarvan circa
twee derde beschikbaar komt voor
bedrijvigheid. In de plannen is ook de
bouw door Waddenwind en Innology
van een windpark van twintig
windmolens opgenomen.
De regionale bestuurders verheugen
zich al op de economische impuls en
de nieuwe banen die ze verwachten.
En met al die waterstofactiviteiten
en de aanlanding van stroom in de
Eemshaven zou de Oostpolder zomaar
het stopcontact van Nederland kunnen
worden.
Werk, werk, werk
Bij de Groningse gedeputeerde Bram
Schmaal (Groninger Belang) is weinig
twijfel te bespeuren over wat de
Oostpolder zal opleveren: ‘Werk, werk,
werk’. Een boost voor de economie in
Groningen dus.
“Op veel terreinen in de Eemshaven
liggen opties. Belangstelling voor
vestiging in de regio is er dus zeker’,
zegt Schmaal over de interesse voor
bedrijventerreinen. ‘Een andere reden
voor ontwikkeling van de Oostpolder
is dat we ruimte willen bieden aan de
invulling van de energietransitie.”
Drie doelgroepen
Voor de plannen voor de Oostpolder in
gang werden gezet wezen onderzoeken
van Buck Consultants International
(2020) en BCI (2020) de potentie uit
van een nieuw industriegebied voor
grootschalige bedrijventerreinen
met een omvang van veertig tot vijftig
hectare.
“Het Rijk kijkt met
veel belangstelling
naar dit gebied”
Aaneengesloten terreinen van die
omvang zijn in Nederland op nog maar
heel weinig locaties beschikbaar. Het
eerst in aanmelding komen daarvoor
de in ontwikkeling zijnde Tweede
Maasvlakte en op enige termijn ook de
Oostpolder.
In het Buck-onderzoek worden drie
doelgroepen met name genoemd:
batterij-industrie, waterstofactiviteiten
en hyperscala datacenters. Samen
zouden ze volgens Buck goed zijn voor
2.360 banen.

juni | 2024 Eemsdelta kringen 137
De marktverkenning door BCI noemde
ook nog automotive en wind-op-zee
gerelateerde bedrijven als kansrijk.
Stempel drukken
De helft van de Oostpolder is
gereserveerd voor deze nieuwe
bedrijven, legt gedeputeerde Schmaal
uit.
De andere tweehonderd hectare
is voorbestemd voor bedrijven
die iets van doen hebben met de
energietransitie. “Het Rijk kijkt met
veel belangstelling naar dit gebied”,
aldus Schmaal. “Maar we houden
graag de regie op de invulling.”
Schmaal benoemt dit omdat onder de
Rijkscoördinatieregeling Den Haag
via een inpassing van activiteiten zijn
stempel zou kunnen drukken op wat
er in de Oostpolder komt.
Zo heeft netbeheerder Tennet plannen
voor de aanlanding van de kabels die
de windstroom van zee naar land
brengen. Een project van nationaal
belang.
Nog geen gesprekken
Dat momenteel de investeringsbereidheid
van de industrie daalt en
het investerings- en vestigingsklimaat
om allerlei redenen (stikstof, hoge
energiekosten) onder druk staat, zal
volgens Schmaal niet of nauwelijks
van invloed zijn op de bloei van de
Oostpolder.
“Bij dit soort ontwikkelingen, kijk
je niet naar vandaag, maar naar
de langere termijn. We bouwen
de Oostpolder niet op basis van
dagkoersen. Het investeringsklimaat
mag nu iets minder rooskleurig zijn,
voor hetzelfde geld hebben we over vijf
jaar weer een situatie waarin bedrijven
een heleboel investeringshonger
hebben.”
Gesprekken met bedrijven over
vestiging zijn er overigens nog niet.
Gemeente en provincie zeggen die
af te houden zolang het proces met
de omwonenden niet is afgerond.
Schmaal: “Dat is duidelijk van
tevoren aangegeven. Het is een
open planproces met als een van
de voorwaarden dat we nu nog niet
praten met bedrijven over invulling en
inkleding.”
Leefbaarheid
Momenteel zitten Schmaal en andere
bestuurders nog volop in het overleg
met de bewoners over de invulling van
de Oostpolder.
Wat er hier volgens Schmaal in elk
geval niet zal gebeuren is dat het dorp
Oudeschip en de buurtschappen
Koningsoord en Nooitgedacht
hetzelfde lot ondergaan als Weiwerd,
Heveskes en Oterdum bij Delfzijl.
Die dorpen werden in de jaren zestig
opgeofferd aan de aanleg van het
industriegebied Oosterhorn.
“We willen dat Oudeschip blijft. Dat
houdt dus in dat je het dorp leefbaar
moet houden”, verklaart Schmaal.
“Op aangeven van de bewoners is een
behoorlijke strook groen ingepland.”
Daarvoor is 160 van de zeshonderd
hectare gereserveerd, onder meer
voor een groen-blauwe bufferzone.
“We zullen ook wat extra vragen van
de bedrijven; dat ze zo weinig mogelijk
energie gaan gebruiken, dat ze hun
geluid optimaal isoleren en dat ze wat
doen voor de omgeving.”
Fopspeen
De fraaie perspectieven die de
provinciebestuurder schetst, nemen
niet weg dat de inwoners van het
dorp Oudeschip ongelukkig zijn met
de plannen. Ze zien de industrie
oprukken richting hun voordeur
en vrezen geluidsoverlast en allerlei
andere vormen van hinder die hun
woongenot zullen aantasten.
De meesten hebben de hoop
Foto: Loek Mulder
“Het is een open
planproces met
als een van de
voorwaarden dat we
nu nog niet praten
met bedrijven”
opgegeven dat ze de komst van het
mega-terrein nog kunnen stoppen.
Hoewel de autoriteiten stellen dat de
omwonenden nauw betrokken worden
bij het planproces, zien de bewoners
van Oudeschip het als een fopspeen.
Er is een verhuisregeling in het leven
geroepen. Wie weg wil, krijgt tot
97 procent van de woningwaarde
vergoed. Sommigen kiezen eieren
voor geld, ze zetten de boel te koop en
vertrekken. “Spiegeltjes en kralen”,
zegt een man op straat over wat de
provincie te bieden heeft.
Hij heeft geen trek in nog meer
windmolens en bedrijven in zijn
achtertuin. Het huis staat te koop en
Portugal wordt zijn nieuwe domicile.
Ambitie
“Het zal niet lukken iedereen tevreden
te houden, want er gebeurt wel wat
in de Oostpolder”, reageert Schmaal.
“Maar wanneer we een jaar of tien
verder zijn en dan terugkijken, dan
hoop ik dat de mensen die er wonen
niet ontevreden zijn met wat er dan is
gerealiseerd. Dat is onze ambitie.”

How customised and reliable
is your process gas solution?
Customised process gas, compressors and blowers
Technological experience for more than 150 years
Customised engineering and tailored compressor and blower solutions
Efficient and reliable process solutions for critical process
and challenging applications
Innovative solutions for process gas, LNG and hydrogen compression
Michiel Bakker, Sales Engineer
www.aerzen.com

juni | 2024 Eemsdelta kringen 139
Bron van dit nieuws is de website Eemsdeltakringen.nl. Hierop staat een
overzicht van de laatste ontwikkelingen rond de Groningse havens.
Afnamecontract
Circtec met bp
Circtec bouwt een fabriek in Delfzijl waar
het autobanden recyclet tot brandstoffen,
chemicaliën en carbon black. Het bedrijf
heeft met bp een afnamecontract
gesloten.
In de nieuwe fabriek maakt Circtec gebruik
van pyrolysetechnologie om versleten
autobanden te verwerken tot hernieuwbare
maritieme brandstof, grondstoffen voor de
productie van circulaire nafta en carbon
black. Het bedrijf investeert 285 miljoen
euro in de plant, die jaarlijks 200.000
ton aan autobanden kan verwerken. Het
bedrijf maakt bekend dat bp producten
van Circtec gaat afnemen. Hiertoe hebben
beide bedrijven een overeenkomst
gesloten, die acht jaar loopt. Jaarlijks
gaat het om 60.000 ton hernieuwbare
maritieme brandstof en 15.000 ton
petrochemische grondstoffen voor de
productie van circulaire nafta. Daarnaast
investeert bp 12,5 miljoen euro in de
fabriek van Circtec.
Meer lezen?
Scan dan de QR-code!
SBE wijzigt naam
De ‘E’ in SBE heeft sinds het begin van
deze maand een andere betekenis.
‘Eemsdelta’ is ingewisseld voor
‘Eemsregio’.
‘Samenwerkende Bedrijven Eemsdelta’ is
sinds jaar en dag de naam van de in Delfzijl
gevestigde belangenorganisatie voor het
Groningse industriecluster. Per 1 mei jl. is
besloten dit te wijzigen in Samenwerkende
Bedrijven Eemsregio. De organisatie zal
vooral de afkorting SBE gebruiken, en
niet meer de hele naam. Ook hanteert zij
voortaan de aanduiding Eemsregio voor het
cluster. De organisatie raadt haar netwerk
aan om dit ook te doen. “De gemeenten
in onze regio zijn de afgelopen jaren
samengevoegd. De gemeenten Eemsmond,
Bedum, De Marne en Winsum zijn
opgegaan in de gemeente Het Hogeland.
De gemeenten Delfzijl, Appingedam en
Loppersum werden samen de gemeente
Eemsdelta.
Meer lezen?
Scan dan de QR-code!
Webnieuws
Groenewaterstofprojecten
ontvangen subsidie
RWE en VoltH2 hebben subsidie
toegezegd gekregen voor
groenewaterstofprojecten in de
Eemshaven en Delfzijl. Het gaat om
bijdragen uit de OWE-subsidieregeling.
De OWE-subsidieregeling is bedoeld
om bedrijven te helpen met de te hoge
kosten van waterstofproductie. In totaal
is hiervoor ongeveer 250 miljoen euro
beschikbaar. Deze week werd bekend
welke zeven projecten met subsidie
worden ondersteund. Het grootste deel
van de subsidie (124,9 miljoen euro) voor
groenewaterstofprojecten gaat naar RWE
voor zijn project Eemshydrogen. Het bedrijf
wil bij de energiecentrale in de Eemshaven
een 50 megawatt grote electrolyser
bouwen voor de productie van groene
waterstof. Het wil hiervoor gebruikmaken
van groene stroom van windmolenpark
Westereems, dat op vijf kilometer afstand
van de Eemshavencentrale ligt. Ook VoltH2
heeft subsidie toegewezen gekregen voor
de geplande groenewaterstoffabriek in
Delfzijl.
Meer lezen?
Scan dan de QR-code!

ONZE
ISOLATIEOPLOSSINGEN
THERMISCHE EN
BRANDWERENDE
ISOLATIE
PASSIEVE BRAND-
BESCHERMING
(PFP)
> VESTIGING PAPENDRECHT
HOOFDKANTOOR
Noordhoek 33
3351 LD Papendrecht
+31 (0)78 615 0044
sales.papendrecht@isopartner.nl
> VESTIGING SCHIEDAM
ALGERASTRAAT 17
Algerastraat 17
3125 BS Schiedam
+31 (0)10 208 54 00
sales.schiedam@isopartner.nl
> VESTIGING SCHIEDAM
ALGERASTRAAT 28
Algerastraat 28
3125 BS Schiedam
+31 (0)10 208 54 00
sales.schiedam@isopartner.nl
> VESTIGING WIERINGERWERF
Westrak 210
1771 SV Wieringerwerf
+31 (0)227 60 47 47
sales.wieringerwerf@isopartner.nl
> VESTIGING GRONINGEN
Koldingweg 8
9723 HK Groningen
+31 (0)50 549 43 89
groningen@isopartner.nl
> VESTIGING SCHAIJK
Hoogschaijksestraat 15
5374 EC Schaijk
+31 (0)486 46 86 00
schaijk@isopartner.nl

AKOESTISCHE
ISOLATIE
AFDICHTING,
BESCHERMING,
FILTRATIE
COMPETENT.ONDERSCHEIDEND.BETROUWBAAR
ISOPARTNER Nederland is gespecialiseerd in de distributie en
conversie van een zeer breed aanbod aan isolatieoplossingen, is
een probleemoplosser en denkt in concepten, systemen en projecten.
Wij voorzien in maatwerk-toepassing, voor o.a. de bouwsector,
OEM bedrijven, industrie en de gespecialiseerde handel.
WWW.ISOPARTNER.NL

Instrumentatie oplossingen
om uw toepassing te optimaliseren
Meettechnologie voor waterstoftoepassingen
• IJkwaardige systemen voor flowmeting van pure waterstof en waterstof/
aardgasmengsels
• Betrouwbaar intern lekdetectiesysteem (LDS) voor pijpleidingen
• De eerste gecertificeerde flowcomputer
op de markt voor waterstoftoepassingen
• On-site advies, waterstof-workshops en whitepapers
cmp.krohne.com/hydrogen
products solutions services

juni | 2024 Eemsdelta kringen 143
Webnieuws
Bron van dit nieuws is de website Eemsdeltakringen.nl. Hierop staat een
overzicht van de laatste ontwikkelingen rond de Groningse havens.
Google bouwt datacenter
in Groningen
Delamine zet in op
elektrificatie
Het in Delfzijl gevestigde Delamine denkt
met behulp van elektrificatie energie terug
te kunnen winnen. Dit kan de uitstoot van
CO2 fors verminderen, is de verwachting.
Gemeente Het
Hogeland partner van
HyNorth
Google maakt bekend 600 miljoen euro
te investeren in de bouw van een nieuw
datacenter in Groningen. Het wordt een
dependance van het grote datacenter in
de Eemshaven van het bedrijf.
Het nieuwe datacenter wordt op het
bedrijventerrein Westpoort in Groningen
gebouwd. Google stelt het nieuwe
datacenter nodig te hebben om te voldoen
‘aan de groeiende vraag naar onze AI-en
cloud services’. “We investeren in lokale
projecten voor groene energie, waarmee
we groene energie naar het lokale
elektriciteitsnet kunnen brengen”, aldus
Google in een persbericht. “Organisaties
en overheden in Nederland maken
steeds vaker de overstap naar de cloud.
In de afgelopen vijf jaar is het gebruik
van cloudcomputing onder bedrijven in
Nederland bijna verdubbeld.
Meer lezen?
Scan dan de QR-code!
“Delamine is een plant met veel
restwarmte. Daarvan wordt al veel
hergebruikt. Maar uit nieuw onderzoek
blijkt dat we op bepaalde locaties in de
plant nog behoorlijk wat energie kunnen
terugwinnen”, verklaart process engineer
Jeroen de Jong op de website van het
Chemiepark Delfzijl. Het bedrijf maakt
hiervoor gebruik van elektrificatie door
middel van thermische en mechanische
damprecompressie. De producent wil
zijn carbon footprint in 2030 met de
helft verlaagd hebben. Deels valt dit te
realiseren door het stoomverbruik met een
kwart te verminderen. De Jong spreekt van
een prachtige besparing. “Energie die we
over hebben, gaat nu deels naar Delesto
Meer lezen?
Scan dan de QR-code!
Het college van B&W van de gemeente
Het Hogeland heeft besloten een
partnership aan te gaan met HyNorth. De
overeenkomst geldt voor een periode van
drie jaar.
De stichting HyNorth profileert zich
als ketenregisseur voor het aanjagen
van waterstofprojecten in Noord-
Nederland. Het doet dit met steun van
het regionale bedrijfsleven, overheden
en kennisinstellingen. Zij wil het
waterstofinvesteringsplan Noord-
Nederland ‘aanjagen’, waarbij het zich
niet alleen op technische aspecten richt,
maar ook op de positieve uitwerking
ervan voor de regio. “De Eemshaven
gaat, als internationale energiehaven,
een belangrijke rol spelen in de
waterstofeconomie. Waterstof zal hier
aanlanden en worden geproduceerd, en
vervolgens Nederland in gaan. Om de
benodigdheden voor deze transitie goed in
kaart te kunnen brengen, is een koppeling
met de regio belangrijk. Dat gaan we dus
ook doen.”
Meer lezen?
Scan dan de QR-code!

144
Eemsdelta kringen juni | 2024
Haven
Hotel Restaurant Termunterzijl
Culinair genieten op
een bijzondere plek
In het pittoreske dorpje Termunterzijl, pal tegenover de historische sluis
de Boog van Ziel, vind je één van de meest geliefde adressen van vele
bezoekers van ons havengebied: Hotel Restaurant Termunterzijl. Op slechts
tien minuten rijden van Delfzijl en dertig minuten van Groningen bieden
eigenaren Renate Freuling-Noot en Arjan Noot een onvergetelijke culinaire
ervaring en de mogelijkheid tot overnachting in een van de 26 luxe kamers.
Tekst: Emma Veldhuis

juni | 2024 Eemsdelta kringen 145
acht jaar geleden
“Ruim
kregen mijn man en
ik de mogelijkheid aangeboden om een
hotel te exploiteren in Termunterzijl.
De kans om een hotel geheel naar
eigen smaak te mogen inrichten was
te mooi om voorbij te laten gaan,”
vertelt Freuling-Noot, die bij het hotel
verantwoordelijk is voor de voorkant,
waar het contact met de gasten
plaatsvindt.
“Dat we dit helemaal op onze eigen
manier kunnen doen, dat is voor ons
heel belangrijk. In een klein dorp als
Termunterzijl kost het tijd om ervoor te
zorgen dat men van je bestaan afweet
en een reputatie op te bouwen. We
streven een zeer hoge kwaliteit na,
wat betekent dat we vierentwintig uur
per dag, zeven dagen per week met
het hotel bezig zijn. Van de aankleding
tot het eten, van de bloemen tot het
beddengoed, op alle gebieden is alleen
het beste goed genoeg voor ons en onze
gasten.”
Geen hotel zonder keuken
Door de mogelijkheid om het hotel
geheel naar eigen inzicht in te richten
en te exploiteren, was er ruimte om
de lat op culinair gebied heel hoog
te leggen. “Voor ons was dat een
randvoorwaarde: een hotel runnen
zonder een zeer goede keuken was
geen optie. Vooral mijn man, die
verantwoordelijk is voor de keuken,
vindt dit heel belangrijk. Dat geldt
ook voor onze terugkerende zakelijke
gasten. Zij kiezen niet altijd voor een
vijf- of tiengangendiner. We maken
ook wel eens op verzoek een gerecht
zoals stamppot boerenkool, maar ook
dan zorgen we ervoor dat dat zeer goed
is.
Omdat we relatief klein zijn en mijn
man en ik meewerken, kunnen we
veel maatwerk leveren. Naast het eten
in ons restaurant bieden we ook de
mogelijkheid om catering op locatie
te verzorgen. Veel bedrijven in onze
omgeving maken daar graag gebruik
van. Ze kunnen alles krijgen wat ze
willen, wij stellen het menu op maat
samen.”
Warme banden met het havengebied
Bedrijven kunnen Hotel Restaurant
Termunterzijl niet alleen benaderen
voor catering op locatie, ze zijn ook van
harte welkom om hun vergaderingen,
presentaties en seminars in
het hotel te organiseren. “Onze
vergaderruimte kan plaats bieden
aan maximaal honderd mensen. In
theateropstelling kunnen we hier
tachtig mensen ontvangen, voor een
kleiner gezelschap kiezen we vaak voor
een U-opstelling. Afhankelijk van de
wensen kunnen we daarbij een lunch
of een diner verzorgen. Uiteraard is
het ook mogelijk om aansluitend in het
hotel te blijven overnachten.
Om onze banden met het havengebied
te onderhouden, bezoek ik geregeld
evenementen in onze regio en is
ons hotel lid van Samenwerkende
Bedrijven Eemsregio en Eemshaven.
info. Ik ben voor de buitenwereld het
gezicht van ons hotel en zorg er door
mijn netwerkactiviteiten voor dat we
vers in het geheugen blijven van de
bedrijven in onze regio. We willen
dat zij aan ons denken wanneer ze op
Renate Freuling-Noot en Arjan Noot
zoek zijn naar een hotel en restaurant
van hoge kwaliteit. Maar de beste
reclame? Dat blijft toch echt mondtot-mondreclame.
Een aanbeveling
van een kennis die bij ons een goede
ervaring heeft gehad, dat blijft beter
hangen dan wat wij aan marketing
kunnen doen. Onze gasten een goede
ervaring bezorgen, dat is altijd het
allerbelangrijkst voor ons.”
De ideale tussenstop
Ruim 70 procent van de gasten
die in de 26 kamers van het hotel
verblijven doen dit als onderdeel
van een zakelijke reis. De overige
30 procent wordt aangetrokken
door de prachtige omgeving van het
hotel. De Eems-Dollard-fietsroute
loopt bijvoorbeeld door het dorp
en het terras van Hotel Restaurant
Termunterzijl vormt een ideale
tussenstop tijdens het bewonderen
van de jachthaven, de historische sluis
en natuurlijk het dorpje zelf, dat sinds
1991 is aangewezen als rijksbeschermd
gezicht. En naast deze landelijke
erkenning van de culturele waarde van
Termunterzijl, staat het waddengebied
zelf natuurlijk ook op de UNESCO-
Werelderfgoedlijst.
“Om nog meer gasten naar ons mooie
gebied te trekken, bieden we sinds
een half jaar elke laatste zaterdag van
de maand een vijfgangendiner met
een wijnarrangement, waarna men
ook tegen een gereduceerd tarief kan
overnachten. Dat trekt elke keer veel
gasten en dat is voor ons heel mooi om
te zien. De kwaliteit van ons bedrijf is
onze grootste trots. We doen dit al acht
jaar, maar nog steeds word ik blij van
elke vijfsterrenreview. Dat is voor ons
de bevestiging dat we onze gasten de
ervaring bieden die voor ons zo hoog
in het vaandel staat.”

146
Eemsdelta kringen juni | 2024
Interview
IJzebrand Rijzebol
‘We moeten
doorzetten’
De wil tot vergroening van de Groningse industrie is iets waar de regio
trots op mag zijn, vindt oud-gemeenteraadslid, oud-wethouder en oudgedeputeerde
IJzebrand Rijzebol. Maar we zijn er nog lang niet, waarschuwt
hij. In Eemsdelta Kringen blikt hij terug op zijn politieke loopbaan en
vertelt hij over zijn politieke voorbeelden, zijn affiniteit met de havens en de
grootste belemmering voor de ontwikkeling ervan. “Dat zijn wij zelf.”

juni | 2024 Eemsdelta kringen 147

Industriële veiligheid
begint met kennis
Onze specialisten maken tijd
voor jouw procesveiligheid!
Gasdetectie
Vlamdetectie
Drukbeveiliging
Peter Adema Rob Hoogvorst Dick Verhoef
tijd voor veiligheid
www.hitma.nl/tijdvoorveiligheid

juni | 2024 Eemsdelta kringen 149
U heeft een verleden als agrariër, toch?
“Ik ben de zoon van een akkerbouwer.
Mijn vader had een bedrijf van circa
43 hectare groot. Op een gegeven
moment vroeg hij: ‘Zal ik het verkopen
of wil jij het hebben?’ Nou, dat was
niet zo’n moeilijke keuze! In de loop
der jaren is het bedrijf sterk gegroeid.
Naast het ondernemerschap heb ik
altijd bestuurlijke functies vervuld,
eerst voor kleinere clubjes en later voor
grotere. Pas tegen mijn vijftigste heb ik
mijn entree in de politiek gemaakt.”
Hoe bent u in de politiek beland?
“Tja, hoe loopt zoiets in een
mensenleven? Als ondernemer en
ondernemersbestuurder had ik veel
met de politiek te maken, maar ik werd
er niet blij van. Ik vond de politiek an
sich redelijk onbetrouwbaar. Elke vier
jaar vinden er immers verkiezingen
plaats, waarna de kans groot is dat een
andere club de touwtjes in handen
krijgt. Je kon geen zaken met de
politiek doen, vond ik. En als dat al
mogelijk was, konden zaken er bij wijze
van spreken een dag later heel anders
uitzien. Toen ik door de politiek werd
benaderd om actief te worden, heb ik
dat eerst niet gedaan. Later nam ik toch
zitting in de programmacommissie
[van het CDA, red.], waarna ik ben
gevraagd om fractievoorzitter in de
gemeenteraad van Loppersum te
worden. Later werd ik wethouder
van diezelfde gemeente en daarna
ben ik ook nog ‘gastwethouder’ van
Delfzijl geweest. De kers op de taart
was dat ik ben gevraagd om een poosje
gedeputeerde te zijn. Ik heb nergens
naar gesolliciteerd; het is mij allemaal
overkomen.”
Had u een politiek voorbeeld?
“Ja, meerdere. Ruud Lubbers
bijvoorbeeld, en Willem Aantjes van
de ARP, die als heel links werd gezien
maar wat ik wel vond meevallen.
Daarnaast heb ik ook mensen buiten
mijn politieke beweging bewonderd,
zoals Hendrik Louwes van de VVD en
Sicco Mansholt van de PvdA. Van die
mensen kon ik leren. Nu sta ik er meer
los van, wat goed voelt. Toch ben ik
nog altijd behoorlijk bij de landelijke
politiek betrokken. Dat netwerk ben
je niet ineens kwijt als je ermee stopt.
Mensen die je kent, blijf je regelmatig
spreken.”
Aan welke bestuurlijke periode bewaart u
de beste herinneringen?
“Bij de provincie Groningen heb ik
een mooie periode beleefd. Maar als ik
echt moet kiezen, kies ik voor Delfzijl.
Ik kon het er niet verkeerd doen. Er
was gedoe, zoals je wel vaker bij een
havenstad ziet. De gemeente zat in
het slop door het niet zuiver handelen
van enige bestuurders. Ik kwam van
buitenaf, had geen geschiedenis in
Delfzijl en geen belangen. Voordat
ik toezegde, heb ik er wel een nacht
van wakker gelegen. Maar ik werd er
als ‘vreemde eend in de bijt’ volledig
geaccepteerd. De samenwerking met
het college, de burgemeester, de raad,
ondernemers en andere mensen was
fijn. Ik zou er twee jaar blijven, maar
heb er zeven jaar gezeten. Ik was van
plan met de gemeentelijke herindeling
te stoppen, maar werd al eerder door
de provincie gevraagd. Ik vond het
jammer dat ik Delfzijl midden in de
coronacrisis door de achterdeur heb
moeten verlaten. Een receptie heb
ik door die corona nooit gehad, al is
dat later fantastisch opgelost. Toen ik
bij de provincie binnenkwam, heb ik
één dag kennis kunnen maken met de
ambtenaren waarna de zogenaamde
intelligente lockdown werd
afgekondigd. Toen zat ik ineens thuis
achter mijn pc, wat niet leuk was. Van
de ruim drie jaar bij de provincie was
er tweeëneenhalf jaar coronacrisis.”
Waarop kijkt u met de meeste trots terug?
“Ik ben het meest blij dat in gang
is gezet dat de Noord-Nederlandse
industrie nu in de stand van
vergroening staat. Anders dan
je zou verwachten was er geen
verzet, maar acceptatie. Sterker
nog, vanuit het bedrijfsleven werd

Dé isolatieoplossing
voor elke technische
toepassing
Meer informatie:
Ellen van Slobbe
Region Manager Belgium/Netherlands
+31 6 86824701
ellen.slobbevan@knaufinsulation.com

juni | 2024 Eemsdelta kringen 151
mij min of meer opgedragen dat
het hierin wilde vooroplopen en
of ik dus kon opschieten. Ik heb
het Rijk kwalijk genomen dat het
geen goed industriebeleid voerde.
Desondanks hebben wij samen met
het bedrijfsleven ons eigen beleid
uitgestippeld, waar wij naartoe hebben
gewerkt. Zelfs de scheepsbouwers
en rederijen hebben hier in
gezamenlijkheid aan meegewerkt.
Sinds het begin van het jaar is er
een CO2-heffing voor schepen. Tot
mijn verbazing hebben Nederlandse
reders hier niet tegenaan geschopt,
maar ermee ingestemd. Destijds heb
ik hier nog een aantal subsidies voor
vrijgemaakt, zodat wij hier de eerste
schepen CO2-arm kunnen bouwen.
Dat gaat dus gebeuren, al is het de
scheepsbouw die het zelf doet. Ik ben
er trots op dat we ‘Die Wende’ met mijn
politieke vrienden voor elkaar hebben
gekregen. Nu moeten we opschieten en
doorzetten. De politiek moet niet tien
stappen terug en vijf vooruit zetten.
Dat schiet niet op, we moeten vooruit.
Ik ben daar overigens niet helemaal
gerust op.”
Met welke teleurstellingen heeft u te
maken gehad?
“We zijn finaal gestruikeld over
het aanleggen van een snel
internetnetwerk op het platteland van
Groningen. Achter het doel sta ik nog
steeds. Iedereen heeft snel internet
nodig, ook op het platteland. Tijdens
de coronacrisis is dat eens te meer
gebleken. Maar ik heb het niet voor
elkaar gekregen hoewel ik bij mijn
aantreden al een lijk in de kast aantrof.
Het duurde gewoon veel te lang. Nu is
het nog steeds niet opgelost. Dat vind
ik vervelend.”
Is de vergroening, waarover u net sprak,
de belangrijkste ontwikkeling die tijdens
uw bestuurlijke carrière in de Groningse
havens heeft plaatsgevonden?
“Die vergroening was al in gang gezet.
Wij hebben kans gezien om die verder
te brengen, hoewel het gesternte
ons niet altijd welgezind was. Wat
wel meehielp, waren de gestegen
energieprijzen en het probleem van
de aardbevingen die een positieve
invloed hadden op het sluiten van
de gaskraan in Groningen. Hierdoor
kwam tussen de oren dat het afgelopen
moest zijn met fossiel. Het voeren van
acties op snelwegen helpt in mijn ogen
niets. Ik vind dat je je aan de regels
moet houden. Hiermee wordt verzet
gecreëerd doordat een bepaalde groep
“Het voeren van
acties op snelwegen
helpt in mijn ogen
niets”
die je haar ideeën wil opleggen. Hou
toch op! We moeten zorgen dat we de
goede kant op gaan. Actie voeren mag,
kan ook best nut hebben, maar wel
binnen de wet. Dat geldt voor iedereen,
dus ook voor de boeren.”
Heeft u affiniteit met de havens?
“Absoluut. Ik woon er vlakbij en heb
de ontwikkelingen nauwgezet kunnen
volgen. De Eemshaven is in 1973
geopend en lang kaal gebleven. Ik kom
er zeker elke twee weken als ik een
rondje rij. Ook kom ik regelmatig in
Delfzijl. Gisteren ben ik bijvoorbeeld
nog door Oosterhorn gereden om te
kijken wat er gaande is. Een van mijn
laatste daden als gedeputeerde was het
uitvoeren van een starthandeling voor
de bouw van een enorme installatie
voor de productie van groene olie
bij de Verborg Group. Twee private
partijen investeren daar 35 miljoen
euro in. Ik dacht, ik ga even kijken. Dan
ben ik er onder de indruk van hoe hard
het gaat. Deze zomer gaat de installatie
al 200.000 ton olie leveren.”
Wat ziet u als belangrijkste obstakels of
hindernissen voor de ontwikkeling van de
haven van Delfzijl en de Eemshaven?
“Bij uitbreidingen levert de
planologische ruimte altijd veel gedoe
op. Dat moet je accepteren en hoort
bij onze democratie. Als je dit netjes
doet, kan je de meeste burgerij achter
je krijgen. Alleen duurt het erg lang.
Door de wetgeving in Nederland kun
je iets lang tegenhouden als je ertegen
bent. Ben je ergens voor, dan is het
verrekte moeilijk het voor elkaar te
krijgen. Daardoor missen we wel eens
het schip. De grootste belemmering
zijn wij dus zelf, door hoe wij onze
wetgeving hebben ingericht.”
Waarom bent u vorig jaar eigenlijk gestopt
als gedeputeerde?
“Ik heb de leeftijd en ben ruimschoots
gepensioneerd. Op enig moment moet
je nu eenmaal stoppen. Wethouder
in Delfzijl zou mijn laatste politieke
functie zijn, maar door het aftreden van
de gedeputeerde in Groningen heb ik
gezegd dat nog drie jaar te willen doen.
Nu ben ik alleen nog met leuke dingen
bezig. Ik heb een boerderij waar ik woon
en waar mijn zoon de baas is. Hij woont
in de boerderij even verderop. Aan een
dagje ploegen of zaaien beleef ik veel
plezier. Ook reis ik regelmatig en blijf ik
mijn contacten zien.”
VIJF LASTIGE KEUZES
Delfzijl of de Eemshaven? “De
twee havens zijn met elkaar
verbonden. Toch heeft de
Eemshaven de toekomst, ook
omdat die door grote schepen
beter is te bereiken.”
Harm Post of Cas König?
“Haha! Harm was in zijn
periode nodig, en voor Cas
geldt dat nu.”
CDA of NSC? “Geen enkele
twijfel mogelijk: CDA.”
Landbouw of industrie? “Beide
hebben elkaar absoluut
nodig. In de toekomst zal de
industrie meer plantaardige
materialen nodig hebben.
Neem bijvoorbeeld de
huidige suikerproductie
in Nederland, die voor het
overgrote merendeel nu wordt
opgegeten. Binnen een aantal
jaar zal die grotendeels door de
industrie worden verwerkt.”
Een bestuurlijke rentree of met
pensioen? “Met pensioen.”

DE TOEWIJDING VAN EEN ÉCHT
FAMILIEBEDRIJF
De HANKO-FAMILY doet nét iets meer moeite om u
te adviseren, ondersteunen en ontzorgen.
Het gaat om DEDICATION, daarmee maken we al ruim
45 jaar voor u het verschil!
HANKO is een echt familiebedrijf en dat merkt u aan alles. Wij hechten veel waarde aan eerlijk zakendoen, langdurige
partnerships, het nakomen van afspraken en persoonlijk contact. Wij zijn uw betrouwbare partner in technische
isolatie met meer dan 7500 producten op voorraad!
Geen half werk
U wilt geen half werk leveren aan uw klanten, dus doen wij dat ook niet
aan u. Daarom is onze productrange volledig geconcentreerd op isolatie,
plaatmaterialen, trekbanden, bevestigingsmaterialen en gereedschappen voor
thermische en akoestische isolatie van leidingen, installaties en machines.
Natuurlijk leveren we daarbij ook alles om de klus tot in de puntjes af te werken,
zoals parkers, blindklinknagels, sluitingen, tapes, kitten en lijmen. U vindt dus
alles op het gebied van metalen, technische isolatie en gereedschappen bij
HANKO.
Uw betrouwbare partner
Snelheid en betrouwbaarheid zijn cruciaal in uw business. De planning is heilig, vertraging of
uitstel is zeer kostbaar. Bij HANKO begrijpen we dat heel goed, daarom zetten onze mensen
net dat stapje extra om uw werkzaamheden te ondersteunen. Wij zijn een groothandel
in technische isolatie, metalen en gereedschappen die zich focust op enkele specifieke
vakgebieden. Hierdoor kunnen wij u een dieper en breder assortiment aanbieden dan onze
concurrenten. Daarnaast is onze voorraad altijd berekend op grote schommelingen in de
vraag, zodat we direct en snel kunnen leveren. De levering gebeurt altijd op het juiste
moment en op de juiste plaats, in binnen- en buitenland. Want afspraak is afspraak.
Alles naar wens
Materialen zoals isolatie, aluminium, RVS en gegalvaniseerde of speciaal gecoate
producten worden gemaakt naar uw specifieke wensen. De kwaliteit staat hierbij
nooit ter discussie, onze eigen normen zijn namelijk nog hoger dan de vereiste
productnorm.
Kennis waar u wijzer van wordt
Vanwege onze jarenlange ervaring in de technische isolatie wereld kunnen wij u met
onze kennis van isolatie, plaatmaterialen, smalband, bevestigingsmaterialen, sluitingen en
gereedschappen goed adviseren.
GROOTHANDEL IN TECHNISCHE ISOLATIE EN METALEN VÓÓR 16.00 U BESTELD, MORGEN OP LOCATIE 24/7 BEREIKBAAR RUIME VOORRADEN

•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
HANKOCLAD
JACKETING
Aluminium band
Aluminium platen
RVS band
RVS platen
Aluzink band
Alupur band
Alusi band
Sendzimir verzinkt band
Sendzimir verzinkte platen
Geperforeerde platen
Gelakt band
Platal band
Profielplaten
INSULATION
• Paroc Industry | HVAC | Marine
• Knauf Insulation
• Aspen Aerogels
• Sager
• Armacell
• Austroflex
• Insulfrax
• Kaimann
• HankoPIR | HankoPUR
• Danmat Isogenopak
• Merford
• Mulcol
• Promat
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
HANKOFIX
ANCILLARIES
Sluitingen
Blindklinknagels & parkers
Spanband & stormband
Gaas
Binddraad
Folie
Butyl- & butyleenfolie
Tapes
Gereedschap
Coatings & primers
Lijmen & kitten
Isolatie-leidingbeugels
Makita gereedschap
HANKO BREDA (NL)
CHARLES PETITWEG 39 | 4827 HJ BREDA
WWW.HANKO.NL
+31 (0)76 587 1234 | SALES@HANKO.NL
HANKO HAZELDONK (NL/BE)
TREEPORT 201 | 4891 PZ RIJSBERGEN
WWW.HANKO.NL
+31 (0)76 587 1234 | ISOLATIE@HANKO.NL
HANKO HAGEN (DE)
BERLINERSTRAßE 26-36 | 58135 HAGEN
WWW.HANKOGRUPPE.DE
+49 2331 484 737-0 | VERKAUF@HANKOGRUPPE.DE

Hergebruik met
een spetterende
indruk
Verminder uw water-footprint en hergebruik uw (afval)water efficiënter! Logisticon helpt
u zoeken naar alternatieve waterbronnen en behandelt deze met slimme innovatieve
technieken om het gebruik van (drink)water te verminderen en zo tot duurzame
oplossingen te komen voor uw productieproces.
Kies uit permanente, mobiele of pilot-oplossingen - koop, lease, huur of volledige outsourcing.
Al 35 jaar is Logisticon Water Treatment uw bewezen partner voor heldere oplossingen.
Logisticon Water Treatment B.V.
Logisticon Verhuur B.V.
Energieweg 2
2964 LE Groot-Ammers, Nederland
T +31 (0)184 60 82 60
E water@logisticon.com
W www.logisticon.com
MAKING WATER WORK
Sales. Rental. Service.

juni | 2024 Eemsdelta kringen 155
MAINTENANCE
Van Meeuwen Lubrication
Draait jullie
equipment op volle
toeren?
In deze tijd wil je maximaal gebruik kunnen blijven maken van machines en
niet voor onverwachte verrassingen komen te staan. En al wil je er eigenlijk
niet over nadenken, de smering van rotating equipment en hydraulische
systemen moet goed geregeld zijn om storingen te voorkomen en lang plezier
te hebben van de machine
“Tegenwoordig is
het mogelijk om
significant minder olie te verbruiken
én tegelijkertijd waar nodig een
biologisch afbreekbare variant in te
zetten”. Aan het woord is José Abad,
director of industrial sales and services
Europe voor BIOMAX-smeermiddelen.
“Dankzij de technologie van BIOMAX
zetten we een stap in verduurzaming
en beschermen we het milieu, mocht
er een keer sprake zijn van lekkage.”
Significant verlaagd
Abad wijst op de volgende
eigenschappen van de BIOMAX-oliën:
- In veel gevallen mengbaar met wat je
nu al gebruikt;
- Geen invloed op bestaande
afdichtingen;
- Extreem lange levensduur (vaak
meer dan vijf keer zo lang als je
gewend bent);
- Extreem zware belastbaarheid
waardoor slijtage significant
verlaagt.
Hij vult aan: “Daarnaast zijn deze
producten in bezit van het EU-Ecolabel
en worden ze als EAL (Environmental
Acceptable Lubricant) geclassificeerd.”
Mogelijkheden verkennen
“De specialisten van onze partner
Van Meeuwen Lubrication komen
graag langs om de mogelijkheden te
verkennen. Het familiebedrijf met
negentig jaar ervaring werkt al sinds
de jaren vijftig samen met ons team
in de USA en we ontwikkelen samen
high performance-producten voor de
industriële doelgroep”, aldus Abad.

156
Eemsdelta kringen juni | 2024
Bouwprojecten
Eemshaven
Bouwprojecten Groningen Seaports
Bouwprojecten bedrijven haven- en
industriegebied
Bron: Groningen Seaports

juni | 2024 Eemsdelta kringen 157
Nautische informatie Delfzijl / Eemshaven
Onder het beheersgebied van Groningen Seaports vallen de volgende havens:
• Delfzijl
• Eemshaven
• Oosterhornhaven / Farmsumerhaven
• Ligplaatsen Nieuwe Eemskanaal vanaf Woldbrug t/m Farmsumerhaven
• Ligplaatsen Oude Eemskanaal vanaf Woldbrug tot brug 15
Regelgeving:
De havens die zich in het beheersgebied van Groningen Seaports bevinden, vallen onder
het Binnenvaart Politie Reglement (BPR).
VTS-Eemshaven
Havendienst
Communicatie:
Zowel Delfzijl als de Eemshaven heeft een VTS-systeem en havendienst.
VTS-Delfzijl - VHF 03
VTS-Eemshaven - VHF 01
Havendienst Delfzijl/Eemshaven - VHF 66
Volgens de volgende artikelen uit het BPR:
• Art. 4.05 lid 3 en 4 gebruik en uitrusting marifoon
• Art. 6.29 lid 3 Algemene bepalingen voor het varen bij slecht zicht
• Art. 6.33 lid 2 Niet op radar varende schepen
• Art. 9.07 lid 1 en 2 Meld-, uitluister- en communicatieplicht
Is men verplicht zich op bovengenoemde marifoonkanalen te melden en te blijven uitluisteren.
VTS-Delfzijl
Schaal 1:15.000
Eemshaven
Getij:
Zowel de rivier Eems, de Eemshaven als de buitenhaven van Delfzijl hebben een dubbeldaags getij
(twee maal per dag hoogwater en twee maal per dag laagwater).
Het getij kan door weersinvloeden afwijken van het astronomische getij, hierdoor kan een verhoging
of verlaging ontstaan. Door contact met de verkeersleiders kunt u de juiste gegevens krijgen.
Het gemiddelde verval in de havens:
Eemshaven: 2,5 meter
Delfzijl: 3 meter
Deze kaart is niet bedoeld voor navigatiedoeleinden

158
Eemsdelta kringen juni | 2024
Bouwprojecten
Delfzijl
Schaal 1:15.000
Delfzijl
Bron: Groningen Seaports

juni | 2024 Eemsdelta kringen 159
Deze kaart is met de meeste zorg samengesteld:
GIS data en foto : Groningen Seaports, Delfzijl.
Cartografie & druk: Paul Liesting maps & design, Rottum (Frl.)
Zesde druk © april 2023
Bouwprojecten Groningen Seaports
Bouwprojecten bedrijven haven- en
industriegebied
Schaal 1:15.000
1 cm = 150 m
HAVENKAART | PORT MAP
Delfzijl | Eemshaven
Postbus 20004 • 9930 PA Delfzijl • Telefoon +31 (0)596-640 400 • www.groningen-seaports.com

Save energy
and money
WE OFFER COOL SOLUTIONS FOR HOT ISSUES
WEARFLEX® COMPENSATOREN
Kwalitatief
hoogwaardig
product
Multidisciplinair
serviceconcept
Waarom Wearflex®
compensatoren?
www.wearflex.com
24/7
Zeer snelle
dienstverlening
bereikbaar
Competitieve
prijsstelling
Experts
met groot
oplossend
vermogen
Al ruim 40 jaar ervaring in het vervaardigen
van Wearflex® (weefsel) compensatoren.
Van engineering tot uitvoering.
ALTIJD IN BEWEGING
Procesleidingen, lucht- en rookgaskanalen zijn onder invloed van
trillingen en temperatuurwisselingen altijd in beweging.
Wearflex® compensatoren zijn expansiestukken die deze bewegingen
opvangen.
Als marktleider in Nederland ontwerpen en produceren we al
decennialang een totaalpakket van kwalitatief hoogwaardige
weefselcompensatoren en andere hittebestendige textielafdichtingen.
Hierdoor kunnen wij bijvoorbeeld energiecentrales, vuilverbrandingsinstallaties,
(petro)chemische installaties of ertsverwerkers supersnel
ontzorgen.
Volgens een uniek multidisciplinair serviceconcept verzorgen we
projecten van planning en engineering tot uitvoering, QA/QC en
nazorg, waarbij veiligheid voorop staat. Meer informatie?
Tel. +31(0)167 565750 of +32(0)3 711 02 78 - www.insulcon.com.
Insulcon is een ISO 9001, 14001 en VCA** gecertificeerd bedrijf.
T : +31 (0)167 565750
E : info@insulcon.com
W : www.insulcon.com
T : +32(0)3 711 0278
E : insulconnv@insulcon.com
W : www.insulcon.com

juni | 2024 Eemsdelta kringen 161
Eemshaven.info
Verbinder met een
persoonlijke aanpak
De regio Eemsdelta is een
dynamisch deel van
Nederland waar nog veel kansen
liggen. Eemshaven.info fungeert
daarbij als een (digitaal) kompas, waar
bedrijven verbonden worden met
elkaar maar ook geïnformeerd worden
over nieuwe ontwikkelingen in de
regio. Van de nieuwste projecten tot
het laatste nieuws: Eemshaven.info
brengt het allemaal bijeen. En zij doet
dat al sinds 2006!
Wat doet Eemshaven.info?
Janny Klei, sinds 1 januari jl. manager
van Eemshaven.info, verbindt op
diverse manieren aangesloten
bedrijven die advies kunnen gebruiken
omtrent het vinden of aanbieden van
bijvoorbeeld projecten, aannemers,
werknemers of financieel advies.
Klei: “Bij Eemshaven.info delen we
kennis met persoonlijke aandacht
voor de bedrijven die uit vele sectoren
komen. De regio Eemsdelta biedt
prachtige kansen voor innovatie,
ontwikkeling en samenwerking. Wij
willen dat onze leden hier optimaal
van kunnen profiteren.”
“Wij doen dat door actief onze leden te
bezoeken, maar uiteraard weten onze
leden ons ook te bereiken. Daarnaast
organiseren we vijf maal per jaar
drukbezochte netwerkbijeenkomsten
waarbij we sprekers uitnodigen die
onze leden informeren over actuele
onderwerpen over bijvoorbeeld de
werkgelegenheidskansen. Verder zijn
er themabijeenkomsten en houden
onze leden elkaar op de hoogte van
nieuwe projecten of producten via de
nieuwsbrieven De nieuwsbrief heeft
een bereik van ongeveer 1.500 leden.
Uiteraard is Eemshaven.info ook
vertegenwoordigd op de relevante
social media-kanalen en op de
Promotiedagen”, aldus Klei.
Onze leden staan altijd op nummer één
Wat Eemshaven.info onderscheidt van
andere netwerken is de persoonlijke
aanpak. “Onze leden zijn onze
nummer één”, zegt Klei. “Dat moet ook
wel want via hen komt dit prachtige
gebied tot wasdom. Wij ondersteunen
en begeleiden de vindingrijkheid
van ondernemers en bedrijven die
zich hier willen vestigen en willen
handelen. We bieden een (digitaal)
platform waarmee we zorgen voor een
hoge mate van connectiviteit tussen
onze leden. Een contact is zo gelegd,
via ons, via ons platform of via onze
nieuwsbrieven. Zo dragen we bij aan
de ontwikkeling van dit door ons zo
geliefde gebied.”
Lid worden?
Eemshaven.info komt graag in contact
met nieuwe bedrijven en organisaties
die de mogelijkheden van het
businessplatform willen ontdekken.
Een vrijblijvend gesprek behoort
te allen tijde tot de mogelijkheden.
Neem contact op met Janny Klei en zij
bespreekt graag wat Eemshaven.info u
kan bieden!

juni | 2024 Eemsdelta kringen 163
AGENDA
2 EN 3 OKTOBER
Safety&Health@Work
Dit najaar wordt in Rotterdam Ahoy opnieuw de vakbeurs Safety&Health@
Work gehouden, de vakbeurs voor veiligheidsprofessionals voor wie veilig
en gezond werken op nummer één staat. Er worden drieduizend bezoekers
verwacht en de beurs wordt gecombineerd met het NVVK-congres dat
dagelijks bezocht wordt door vijfhonderd veiligheidskundigen.
Ook verwacht organisator Rotterdam Ahoy preventiemedewerkers, ARBOspecialisten,
facility managers, QHSE-managers en inkopers. De exposanten
zijn aanbieders van beschermende kleding, veiligheidsmiddelen en
-materialen, technologie en robotics en kennis en opleidingen.
29 JULI, STROE
WCM Summer School
www.worldclassmaintenance.com
18 SEPTEMBER, LOCATIE N.N.B.
Veiligheidsdag SBE
www.sb-eemsregio.nl
21 SEPTEMBER
World Cleanup Day
www.worldcleanupday.org
5 NOVEMBER
Promotiedagen
De komend najaar te houden Promotiedagen richten zich op het volledige
noordelijke mkb. Groot en klein, en van start-ups tot gevestigde orde;
heel zakelijk Noord-Nederland is als deelnemer en bezoeker welkom. De
Promotiedagen is een event dat zich op alle sectoren richt. De organisatie
streeft ernaar plaats te bieden waar ondernemers samenkomen om elkaar te
leren kennen, van elkaar te leren en ideeën op te doen. “Digitaliseren is goed”,
stelt de organisatie, “maar de afgelopen jaren hebben ons ook het belang en
de kracht van persoonlijk contact laten zien. Zowel op zakelijk als persoonlijk
vlak. De Promotiedagen geven je netwerk een boost. Ongedwongen en
persoonlijk maak je kennis met ondernemers met wie je kunt samenwerken
en laat je jouw bedrijf groeien. Wij beloven dat je binnen twee dagen met
zoveel mogelijk ondernemers in contact kan komen, jouw netwerk relevant
kunt uitbouwen en dat jij na je deelname of bezoek op de hoogte bent van alle
ontwikkelingen en trends in Noord-Nederland.”
24 T/M 27 NOVEMBER
WindEnergy Hamburg
Van 24 tot 27 september 2024 is het weer tijd voor WindEnergy Hamburg,
wanneer het vier dagen lang draait om de opwekking en distributie van
windenergie op de campus van Hamburg Messe und Congress (HMC). De
leidende internationale on- en offshore windenergiebeurs mag zich volgens
de organisatie opnieuw in een grote belangstelling verheugen. Nadat eerder
hal A3 aan de beursvloer werd toegevoegd, heeft HMC daarnaast gekozen
om uit te breiden met het bovenste niveau van hal B2, dat zal worden gewijd
aan het offshore segment. “Meer dan 1.500 exposanten uit 40 landen zullen
de hele waardeketen van de windindustrie laten zien. Een evenement van
deze breedte en diepte is alleen denkbaar in Hamburg. Thema’s die dit jaar
aan bod komen zijn onder andere digitalisering, kunstmatige intelligentie
en werving,” zegt Andreas Arnheim, directeur WindEnergy Hamburg.
Deelnemers aan het event zijn afkomstig uit verschillende delen van de
waardeketen, van turbines en rotorbladen tot mechanische en elektrische
componenten, en van logistiek, veiligheid en financiën tot verzekeringen,
innovatieve materialen en smart energy.
25 SEPTEMBER, GORINCHEM
Chemiebeurs
www.chemiebeurs.nl
24 T/M 27 SEPTEMBER, HAMBURG
WindEnergy Hamburg
www.windenergyhamburg.com
2 OKTOBER, LOCATIE N.N.B.
WCM Jaarevent
www.worldclassmaintenance.com
2 EN 3 OKTOBER, ROTTERDAM
Safety&Health@Work
www.safetyandhealthatwork.nl
5 NOVEMBER, GRONINGEN
Promotiedagen
www.promotiedagen.nl
12 T/M 14 NOVEMBER, GORINCHEM
Vakbeurs Recycling
www.recyclingvakbeurs.nl
21 NOVEMBER, UTRECHT
Nationaal Seveso Congres
www.outvie.nl
SBE Winterbijeenkomst
10 DECEMBER, LOCATIE N.N.B.
www.sb-eemsregio.nl

H2K in de
energietransitie
Portfolio
Trainingen / workshops energietransitie
Indien gewenst op locatie uitgevoerd
• Introductiedag veilige energietransitie
• Veilige energietransitie in de hoog-risico industrie
• Veilig omgaan met waterstof
• Veilig omgaan met ammoniak
• Incidentbestrijding ammoniak
• Nieuwe brandstoffen (LNG, CNG, H2, LH2 NH3, methanol)
• Veilig repressief optreden bij elektriciteit
Kijk voor meer info op www.h2k.nl

juni | 2024 Eemsdelta kringen 165
Mensen
Dit voorjaar is JAKOB KLOMPIEN aan de
slag gegaan als kwartiermaker om samen
met inwoners, organisaties, bedrijfsleven
en overheden een economische agenda Nij
Begun te ontwikkelen. Deze economische
agenda beschrijft hoe de komende dertig
jaar geïnvesteerd wordt in projecten in
Groningen en Noord-Drenthe om de
regionale economie te versterken.
GIGA Storage heeft RONNIE BELMANS
en MARC MAAS toegevoegd aan haar
Raad van Advies. Deze staat onder
voorzitterschap van MEL KROON.
voorzitter van de Koninklijke Vereniging
van Nederlandse Reders.
Per 4 maart jl. is GUIDO DUBBELD benoemd
tot lid van de Raad van Commissarissen
van Gasunie. Hij beschikt over veel
ervaring in de energiesector en was tussen
2011 en 2021 lid van de Raad van Bestuur
en cfo van Eneco. Nu is hij onder andere
bestuurslid van de Stichting Tijdelijk
Noodfonds Energie, lid van de Raad van
Commissarissen van Invest International
en Raad bij de Ondernemingskamer.
purchasing en supply chain. Haar vorige
functie was als contract operations director
voor Europa, het Midden-Oosten en Afrika.
TABITA VERBURG
Bij Nobian Delfzijl is ANNE ARKENBOUT
aan de slag gegaan als site asset & technology
manager. Hiervoor was ze operations
manager in de chloorfabriek in Delfzijl. Ze is
de opvolger van SANDER VAN WEERDEN,
die bij Nobian de functie van project manager
is gaan vervullen. ARKENBOUT wordt op
haar beurt opgevolgd door de nieuwe operations
manager IAN PEDONOMOU. Hij was
eerder werkzaam als production manager
van de chloor- en monochloorazijnfabriek.
MICHAEL SCHLAUG heeft in maart jl. het
stokje overgenomen van JURGEN HOEK-
STRA als voorzitter van Veiligheid Voorop. Hij
is in het dagelijks leven vice-president Nederland
voor Yara Sluiskil en verantwoordelijk
voor business integratie en energietransitie.
MICHAEL SCHLAUG
WILLEM-JAN MEIJER, tot voor kort
directeur strategie & licensing bij
Avantium, is onlangs aangesteld als ceo en
bestuurder bij de industriële biotech scaleup
DAB.bio.
Per 21 mei jl. is THEO KLIMP, fleet director
bij Koninklijke Wagenborg, benoemd als
GUIDO DUBBELD
Bestuursvoorzitter WIM VAN DE POL van
Noordpoort heeft laten weten aan het
einde van dit kalenderjaar te vertrekken.
Hij heeft dan vier bestuurstermijnen
vervuld. Van de Pol maakt sinds 2008 deel
uit van de Raad van Bestuur, waarvan sinds
2020 als voorzitter.
CAS KÖNIG, ANNEMARIE ZUIDBERG-
TABAK en BRIGITTE JACOBS-VAN DEN
EIJNDEN zijn benoemd als lid van de raad
van commissarissen van Omrin. König is
ceo van Groningen Seaports, Zuidberg-
Tabak is algemeen directeur van Qbuzz en
Jacobs-Van den Eijnden is business leader
energie- en materiaaltransitie bij TNO. Zij
volgen per 1 mei jl. drie aftredende RvCleden
op. Omrin, of Afvalsturing Friesland
NV, heeft als belangrijkste taak het be- en
verwerken van huishoudelijk afval.
TABITA VERBURG is sinds april de nieuwe
Dow area president voor de regio Benelux,
Frankrijk, Spanje, Portugal, Verenigd
Koninkrijk en Nordics. Ze volgt ANTON VAN
BEEK op. Verburg is sinds 2001 in dienst
bij Dow en heeft verschillende functies bekleed,
onder meer binnen human resources,
HARRY TALEN, voormalig plantmanager
van de Eemscentrale in de Eemshaven en
bestuurder bij SBE, is bij ENGIE Energie
Nederland benoemd tot ceo. Hij volgt
PIERRE DEVILLERS op. Talen blijft bij het
bedrijf naast zijn werkzaamheden als ceo
als directeur flex gen verantwoordelijk voor
alle ENGIE-centrales in Nederland.
HARRY TALEN
HANS JÖRG FELL is deze maand bij
Battolyser Systems als cto in dienst
getreden. Hij beschikt over ruime ervaring
in de electrolyserindustrie en nam
hiervoor senior-managementposities
in bij verschillende bedrijven. Vorige
maand startte HANS NEDERLOF als cfo
bij het bedrijf. Ook hij geldt als ervaren
in zijn vakgebied. Momenteel wordt een
electrolyser van Battolyser bij RWE in de
Eemshaven getest.
Medio vorige maand is INGRID KLOKKE
aangesteld als directeur inkoop- en
contractmanagement bij het landelijke
onderdeel Programma’s Projecten en
Onderhoud van Rijkswaterstaat bij het
ministerie van Infrastructuur en Waterstaat.

Officiële distributeur van
DICKOW centrifugaalpompen
INGERSOLL RAND tandradpompen
MUNSCH kunststof (beklede)
centrifugaalpompen
Voorraadhoudend, service, onderhoud en reparatie
Multipomp bv, Canadaweg 10, 4661 PZ Halsteren
Tel.: 0164-63 20 40, E-mail: info@multipomp.nl, www.multipomp.nl

Peli 9455Z0
Mobiele verlichting
Uw betrouwbare partner
in ATEX verlichting

Peli 2315Z0
- ATEX Zone 0 (Gas), IPX8
- Helmbevestiging inbegrepen
- 115 lumen
- Peli onbeperkte fabrieksgarantie
Peli 2765Z0
- ATEX Zone 0 (Gas), IP65
- Kantelbare hoofd- & helmlamp
- 141 lumen, Spot- & floodlicht
- Peli onbeperkte fabrieksgarantie
Sinds 1973
vonkbv.com | info@vonkbv.com
+31 (0)88 0330 300 | Piershil

170
Eemsdelta kringen juni | 2024
Column
[de stad Groningen,
red.] heb je het Ommeland. Een
oase van rust. Met prachtige
‘Daaromheen
fietspaden om het eeuwenoude
cultuurlandschap te verkennen. Nergens in
Nederland is het landschap zo divers: de klei
van het Wad, de bossen van Westerwolde,
het zand van de Veenkoloniën. En met de
meeste middeleeuwse kerkjes per vierkante
meter, kunnen ook erfgoedliefhebbers
hun hart ophalen.’ Deze tekst komt uit
een inspiratiebrochure en zal u zeker niet
verbazen. Dit is zoals we Groningen kennen.
En daar wil ik het even met u over hebben.
Op zich ben ik het helemaal niet oneens
met de omschrijving van het prachtige
Ommeland. Als geboren Oost-Groninger,
kunnen ontwikkelen. Het wordt dus tijd
dat we de lat voor Noord-Groningen hoger
gaan leggen. Dat begint ermee dat we niet
naar het gebied kijken als recreatiepark
voor de Stad.
In het noorden van Groningen hebben we
het daarom over Toekomstregio Noord-
Groningen. De regio waar Nederland
begint. Waar groene energie aan land komt
en er ruimte is om aan nieuwe dingen te
beginnen. Waar duizenden interessante
banen te vinden zijn en je op elk niveau
kunt werken aan een antwoord op de
vragen van morgen, overmorgen en de
komende decennia. Waar je vrij bent
om zelf vorm te geven aan de toekomst.
Want hier is ruimte. Ruimte om te wonen,
KUNNEN WE HET EVEN
OVER ‘HET OMMELAND’
HEBBEN?!
IN HET NOOR-
DEN VAN
GRONINGEN
HEBBEN WE HET
DAAROM OVER
TOEKOMST-
REGIO NOORD-
GRONINGEN
Frans Alting
is directeur bij SBE
wonend in Drenthe en werkend in Noord-
Groningen ben ik verknocht aan deze
regio. De zonsopkomst boven de Eems,
de dorpen van Het Hogeland, de zilte
lucht buiten mijn kantoor in Delfzijl of het
prachtige oude centrum van Appingedam.
Maar onvolledig is deze wel.
Om maar iets te noemen: in het Ommeland
wonen mensen, werken mensen, gaan
kinderen naar school en er liggen twee
havens. In het Ommeland is industrie
die keihard werkt aan de energie- en
grondstoffentransitie. We bouwen aan
een toekomst met duurzame energie en
circulaire materialen.
De Ommelanden is ook een krappe
arbeidsmarkt, versnelde ontgroening,
scholen die sluiten, extra druk door
vergrijzing, afname van het openbaar
vervoer en afname van voorzieningen in het
algemeen. De omgeving van twee havens
van nationaal belang verdient veel beter
dan dat. Sterker nog: om de havens verder
te ontwikkelen moet de omgeving mee
te leven. Ruimte om je te ontplooien en
te ontwikkelen, nauw verbonden met
kennisinstellingen, bedrijvigheid en
activiteiten in de stad Groningen.
Zo kijken naar het Noordelijk Ommeland
betekent ook dat er geïnvesteerd moet
worden. We zijn al begonnen met de
Campus Toekomstregio Noord-Groningen
in Appingedam. Deze campus wordt niet
alleen een fysieke plek voor, maar ook een
symbool van samenwerking, innovatie en
groei. Het wordt een broedplaats waar
onderwijs, bedrijfsleven en onderzoek
samenkomen om gezamenlijk de
uitdagingen van de toekomst aan te
pakken. Met state-of-the-art faciliteiten,
interdisciplinaire samenwerking tussen
studenten en ondernemers om te
experimenteren en te innoveren. Een
campus als motor van economische én
sociale ontwikkeling voor Noord-Groningen
en ver daarbuiten. Laten we daar als Stad
en Ommeland, als echte Groningers, de
schouders onder zetten!!!

Technology is the key to achieving a
more sustainable future
Increase the life of your
asset
Improve equipment
performance
Predict failure before it
happens
Optimize plant
processes
Combining product expertise from CPI with insight gained from Howden Uptime, we can provide a
higher level of technical analysis and improve overall service for your compressors.
Proven Solutions for the Global Compression Industry
www.CPIcompression.com
CPI is part of the Howden Group

waarde
van
metaal
De duurzame schakel voor metaalverwerking
Bakkersoordsekade 4-16 | 3195 GN Pernis Rotterdam | T +31 (0)10 416 92 96 | F +31 (0)10 416 78 81 | metaalhandel-ketting.com