BIOLOGIJA-GLJIVA

lijek. Danas se penicilin dobija iz druge vrste Penicillium chrysogenum, koja
se pokazala kao daleko potentnija, tj. sintetiše veću koliĉinu antibiotika.
Većina antibiotika koji se danas koriste predstavljaju polusintetske
modifikacije razliĉitih prirodnih jedinjena pa je takav sluĉaj i sa penicilinom.
Naime, zbog njihove prekomjerne upotrebe i sposobnosti bakterija da brzo
mutiraju sve veći problem predstavlja sticanje otpornosti bakterija na dejstvo
antibiotika. Zato se antibioticima djelimiĉno mijenja struktura ili se pridodaju
odreĊena jedinjenja kako bi se zadrţala njihova aktivnost. Od otkrića
penicilina pokazalo se i da mnoge druge gljive imaju izraţeno antibiotsko
dejstvo, i to ne samo plijesni već i makrogljive. Komercijalni antibiotik
cefalosporin ĉije je dejstvo sliĉno penicilinu, ali ne izaziva alergijske reakcije,
dobija se iz gljivice Cephalosporium acremonium. Još jedna vrsta
penicilijuma, P. griseofulvum se koristi za dobijanje komercijalnog antibiotika
griseofulvina. Makrogljive Langermania gigantea, Ganoderma lucidum,
Lentinula edodes i mnoge druge imaju izraţeno antibakterijsko djelovanje.
Iako postoji veliki broj jedinjenja koji imaju dokazano antibakterijsko
djelovanje, samo mali broj njih se koristi u kliniĉkoj praksi. Da bi se
supstanca za koju je dokazano antibakterijsko djelovanje koristila kao lijek,
mora djelovati u malim koncentracijama i mora imati selektivnu toksiĉnost, tj.
negativno dejstvo na humane ćelije mora biti minimalno.
Pored antibiotskog dejstva, gljive se koriste i za proizvodnju lijekova
protiv razliĉitih oboljenja. IzmeĊu ostalog, djeluju na povećanje imuniteta,
regulišu krvni pritisak, stimulišu ili umiruju nervni sistem, koriste se za
lijeĉenje arterioskleroze, reume, kardiovaskularnih oboljenja, šećerne bolesti,
a neke vrste gljiva imaju i antikancerogeno i antivirusno dejstvo. Zbog
visokog sadrţaja hitinskih vlakana i nezasićenih masnih kiselina u znatnoj
mjeri sniţavaju nivo holesterola, triglicerida i fosfolipida u krvi. Naroĉito
visok sadrţaj biološki aktivnih supstanci imaju parazitske gljive drvenaste
konzistencije kao što su Ganoderma lucidum, Ganoderma applanatum,
Trametes versicolor, Fomes fomentarius i druge.
Ganoderma lucidum (hrastova sjajnica, reiši) je jedna od najpoznatijih
gljiva (Slika 70) koja se koristi u tradicionalnoj medicini, ali i u farmaceutskoj
industriji (Slika 71). Ima terapeutsko dejstvo na inzulinsku rezistenciju, koristi
se za jaĉanje imuniteta, za lijeĉenje respiratornih oboljenja, hipertenzije,
artritisa, hepatitisa, usporava razvoj kancera i djeluje kao antioksidans. Ova
gljiva se hiljadama godina koristi u tradicionalnoj kineskoj medicini.
Ganoderma applanatum (Slika 72) se takoĊe koristi u tradicionalnoj
kineskoj medicini, a u farmaceutskoj industriji se koristi za dobijanje lijekova
koji usporavaju proliferaciju tumorskih ćelija. Ima izrazito antibakterijsko
djelovanje.
76