BIOLOGIJA-GLJIVA

U današnje vrijeme je odrastanje bez antibiotika gotovo i nezamislivo,
a njihova upotreba uopšte ne seţe tako daleko u prošlost. Era antibiotika je
poĉela 1928. godine kada je škotski mikrobiolog Aleksandar Fleming iz
gljivice Penicillium notatum izolovao prvi antibiotik koji je po gljivici i dobio
naziv penicilin (Slika 68). On je uoĉio da je na Petrijevim posudama na
kojima je gajio bakterije Staphylococcus aureus došlo do kontaminacije
gljivicom za koju se kasnije pokazalo da je rijeĉ o vrsti P. notatum ili kako je
kasnije nazvana - Penicillium chrysogenum. Na mjestima na kojima se razvila
gljivica nije bilo bakterijskih kolonija pa je Fleming pretpostavio da gljivica
sintetiše neki enzim koji spreĉava rast bakterijskih kultura. Zatim je ponovio
eksperiment i pokazao da ista gljivica inhibira rast i nekih drugih bakterija,
razliĉitih streptokoka, stafilokoka, difterije i antraksa. Okupio je tim nauĉnika
koji ipak nije uspio razviti tehniku za dobijanje većih koncentracija ĉistog
rafinisanog penicilina, ali su ukazali na njegovo kliniĉko dejstvo. Fleming je
ĉak bio skeptiĉan da će penicilin ući u kliniĉku primjenu jer nikako nisu
uspijevali proizvesti veću koliĉinu antibiotika. Naime, penicilin predstavlja
sekundarni proizvod metabolizma i gljivica ga ne sintetiše uvijek.
Slika 68. Strukturna formula
penicilina
Slika 69. Penicillium
chrysogenum
Sliĉnih istraţivanja koja su ukazivala na inhibitorno dejstvo gljivica na
bakterije je bilo i tridesetak godina prije Fleminga, ali niko nije uspio izolovati
antibiotike niti su ukazali na njihovu moguću kliniĉku primjenu. Istraţivaĉi sa
Univerziteta u Oxfordu Howard Florey i Ernst Chain su 1939. godine
tehnikom liofilizacije uspjeli izolovati i koncentrovati penicilin u ĉistom
obliku koji je bio milion puta aktivniji od supstance koju je izdvojio Fleming.
Tokom Drugog svjetskog rata zbog brojnih septikemija (bakterijska infekcija
krvi) penicilin je upotrebljavan u vojne svrhe, a 1943. godine se krenulo sa
njegovom fabriĉkom proizvodnjom. 1945. godine su sva tri nauĉnika za svoj
doprinos u otkriću penicilina dobili Nobelovu nagradu iz oblasti fiziologije i
medicine, Fleming zbog svog otkirća, a Florey i Chain zbog razvijanja tehnike
izolacije i preĉišćavanja u stabilnu formu koja se moţe praktiĉno koristiti kao
75