BIOLOGIJA-GLJIVA

crvenim stromama koje se javljaju na listovima oboljelih biljaka. One
zahvataju veliku površinu listova i smanjujući fotosintetsku površinu u
znatnoj mjeri smanjuju prinos, tj. plodovi su sitni i opadaju.
Slika 22. Stroma
(Xylaria sp.)
Slika 23. Stroma
(Polystigma rubrum)
Slika 24. Sklerocija
(Claviceps sp.)
Sklerocije (lat. sclerotium - tvrd) su tvrde, izmijenjene micelije koje
nastaju zbijanjem i spajanjem hifa koje gube svoju konĉastu strukturu, tj.
anastomoziraju i obrazuju pseudoparenhim. Obiĉno imaju spoljašnju tvrdu
koru ili korteks saĉinjen od tamnih debelozidnih ćelija i centralni mekši dio
izgraĊen od bezbojnih ćelija tankih zidova. Sadrţe male koliĉine vode, svega
5-10%, a bogate su rezervnim materijama pa im je osnovna funkcija
preţivljavanje nepovoljnih sušnih uslova. Mogu opstati i nekoliko godina, a
kada proĊu nepovoljni uslovi sklerocija obrazuje plodna tijela ili klija u
miceliju koja formira bespolne spore. Veliĉina sklerocija se kreće, u zavisnosti
od vrste, od nekoliko milimetara do nekoliko desetina centimetara. Na
klasovima biljaka iz porodice trava (Poaceae) gljiva Claviceps purpurea
obrazuje cilindriĉne, crne, tvde sklerocije duţine 1 do 3 cm, preĉnika 3 do 4
mm, koje izgledom podsjećaju na pseće nokte (Slika 24) pa otud i narodno
ime ove gljive. Javlja se na ţitaricama, naroĉito na pšenici, raţi i jeĉmu, a
konzumiranje brašna napravljenog mljevenjem zrna zaraţenih biljaka dovodi
do oboljenja poznatog kao ergotizam koje je bilo široko rasprostranjeno u
Srednjem vijeku. Sklerocija sadrţi alkaloid ergot koji izaziva halucinacije,
gangrenu i ţareću bol pa je oboljenje bilo poznato i kao vatra svetog Antuna.
Ergot dovodi do kontrakcija materice pa je gljiva korištena za indukovanje
poroda i abortusa, ali i za dobijanje lijekova protiv migrene. Velike štete na
poljoprivrednim kulturama izaziva vrsta Sclerotinia sclerotiorum koja izaziva
bijelu truleţ soje, graha, paradajza i drugih biljaka. Osnovni rezervoar ove
gljive je suncokret, ĉije sjemenke gotovo potpuno budu zamijenjene tamnim
sklerocijama, koje potom godinama ostaju u zemljištu.
28