BIOLOGIJA-GLJIVA

peharaste ecidije ispunjene jednoćelijskim, dikariontskim ecidiosporama.
Ecidiospore su loptaste, tankih zidova, ispunjene narandţastim masnim
kapljicama i mogu odmah klijati u dikarionsku miceliju ako dospiju na
odgovarajućeg domaćina iz porodice trava. Jednu do dvije sedmice nakon
infekcije novoformirana micelija neposredno ispod epidermisa lista obrazuje
spletove hifa uredije koje na kratkim drškama nose urediospore. Urediospore
su takoĊe narandţasto-crvne, ali su elipsoidnog oblika sa bodljastim
izraštajima pa ih je lako razlikovati od proljećnih spora. Tokom cijelog ljeta
urediospore se oslobaĊaju i šire infekciju na druge biljke iz porodice trava
gdje klijaju u novu miceliju bez prethodnog perioda mirovanja. Pred kraj
vegetacione sezone formiraju se spletovi hifa telije na kojima se obrazuju
mrke, dvoćelijske teliospore. Unutar obe ćelije teliospore dolazi do fuzije
haploidnih jedara i nastaje diploidni stadijum. Zahvaljujući debelom omotaĉu
teliospora je otporna na niske temperature i omogućava prezimljavanje gljive.
U proljeće obe ćelije teliospore klijaju obrazujući svaka po jednu
fragmobazidiju. Unutar bazidije se odigrava prvo mejotiĉka, a zatim mitotiĉka
dioba pri ĉemu se formiraju 4 haploidna jedra od kojih su dva „+“, a dva „-“
tipa. Jedra preko drški sterigmi migriraju u bazidiospore. One mogu inficirati
iskljuĉivo primarnog domaćina šimširiku gdje njihovim klijanjem ponovo
nastaje primarna haploidna micelija.
Od ukupno 9 izdvojenih klasa, najveći broj predstavnika, gotovo 75%
njih (7800 vrsta), pripada klasi Pucciniomycetes i redu Puccinales. Gljive iz
ovog reda su obligatni patogeni koji izazivaju oboljenja na ekonomski vaţnim
biljkama kao što su ţitarice, razliĉite vrste povrća (naroĉito leguminoze), kafa,
jabuke itd. Svi predstavnici u hifama i sporama kao rezervnu materiju sadrţe
masne kapi bogate lipohromima što im daje karakteristiĉnu narandţastu boju.
Zbog toga i inficirane biljke imaju karakteristiĉnu boju pa se oboljenja koja
izazivaju gljive iz reda Puccinales nazivaju rĊe (Slika 124 E). Svakako je
najpoznatija Puccinia graminis ili ţitna rĊa sa podvrstama Puccinia graminis
f. sp. hordei ĉiji je drugi domaćin jeĉam, Puccinia graminis f. sp. avenae koja
inficira zob, Puccinia graminis f. sp. tritici koja parazitira na pšenici i jeĉmu
itd. U godinama kada se javi moţe u potpunosti uništiti prinos. Puccinia
malvacearum je autetska vrsta koja obrazuje samo teliospore i bazidiospore, a
inficira biljke iz porodice Malvaceae (sljezovi). Vrste iz roda Helicobasidium
dovode do truljenja korjena repe, kruške i duda.
Drugi veliki red u okviru ove klase je Septobasidiales koji obuhvata
150 do danas opisanih vrsta. Za razliku od predstavnika reda Puccinales kod
kojih dominira dikarionski micelijalni stadijum, kod gljiva iz ovog reda
dominira jednoćelijska hapoloidna forma kvasca. Ovo je jedini red u okviru
podrazdjela Pucciniomycotina ĉiji su predstavnici paraziti insekata i drugih
vrsta gljiva. Vrste iz roda Septobasidium parazitiraju na biljnim vašima.
Postoje meĊutim i vrste iz ovog roda koje su biljni patogeni: Septobasidium
170