BIOLOGIJA-GLJIVA

‣ Chytridiomycetes
‣ Monoblepharidomycetes.
Klasa Chytridiomycetes obuhvata oko 750 do sada opisanih vrsta.
Mogu se naći u slatkoj i braktiĉnoj vodi i u zemljištu, a neke vrste su paraziti
algi, gljiva i cvjetnica. Pokretne ćelije imaju jedan glatki biĉ na zadnjoj strani.
Karakteristiĉni predstavnici su Chytridium lagenaria koja ţivi u asocijaciji sa
slatkovodnim zelenim konĉastim algama i Rhizophydium graminis koja je
parazit pšenice.
Jedna od najviše istraţivanih hitrida je Synchytrium endobioticum koja
je parazit biljaka iz roda Solanum, gdje spada i krompir, i izaziva oboljenje
rak krompira. Na svim biljnim organima izuzev korijena se razvijaju tumorski
izraštaji. Najtipiĉniji izraštaji se javljaju na krtolama, gdje usljed djelovanja
toksina gljive dolazi do hipertrofije zaraţenih ćelija. Synchytrium ne obrazuje
miceliju već obrazuje debelozidnu zimsku sporangiju koja sadrţi 200 do 300
spora. Sporangije su grupisane u soruse oiviĉene tankim zidovima. U proljeće
se, u uslovima povišene vlaţnosti, iz sporangija oslobaĊaju zoospore koje
inficiraju epidermalne ćelije domaćina. Unutar inficiranih ćelija se obrazuju
ljetne sporangije u kojima se brzo formira nova generacija zoospora (Slika
92). Zaraţene ćelije bubre i dijele se, obrazujući tumorske izrasline. Trajne
spore gljive mogu opstati u zemljištu i do 30 godina. Kada se ustanovi
prisustvo patogena na nekom polju, na njemu se ne moţe ništa gajiti duţi niz
godina.
Vrsta Olpidium brassicae je parazit kupusa na kom izaziva oboljenje
korijenskog sistema poznato kao „crna noga“. Javlja se u uslovima povišene
vlaţnosti, a zaraţena biljka potamni i trune. Do infekcije dolazi tako što
zoospore doplivaju kroz kapilarni sistem zemljišta do površine korijenskih
dlaĉica i prilijepe se za njih. Zatim zoospore klijaju i obrazuju cjevasto
proširenje kroz koje se sadrţaj zoospore ubacuje u ćeliju epidermisa korijena.
U ćeliji epidermisa se jedro gljive više puta dijeli obrazujući višejedarnu
plazmatiĉnu masu. Nakon toga se cjelokupni formirani talus zaodjene
omotaĉem i formira se holokarpna zoosporangija (zoosporangija nastala od
cijelog talusa gljive). Nakon njenog sazrijevanja se na jednom kraju obrazuje
cjevast izraštaj koji dolazi do površine biljke (Slika 93). Kroz ovu izlaznu
cijev se zoospore izbacuju u spoljašnju sredinu i plivaju do novih domaćina.
Ĉitav ciklus razvića traje svega nekoliko dana pa se infekcija širi veoma brzo.
Širenje infekcije se spreĉava dezinfekcijom zemljišta, rjeĊom sjetvom i
umjerenim zalijevanjem.
133