PLAN I PROGRAM - Hemijski tehničar u farmaceutskoj proizvodnji (Hemijska škola Tuzla)

BOSNA I HERCEGOVINA

FEDERACIJA BOSNE I HERCEGOVINE

TUZLANSKI KANTON

MINISTARSTVO OBRAZOVANJA

I NAUKE

BOSNIA AND HERZEGOVINA

FEDERATION OF BOSNIA AND

HERZEGOVINA

TUZLA KANTON

MINISTRY OF EDUCATION AND

SCIENCE

NASTAVNI PLAN I PROGRAM

ZA OBRAZOVANJE UČENIKA ZA STRUČNO ZVANJE

HEMIJSKI TEHNIČAR U FARMACEUTSKOJ

PROIZVODNJI

BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON

MINISTRY OF EDUCATION AND SCIENCE

UVOD

Nastavni planovi i programi su napravljeni tako da se razlikuju samo u nastavnim sadržajima

specijaliziranih predmeta struke, što omogućava njegovu veliku fleksibilnost i prilagodiljivost zahtjevima

tržišta, korisnika i drugih subjekata zainteresovanih za ovo obrazovanje. Ovakav Nastavni plan i program

omogućit će prestruktuiranje usluga, proizvodnje i drugih djelatnosti, bržu i lakšu doobuku kadrova, što

je kroz kontakte sa onima koji su učestvovali u njegovom prijedlogu i glavni zahtjev (privatni poduzetnici,

privredni subjekti, obrtnička komora i dr.)

Kratak opis zanimanja:

Hemijski tehničar u farmaceutskoj proizvodnji obavlja tehničke poslove vezane za istraživanja iz

farmakologije, unapređuje primjenu rezultata istraživanja na području farmacije, zdravstva i drugih

srodnih nauka. Hemijski tehničar u farmaceutskoj proizvodnji sarađuje u radu analitičkog laboratorija

apoteke, izrađuje preparate koji se izrađuju u apoteci, vodi evidenciju analitičkog laboratorija, radi s

farmaceutskim sirovinama u pripremi i proizvodnji gotovih farmaceutskih proizvoda. Posao tehničara

razlikuje se, zavisno od toga radi li u apoteci, laboratoriju ili farmaceutskoj proizvodnji.

Farmaceutski tehničar koji radi u apoteci obavlja poslove na pripravljanju lijekova za koje postoje

standardni recepti. To može biti pripremanje mješavina čajeva, pripravljanje krema ili masti. Prilikom

pripreme lijekova mora slijediti zadani recept.

Posao farmaceutskog tehničara u laboratorijima odvija se pod nadzorom i prema uputstvima

rukovodioca ili naučnog istraživača. Prije početka rada farmaceutski tehničar priprema opremu i

kontrolira njezinu funkcionalnost te, prema potrebi, sastavlja prema uputstvu laboratorijsku aparaturu, a

nakon toga provodi različite fizikalno-hemijske i biološke analize i mjerenja upotrebom laboratorijske

aparature.

Oprema u laboratoriju može biti vrlo precizna i procesi automatizirani, što znači da farmaceutski tehničar

mora znati rukovati opremom i koristiti se računarom u svakodnevnom radu. Vodi laboratorijski dnevnik

o svim radnim zadacima, fazama posla i njihovu trajanju.

Farmaceutski tehničar u proizvodnji farmaceutskih proizvoda priprema proizvodnju te nadzire

tehnološke faze u proizvodnji farmaceutskih i kozmetičkih preparata. Prije proizvodnog procesa sirovine

koje ulaze u obradu treba precizno izvagati, što nadzire ili obavlja farmaceutski tehničar.

2 | S t r a n i c a

BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


PROGRAM NASTAVE HEMIJSKE ŠKOLE

STRUČNO-TEORETSKA NASTAVA

3 | S t r a n i c a

BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


NASTAVNI PLAN I PROGRAM

Mješovita srednja hemijska škola

Hemijski tehničar u farmaceutskoj proizvodnji

4 | S t r a n i c a

BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


Red.

broj

N A S T A V N I

P R E D M E T I

NASTAVNI PLAN

G o d i š n j e č a s o v a

I II III IV

A. OPĆEOBRAZOVNI PREDMETI:

1. Bosanski/hrvatski/srpski jezik i književnost 70 70 70 60

2. Strani jezik-engleski/njemački 70 70 70 60

3. Historija 70 70 - -

4. Sociologija - - - 60

5. Tjelesni i zdravstveni odgoj 70 70 70 60

6. Matematika 70 105 70 60

7. Fizika 70 70 - -

8. Hemija 70 - - -

9. Informatika 70 70 - -

10. Biologija 70 - - -

11. Demokratija i ljudska prava - - 70 -

12. Latinski jezik 70 - - -

13. Islamska vjeronauka/Religijska kultura 35 35

UKUPNO A: 665 560 350 300

B. STRUČNI PREDMETI:

14. Neorganska hemija sa vježbama 140 (2+2) - - -

15. Mikrobiologija 140 (2+2) - - -

16. Higijena i zaštita na radu 70 - - -

17. Organska hemija sa vježbama - 175(3+2) - -

18. Analitička hemija sa vježbama - 175(2+3) - -

19. Tehnološke operacije - 70 70 -

20. Botanika sa farmakognozijom - 70 - -

21. Fizikalna hemija sa vježbama - - 140 (2+2) -

22. Biohemija - - 70 -

23. Sirovine u farmaceutskoj proizvodnji - - 70 -

24. Tehnološka mikrobiologija - - 140 (2+2) -

25. Tehnologija kozmetičkih proizvoda - - - 120(2+2)

26. Osnove nauke o ishrani - - - 60

27. Tehnologija farmaceutskih proizvoda - - 175 (3+2) 120 (2+2)

28. Farmakologija - - - 90

29. Kontrola farmaceutskih proizvoda - - - 120 (2+2)

30. Mjerna i regulaciona tehnika - - - 60

UKUPNO B: 350 490 665 570

UKUPNO A+B: 1085 1050 1015 870

5 | S t r a n i c a

BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


B. STRUČNI PREDMETI

I RAZRED

red.

broj

NAZIV PREDMETA

Sedmični

fond

1. Neorganska hemija sa vježbama 4 (2+2) 140

2. Mikrobiologija 4 (2+2) 140

3. Higijena i zaštita na radu 2 70

UKUPNO 10 350

Godišnji

fond

6 | S t r a n i c a

BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


STRUKA:

ZVANJE:

PREDMET:

RAZRED:

HEMIJSKA

HEMIJSKI TEHNIČAR U FARMACEUTSKOJ PROIZVODNJI

NEORGANSKA HEMIJA SA VJEŽBAMA

PRVI - I

Zadaci nastave predmeta neorganska hemija su:

• Upoznavanje učenika sa osnovnim znanjima iz područja neorganske hemije;

• Da kroz izučavanje hemijskih elemenata i spojeva uoče njihov značaj i primjenu u

svakodnevnom životu;

• Da kod učenika razvije sposobnost posmatranja, uočavanja i logičkog zaključivanja.

NAZIV TEMATSKE CJELINE

Fond časova po nastavnom planu i

programu

1. Pojama materije i njene promjene 18

2. Sistematizacija elemenata 52

UKUPNO: 70

SADRŽAJ NASTAVNIH JEDINICA

1. Pojama materije i njene promjene

• Uvod, hemija i njen značaj;

• Materija i njene promjene;

- Fizičke i hemijske promjene materije, hemijske reakcije,

- Homogeni i heterogeni sistemi,

- Čiste tvari, smjese,

- Priprema i rastavljanje smjesa (filtriranje, destilacija, sublimacija).

• Hemijska jedinjenja;

- Hemijski elementi, metali i nemetali,

- Hemijski simboli,

- Valencija i oksidacioni broj,

- Hemijske formule,

- Hemijske jednačine,

- Glavne grupe neorganskih jedinjenja: oksidi, baze, kiseline i soli.

2. Sistematizacija elemenata

• Periodni sistem elemenata;

• Hidrogen, nalazišta, dobivanje, osobine i upotreba;

• Voda: značaj vode i njene osobine;

• Elementi nulte (18.) grupe;

• Elementi (17.) grupe;

- Opće karakteristike ove grupe i najznačajniji predstavnik,

- Hlor – nalazišta, dobijanje, osobine i upotreba, jedinjenja hlora.


- Opće karakteristike elemenata ove grupe i najvažniji predstavnici,

- Oksigen i sumpor.



7 | S t r a n i c a

BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


- Nitrogen i fosfor.



- Karbon i silicij.



- Bor i aluminij.

• Elementi(12.) grupe;

- Cink, kadmij, živa,


- Bakar.


- Opće karakteristike elemenata ove grupe,

- Natrij i kalij.


- Opće karakteristike elemenata ove grupe,

- Magnezijum i kalcij.


- Željezo.

• Značajni elementi ostalih grupa periodnog sistema elemenata.

UPUSTVO ZA REALIZACIJU PROGRAMA

• Programski sadržaji ovog predmeta podijeljeni su u dvije tematske cjeline: pojam materije i

njena primjena i neorganska hemija (sistematizacija elemenata).

• Svaka tematska cjelina se dalje dijeli na poglavlja koja predstavljaju analitičku cjelinu. Kako

su sadržaji iscrpno definisani, na predmetnom nastavniku je da odredi obim i način

realizacije.

• U prvoj tematskoj cjelini metodske jedinke realizirati kroz tematske sadržaje i

demonstracione oglede koje je moguće izvesti u kabinetu. Uz pojam furmule jednačine i

nastave uraditi izvjestan broj stehiometrijskih zadataka kao što su izračunavanje molekulske

mase, procentnog sastava, određivanje empirijske formule, izračunavanje prema hemijskim

reakcijama i dr.

• U drugoj tematskoj cjelini obradiiti sistemski elemente grupa, povući paralelu mađu

pripadnicima istih porediti ih sa elementima drugog ogranka. Za svaki elemenat obraditi

najvažnija jedinjenja. Posebnu pažnju posvetiti glavnim predstavnicima i biogenim

elementima kao što su: oksigen, nitrogen, natrij, željezo itd.

8 | S t r a n i c a

BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


LABORATORIJSKE VJEŽBE IZ NEORGANSKE HEMIJE

Razred: I (prvi)

Sedmično časova: 2

Godišnje časova: 70

Laboratorijske vježbe:

R/B NAZIV LABORATORIJSKIH VJEŽBI BROJ ČASOVA:

1. Rad u hemijskoj laboratoriji, prostor i oprema 4

2. Mjere zaštite pri radu u laboratoriji i prva pomoć 6

3. Laboratorijsko posuđe, pribor i aparati 10

4. Toplotni izvori u hemijskoj laboratoriji 4

5. Mjerenje mase 2

6. Razvijanje gasova 6

7. Dobivanje i razdvajanje čistih supstanci 10

8. Priprema procentnih i molarnih rastvora 8

9. Oksidi, baze, kiseline 10

10. Dobivanje soli 10

UKUPNO: 70

Razrada laboratorijskih vježbi:

Zadatak broj 1.

Rad u hemijskoj laboratoriji, prostor i oprema.

Cilj:

Upoznati učenike sa laboratorijskim prostorom, radnim mjestom i opremom.

Radni postupci:

- davanje uputstava,

- upoznavanje učenika sa namještajem (ormar za hemikalije, radni stolovi, digestor), instalacijama,

radnim prostorom,

- vođenje radne sveske i dnevnika.

Sredstva za rad:

Radni stolovi, digestor, ventilator, ormari.

Tehnički pojmovi:

Laboratorij, digestor, radni sto, ormar za hemikalije, ventilator, elektromotor, prekidač i sklopke za

struju, slavine za vodu i gas, slivnici.

Kvalitet rada:

Pravilnim upoznavanjem sa laboratorijskim prostorom i opremom obezbjeđuje se ispravno rukovanje

i rad u laboratoriji.

Vrijeme predviđeno za realiziranje: 4 časa

Minimum teoretske pripreme:

Upoznavanje i objašnjavanje tehničkih pojmova.

9 | S t r a n i c a

BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


Zadatak broj 2.

Mjere zaštite pri radu u laboratoriji i prva pomoć.

Cilj:

Upoznati učenike sa izvorima opasnosti pri radu u laboratoriji, pravilima za bezbijedan rad, mjerama i

sredstvima zaštite, mogućim povredama i pružanjem prve pomoći.

Radni postupci:

- davanje teoretskih uputstava,

- upoznavanje učenika sa mjerama zaštite i pružanje prve pomoći.

Sredstva za rad:

Izvori toplote, električni aparati, otrovne zapaljive i otrovne materije, radni mantil, rukavice, naočale,

maske, sanduk sa pijeskom, ćebe, aparati za gašenje požara, ormarić za prvu pomoć.

Tehnički pojmovi:

Izvori opasnosti, grijalice, rešo, plamenici, peći za žarenje, vodena, kupatila, uljna kupatila, kratki spoj,

gas i boce za gas, baze i kiseline, sredstva za ličnu zaštitu, sredstva za kolektivnu zaštitu,

neutralizirajući rastvor, gaza, vata i flasteri.

Kvalitet rada:

Da učenici uoče značaj zaštite pri radu. Da nauče pravilno rukovati sredstvima za rad, ličnim i

kolektivnim sredstvima i pružiti prvu pomoć.

Vrijeme predviđeno za realiziranje: 6 časova

Minimum teoretske pripreme

Upoznati učenike sa izvorom opasnosti, zaštitom i pružanjem prve pomoći.

Zadatak broj 3.

Laboratorijsko posuđe, pribor i aparati

Cilj:

Upoznati učenike sa posuđem, priborom, aparatima i njihovom primjenom.

Radni postupci:

- davanje teoretskog uputstava za rad,

- upoznavanje učenika sa priborom, posuđem i aparatima,

- odmjeravanje zapremine graduisanim posuđem.

Sredstva za rad:

Epruvete, čaše, pipete, birete, menzure, erlemmajerova tikvica, odmjerne tikvice, baloni, špric boce,

lijevci, vakuum boce za filtriranje, reagens boce, ispiralice, kapalice, hladila, stakleni štapići, satno

staklo, odmjerne posudice, lončići, zdjelice za uparavanje, tarionik, stalci, hvataljke, prstenovi,

tronošci, štipaljke, pneumatska kada, Kipov aparat.

Tehnički pojmovi:

Navedena sredstva za rad, vatrostalno i brušeno staklo, graduisane posude, pipetiranje, žarenje,

spaljivanje, razvijanje gasova.

Kvalitet rada:

Da se učenici upoznaju sa priborom, posuđem i aparatima, da nauče ispravno rukovati njima.



Upoznati učenike sa laboratorijskim priborom, posuđem i aparatima i načinom njihove pripreme.

10 | S t r a n i c a

BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


Zadatak broj 4.

Toplotni izvori u hemijskoj laboratoriji

Cilj:

Upoznati učenike sa vrstama toplotnih izvora u laboratoriji i njihovom primjenom.

Radni postupci:

- davanje teoretskog uputstava za rad sa izvorima toplote,

- upoznavanje učenika sa izvorima toplote.

Sredstva za rad:

Špiritusne grijalice, uljna, pješčana i vodena kupelj, sušnica, peć za žarenje, plamenici i rešoi.

Tehnički pojmovi:

Plamen i zone plamena, plamenici, gasne boce, komprimirani gas, redukcioni i regulacioni ventil,

sušenje, žarenje i prenošenje toplote.

Kvalitet rada:

Da učenici nauče koji se izvori toplote koriste u laboratoriji, pravilan izbor i primjenu izvoratoplote.



Upoznati učenike sa vrstama izvora toplote i njihovom primjenom.

Zadatak broj 5.

Mjerenje mase tehničkom i analitičkom vagom

Cilj:

Upoznati učenike sa vrstama vaga koje se primjenjuju u laboratorijama, pravilnim radom vage i

postupcima prilikom vaganja.

Radni postupci:

- davanje teoretskog uputstava o konstrukciji vaga i principu rada,

- priprema vage za vaganje,

- vaganje,

- čišćenje vaga i spremanje tegova.

Sredstva za rad:

Tehnička vaga, garnitura tegova za tehniku rada tehničkom i analitičkom vagom i da nauči tačno

odmjeravati masu na vagi. Da upozna moguće greške pri vaganju i njihove uzroke.



Poznavanje pojmova poluge i ravnoteže, pravila rada vagama i postupak prilikom vaganja.

Zadatak broj 6.

Razvijanje gasova (H 2, O 2, H 2S, CO 2), Rad Kipovim aparatom

Cilj:

Da se učenici upoznaju sa načinom dobivanja gasova u laboratorijskim uslovima.

Radni postupci:

- davanje teoretskog uputstava za rad, pripremanje Kipovog aparata

- priprema čvrste materije, kiseline i špiritusne grijalice

- odvijanje pojedinih ogleda

- hvatanje gasa


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


Sredstva za rad:

Epruvete, stalak, štipaljka, špiritusna grijalica, čvrsta materija, (cink, KClO 3, FeS, CaCO 3), hloridna

kiselina, Kipov aparat, šibica.

Tehnički pojmovi:

Da učenici nauče pravilno rukovati Kipovim aparatom i da shvate primjenu digestora kod razvijanja

gasova.



Poznavanje hemijskih reakcija pri kojima se razvijaju gasovi, osobina gasova, postupak i rad Kipovim

aparatom.

Zadatak broj 7.

Dobivanje i razdvajanje čistih supstanci i smjese

Cilj:

Da učenici upoznaju osnovne operacije pri razdvajanju čistih supstanci iz smjese primjenom metode

sedimentacije, dekantancije, filtriranja, uparavanja, kristalizacije, destilacije i sublimacije.

Radni postupci:


- sastavljanje aparature za destilaciju i izvođenje destilacije,

- pripremanje smjese krede i kuhinjske soli,

- dekantiranje,

- filtriranje,

- uparavanje, kristalizacija,

- sublimacija.

Sredstva za rad:

Aparatura za destilaciju, taraonik sa tučkom, stakleni štapić, čaša, lijevak, stalak za filtriranje, filter

papir, prsten za filtriranje, vodeno kupatilo, kreda, so, voda.

Tehnički pojmovi:

Smjese, čista supstanca, destilacija, sitnjenje, miješanje, rastvaranje, dekantacija, filtriranje,

uparavanje, kristalizacija, sublimacija i sedimentacija.

Kvalitet rada:

Osposobiti učenike za samostalno izvođenje osnovnih operacija u laboratoriji.



Učenici treba da se koriste znanjem iz neorganske hemije vezanim za ovu jedinku.

Zadatak broj 8.

Priprema procentnih i molarnih rastvora

Cilj:

Da učenici upoznaju način pripremanja procentnih (masenih i zapreminskih) i molarnih rastvora.

Radni postupci:


- izračunavanje procentnih količina supstanci za pripremanje rastvora,

- vaganje, odmjeravanje potrebnih količina supstanci, rastvaranje,

- dopunjavanje rastvaračem do određene zapremine.


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


Sredstva za rad:

Analitička vaga, posude za vaganje, pipeta, pireta, odmjerna tikvica, špric boca, lijevak, čvrsta i tečna

supstanca.

Tehnički pojmovi:

Masa, količina, mol, maseni, zapreminski, procentni rastvori, koncentracija, vaganja, rastvaranje.

Kvalitet rada:

Da se učenici obuče da samostalno pripremaju rastvore određene koncentracije.



Prethodno znanje o rastvorima i koncentraciji rastvora.

Zadatak broj 9.

Oksidi, baze i kiseline

Cilj:

Da se učenici upoznaju sa dobivanjem i osobinama oksida, baze i kiselina, kao i primjenom indikatora.

Radni postupci:

- davanje teoretskog uputstava za rad, dobivanje baznog oksida i baza,

- dobivanje kiselog oksida i kiselina,

- primjena indikatora.

Sredstva za rad:

Stakleno zvono, epruveta, špiritusna grijalica, cjevčice, sumpor, magnezijum, destilovana voda i

indikator.

Tehnički pojmovi:

Bazni i kiseli oksidi, pH vrijednost, indikator, baza, kiselina.

Kvalitet rada:

Naučiti učenike da međusobno razlikuju okside, baze i kiseline.



Poznavanje postupaka dobivanja i osobina oksida, baza i kiselina.

Zadatak broj 10.

Dobivanje soli

Cilj:

Upoznati učenike sa pojedinim postupcima dobivanja soli kao što su supstitucija, neutralizacija i

dvostruka izmjena.

Radni postupci:

- davanje teoretskog uputstava za izvođenje ogleda,

- zamjena hidrogena metalom u molekulu kiseline,

- neutralizacija,

- dvostruka zamjena između dvije soli.

Sredstva za rad:

Cink, hloridna kiselina, živa soda, so srebrovog nitrata, epruvete, stalak, indikator i sulfatna kiselina.

Tehnički pojmovi:

Soli, neutralizacija, supstitucija, dvostruka supstitucija i indikatori.

Kvalitet rada:


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


Učenici treba da znaju postupke dobivanja soli i njihove osobine.



Učenici će se koristiti znanjem stečenim u nastavi neorganske hemije vezanim za ovaj zadatak.


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


STRUKA:

ZVANJE:

PREDMET:

RAZRED:

HEMIJSKA


MIKROBIOLOGIJA

PRVI - I

Zadaci nastave predmeta mikrobiologija su:

• Da učenici ovladaju osnovnim znanjima iz područja mikrobiologije;

• Da se kod učenika razviju sposobnosti posmatranja, uočavanja i logičnog zaključivanja;

• Da stečena znanja posluže učenicima kao osnova za dalje obrazovanje u struci.



programu

1. Uvod 1

2. Morfologija i građa mikroorganizama 6

3. Fiziologija mikroorganizama 6

4. Ekologija mikroorganizama 6

5. Sistematika mikroorganizama 3

6. Bakterije 30

7. Gljive 15

8. Mikrobiologija i biotehnologija 3

UKUPNO: 70


1. Uvod

• Značaj mikrobiologije.

2. Morfologija i građa mikroorganizama

• Oblici i veličina mikroorganizama;

• Građa mikroorganizama;

• Ćelijske organele: ćelijski zid, ćelijska membrana, kapsula;

• Ćelijske organele: jedro, mitohondrije, hloroplast i cilije.

3. Fiziologija mikroorganizama

• Osnovne karakteristike razmjene materija u mikroorganizmima;

• Anaerobne disimilacije (fermentacije ili vrenja);

• Aerobne disimilacije (biološka oksidacija);

• Razmnožavanje mikroorganizama.

4. Ekologija mikroorganizama

• Odnos mikroorganizama prema temperature;

• Odnos mikroorganizama prema vodi;

• Odnos mikroorganizama prema kiseoniku;

• Odnos mikroorganizama prema reakciji sredine i svjetlosti.

5. Sistematika mikroorganizama

• Porijeklo života i evolucija mikroorganizama;

• Klasifakcija mikroorganizama.

6. Bakterije


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


• Morfološke osobine;

- Građa, oblik i veličina bakterijske ćelije;

- Zaštitni oblici bakterija (bakterijska spora, čahura, kapsula).

• Bakterijske kolonije i drugi oblici porasta;

• Fiziologija bakterija;

- Ishrana bakterija;

- Razmnožavanje bakterija;

• Promjenjivost kod bakterija (modifikacije i mutacije);

• Ekologija bakterija;

- Uticaj fizičkih faktora na bakterije;

- Uticaj toplote;

- Uticaj hladnoće;

- Uticaj svjetlosti, zračenja, vlažnosti, atmosferskog pritiska i ultrazvuka;

- Uticaj hemijskih agensa na bakterije;

- Uticaj kiselina, baza i soli;

- Uticaj oksidacionih sredstava;

- Uticaj alkohola, fenola, sulfanamida i antibiotika.

• Bakteriostatici i baktericidi;

• Odnos bakterija prema drugim organizmima.

- simbioza, anabioza, parazitizam, sinergizam.

7. Gljive

• Osobine i podjela;

• Morfologija plijesni;

• Fiziologija plijesni;

• Ekologija plijesni;

• Klasifikacija plijesni;

• Morfologija kvasca;

• Fiziologija kvasca;

• Uticaj ekoloških faktora na kvasce;

• Divlji i kultivisani kvasci.

8. Mikrobiologija i biotehnologija

• Fermentacija i selekcija – mikroorganizmi na djelu;

• Iz laboratorije u industriju – kritički prijelaz.

UPUSTVO ZA REALIZIRANJE PROGRAMA

Programski sadržaji ovog predmeta podijeljeni su u sedam tematskih cjelina.

Pošto učenici ranije nisu poznavali ovo gradivo treba ih u uvodnom djelu upoznati sa nastavnim

programom i značenjem mikrobiologije. Plan je inače tako koncipiran da se učenici polako uvode u

gradivo, kombinovanjem teoretske i praktične nastave.

U prvoj tematskoj cjelini treba istći važnost i poznavanje građe i morfologije mikroorganizama, jer će

to biti osnova za dalje obrađivanje gradiva kao i za sve programske sadržaje vezane za ovaj smjer.

Ovdje je bitan rad učenika na praktičnim vježbama jer će poslije na časovima teoretske nastave

učenici lakše shvatiti građu i morfologiju mikroorganizama ako to mogu vidjeti. Nakon ovakvog

pristupa svaka nova tematska cjelina se nadovezuje na prethodnu, a to posebno važi za cjeline:


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


fiziologija mikroorganizama, ekologija i sistematika mikroorganizama.

U petoj tematskoj cjelini se obrađuju bakterije kao najvažniji mikroorganizmi. Ovdje treba naglasiti

da posebnu pažnju treba posvetiti saprofitnim bakterijama kao i bakterijama na kojima se najčešće i

vrše genetički ogledi (Escheria coli). Na ovim časovima treba istaći da bakterije predstavljaju važnu

grupu mikroorganizama da bi bez njih praktično bio nemoguć život na zemlji. Takođe treba obratiti

pažnju na važnost bakterija u industrijskoj proizvodnji kao i novim tehnologijama sa novim vrstama

bakterija.

U šestoj tematskoj cjelini se obrađuju gljive tadođe važna grupa mikroorganizama sa posebnim

naglaskom na dvije grupe gljiva kvasce i plijesni. Njihov značaj za čovjeka je veliki, tako ih treba

tretirati, posebno sa aspekta proizvodnje većih količna hrane i drugih proizvoda. Pored ove dvije

grupe gljiva u uvodnim časovima treba obraditi i saprofitne gljive, koje imaju važnu ulogu u razgranji

drveta (celuloze).

U posljednjoj cjelini treba obraditi poveznaost mikrobiologije i biotehnologije novim tehnološkim

uslovima. Budućnost i napredak budućih tehnologija upravo je zavisna od razvoja mikrobiologije i

razvoja genetičkog inženjerstva.


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


LABORATORIJSKE VJEŽBE IZ MIKROBIOLOGIJE

Razred: I (prvi)



R. br. NAZIV LABORATORIJSKIH VJEŽBI BROJ ČASOVA

1. Mikrobiološka laboratorija 2

2. Mikroskop – dijelovi i rukovanje 4

3. Mikroskopsko ispitivanje mikroorganizama 6

4. Bojenje mikroorganizama 4

5. Priprema hranjivih podloga 6

6. Mikroskopiranje obojenih preparata 4

7. Sterilizacija posuđa i laboratorijske opreme 4

8. Oprema u mikrobiološkoj laboratoriji 4

9. Zasijavanje hranjivih podloga 2

10. Brojanje mikroorganizama 4

11. Određivanje karakteristika porasta bakterija 4

12. Utjecaj ekoloških faktora na mikroorganizme 4

13. Ispitivanje utjecaja pH vrijednosti na mikroorganizme 4

14. Ispitivanje djelovanja antibiotika na mikroorganizme 4

15. Mikrobiološka analiza vode 4

16. Mikrobiološka analiza vazduha i radnih površina 4

17. Određivanje mikroorganizama pomoću selektivnih hranjivih podloga 2

18. Uzgoj čiste kulture plijesni 2

19. Uzgoj čiste kulture kvasca 2

UKUPNO: 70


Vježba broj 1. (2 časa): Mikrobiološka laboratorija i laboratorijska pravila

• Upoznavanje polaznika sa opremom i prostorom kabineta mikrobiologije.

• Sredstva za rad: radni stolovi, mikrobiološki pribor i posuđe, mikroskop.

Vježba broj 2. (4 časa): Mikroskop- osnovni dijelovi i rukovanje

• Upoznati sve mehaničke i optičke dijelove mikroskopa i njihovu funkciju.

• Sredstva za rad: mikroskop.

Vježba broj 3. (6 časova):Mikroskopsko ispitivanje mikroorganizama

• Upoznati učenike sa svijetom mikroorganizama uz samostalan rad.

• Pripremanje nativnih i fiksiranih preparata.

• Mikroskopsko ispitivanje mikroorganizama.


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


Vježba broj 4. (4 časa)Bojenje mikroorganizama

• Upoznati učenike sa tehnikama bojenja mikroorganizama.

• Prosto bojenje mikroorganizama.

• Bojenje mikroorganizama po Gramu.

Vježba broj 5.(6 časova)Priprema hranjivih podloga

• Upoznati učenike sa podlogama na kojima mogu živjeti mikroorganizmi.

• Pripremanje hranjivih podloga (čvrste i tečne).

Vježba broj 6. (4 časa)Mikroskopiranje obojenih preparata

• Upoznati učenike sa različitim mikroorganizmima.

Vježbabroj 7.(4 časa)Sterilizacija posuđa i laboratorijske opreme

• Upoznavanje učenika sa značajem sterilizacije u mikrobiološkoj laboratoriji.

Vježba broj 8.(4 časa)Oprema u mikrobiološkoj laboratoriji

• Upoznati učenike sa opremom u laboratoriji i njihovom funkcijom.

• Rukovanje autoklavom, termostatom, hladnjakom i centrifugom.

Vježba broj 9. (2 časa)Zasijavanje hranjivih podloga

• Upoznati učenike sa metodama zasijavanja mikroorganizama.

Vježbabroj 10. (4 časa)Brojanje mikroorganizama

• Određivanje ukupnog broja mikroorganizama izravno i posredno.

• Određivanje broja mikroorganizama.

Vježbabroj11. (4 časa)Određivanje karakteristika porasta bakterija

• Upoznavanje učenika sa rastom bakterija.

• Određivanje karakteristike porasta bakterija na čvrstim i tečnim hranjivim podlogama.

Vježbabroj12. (4 časa)Utjecaj ekoloških faktora na mikroorganizme

• Ispitivanje utjecaja ekoloških faktora na mikroorganizme.

• Upoznavanje i ispitivanje utjecaja toplote na mikroorganizme.

Vježba broj 13.(4 časa)Ispitivanje utjecaja pH vrijednosti na mikroorganizme

• Upoznavanje učenika sa uticajem pH sredine na mikroorganizme.

• Ispitivanje uticaja pH vrijednosti.

Vježbabroj14. (4 časa)Ispitivanje djelovanje antibiotika na mikroorganizme


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


• Upoznavanje učenika sa uticajem antibiotika na mikroorganizme.

• Ispitivanje djelovanja antibiotika.

Vježba broj 15. (4 časa)Mikrobiološka analiza vode

• Upoznavanje učenika sa kvalitetom vode koju koriste.

• Mikrobiološka analiza vode.

Vježba broj 16. (4 časa)Mikrobiološka analiza vazduha i radnih površina

• Upoznavanje učenika sa kvalitetom vazduha kojeg udišemo.

• Upoznavanje učenika sa kvalitetom nekih vrsta hrane koju jedemo.

Vježba 17. (2 časa)Određivanje mikroorganizama pomoćuselektivnih hranjivih podloga

• Razvijanje sposobnosti snalaženja i logičkog zaključivanja učenika.

Vježba 18. (2 časa)Uzgoj čiste kulture plijesni

• Davanje uputstava za praktični rad učenika.

• Uzgoj čiste kulture plijesni.

Vježba 19. (2 časa)Uzgoj čiste kulture kvasaca

• Davanje uputstava za praktičan rad.

• Uzgoj čiste kulture kvasca.


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


STRUKA:

ZVANJE:

PREDMET:

RAZRED:

HEMIJSKA


HIGIJENA I ZAŠTITA NA RADU

PRVI - I

Zadaci nastave higijene i zaštite na radu su:

• Cilj nastave ovog predmeta je da polaznici nauče, shvate i prihvate značaj higijenskih i

organizacionih mjera zaštite na radu;

• Upoznavanje polaznika sa zakonskim propisima o higijeni i zaštiti na radu;

• Upoznavanje polaznika sa raznim vidovima higijene i mjerama koje se poduzimaju za

održavanje higijene: zraka, zemljišta, vode, radne sredine, lične higijene radnika i

higijene u vanrednim uslovima;

• Upoznavanje polaznika sa mjerama zaštite na radu i sredstava zaštite na radu;

• Osposobljavanje polaznika da postanu aktivni učesnici u provođenju mjera zaštite na

radu.



programu

1. Uvod 1

2. Higijena zraka 4

3. Higijena zemljišta 4

4. Higijena vode za piće 6

5. Higijena radne sredine 7

6. Lična higijena radnika 7

7. Higijena u vanrednim uslovima 3

8. Čišćenje i sterilizacija u pogonu 12

9. Propisi i pravila o zaštiti na radu 4

10. Uslovi rada i uticaj rada na organizam čovjeka 12

11. Zaštita na radnom mjestu 10

UKUPNO: 70


1. Uvod

• Značaj izučavanja higijene i zaštite na radu.

2. Higijena zraka

• Sastav zraka;

• Izvori kontaminacije zraka;

• Značaj higijene zraka, zaštita, mjere.

3. Higijena zemljišta

• Prosječan sastav zemljišta;

• Kontaminacija zemljišta biološkim i hemijskim agensima;

• Higijenske vrijednosti zemljišta.

4. Higijena vode za piće

• Značaj vode u životu čovjeka;


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


• Potrebe za vodom i načini snabdijevanja;

• Kontaminacija vode;

• Prečišćavanje vode;

• Higijenski kvalitet vode za piće.

5. Higijena radne sredine

• Radna sredina, sadržaj i struktura;

• Značaj higijene u radnoj sredini;

• Uticaj štetnih faktora na zdravlje i radnu sredinu: (fizikalni, hemijski i biološki agensi u radnoj

sredini).

6. Lična higijena radnika

• Značaj lične higijene;

• Sredstva za održavanje lične higijene.

7. Higijena u vanrednim uslovima

• Higijena u radnoj sredini u vanrednim uslovima.

8. Čišćenje i sterilizacija u pogonu

• Vrste sredstava za čišćenje (voda, hemijska sredstva);

• Sredstva za sterilizaciju i dezinfekciju(toplinska sredstva, hemijska sredstva);

• Tehnika čišćenja (ručno, mašinski);

• Metode određivanja čistoće pogona;

• Metode određivanja sterilnosti pogona.

9. Propisi i pravila o zaštiti na radu

• Zakon o zaštiti na radu;

• Prava, dužnosti i odgovornosti radnika iz oblasti zaštite na radu.

10. Uslovi rada i uticaj na organizam čovjeka

• Zdravlje i zaštita od povreda i bolesti;

• Uslovi radne sredine (mikroklima, buka, potresi, zagrijavanje, ventilacija, osvjetljenje);

• Opasnosti pri radu (štetne materije, prašina, agresivne tečnosti, zapaljive materije);

• Nesreće na radu, uzroci nesreća.

11. Zaštita na radnom mjestu

• Organizovanje zaštite na radu;

• Zaštita pri radu sa mašinama, aparatima;

• Zaštita pri radu sa otrovnim, nagrizajućim materijalima;

• Zaštita od električne energije i posuda pod pritiskom;

• Lična zaštita radnika- sredstva i oprema;

• Obuka iz zaštite na radu (pružanje prve pomoći kod povreda).


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON



II RAZRED

red.

broj

NAZIV PREDMETA

Sedmični

fond

Godišnji

fond

1. Organska hemija sa vježbama 5 (3+2) 175

2. Analitička hemija sa vježbama 5 (2+3) 175

3. Tehnološke operacije 2 70

4. Botanika sa farmakognozijom 2 70

UKUPNO 14 490


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


STRUKA:

ZVANJE:

PREDMET:

RAZRED:

HEMIJSKA


ORGANSKA HEMIJA SA VJEŽBAMA

DRUGI - II

Zadaci nastave predmeta organska hemija su:

• Upoznavanje učenika sa osnovnim znanjima iz područja organske hemije;

• Učenici treba da nauče od čega je građen živi svijet;

• Treba da shvate ulogu i značaj organskih spojeva;

• Da nauče zakonitosti koje vladaju u svijetu organskih tvari;

• Da nauče sistematsku podjelu organskih jedinjenja;

• Da savladaju savremenu nomenklaturu organskih spojeva;

• Da kod polaznika razvije sposobnost posmatranja, uočavanja i logičkog zaključivanja.



programu

1. Uvod u organsku hemiju 24

2. Karbohidrogeni (ugljikovodici) 20

3. Hidroksilni derivati karbohidrogena (alkoholi) 8

4. Jedinjenja sa kisikovom funkcijom 3

5. Jedinjenja sa karbonilnom funkcijom 8

6. Organska jedinjenja sa sumporom 5

7. Organska jedinjenja sa karboksilnim grupom 10

8. Derivati karboksilnih kiselina 4

9. Organska jedinjenja sa azotom 6

10. Ugljikohidrati 10

11. Prirodni i sintetski polimeri 7

UKUPNO: 105


1. Uvod u organsku hemiju

• Uvod,u organsku hemiju i njen značaj:

• Sastav organskih spojeva;

- Kvalitativna organska analiza,

- Kvantitativna organska analiza,

- Kvantitativna organska mikro analiza.

• Izvođenje hemijski formula na osnovu rezultata kvantitativne elementarne analize;

• Određivanje relativne molekulske mase:

- Određivanje molekulske mase po Viktor – Majeru,

- Hemijske veze u organskim spojevima,

- Elektronska konfiguracija ugljikovog atoma,

- Hibridizacija,

- Osobine ugljikovog atoma i podjela organskih spojeva,

- Hemijske formule ,

- Nafta i ostali prirodni izvori organskih spojeva.


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


2. Karbohidrogeni (ugljikovodici)

• Aciklični ili alifatski karbohidrogeni:

- Zasićeni karbohidrogeni (alkani);

- Nezasićeni karbohidrogeni (alkeni);

- Nezasićeni karbohidrogeni (alkini);

• Ciklični karbohidrogeni:

- Zasićeni i nezasićeni ciklični spojevi,

- Aromatski karbohidrogeni,

- Benzen,

- Homologni red aromatskih karbohidrogena,

- Nekondezirani policiklični aromatski spojevi,

- Aromatski karbohidrogeni s kondezovanim aromatskim jezgrima.

3. Hidroksilni derivati karbohidrogena (alkoholi)

• Alkoholi:

- Zasićeni monohidroksilni alkoholi (alkanoli),

- Dihidroksilni, trihidroksilni i nezasićeni alkoholi,

- Imenovanje alkohola.

• Fenoli i fenol kao najvažniji fenol;

- Dihidroksilni i trihidroksilni fenoli,

• Aromatski alkoholi.

4. Jedinjenja sa kisikovom funkcijom

• Etri (eteri):

- Di etil eter.

5. Jedinjenja sa karbonilnom funkcijom

• Aldehidi:

- Metanal (formaldehid),

- Etanal (acetaldehid),

• Ketoni (alkanoni);

- Propanon (aceton),

• Aromatski ketoni.

6. Organska jedinjenja sa sumporom

• Tioalkoholi (tioli);

• Tioetri (merkaptani);

• Sulfokiseline (sulfonske kiseline).

7. Organska jedinjenja sa karboksilnom funkcijom

• Organske karboksilne kiseline:

- Zasićene monokarboksilne kiseline,

- Više masne kiseline,

• Nezasićene monokarboksilne kiseline;

• Zasićene dikarboksilne kiseline;

• Aldo i keto karboksilne kiseline;

• Aromatske karboksilne kiseline.


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


8. Derivati karbokslnih kiselina

• Hloridi i anhidridi karboksilnih kiselina;

• Estri organskih i neorganskih kiselina;

• Masti i ulja;

• Sapuni i deterdženti.

9. Organska jedinjenja sa azotom

• Nitro jedinjenja;

• Amidni i amidi;

• Aminokiseline;

• Bjelančevine;

- Proste bjelančevine,

- Složene bjelančevine.

10. Ugljenihidrati (karbohidrati)

• Značaj, nalazište i dobivanje ugljenih hidrata;

• Monosaharide;

• Disaharidi;

• Polisaharidi;

• Oligosaharidi.

11. Prirodni i sintetski polimeri

• Škrob i celuloza;

• Prirodni kaučuk;

• Sintetski polimeri;

• Kopolimeri i vrste polikondezacionih polimera.


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


LABORATORIJSKE VJEŽBE IZ ORGANSKE HEMIJE

Razred: II (drugi)





1. Opća uputstva za rad u organskoj laboratoriji, opasnosti pri radu, mjere zaštite i

pružanje prve pomoći 2

2. Laboratorijsko posuđe, primjena, rukovanje i čišćenje 2

3. Osnovne laboratorijske tehnike 2

- bušenje čepova, rezanje i oblikovanje staklenih cijevi

4. Kvalitativna elementarna analiza 4

- dokazivanje C, H, N, S i halogenih elemenata

5. Određivanje fizičkih konstanti 4

- određivanje tačke taljenja

- određivanje tačke ključanja

6. Sinteza karbohidrogena 8+2

- sinteza i dokazivanje metana

- sinteza i dobivanje etene

- sinteza i dokazivanje etina

7. Osnovne laboratorijske operacije 14+2

- frakciona destilacija

- vakuum destilacija

- destilacija vodenom parom

- ekstrakcija tečno-tečno

- ekstrakcija čvrsto-tečno

- prekristalizacija

8. Karakteristične reakcije na jedinjenja s karboksilnom grupom 6

- alkoholi

- fenoli

9. Karakteristične reakcije na jedinjenja s karbonilnom grupom 6

- aldehidi

- ketoni

10.Karakteristične reakcije na organske kiseline 2

11. Sinteze nekih važnih organskih jedinjenja 8

- dobivanje alkohola (etanola) alkoholnim vrenjem

- sinteza sapuna

- sinteza aspirina (acetil salicilna kiselina)

12. Karakteristične reakcije na organska jedinjenja sa azotom 2+2

- amini i bjelančevine

13. Karakteristične reakcije na karbohidrate (ugljene hidrate)

UKUPNO: 70


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


UPUTSTVO ZA REALIZACIJU PROGRAMA VJEŽBI

• Realiziranjem programa laboratorijskih vježbi ilustruje se pređeno gradivo i nastava se čini

očiglednijom. Laboratorijske vježbe se izvode u laboratoriji sa grupama učenika.

• Prije izvođenja svake vježbe nastavnik daje teoretska uputstva neophodna za izvođenje vježbi.

Rad učenika u laboratoriji odvija se pod nadzorom predmetnog nastavnika i saradnika, kontrolišu

rad učenika i ukazuju na greške pri radu, vode računa o korištenju zaštitnih sredstava i ukazuju

prvu pomoć ako je potrebna.

• U toku izvođenja vježbi učenici se moraju disciplinovano ponašati i pratiti uputstva nastavnika.

• Na vježbama učenici treba da imaju radne sveske u koje unose rezultate i zapažanja tokom

izvođenja vježbi.

• Izvršene eksperimentalne zadatke učenici dorađuju i rezultate zajedno sa kratkim opisom

zadatka unose u dnevnik rada. Nastavnik redovno kontroliše dnevnik rada i ocjenjuje vježbu.


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


STRUKA:

ZVANJE:

PREDMET:

RAZRED:

HEMIJSKA


ANALITIČKA HEMIJA SA VJEŽBAMA

DRUGI- II

Zadaci nastave predmeta analitička hemija su:

• Da učenici usvoje određena teorijska i praktična znanja o metodama i zakonitostima

proučavanja i određivanja sastava različitih supstanci koje mogu biti hemijski čiste ili

složene;

• Da učenike uvede u metode ispitivanja materije i osposobi ih za samostalno

primjenjivanje u praksi;

• Da se učenici kvalitativnom i kvantitativnom analizom bolje upoznaju sa hemijskim

reakcijama, promjenama i zapažanjima kod elemenata i hemijskih jedinjenja koja

podvrgavaju analizi;

• Da učenici ovladaju klasičnim i savremenim metodama analitičke hemije;

• Da se kod učenika razvije smisao za ekonomičnost, sistematičnost, urednost i pravilno

rukovanje laboratorijskim priborom.



programu

1. Teorijski osnovi hemijskih metoda analiza 7

2. Kvalitativna hemijska analiza 26

3. Kvantitativna hemijska analiza 37

UKUPNO: 70


3. Teorijski osnovi hemijskih metoda analize

• Značaj i uloga analitičke hemije, podjela;

• Metode hemijske analize;

• Rastvaranje hemijskih supstanci;

• Tipovi hemijskih reakcija.

4. Kvalitativna hemijska analiza

• Predmet i podjela kvalitativne analize;

• Pripremanje uzorka za analizu;

• Analitičke reakcije, reakcije suhim i mokrim putem;

• Osnovne karakteristike analitičkih reakcija;

• Sistematska kvalitativna analiza;

• Reakcije dokazivanja kationa I analitičke grupe;

• Reakcije dokazivanja kationa I analitičke grupe u smjesi;

• Reakcije dokazivanja kationa II analitičke grupe;

• Reakcije dokazivanja kationa III analitičke grupe;

• Reakcije dokazivanja kationa IV analitičke grupe;

• Reakcije dokazivanja kationa V i VI analitičke grupe;

• Podjela aniona u grupe;


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


• Reakcije dokazivanja važnijih aniona.

5. Kvantitativna hemijska analiza

• Predmet i podjela kvantitativne hemijske analize;

• Gravimetrijska analiza;

• Taloženje, kristalni i koloidni talozi;

• Onečišćenje taloga;

• Proizvod rastvorljivosti;

• Izračunavanje u gravimetrijskoj analizi;

• Gravimetrijsko određivanje sulfata sa BaCl 2;

• Gravimetrijsko određivanje željeza sa NH 4OH;

• Dvojna analiza – gravimetrijsko određivanje kalcijuma i magnezijuma u smjesi;

• Hemijska ravnoteža, disocijacija vode, jonski proizvod vode:

- pH i pOH vrijednost,

- Hidroliza soli,

- Puferi,

- Indikatori.

• Volumetrijska analiza:

- Standardni rastvori u volumetriji (primarni i sekundarni standardni rastvori),

- Izračunavanje u volumetrijskoj analizi,

- Metode neutralizacije (acidimetrija, alkalimetrija).

- Pripremanje primarnih standardnih rastvora Na 2CO 3 i NaCl,

- Pripremanje i standardizacija rastvora hlorovodonične kiseline,

- Pripremanje i standardizacija rastvora natrijum hidroksida,

- Određivanje grama NaOH / 250ml uzorka titracijom standardnim rastvorom HCl,

- Određivanje grama H 2SO 4 / 250ml uzorka titracijom standardnim rastvorom NaOH,

- Metode taloženja,

- Pripremanje i standardizacija rastvora AgNO 3,

- Određivanje grama Cl - / 250ml uzorka, metodom po Mohru,

- Metode oksido-redukcije,

- Permanganometrija,

- Pripremanje standardnog rastvora H 2C 2O 4,

- Pripremanje rastvora KMnO 4 i njegova standardizacija rastvorom H 2C 2O 4;

- Određivanje sadržaja željeza metodom po Cimerman – Rajnhardu;

- Metode jodometrije;

- Pripremanje i standardizacija rastvora Na 2S 2O 3;

- Jodometrijsko određivanje bakra;

- Metode kompleksometrije;

- Priprema standardnog rastvora kompleksona III;

- Kompleksometrijsko određivanje kalcijuma i magnezijuma u smjesi.


Učenici su za ovaj predmet već stekli potrebna predznanja iz neorganske hemije i opće hemije koje

su proučavali u prvom razredu. Nastavni program analitičke hemije treba shvatiti kao mogućnost da

se učenici dublje i očiglednije upoznaju sa osobinama elemenata i njihovim jedinjenjima putem


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


hemijskih reakcija koje se praktičko primjenjuju za njihovo odvajanje i dokazivanje. Učenici treba da

se upoznaju sa metodama kvalitativnog i kvantitativnog dokazivanja jona, elemenata i jedinjenja u

uzorku. Nastavni predmet treba izvoditi u kabinetu i teorijsko izlaganje potkrijepiti demonstracionim

ogledima. Prije svake metodske jedinice treba proučiti dio gradiva iz neorganske hemije, vezan za

metodsku jedinicu. Odabiranje analize izvršiti tako da se učenici mogu upoznati i savladati metode

gravimetrije, volumetrije i kompleksometrije.


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


LABORATORIJSKE VJEŽBE IZ ANALITIČKE HEMIJE

Razred: II (drugi)




1. Osjetljivost reakcija 3

2. Rastvorljivost 3

3. Pojedinačno dokazivanje kationa I analitičke grupe 3

4. Pojedinačno dokazivanje kationa I analitičke grupe u smjesi 3

5. Pojedinačno dokazivanje kationa II analitičke grupe 6

6. Pojedinačno dokazivanje kationa III analitičke grupe 3

7. Pojedinačno dokazivanje kationa IV analitičke grupe 3

8. Pojedinačno dokazivanje kationa V i VI analitičke grupe 3

9. Pojedinačno dokazivanje aniona I analitičke grupe 3

10. Pojedinačno dokazivanje važnijih aniona ostalih analitičkih grupa 3

11. Određivanje sulfata (SO

−2

4

)gravimetrijski, taloženjem sa barijem hloridom (BaCl 2)

u obliku BaSO 4. Izražavanje rezultata u granicama BaSO 4 i SO u ispitivanom rastvoru. 9

12.Određivanje željeza gravimetrijskim taloženjem sa amonijem hidroksidom u obliku

Fe(OH) 3 Izražavanje rezultata u gramima Fe 2O 3 i Fe +3 u ispitivanom rastvoru. 9

13. Određivanje Ca +2 i Mg +2 gravimetrijski u smjesi. Izračunavanje rezultata u gramima

CaO, Ca +2 kao i Mg 2P 2O 7, Mg +2 u ispitivanom uzorku. 12

14. Pripremanje rastvora Na 2CO 3 i NaCl tačnog molariteta 3

15. Pripremanje i standardizacija rastvora HCl 3

16. Pripremanjei standardizacija rastvora NaOH 3

17. Određivanje mase NaOH u uzorku, volumetrijskom metodom 3

18. Određivanje mase H 2SO 4 u uzorku, volumetrijskom metodom 3

19. Pripremanje i standardizacija rastvora AgNO 3 3

20. Određivanje mase hlorida Mohrovom metodom 3

21. Pripremanje standardnih molarnih rastvora H 2C 2O 4 i K III 3

22. Pripremanjei standardizacija rastvora KMnO 4 3

23. Pripremanje i standardizacija rastvora Na 2S 2O 3 3

24. Određivanje mase željeza po Zimmermann – Reinhardtovoj metodi 3

25. Određivanje mase bakra u uzorku, jodometrijski 3

26. Određivanje mase kalcijuma i magnezijuma kompleksometrijski 6

UKUPNO: 105


1. Vježba -Osjetljivost reakcija

• Osposobiti učenike da izražavaju osjetljivost reakcije u obliku „granične koncentracije“, tj. da

uoče one količine ispitane supstance koje se još tom reakcijom mogu dokazati u određenom

volumenu.

−2

4


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


• Za određeni jon odabrati više karakterističnih reagenasa pri čemu će neki od njih dati reakciju, a

neki neće. Promjena koju je izazvao dodatni reagens ispoljava se u stvaranju taloga, nastajanju

obojenja, razvijanju gasa itd. Na osnovu toga se stiče zaključak o prisustvu odgovarajućeg jona

odnosno o osjetljivosti dotične hemijske reakcije.

• Sredstva za rad: stalak sa epruvetama, rastvori jona i potrebni reagensi.

2. Vježba - Rastvorljivost

• Osposobiti učenike da prema vrsti čvrste materije ispituju njenu rastvorljivost u različitim

rastvaračima

• Ispitati rastvorljivost supstanci u vodi, razrijeđenim kiselinama odnosno bazama,

koncentrovanim kiselinama ili bazama.

• Sredstva za rad: epruvete, čaše, supstance za rastvaranje, rastvarači

3. Vježbe broj 3 do 10 – Dokazivanje kationa i aniona

• Upoznati učenike sa svojstvima jona (kationa i aniona). Vježbe povezuju teoriju sa praksom pa

daju učeniku mogućnost za komparativno izučavanje osobina jona. Vježbe predstavljaju

kvalitativnu analizu koja daje učenicima uvid u hemiju rastvora i upoznaje ih sa mnogim

teorijskim principima koji se potvrđuju praktično.

• Kod dokazivanja jona prvo homogeni sistem pretvaramo u heterogeni. Zatim pojedine

komponente odvajamo. Pojedinačno dokazivanje jona vrši se hemijskom reakcijom koja je

izazvana dodatkom reagensa. Promjena koju je izazvao dodatak reagensa ispoljava se u stvaranju

taloga, obojenja, razvijanja gasa itd.

• Sredstva za rad: stalak sa epruvetama, čaše, pipete, lijevak, filter papir, reagensi.

4. Vježbe broj 11, 12 i 13 – Gravimetrijska određivanja

• Upoznati i praktično osposobiti učenike najvažnijim gravimetrijskim metodama analiziranja

supstance

• U toku rada učenici će odmjeravati supstance, taložiti, filtrirati, ispirati talog, sušiti, žariti, vagati i

izračunavati.

• Sredstva za rad: odmjerne tikvice, pipete, čaše, stakleni štapić, lijevak za filtriranje, filter papir,

lončić za žarenje, rešo, reagensi za taloženje, vaga.

5. Vježbe broj 14 do 26 – Pripremanje rastvora

• Osposobiti učenike da na osnovu utrošenog volumena rastvora tačno određene koncentracije sa

kojim je ispitivana supstanca kvantitativno reagovala, odredi masu ispitivane supstance u uzorku

odgovarajućom volumetrijskom metodom. Učenici treba da ovladaju tehnikom rada i postignu

preciznost u radu i samostalnost.

• U toku rada učenici će izračunavati masu supstance za pripremanje standardnih molarnih

rastvora, odmjeravati masu pomoću vage, prenositi u odmjernu tikvicu i dopunjavati

destilovanom vodom, određivati tačnu količinsku koncentraciju, titrisati, koristiti indikatore,

izračunavati rezultate.

• Sredstva za rad: odmjerne tikvice, pipete, čaše, rešo, reagensi, vaga.


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


STRUKA:

HEMIJSKA

ZVANJE:


PREDMET:

TEHNOLOŠKE OPERACIJE

RAZRED:

DRUGI - II

Zadaci nastave predmeta osnovi tehnoloških operacija su:

• Da se učenici upoznaju sa mašinama i aparatima za izvođenje operacija hemijske industrije;

• Da učenici nauče tumačiti crteže i šeme mašina, aparata i uređaja, te da većinu crteža i

šema nauče crtati;

• Da učenici uz usvajanje ovih znanja nauče logički razmišljati i donositi zaključke;

• Da se učenici upute na korištenje tehničke literature s ciljem daljeg samoobrazovanja;

• Da se učenici osposobe da stečena znanja primjene u proizvodnim procesima i doprinose

usavršavanju i modernizaciji proizvodnih procesa.



programu

1. Uvod 3

2. Mehanika fluida 7

3. Skladištenje materijala 7

4. Transport materijala 14

5. Miješanje 7

6. Usitnjavanje 7

7. Prosijavanje 5

8. Klasiranje u struji fluida 4

9. Taloženje 2

10. Filtriranje 6

11. Centrifugiranje 4

12. Prečišćavanje gasova 2

13. Oblikovanje plastičnih masa 2

UKUPNO: 70


1. Uvod

• Pojam osnovnih procesa i operacija;

• Osnovne fizičke veličine u tehnološkom postupku

2. Mehanika fluida

• Protok fluida jednačina kontinuiteta;

• Rejnoldsov broj;

• Brzina strujanja – granični sloj;

• Aparati za mjerenje protoka fluida, sat za gasove;

• Mjerilosaprigušnompločom.

3. Skladištenje materijala

• Faktori skladištenja materijala;

• Skladištenje čvrstihmaterija;


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


• Skladištenjetečnosti;

• Skladištenjegasova;

• Skladištenje materijala sa posebnim osobinama.

4. Transport materijala

• Transport čvrsihmaterija; Trakastiilančastitransporteri;

• Pužastiipneumatskitransporteri;

• Transporttečnihmaterija, kanali, cijeviicijevnielementi;

• UređajizatransporttečnostiKlipnepumpezatečnosti;

• Membranske pumpe;

• Centrifugalna pumpa;

• Rotacione pumpe i injektori;

• Transportgasova, pumpezagasove, kompresori;

• Centrifugalniventilatori.

5. Miješanje

• Teorijamiješanja - propelerskemješalice;

• Planetske mješalice;

• Barboteri- mješalice sa gasovitim fluidom;

• Gnjetalice;

• Miješanjepraškastihmaterijala.

6. Usitnjavanje

• Teorija usitnjavanja i podjela aparata za usitnjavanje;

• Drobilice;

• Mlinovinavaljkeimlinovisakuglama;

• Koloidnimlinovi.

7. Prosijavanje

• Klasiranje prosijavanjem, granulometrijska analiza;

• Nepokretna (fiksna ) i rotaciona sita;

• Poktretna sita (vibraciono i oscilatorno).

8. Klasiranje u struji fluida

• Klasiranjeustrujifluida, klasifikatorsauglastimsanducimaiDorovklasifikator;

• Klasiranje sa vodenom strujom, konusni klasifikator;

• Hidrocikloni i Klipni separator.

9. Taloženje

• Pojam, brzina taloženja i taložnici.

10. Filtriranje

• Teorijafiltriranja;

• Filter prese;

• Kontinuirani filter, Oliver filter;

• Vakuum filteri sa kolačem.

11. Centrifugiranje

• Centrifugiranje i vrste centrifuga;

• Centrifuge sa diskontinuiranim radom;

• Centrifuge sa kontinuiranim radom.


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


12. Prečišćavanje gasova

• Gasni filteri.

13. Oblikovanje plastičnih masa

• Pojam plastičnih masa i njihova obrada.


• Sadržaj predmeta se naslanja na ranije stečeno znanje iz teoretsko stručnih predmeta, pa je

nužno kod svake teme načiniti vezu sa prethodno poznatim sadržajima.

• Teoretske uvode u pojedine operacije obraditi u mjeri dovoljnoj za razumijevanje te

operacije i navesti mašine i aparate na kojima se izvode te operacije. Pri upoznavanju mašina

i aparata težište baciti na način rada, dobre i loše osobine, te se najviše primjenjuju.

• U toku izvođenja nastave iz ovog nastavnog plana obavezno koristiti crteže, šeme, slike i

prospekte uređajazbog boljeg korištenja vremana.

• Zajedno sa učenicima pokušati raditi modele uređaja od priručnog materijala.

• Treba ostvariti potpunu saradnju sa predmetima:tehnologija vode, neorganska i organska

tehnologija.

• U toku realizacije nastavnih sadržaja poseban značaj dati na saradnju sa privrednim

subjektima i dio nastave moguće je izvoditi u pogonima neorganske i organske tehnologije.


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


STRUKA:

ZVANJE:

PREDMET:

RAZRED:

HEMIJSKA


BOTANIKA SA FARMAKOGNOZIJOM

DRUGI – II

Zadaci nastave predmeta botanika sa farmakognozijom su:

• Sticanje osnovnog znanja ograđi i funkciji biljnih dijelova, o osnovnim fiziološkim

procesima u biljkama, o načinu klasifikacije biljnih vrsta, o postupku dobivanja biljnih

droga i o njihovom sastavu i farmakološkom dejstvu.



programu

1. Uvod u botaniku 1

2. Strukturna organizacija biljaka 5

3. Sistematika biljaka 21

4. Uvod u farmakognoziju 2

5. Opći dio 6

6. Specijalni dio 35

UKUPNO: 70


1. Uvod u botaniku

• Botanika (fitologija) kao nauka, predmet, zadaci i metode proučavanja, podjela i odnos

prema drugim naukama.

2. Strukturna organizacija biljaka

• Produkti izlučivanja protoplasta. Vakuole i njihovi sadržaji vakuolarne boje(himokromi),

glikozidi, alkaloidi, tanini, masti, ulja, terpenski derivati;

• Bjelančevinasti kristali i aleuron. Kristali kalcijevog i kalijevog oksalata i dr. kristali. Rezervni

ugljikohidrati;

• Morfološki stupnjevi organizacije. Protofiti. Talofiti. Kormofiti.

3. Sistematika biljaka

• Biosistematika. Predmet, zadaci, podjela, metode. Taksonomija.Taksonomske kategorije.

Nomenklatura.

• Klasifikacija biljaka:

- Nadcarstvo Procaryota. Carstvo Mychota. Podcarstva: Archeobacteriobionta,

Bacteriobionta, Oxyphotobacteriobionta. Osnovne karakterisatike, organizacija,

razmnožavanje, rasprostranjenost, reprezentativni predstavnici.

- Nadcarstvo Eucaryota. Carstvo Vegetabilia (Plantae). Podcarstvo Rhodobionta. Odjel

Rhodophyta, karakteristike, organizacija, rasprostranjenost, predstavnici, hemijski sastav i

značaj. Podcarstvo Phycobionta. Odjeli: Pyrrophyta, Bacillariophyta, Chlorophyta,

Phaeophyta-organizacija, rasprostranjenje, predstavnici, hemijski sastav i značaj.

- Podcarstvo Embriobionta (Embriophyta, Cormophyta, Cormobionta). Postanak,

rasprostranjenje, karakteristike, mogućnosti primjene. Odjeli: Rhynophyta, Bryophyta,

Lycopodiophyta, Equisetophyta, Polypodiophyta-karakteristike razmnožavanje, smjena

generacija, predstavnici i značaj.


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


- Odjeli: Pinophyta i Magnoliophyta. Postanak, rasprostranjenje, razmnožavanje, odnos

gametofita i sporofita, praktični značaj. Klasifikacija Pinophyta.

- Odjel Magnoliophyta. Organizacija cvijeta, sjeme, plod-tipovi, podjela, rasprostiranje.

- Sistematika i klasifikacija Magnoliophyta. Klasa Magnoliopsida. Redovi Magnoliales,

Laureales, Piperales, Ranunculales, Papaverales- karakteristike, cvijetni dijagram, cvijetna

formula, raspostranjenje, predstavnici-najznačajnije ljekovite vrste.

- Redovi:Polygonales, Fagales, Betulales, Juglandales, Violales – karakteristike, cvijetni

dijagram, cvijetna formula, raspostranjenje, predstavnici-najznačajnije ljekovite vrste.

- Redovi: Cucurbitales, Sallicales, Ericales, Ebenales,Primulales – karakteristike, cvijetna

formula i cvijetni dijegram, raspostranjenje, predstavnici- najznačajnije ljekovite vrste.

- Redovi: Malvales, Urticales, Euphorbiales, Saxifragales, Rosales- karakteristike, cvijetna

formula i cvijetni dijagram, predastavnici- značajne ljekovite vrste.

- Redovi: Fabales, Rutales, Oleales, Solanales, Gentianales, Asterales- karakteristike, cvijetna

formula i dijagram, raspostranjenje, predstavnici- značajne ljekovite vrste.

- Klasa Liliopsida.Redovi: Liliales, Asparagales, Orchidales, Cyperales, Arales- karakteristike,

građa, raspostranjenje, predstavnici.

- Carstvo Fungi. Opće karakteristike, razmnožavanje, klasifikacija, osnovni predstavnici, značaj

gljiva- gljive kao hrana, kao izvor farmakološki aktivnih supstanci, gljive u biotehnologiji,

sekundarni metaboliti gljiva, mikotoksini, antibiotici.

4. Uvod u farmakognoziju

• Definicija, pojam i naučne oblasti istraživanja farmakognozije.Kratak historijski osvrt na

izučavanje i upotrebu ljekovitog bilja. Pojam”droga”, farmakognozijska definicija;

• Klasifikacija droga; značaj droga u savremenoj farmaciji.

5. Opći dio

• Pripremanje kvalitetne droge. Uzroci kvarenja droga; pozitivno i negativno djelovanje

enzima;

• Ispitivanje droga: makroskopsko, mikroskopsko, hemijsko, biološko,

mikrobiološko,farmakološko. Kvalitativna i kvantitativna analiza produkata.

• Primjena savremanih metoda kod izučavanja i obrade droga: izolacija i identifikacija,

ekstrakcija, hromatografske metode, spektroskopske metode.

• Opća ispitivanja droga po propisima farmakopeja. Oficijalne i neoficijalne droge, zakonski

propisi vezani ze ljekovito bilje.

6. Specijalni dio

• Droge sa anorganskim aktivnim supstancama, silicijeva kiselina. Opće osobine i hemizam

djelovanja: Terra silicea, Phaseoli pericarpium, Pulmonariae herba, Equiseti herba, Urtice

herba, Polygoni herba.

• Droge sa organskim aktivnim supstancama, droge sa biljnim kiselinama. Opće osobine,

hemizam, najvažniji predstavnici: Rubi sp.,Fructus sp., Corni fructus, pruni cerasi fructus,

Pruni domesticae fructus, Hibisci flos.

• Droge sa ugljičnim hidratima. Droge sa monosaharidima : Ficus caricae fructus, Vitis viniferae

fructus. Droge sa disaharidima: Beta vulgaris, Saccharum officinarum, Ceratiniae fructus.

• Droge sa polisaharidima. Uopće o skrobovima, formiranje skrobnog zrna, hemizam,

djelovanje i upotreba – Amylum tritici, Oryzae, Maydis et Solani. Celuloza i opće osobine,

upotreba – Cossypium (pamuk) – Lana gossypii cruda, Lana gossypii depurata pro oculis et


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


sterilisata. Droge sa inulinom: Inulae radix, Taraxaci radix, Dahlia, Cynyra.

• Droge sa polisaharidima morskih algi: Agar – Agar, Alginska kiselina. Droge sa hitinom:

insekti i gljive.

• Droge sa gumama i pektinima: uopće o gumama, hemizam, Upotreba-Gummi arabicum,

Tragachantha, Gumi cerasorum, Gummi armeniaceae; uopće o pektinima, hemizam,

djelovanje, Pektinska kiselina, Mukopolisaharidi: acetilglukozamin, Hijaluronska

kiselina,heparin.

• Droge sa sluzima (mucilaaginosum): uopće o sluzima, hemizam, djelovanje, upotreba,

analitika-Lichen islandicus, Althaeae radix folium, mlavae folium et flos, Farfarae folium.

• Masna ulja i masti (Olea pingua, Adeps): uopće o masnim uljima i mastima, hemizam,

djelovanje, upotreba, analitika (konstante), Podjela-Oleum (Ol.) Jecoris, Ol. Gynocardiae, Ol.

Hypoglossi, Ol. Ricini, Ol. Olivae, OL. Lini, Ol. Crotonis, Ol. Sesami, Ol. Amygdalae, Ol.

Arachidis, Ol. Cacao, Ol. Helianthi

• Droge sa eteričnim uljima (Aetherolea)-definicaija i opće osobine eteričnih ulja, biosinteza,

hemizam, dobijanje, konstante, čuvanje upotreba aromatičnog bilja i eteričnih ulja.

• Droge sa mentolom: osobine i hemizam mentola, dobijanje, djelovanje i upotreba-Methae

piperitae folium et Aetheroleum, Mentholum.

• Droge sa geraniolom: osobine, hemizam i dobijanje geraniola Aetheroleum Rosae,

Aetheroleum Lamrosae, Aetheroleum Citronellae.

• Droge sa tujonom: osobine i hemizam tujona-Salviae folium Et Aetheroleum, Tanaceti herba,

Absinthii herba. Droge sa kamforom: osobine i hemizam kamfora-Camphora.

• Droge sa etanolom: osobine, hemiza i djelovanje-Anisi Fructus et Aetheroleum, etheroleum

Anisi stellati. Droge sa cimetnim aldehidom: osobine i hemizam-Cinnamomi Cortex et

Aetheroleum.

• Droge sa fenolnim komponentama u eteričnom ulju: opće osobine i hemizam-Thymi herba

et Aetheroleum, Serpylli herba, Origani herba. Droge sa vanilinom: opće osobine i hemizam-

Vanillae fructus.

• Droga sa barneolom: opće osobine i hemizam: Valerianae radix et Aetheroeum. Rod Citrus:

Aurantiifolium, flos et Aetheroleum, Aurantiipericarpium, Citrus aurantium var. dulcis, citrus

aurantium Subsp. Bergamia, Citrus limonum, Citrus nobilis.

• Eterična ulja crnogorica: Aetheroleum Terebinthinae, Aetheroleum Pini pumilionis. Droge sa

estrima u eteričnom ulju: opće osobine i hemizam- Pyrethri flos.

• Droge sa smolama i balsamima (resina et balsamum). Uopće o smolama, hemizam i podjela-

Jalapa, Operculina, Mastix, Scamonia, Colocynthidis, Bryoniae. Droge sa balsamima: opće

osobine i Hemizam-Peruvianum, Tolutanum. Droge sa katranima (pyroleum-pix): opće

osobine i hemizam: Pix Fagina, Pix Betulina, Pix Juniperina,Pix Litanthracis.

• Droge sa heterozidima. Definicija heterozida, biosinteza, hemizam, osobine, ekstrakcija,

rasprostranjenost u prirodi, djelovanje, upotreba, klasifikacija.

• Droge sa gorkim heterozidima: uopće o gorkim heterozidima, hemizam,djelovanje i

upotreba, analitika: Gentianae radix, Centaurii herba, Trofolii fibrini folium, Absinthi herba,

Carsui benedicti herba, Aurantii pericarpium.

• Droge sa saponinskim heterozidima: uopće o saponinima, biosinteza, Hemizam, podjela,

djelovanje, upotreba, analitika: Primulae radix, Saponariae radix, Senegae radix, Quillaiae

cortex, Liquiritiae radix, Hederae folium, Herniariae herba, equiseti herba, Varbasci Flos,


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


Hippocastani semen, Ginsing radix, Dioscoreae rhizoma, Sersaparillae radix.

• Droge sa taninima: uopće o taninima, biosinteza, hemizam, podjela. Djelovanje i upotreba,

analitika: Rathaniae radix, Tormentillae rhizoma,galla, Quercus cortex, Myrtilli fructus,

Hyperici herba, Agrimonae herba, Anserinae herba, Bistortae rhizoma, Hamamelidis Folium,

Fragariae folium, Sanguisorbae rhizoma, Geranii herba.

• Antibiotici. Opće osobine. Fitohemijsko grupisanje: oligosaharidne strukture- Streptomycin,

Kanamycin, Neomycin; acetogeninska struktura-Tetracyclin, Griseofulvin, Erythromycin;

pepetidna struktura-Pencilin, Cphalosporin; polipeptidna struktura-Bacitracin, Tyrothiricin,

Polymyxin B, Colistin.Novobiocin.

• Droge sa antibiotskim djelovanjem: Carlinae radix. Plumbaginis radix et herba, Tropaeoli

majalis folium, Lichen Islandicus. Hormonske droge: Tyreoidea.


• Nastava se izvodi u učionici i kabinetu, zavisno od nastavnog sadržaja. U prvom dijelu

nastavnog sadržaja izučava se sistematika i klasifikacija biljni vrsta koje imaju ljekovito

djejstvo. U općem dijelu izučava se proizvodnja droga i metode ispitivanja, izolacije i

identifikacije vrsta, kvalitativna i kvantitativna analiza droga i opća ispitivanja droga po

propisima farmakopeja. U specijalnom dijelu izučavaju se ljekovite sirovine sistematizovane

na osnovu hemijskog sastava i fiziološkog djelovanja.

• U prvom dijelu nastavnog sadržaja izuzeta su poglavlja iz strukturne organizacije biljaka koja

se izučavaju u okviru biologije, kako bi se izbjeglo nepotrebno dupliranje u nastavi.


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON



III RAZRED

red.

broj

NAZIV PREDMETA

Sedmični

fond

Godišnji

fond

1. Tehnološke operacije 2 70

2. Fizikalna hemija sa vježbama 4 (2+2) 140

3. Biohemija 2 70

4. Sirovine u farmaceutskoj proizvodnji 2 70

5. Tehnološka mikrobiologija 4 (2+2) 140

6. Tehnologija farmaceutskih proizvoda 5 (3+2) 175

UKUPNO 19 665


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


STRUKA:

HEMIJSKA

ZVANJE:


PREDMET:

TEHNOLOŠKE OPERACIJE

RAZRED:

TREĆI - III

Zadaci nastave predmeta fizikalna hemija sa vježbama su:

• da se učenici upoznaju sa mašinama i aparatima za izvođenje operacija hemijske industrije,

• da učenici nauče tumačiti crteže i šeme mašina, aparata i uređaja, te da većinu crteža i šema

nauče sami nacrtati,

• da se učenici uz usvajanje ovih znanja nauče logički razmišljati i donositi zaključke,

• da se učenici upute na korištenje tehničke literature s ciljem daljeg samoobrazovanja,

• da se učenici osposobe da stečena znanja primjene u proizvodnim procesima i doprinose

usavršavanju i modernizaciji proizvodnih procesa.



programu

1. Razmjena topline 4

2. Rashladni uređaji 4

3. Isparavanje i ukuhavanje 8

4. Destilacija i rektifikacija 10

5. Vlažan vazduh – Vlaženje 5

6. Sušenje 8

7. Ekstrakcija 12

8. Rastvaranje 2

9. Kristalizacija 6

10. Apsorpcija 4

11. Adsorpcija 4

12. Hemijski reaktori 3

UKUPNO: 70


1. Razmjena topline

• Teoretske osnove o razmjeni topline

• Istosmjerni i protustrujni razmjenjivač topline

• Kondenzatori: prelivni kondenzator

2. Rashladni uređaji

• Opšta razmatranja

• Kompresioni uređaj za hlađenje

• Apsorpcioni uređaj za hlađenje

3. Isparavanje i ukuhavanje

• Teoretske osnove isparavanja i ukuhavanja

• Otvoreni ukuhači

• Zatvoreni ukuhači: ukuhač sa horizontalnim cjevima

• Ukuhač sa vertikalnim cijevima

• Vakuum ukuhači


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


4. Destilacija i rektifikacija

• Teoretske osnove destilacije

• Destilacioni uređaj pod atmosferskim pritiskom i vakumom

• Destilacija vodenom parom

• Teoretske osnove rektifikacije: teoretski rad i refluksni odnos

• Rektifikaciona kolona sa diskontinuiranim radom

• Rektifikaciona kolona sa kontinuiranim radom

5. Vlažan vazduh – Vlaženje

• Opšta razmatranja

• Pojam vlažnosti

• Određivanje vlažnosti

• Vlaženje vazduha

6. Sušenje

• Opšti pojmovi o sušenju i vrste sušnica: komorne sušnice

• Tunelske sušnice

• Rotacione sušnice

• Sušenje raspršavanjem tečnosti

• Vakum – sušnice

7. Ekstrakcija

• Teoretkse osnove: - opšti zakoni prenosa mase

• Osnovi ekstrakcije tečno - tečno

• Osnovi ekstrakcije čvrsto – tečno

• Priprema čvrstih sirovina za ekstrakciju

• Ekstraktori, kontinuirani ekstraktori

• Šaržni ekstraktori

• Ekstrakcija protein iz biljnih sirovina

• Ekstrakcija alkaloida iz biljnih sirovina

8. Rastvaranje

• Pojam rastvaranja, toplota rastvaranja i uređaji

9. Kristalizacija

• Teorija kristalizacije i faktori koji utiču na kristalizaciju

• Kadni kristalizatori

• Njihajući kristalizatori (Wulf – Bockovi)

• Čuvanje kristala

10. Apsorpcija

• Teoretkse osnove apsorpcije

• Kule za apsorpciju (aparati sa tekućom unutrašnjom fazom)

11. Adsorpcija

12. Teoretske osnove adsorpcije

13. Adsorpcija iz tečnosti: Metoda disperznog kontakta

12. Hemijski reaktori

• Klasifikacija reaktora


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


• Rad i konstrukcione karakteristike


Sadržaj i ovog nastavnog predmeta se naslanja na ranije stečena znanja iz teoretska – stručna, pa

je nužno kod svake teme načiniti vezu sa prethodno poznatim sadržajima.

Teoretske uvode u pojedine operacije obraditi u mjeri dovoljnoj za razumjevanje te operacije i

navesti mašine i aparate za njeno izvođenje. Pri upoznavanju mašina i aparata težište baciti na

način rada, dobre i loše osobine, te gdje se najviše primjenjuju.

U toku izvođenja ovog programa koristiti crteže, šeme, slike i prospekte aparata i uređaja zbog

boljeg korištenja vremana.

Treba ostvariti saradnju sa predmetima: tehnologije farmaceutskih proizvoda i tehnologiju

kozmetičkih proizvoda. Po mogućnosti realizovati posjetu i industrijskim postrojenjima gdje se

vrši proizvodnja farmaceutskih proizvoda.


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


STRUKA:

HEMIJSKA

ZVANJE:


PREDMET:

FIZIKALNA HEMIJA SA VJEŽBAMA

RAZRED:

TREĆI - III

Zadaci nastave predmeta fizikalna hemija sa vježbama su:

• Da se učenici upoznaju sa modernim i savremenim tumačenjem fizičko-hemijskih promjena

materije

• Da učenici na osnovu stečenih znanja steknu i sposobnost uspješnog povezivanja teorije sa

praksom

• Sticanje veoma potrebnih vještina u radu sa laboratorijskim priborom i opremom

• Da se učenici obuče sa savremenim metodama rada u laboratoriju

• Da se kod učenika razvije osjećaj da pravilno i pažljivo rukuju osjetljivim instrumentima



programu

1. Struktura atoma i rekacije jezgra 19

2. Agregatna stanja materije 15

3. Dvokomponentni sistemi 12

4. Optička svojstva tečnosti 6

5. Hemijska kinetika 12

6. Termohemija 6

UKUPNO: 70


1. Struktura atoma i reakcije jezgra

• Katodna cijev i otkriće elektrona.

• Radioaktivnost i radioaktivno zračenje. Fajans – Sodijev zakon.

• Radioaktivni redovi i vrijeme poluraspada.

• Mjerenje i detekcija radioaktivnog zračenja, brojači, dozimetri i jedinice.

• GM brojač, scintilacioni brojači.

• Otkriće protona i neutrona.

• Plankova kvantna teorija.

• Borova teorija modela atoma i Borovi zakoni.

• Somerfeldova teorija.

• Paulijevo načelo zabrane.

• Kvantni brojevi i periodni sistem elemenata.

• Rentgenski zraci i Mosijelijev zakon.

• Vještačke nukrealne reakcije.

• Vještačka pretvorba elemenata.

• Vještačka radioaktivnost. Atomska fisija. Atomska fuzija.

• Ajnštajnova teorija i defekt mase.

2. Agregatna stanja materije

• Materija i stanje materije.

• Gasovito stanje: Opšte osobine gasova, idealno i realno stanje gasova.


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


• Osnovni gasni zakoni i opšta gasna konstanta. Bojl – Mariotov zakon. Gej –

Lisakov i Šarlov zakon. Klauzijus Klapejronova jednačina.

• Tečno stanje materije. Opšte fizičke i hemijske osobine tečnosti.

• Gustoća. Anomija vode. Viskozitet. Isparavanje i dinamična ravnoteža

isparavanja. Površinski napon tečnosti.

• Polarnost molekula tečnosti, asocijacija i dipolni momenat.

• Čvrsto stanje materije: Fizičke i hemijske osobine.

• Amorfno i kristalno stanje materije.

• Tipovi kristalnih rešetki.

• Energija kristalne rešetke.

• Faze i komponente.

• Gibsovo pravilo faza.

3. Dvokomponentni sistemi

• Rastvori i vrste rastvora.

• Koncentracija rastvora.

• Rastvaranje čvrstih tvari u tečnosti.

• Energija hidratacije.

• Napon pare rastvora i Raulov zakon.

• Sistem tekućina koje se mješaju.

• Sistem tekućina koje se ne mješaju.

• Krioskopija i ebulioskopija.

• Osmoza i osmotski pritisak. Difuzija.

• Koloidni rastvori.

• Opšte osobine koloidnih sistema.

• Koagulacija.

• Tindalov fenomen.

• Elektroliza.

4. Optička svojstva tečnosti

• Apsorpcija svjetlosti u rastvorima i Lamber – Berov zakon.

• Kalorimetrija.

• Lom svjetlosnog zraka i reflektometrija.

• Optička aktivnost rastvora i polimetrija.

5. Hemijska kinetika

• Brzina, hemijske reakcije, definicija i faktori koji utiču na promjenu.

• Uticaj koncentracije reaktanata.

• Uticaj temperature, pritiska i katalizatora.

• Energija aktivacije reakcija.

• Hemijska ravnoteža.

• Zakon o djelovanju mase i konstanta ravnoteže.

• Homogene i heterogene reakcije faktori koji utiču na promjene konstante hemijske

ravnoteže. Fotohemijske reakcije: Fluorescencija. Fosforoscencija.

• Fotolitičke i fotokatalitičke reakcije.

6. Termohemija


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


• Toplotni efekat reakcije i readicijska toplina.

• Toplota nastajanja.

• Toplota sagorijevanja.

• Toplota neutralizacije.

• Hesov zakon.


Fizičko – hemijske pojave koje se izlučavaju u okviru predmeta obrašuju se na savremen način,

preko Plankove kvantne teorije, molekularne kinetike i Ajnštanovog zakona relativiteta.

Učenicima pomoći da svoja saznanja sa razumjevanjem primjene u praksi i radu. Kod nastavnog

izlaganja koristiti modele, oglede, slike, šeme i filmove. Prilikom provjere znanja treba insistirati

na samostalnom i logičkom zaključivanju. Gdje je moguće, sinhronizovati teoretska izlaganja sa

radom u laboratoriji.

Vježbe iz fizikalne hemije izvode se u laboratoriju sa najviše petnaest učenika. Vježbe treba

izvoditi u ciklusima. Ciklus vježbi treba formirati tako da izvođenje ciklusa, kad god je to moguće,

prati gradivo teoretckih časova nastave. Prije izvođenja vježbi, svakog ciklusa, potrebna su dva ili

četri časa teoretskog upustva o izvođenju vježbi tog ciklusa. Broj vježbi u jednom ciklusu nije

strogo određen, već zavisi od mogućnosti laboratorije.

Nastavniku se daje sloboda kreativnosti u odabiranju različitih koncentracija rastvora, vrste

supstanci, vremena i različitih temperatura unutar jedne vježbe, tako da više učenika može raditi

istu vježbu ali samo dva učenika imati isti zadatak.

Poslije izvršenog eksperimenta učenici pismeno obrađuju svoju vježbu i na taj način povezujju

eksperimentalni dio sa računskim zadacima. Predmetni nastavnik pregleda i ocjenjuje vježbu.

Ne smatra se obaveznim ostvarivanje svih navedenih vježbi, ali se zahtjeva da sve oblasti budu

zastupljene i da se uradi najveći mogući broj vježbi. Izbor zadataka vrši predmetni nastavnik.


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


LABORATORIJSKE VJEŽBE IZ FIZIKALNE HEMIJE

Razred: III (treći)




1. Određivanje gustoće tečnosti piknometrom, areometrom i Mor

4

Vostfalovom vagom.

2. Određivanje gustoće čvrstih tvari piknometrom. 4

3. Rastvorljivost čvrstih soli. 2

4. Viskozitet tečnosti – Ostvaldov viskozimetar 4

5. Površinski napon tečnosti – stalagmometar. 4

6. Koeficijent razdjeljenja amonijaka između vode i hloroforma. 4

7. Molekulska masa – odreživanje metodom sniženja tačke ledišta. 4

8. Adsorpcija acetatne kiseline na aktivnom ugljenu. 4

9. Toplota sagorijevanja čvrstih goriva – kalorimetar. 4

10. Toplota rastvaranja kiseline, baza ili soli određivanje u kalorimetru

4

za reakcijsku toplinu.

11. Kolorimetrijsko određivanje koncentracije Diboksovim

4

kalorimetrom.

12. Kalorimetrijsko određivanje koncentracije rastvora fotoelektričnim

4

kolorimetrom.

13. Refraktometrijsko određivanje koncentracije rastvora – Abeov

4

refraktometar.

14. Refraktometrijsko određivanje koncentracije rastvora – Ručni

4

refraktrometar.

15. Polarimetrijsko određivanje koncentracije rastvora – Polarimetar. 4

16. Brzina raspadanja H 2O 2. 4

17. Brzina inverzije saharoze – polarimetar. 4

18. Koloidni sistemi – pripremanje koloidnih rastvora i osobenosti,

koagulacija i elektrofreza.

4

UKUPNO: 70

Sadržaj laboratorijskih vježbi:

Vježba broj 1. Određivanje gustoće tečnosti piknometrom, areometrom i Mor Vostfalovom vagom

• Upoznati i osposobiti učenike za određivanje gustoće tečnosti različitim metodama kako bih isto

mogli primjeniti u praksi.

Vježba broj 2. Određivanje gustoće čvrstih tvari piknometrom

• Upoznati učenike sa metodom za određivanja gustoće čvrstih tvari.


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


Vježba broj 3. Rastvorljivost čvrstih soli

• Upoznati učenike sa pojmom rastvorljivost te uticajem temperature na rastvorljivost.

Vježba broj 4. Viskozitet tečnosti – Ostvaldov viskozimetar

• Upoznati učenike sa pojmom viskozitet tečnosti i osposobiti za eksperimentalno određivanje

viskoziteta tečnosti.

Vježba broj 5. Površinski napon tečnosti – stalagmometar

• Upoznati učenike sa pojmom napon tečnosti tečnosti i osposobiti za eksperimentalno

određivanje površinskog napona tečnosti.

Vježba broj 6. Koeficijent razdjeljenja amonijaka između vode i hloroforma

• Upoznati učenike sa pojmom koeficijent razdjeljenja i osposobiti za eksperimentalno određivanje

istog.

Vježbabroj 7. Molekulska masa – odreživanje metodom sniženja tačke ledišta

• Ponoviti sa učenicima šta je molekulska masa i upoznati ih sa eksperimentalnom metodom za

određivanje iste.

Vježba broj 8. Adsorpcija acetatne kiseline na aktivnom ugljenu

• Upoznati učenike sa pojmovima adsorpcija i aktivni ugalj, te eksperimentalno povezati navedena

dva pojma kroz vježbu.

Vježba broj 9. Toplota sagorijevanja čvrstih goriva – kalorimetar

• Upoznati učenike sa kalorimetrom i osposobiti za određivanje toplote sagorijevanja čvrstih goriva

kalorimetrom.

Vježbabroj 10. Toplota rastvaranja kiseline, baza ili soli određivanje u kalorimetru za reakcijsku

toplinu

• Osposobiti učenike za određivanje toplote rastvaranja.

Vježbabroj 11. Kolorimetrijsko određivanje koncentracije Diboksovim kalorimetrom

• Upoznati učenike sa Diboksovim kalorimetrom i metodom za određivanje koncentracije koristeći

navedeni kalorimetar.

Vježbabroj 12. Kalorimetrijsko određivanje koncentracije rastvora fotoelektričnim kolorimetrom

• Upoznati učenike sa fotoelektričnim kalorimetrom i metodom za određivanje koncentracije

koristeći navedeni kalorimetar.

Vježba broj 13. Refraktometrijsko određivanje koncentracije rastvora – Abeov refraktometar.


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


• Upoznati učenike sa pojmom refraktometar i metodom za određivanje koncentracije rastvora

koristeći Abeov refraktometar.

Vježbabroj 14. Refraktometrijsko određivanje koncentracije rastvora – Ručni refraktrometar

• Upoznati učenike sa pojmom refraktometar i metodom za određivanje koncentracije rastvora

koristeći ručni refraktometar.

Vježba broj 15. Polarimetrijsko određivanje koncentracije rastvora – Polarimetar

• Upoznati učenike sa pojmom polarimetar i osposobiti za eksperimentalno određivanje

koncentracije rastvora koristeći polarimetar.

Vježba broj 16. Brzina raspadanja H 2O 2

• Ponoviti sa učenicima o brzini hemijskih reakcija,te odraditi eksperimentalnu vježbu vezano za

brzinu raspadanja vodonikovog peroksida.

Vježba broj 17. Brzina inverzije saharoze – polarimetar.

• Upoznati učenike sa metodom za određivanje brzine inverzije saharoze pomoću polarimetra.

Vježba broj 18. Koloidni sistemi – pripremanje koloidnih rastvora i osobenosti, koagulacija i

elektroforeza

• Upoznati učenike sa pojmovima vezano za koloidne rastvore i metodom za pripremu koloidnih

rastvora.


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


STRUKA:

HEMIJSKA

ZVANJE:


PREDMET:

BIOHEMIJA

RAZRED:

TREĆI - III

Zadaci nastave predmeta biohemija su:

• upoznavanje osnovnih biohemijskih promjena, procesa i zakona koji su neophodni za

razumjevanje i tumačenje priprodnih pojava i funkcioniranja života na molekularnoj razini.

• uočavanje značaja biohemije kao nauke u savremenom životu,

• upoznavanje fizičko – hemijskih svojstava pojedinih hemijskih jedinjenja, organizama, tkiva i

ćelija,

• razumjevanje tokova fizioloških i patoloških procesa na molekularnom nivou,

• ovladavanje znanjima koja su potrebna za rad u farmaceutskoj proizvodnji.



programu

1. Uvod u biohemiju 1

2. Makroelementi i mikroelementi 5

3. Nukleinske kiseline 7

4. Proteini 8

5. Ugljikohidrati 6

6. Lipidi 6

7. Enzimii i koenzimi 8

8. Krv 6

9. Žuč i žučne boje 4

10. Urin 5

11.Vitamini 6

12.Hormoni 5

13.Antibiotici 3

UKUPNO: 70


1. Uvod u biohemiju

• Biohemija kao nauka, predmet, zadaci i metode proučavanja, odnos prema drugim naukama

i značaj u farmaceutskoj proizvodnji

2. Makroelementi i mikroelementi

• Sadržaj, uloga i metabolizam natrijuma, kalijuma i hlora

• Sadržaj, uloga i metabolizam kalcijuma, magnezijuma i fosfora

• Sadržaj, uloga i metabolizam željeza, joda, bakra, cinka i fluora

3. Nukleinske kiseline

• Građa DNA. Hemijske osobine

• Centralna dogma molekularne biologije. Replikacija DNA.

• Graža i tipovi RNA. Genetski kod. Građa RNA.

• Inicijacija, elongacija i teminacija transkripcije

• Aktivacija aminokiselina. Translacija


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


4. Proteini

• Fizičko – hemijska svojstva proteina, sastav i strukture. Globularni i fibrilarni proteini.

• Složeni proteini hemoglobin i mioglobin, kriva saturacije hemoglobina.

• Imunoglobulini. Imunost i imuni sistem.

• Metabolizam aminokiselina.

• Poremećaj metabolizma proteina.

5. Ugljikohidrati

• Opšta svojstva ugljikohidrata i podjela: Monosaharidi, disaharidi i polisaharidi

• Glukoza u krvi. Dijagnoza šećerne bolesti.

• Glikogeni i glikogenoze.

• Krebsof ciklus

6. Lipidi

• Opšta svojstva lipida. Trijacilgliceroli.

• Lipidi koji izgražuju biomembrane: fosfolipidi, glikolipidi i steroli.

• Varenje i apsorpcija lipida.

• Poremećaj metabolizma lipida (sfingolipidoza i hiperlipoproteinemije)

7. Enzimi I koenzimi

• Opšta svojstva enzima. Mehanizam djelovanja i specifičnosti enzima. Regulacija metabolizma

pomoću enzima.

• Kinetika enzimskih reakcija.

• Klasifikacija enzima. Koenzim i prostetska grupa. Koenzimi oksidoreduktaza.

• Koenzimi transferaza. ATP koenzim.

• Koenzimi C1 i C2 metabolizam. Piridoksal – fosfat i kobalamin koenzimi.

8. Krv

• Fizičko hemijske osobine i sastav krvi

• Proteini krvne plazme. Elektroforeza proteina krvne plazme.

• Dijagnostički značaj određivanja hemoglobina u krvi

• Klinički značaj određivanja serumskog željeza i kapaciteta sa vezivanjem željeza (TIBC I

UIBC)

1. Žuč i žučne boje

• Vrste žuči uloge i sastav. Žučne boje.

• Razgradnja hemoglobina, metabolizam žučnih boja bilirubin u plazmi.

10. Urin

• Fizičko – hemijska svojstva urina. Sastav urina i tipovi pregleda urina.

• Patološki sastojci urina.

• Urea kreatinin, mokraćne kiseline.

11. Vitamini

• Opšta svojstva i značaj vitamina. Liposolubinilni vitamini. Vitamin A.

• Dnevne potrebe, uloga i deficit D,E i K vitamina.

• Hidrosolubilni vitamini. Vitamini B kompleksa.

• Svojstva i značaj askorbinske kiseline. Dobijanje C vitamina.


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


12. Hormoni

• Regulacija, izlučivanje i mehanizam djelovanje hormona. Hormoni hipofize.

• Hormoni štitne žlijezde, paraštitnih i nadbubrežnih žlijezda.

• Hormoni pankreasa i polnih žlijezda.

13. Antibiotici

• Biohemijsko dejstvo antibiotika. Proizvodnja antibiotika.

• Streptomicin, tetraciklin, pencilin, cefalosporin i hloramfenikol.


Nastava je teoretskog karaktera i izvodi u učionici. Biohemija predstavlja jednu od naučnih

oblasti koja će poslužiti učenicima kao osnov za uspješnije praćenje nastave iz drugih stručnih

predmeta. Izučavanjem programa biohemije počinje upoznavanjem sa značenjem ove nauke za

industrijsku farmaceutsku proizvodnju. Tematske cjeline o građi ćelije su izostavljene jer se smatra

da su učenici stakli znanje o tome iz nastave biologije, kako bi se izbjeglo nepotrebno dupliranje u

nastavi. Veći dio pomenutih nastavnih cjelina treba da se bazira na izučavanje metabolizma proteina,

ugljikohidrata, enzima, lipida, vitamina i hormona, te na njihovom značaju u dijagnostici i kliničkoj

biohemiji, a znanje o hemijskim strukturama učenici stiču iz predmeta organska hemija. Tematska

cjelina o antibioticima je neizostavna u izučavanju biohemije ali u ovom slučaju ne zahtjeva veći fond

sati od predviđenog, s obzirom da se učenici upoznavaju sa opštim svojstvima antibiotika u

predmetu Botanika sa farmakognozijom, koju izučava u predhodnoj godini.


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


STRUKA:

ZVANJE:

PREDMET:

RAZRED:

HEMIJSKA


SIROVINE U FARMACEUTSKOJ PROIZVODNJI

TREĆI - III

Zadaci nastave predmeta sirovine u farmaceutskoj priozvodnji su:

• da se učenici upoznaju sa osvnonim sirovinama u tehnologiji farmaceutskih proizvoda

kao nastavnim predmetom i samim njegovim značajem za profil za koji se obrazuje

• da učenici nauče o sirovinama, njihovoj podjeli kao i njihovom dobivanju i načinima

unošenja u farmaceutski proizvod

• da se učenici upoznaju sa ljekovitim biljkama njihovom sastavu i načinima korištenja,

• da se učenici upoznaju sa osnovnim načinom izdvajanja sirovina i uslovima njihovog

skladištenja.



programu

1. Uvod 2

2. Voda kao sirovina u farmaceutskoj tehnologiji 10

3. Neorganske sirovine 12

4. Organske sirovine 40

5. Dodatne sirovine 6

UKUPNO: 70


1. Uvodni dio

• Pojam sirovine u farmaceutskoj tehnologiji

• Podjela sirovina

2. Voda kao sirovina u farmaceutskoj proizvodnji

• Podjela vode

• Voda za piće, prečišćavanje vode – taloženje, koagulacija, flokulacija, filtracija, sterilizacija

• Tvrdoća vode

• Omekšavanje vode

• Demineralizacija vode

• Destilovana voda

• Voda za industrijsku proizvodnju farmaceutskih proizvoda

3. Neorganske sirovine

• Kaolin

• Talk

• Kalcijum karbonat

• Magnezijum peroksid

• Sumpor

• Živa

• Željezo I jedinjenja željeza

• Natrijum karbonat

4. Organske sirovine


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


• Sirovine biljnog porjekla: masti, ulja, ugljeni hidrati, smole, balzami, voskovi, pektini, tanini,

glukozidi, alkoholi, vitamini

• Sirovine životinjskog porjekla: protein, enzimi, med, mliječ, masti, ulja

• Naftni derivati: mineralna ulja I parafini

• Katran: aromatski spojevi - fenoli

• Tenzidi: struktura molekule I mehanizam djelovanja

5. Dodatne sirovine

• Konzervansi

• Antioksidansi

• Mirisi

• Sredstva za rastvaranje

• Sredstva za vezivanje


Sadržaj predmeta se naslanja na ranije stečena znanja – teoretska i stručna, pa je nužno kod

svake teme načiniti vezu sa prethodno poznatim sadržajima organske i neorganske hemije. Iz

istih razloga potrebno je da predmetni nastavnik sirovina u farmaceutskoj industriji ostvari

intenzivne kontakte sa predmetnim nastavnicima srodnih predmeta u procesu realizacije

nastavnog programa.


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


STRUKA:

ZVANJE:

PREDMET:

RAZRED:

HEMIJSKA


TEHNOLOŠKA MIKROBIOLOGIJA

TREĆI - III


• Sticanje znanja o ulozi i značaju mikrobioloških procesa u farmaceutskoj proizvodnji;

• Ovladanje znanjima o postupcima dobivanja mikrobioloških proizvoda u industrijskim

uslovima;

• Shvatanje hemizma procesa i uočavanja zakonitosti koje uslovljavaju pravilno izvođenje

procesa u okviru ove tehnologije;

• Osposobljavanje za sistematičnost, preciznost, smisao za ekonomičnost i odgovornost

pri obavljanju poslova i radnih zadataka.



programu

1. Značaj tehnološke mikrobiologije 1

2. Uzgoj mikroorganizama u laboratorijskim uslovima 6

3. Gajanje mikroorganizama u industrijskiim uslovima 6

4. Suzbijanje rasta mikroorganizama 6

5. Anaerobni mikrobiološki procesi 6

6. Proizvodnja etil - alkohola 9

7. Aerobni mikrobiološki procesi 5

8. Mikrobiološka biosinteza 10

9. Mikroorganizmi u vodi 3

10. Mikroorganizmi u vazduhu 3

11. Mikroorganizmi u biljnim sirovinama 3

12. Patogeni mikroorganizmi 6

13. Mikrobiološka trovanja 6

UKUPNO: 70


1. Značaj tehnološke mikrobiologije

• Značaj tehnološke mikrobiologije.

2. Uzgoj mikroorganizama u laboratorijskim uslovima

• Zahtjevi mikroorganizama za hranom;

• Fizikalni i hemijski zahtjevi za rast mikroorganizama;

• Podloge za uzgoj mikroorganizama;

• Uticaj različitih faktora na rast mikroorganizama.

3. Gajanje mikroorganizama u industrijskiim uslovima

• Sirovine za gajanje mikroorganizama;

• Sistemi za gajanje mikroorganizama u industriji (prekidni i neprekidni sistem gajenja

mikroorganizama);

• Aparati za gajenje mikroorganizama.

4. Suzbijanje rasta mikroorganizama


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


• Dezinfekciona sredstva i antiseptici;

• Fizikalne i hemijske metode sterilizacije.

5. Anaerobni mikrobiološki procesi

• Alkoholna fermentacija;

• Mliječna fermentacija;

• Fiziologija bakterija;

• Propionska fermentacija;

• Buterna fermentacija.

6. Proizvodnja etil - alkohola

• Sirovine za proizvodnju etil alkohola;

• Mikroorganizmi za proizvodnju etil alkohola;

• Osnovi proizvodnje etilalkohola: vrsta i koncentracije hrane u podlozi, temperatura, pH –

vrijednost;

• Priprema i sterilizacija pogona;

• Tehnološki postupak proizvodnje etil alkohola;

• Dobivanje apsolutnog alkohola;

• Sporedni proizvodi u proizvodnji etil alkohola.

7. Aerobni mikrobiološki procesi

• Sirćetna kiselina;

• Limunska kiselina;

• Glukonska fermentacija.

8. Mikrobiološka biosinteza

• Biosinteza proteina (proizvodnja kvasca, alge kao izvori proteina, više gljive kao izvor

proteina);

• Biosinteza masti;

• Biosinteza mikrobnih enzima;

• Biosinteza vitamina;

• Biosinteza polisaharida – dekstana;

• Biosinteza antibiotika:

- Biosinteza pencilina

- Biosinteza streptomicina

- Biosinteza ostalih antibiotika

- Mehanizam dejstva antibiotika

- Upoteba antibiotika.

9. Mikroorganizmi u vodi

• Mikroorganizmi u vodi.

10. Mikroorganizmi u vazduhu

• Mikroorganizmi u vazduhu.

11. Mikroorganizmi u biljnim sirovinama

• Mikroorganizmi u biljnim sirovinama.

12. Patogeni mikroorganizmi

• Patogeni mikroorganizmi.

13. Mikrobiološka trovanja


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


• Mikrobiološka trovanja.


Plan ovog nastavnog predmeta predviđa upoznavanje učenika sa svim mikrobiološkim osobinama

sirovina, poluproizvoda i gotovih proizvoda u farmaceutskoj proizvodnji.Takođe tražiti da se program

po potrebi može doraditi ili izmjeniti ako se pokaže da su izmjene korisne. Naučiti učenike da

odaberu najpogodniju metodu mikrobiološkog ispitivanja i da koriste stručnu literaturi. U nastavi

koristiti očigledna sredstva.

Vježbe su zastupljene sa po dva časa sedmično s tim što će se pojedine vježbe održati u pojedinim

farmaceutskim pogonima u Tuzli.

Nastavu u mikrobiološkom laboratoriju izvodi predmetni nastavnik, u toku izvođenja nastave učenici

se moraju disciplinovano ponašati i pratiti upustva predmetnog nastavnika.

Učenik je dužan da sva zapažanja unosi u radnu svesku i da redovno vodi dnevnik rada.

Rad na vježbama se odvija u grupama prema važećim Pedagoškim standardima. U izvođenju

laboratorijske nastave predmetnom nastavniku pomaže laborant. Dužnost laboranta je da obezbjedi

praktične uslove za nesmetano odvijanje nastave.


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


LABORATORIJSKE VJEŽBE IZ TEHNOLOŠKE MIKROBIOLOGIJE





1. Mikrobiološka laboratorija 2

2. Bojenje mikroorganizama 4

3. Mikroskop i mikroskopiranje 2

4. Hranjive podloge 4

5. Dobivanje čistih kultura 4

6. Brojanje mikroorganizama 4

7. Proizvodnja etil alkohola 4

8. Mliječna fermentacija 2

9. Sirćetna fermentacija 2

10. Limunska fermentacija 2

11. Dobijanje biomase (viših gljiva, kvasaca i algi) 6

12. Mikrobiološka proizvodnja vitamina 2

13. Mikrobiološka proizvodnja enzima 2

14. Mikrobiološka proizvodnja aminokiselina 2

15. Uticaj antibiotika na bakterije 4

16. Mikrobiološka analiza vode 6

17. Mikrobiološka analiza vazduha i radnih površina 4

18. Mikrobiološka analiza biljnih proizvoda 4

19. Prebrojavanje kvasca i plijesni 4

20. Prebrojavanje bakterija 6

UKUPNO: 70


Vježba broj 1. (2 časa): Mikrobiološka laboratorija

• Upoznati učenike sa mikrobiološkim laboratorijem i pravilima rada i ponašanja.

Vježba broj 2. (4 časa): Bojenje mikroorganizama

• Upoznati učenike sa vrstama bojenja mikroorganizama (prosto i složeno bojenje).

Vježba broj 3. (2 časa): Mikroskop i mikroskopiranje

• Upoznati učenike sa osnovnim dijelovima mikroskopa i obučiti ih pravilnom rukovanju.

Vježba broj 4. (4 časa): Hranjive podloge

• Upoznati učenike sa vrstama hranjivih podloga, pripremom i zasijavanjem, kosi agar, površinski,

duboki agar.


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


Vježba broj 5. (4 časa): Dobivanje čistih kultura

• Upoznati učenike sa načinom dobivanja čistih kultura i sredstvima za rad (mikroskop, hranjiva

podloga, pribor i mikrobiološka kultura).

Vježba broj 6. (4 časa): Brojanje mikroorganizama

• Upoznati učenike sa načinom brojanja mikroorganizama.

Vježbabroj 7. (4 časa): Proizvodnja etil alkohola

• Upoznati učenike sa alkoholnim vrenjem i osobinama kvasca. Sredstva za rad: kultura kvasca,

mikroskop, mikrobiološki pribor.

Vježba broj 8. (2 časa): Mliječna fermentacija

• Upoznati učenike sa mikroorganizmima i tehnologijom dobivanja mliječne kiseline.

Vježba broj 9. (2 časa): Sirćetna kiselina

• Upoznati učenike sa mikroorganizmima i tehnologijom dobivanja sirćetne kiseline.

Vježbabroj 10. (2 časa): Limunska fermentacija

• Upoznati učenike sa mikroorganizmima i tehnologijom dobivanja limunske kiseline.

Vježbabroj 11. (6 časova): Dobivanje biomase (viših gljiva, kvasaca i algi)

• Upoznati učenike sa načinom dobivanja biomase viših gljiva, kvasaca i algi.

Vježbabroj 12. (2 časa): Mikrobiološka proizvodnja vitamina

• Upoznati učenike sa tehnologijom dobivanja vitamina.

Vježba broj 13. (2 časa): Mikrobiološka proizvodnja enzima

• Upoznati učenike sa tehnologijom dobivanja enzima.

Vježbabroj 14. (2 časa): Mikrobiološka proizvodnja aminokiselina

• Upoznati učenike sa tehnologijom dobivanja aminokiselina.

Vježba broj 15. (4 časa): Uticaj antibiotika na bakterije

• Osposobiti učenike za određivanje uticaja antibiotika na bakterije

Vježba broj 16. (6 časova): Mikrobiološka analiza vode

• Osposobiti učenike za mikrobiološko ispitivanje vode.

Vježba 17. (4 časa): Mikrobiološka analiza vazduha i radnih površina


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


• Osposobiti učenike za mikrobiološko ispitivanje vazduha i radnih površina.

Vježba 18. (4 časa): Mikrobiološka analiza biljnih proizvoda

• Osposobiti učenike za mikrobiološko ispitivanje biljnih proizvoda.

Vježba 19. (4 časa): Prebrojavanje kvasaca i plijesni

• Osposobiti učenike za izolaciju odgovarajućih mikroorganizama i tehnikom prebrojavanja.

Vježba 20. (6 časova): Prebrojavanje bakterija

• Osposobiti učenike za izolaciju odgovarajućih bakterija i tehnikom prebrojavanja.


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


STRUKA:

HEMIJSKA

ZVANJE:


PREDMET:

TEHNOLOGIJA FARMACEUTSKIH PROIZVODA

RAZRED:

TREĆI- III

Zadaci nastave predmeta analitička hemija su:

• sticanje osnovnih znanja o savremenoj proizvodnji u oblasti tehnologije farmaceutskih

proizvoda.

• sticanje znanja o ulozi, zadatku i značaju farmaceutskih proizvoda

• ovladavanje tajnim znanjima o postupcima za dobivanje proizvoda farmaceutske proizvodnje u

industrijskim uslovima

• shvatanje hemizma procesa i uočavanja zakonitosti koji uslovljavaju pravilno izvođenje procesa

u okviru ove tehnologije

• razvijanje putem samostalnog rada sposobnosti učenika da povezuju teoriju sa praksom i

formiranje pravilnog odnosa prema radu

• osposobljavanje za sistematičnost, preciznost, smisao za ekonomičnost i odgovornost pri

obavljanju poslova i radnih zadataka u industrijskim pogonima farmaceutske proizvodnje.



programu

1. Definicija farmaceutskih preparata i njihova

9

klasifikacija

2. Tehnologija preparata na bazi vodenih rastvora 18

3. Tehnologija preparata na bazi nevodenih rastvora 15

4. Tehnologija tečnih ljekovitih preparata koji se

9

doziraju u kapima

5. Tehnologija tečnih ljekovitih preparata koji se

21

izrađuju sterilizacijom

6. Tehnologija ljekovitih preparata koji se dobivaju

12

ekstrakcijom

7. Tehnologija polibaznih sistema 21

UKUPNO: 105


1. Definicija farmaceutskih preparata i njihova klasifikacija

• Pojam farmaceutskog preparata,

• Identifikacija faramaceutskih preparata

• Podjela lijekova

• Mehanizam djelovanja lijeka

2. Tehnologija preparata na bazi vodenih rastvora

• Preparati u obliku rastvora

• Tehnika pravljenja i podjela vodenih rastvora

• Aromatične vode

• Šumeći napitci

• Koloidni rastvori


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


• Mikstura

• Enamati

• Rastvori za ispiranje

• Sirupi

3. Tehnologija preparata na bazi nevodenih rastvora

• Podjela i izrada alkoholnih rastvora

• Izrada uljanih rastvora

• Podjela i izrada eliksira

• Osnovni pojmovi o ostalim nevodenim rastvorima

• Etersko – alkoholni i ljepljivi rastvori

4. Tehnologija tečnih ljekovitih preparata koji se doziraju u kapima

• Definicija, podjela i izrada

• Kapi za uho

• Kapi za nos

• Kapi za oči

5. Tehnologija tečnih ljekovitih preparata koji se izrađuju sterilizacijom

• Injekcije, definicija i podjela prema mjestu aplikacije

• Sastav

• Izrada

• Laboratorijska kotnrola

• Infuzije, definicija i podjela prema namjeni

• Sastav izrada i kontrola

• Liofizilati, definicija i podjela

6. Tehnologija ljekovitih preparata koji se dobivaju ekstrakcijom

• Vrste (metode) ekstrakcije

• Preparati koji se dobiju ekstrakcijom

• Macerata

• Infuzija

• Dekokta

• Ekstrakti

• Tinktura

7. Tehnologija polibaznih sistema

• Osnovni pojmovi polifaznog sistema

• Definicija, podjela i izrada suspenzija

• Pojam emulzije, vrste i emulgatori

• Tehnika izrade emulzije

• Definicija i podjela losiona


Koncepcija programa ovog nastavng predmeta omogućava učenicima da steknu znanja o

procesima dobivanja proizvoda farmaceutske proizvodnje.

Sadržaji su razvrstani u tematske cjeline po logičnom redoslijedu pojedinih faza procesa

dobivanja proizvoda ove tehnologije.

Sadržaj ovog predmeta treba realizovati prema sačinjenim planovima rada koji su u skladu sa


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


dinamikom realizacije vježbi.

Laboratorijske vježbe su zastupljene sa po dva časa sedmično realizovati će se u školskim

laboratorijama, stim da se neke vježbe mogu realizovati i van škole u pojedinim proizvodnim

pogonima farmaceutske industrije.

Učenici samostalno izvode vježbe. U radu insitirati na racionalnom korištenju vremena,

materijala, pribora i instrumenata potrebnih za rad. Učenici obavezno vode dnevnik rada.

Rad na vježbama se odvija u grupama 10 – 15 učenika. Predmetnom nastavniku u radu pomaže

laborant koji je dužan da obezbjedi praktične predpostavke za uspješnu realizaciju nastave.


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


LABORATORIJSKE VJEŽBE IZ TEHNOLOGIJE FARMACEUTSKIH PROIZVODA





1. Uvod u farmaceutsku laboratoriju 2

2. Apoteka – Prostor i oprema 2

3. Čuvanje lijekova 2

4. Recept – vrste recepta, dijelovi recepta 2

5. Brojevi na latinskom – Farmakopeja 2+2

6. Rastvori - Izrada Acidi Borici 3% 2

7. Aromatične vode - Aqua menthae piperitae 2

8. Vodeni rastvor joda / Rastvor Kalcij hidroksida 2+2

9. Etanolni – alkoholni rastvor Kamfora 2

10. Etanolni – alkoholni rastvor joda 2

11. Bresgenov rastvor 2

12. Glicerolni i uljani rastvori - Glicerolni rastvor joda 2+2

13. Kolodijum protiv promrzlina / Kamforovo ulje 2+2

14. Skraćenice u recepturi 2

15. Pravilo zvijezde 2

16. Izrada sirupa - Sirupus simplex 2

17. Izrada sirupa timijana 2+2

18. Izrada paracetamol sirupa 2

19. Tinktura - Izrada tinkture narandže 2

20. Mazila - Izrada mazila Calci hydroxydi 2

21. Kapi protiv uhobolje 2

22. Mixtura – bijela mixture 2+2

23. Fiziološka otopina 2

24. Emulzija masnog ulja 2

25. Macerat bijelog šljeza 2

26. Dekokt jagorčevine 2

27. Infuzi - Infuzum kamilice 2

28. Čajevi – Urološki čaj 2+2

UKUPNO: 70


1. Uvod u farmaceutsku laboratoriju

• Upoznati učenike sa radom, prostorom i opremom u farmaceutskoj laboratoriji.

2. Apoteka – Prostor i oprema


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


• Upoznati učenike sa prostorijama u apoteci (oficina, materijalka, galenski laboratorij,

analitički laboratorij, aseptički laboratorij, prostorija za lako zapaljive i eksplozivne materije

....)

3. Čuvanje lijekova

• Čuvanje praškastih ili kristalnih supstanci, masti, masna i eterična ulja, lijekovi osjetljivi na

svijetlo, lako isparljivi lijekovi, serumi vakcine, lijekovi slabijeg djelovanja ...)

4. Recept – vrste recepta, dijelovi recepta

• Upoznati učenike sa vrstama recepta (esencijalni, komercijalni), objasniti i razraditi dijelove

recepta.

5. Brojevi na latinskom - Farmakopeja

• Upoznati učenike sa Farmakopejom i dijelovima farmakopeje, razraditi brojeve na latinskom

jeziku.

6. Rastvori - Izrada 3%Acidi Borici

• Upoznati učenike sa rastvorima i njihovom izradom.

• Izraditi rastvor 3% Acidi Borici upakovati u medicinsku bocu od 100g. Zalijepiti crvenu

signaturu jer se rastvor koristi za vanjsku upotrebu.

7. Aromatične vode - Aqua menthae piperitae

• Izraditi aromatičnu vodu (aqua menthae piperitae) upakovati u staklenu bocu. Signatura je

bijela sa naznakom 3x1 veliku kašiku. Olakšava probavu.

8. Vodeni rastvor joda / Rastvor Kalcij hidroksida

• Izraditi vodeni rastvora joda. Upakovati u tamnu staklenu bocu sa brušenim čepom sa

crvenom signaturom.

• Izraditi rastvor kalcij hidroksida, upakovati u bocu od 100 g sa crvenom signaturom.

9. Etanolni – alkoholni rastvor kamfora

• Rastvoriti kamfor u koncentrovanom etanolu dodati vodu dobro promućkati I filtrirati.

Pakovati u u staklenu bocu od 20 g.

10. Etanolni – alkoholni rastvor joda

• Izraditi etanolni rastvor joda. Preparat označiti crvenom signaturom u tamnom staklenoj

boci.

11. Bresgenov rastvor

• Izraditi Bresgenov rastvor upakovati u tamnu staklenu bocu od 200g. Označiti crvenom

signaturom.

12. Glicerolni i uljani rastvori - Glicerolni rastvor joda

• Upoznati učenike sa glicerolnim I uljanim rastvorima.


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


• Izraditi glicerolni rastvor joda. Upakovati u tamnu staklenu bocu sa crvenom signaturom i

naznakom spojla.

13. Kolodijum protiv promrzlina / Kamforovo ulje

• Izraditi kolodijum upakovati u tamnu bocu.

• Izraditi kamforovo ulje, uljasta tečnost mirisa na kamfor. Upakovati u staklenu bocu I označiti

crvenom signaturom.

14. Skraćenice u recepturi

• Upoznati učenike sa skraćenicama koje se koriste u farmaceutskoj praksi.

15. Pravilo zvijezde

• Upoznati učenike sa osnovnim pravilima razrijeđivanje rastvora.

• Objasniti pravilo zvijezde, obraditi zadatake, zadati zadaću za vježbu proračune za

razrijeđivanje rastvora.

16. Izrada sirupa - Sirupus simplex

• Izraditi Sirup simplex upakovati u dobro zatvorenu sterilnu bocu sa bijelom signaturom i

naznačenim nazivom preparata datumom I potpisom.

17. Izrada sirupa timijana

• Izraditi sirup timjana I čuvati zaštićeno od svjetlosti na temperature od 10 °C.

18. Izrada paracetamol sirupa

• U staklenu bocu sa čepom izraditi sirrup paracetamola od 100 g. Označiti bijelom signaturom

sa naznakom 4 x 1 KK PP.

19. Tinktura - Izrada tinkture narandže

• Upoznati učenike sa tinkturama I njihovom izradom.

• Izraditi tinkturu naradže čuvati na hladnom mjestu zaštićeno od svjetlosti.

20. Mazila - Izrada mazila Calci hydroxydi

• Izraditi mazilo kalcijevog hidroksida upakovati u tamnu bocu I naznačiti crvenom signaturom

uz dodatnu napomenu "prije upotrebe promućkati".

21. Kapi protiv uhobolje

• Izraditi kapi protiv uhobolje (za ukapavanje u uho).

22. Mixtura – bijela mixture

• Mixturu izraditi u običnoj medisicnksoj boci koristiti spolja za isusivanje. Signatura crvena sa

naznakom "prije upotrebe promućkati".

23. Fiziološka otopina


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


• Izraditi fiziološku otopinu 0,9% rastvora NaCl. Otopinu čuvati prema opštem propisu za

infudibilije.

24. Emulzija masnog ulja

• Svježe pripremljenu emulziju izraditi u staklenu bocu i sa naznakom "prije upotrebe

promućkati".

25. Macerat bijelog šljeza

• Izraditi preaprat u medicinskoj boci sa celofanom ispod čepa sa bijelom signaturom i

napomenom "prije upotrebe promućkati" I " čuvati na hladnom mjestu".

26. Dekokt jagorčevine

• Izraditi dekokt jagorčevine i označiti bijelom signaturom u staklenoj boci.

27. Infuzi - Infuzum kamilice

• Izraditi infuzum kamilice, na kon filtriranja upakovati u staklenu bocu sa bijelom signaturom.

28. Čajevi – Urološki čaj

• Odvagati osušene droge na propisane količine, te izraditi čajnu mješavinu urološkog čaja.


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON



IV RAZRED

red.

broj

NAZIV PREDMETA

Sedmični

fond

Godišnji

fond

1. Tehnologija kozmetičkih proizvoda 4 (2+2) 120

2. Osnovi nauke o ishrani 2 60

3. Tehnologija farmaceutskih proizvoda 4 (2+2) 120

4. Farmakologija 3 90

5. Kontrola farmaceutskih proizvoda 4 (2+2) 120

6. Mjerna i regulaciona tehnika 2 60

UKUPNO 19 570


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


STRUKA:

HEMIJSKA

ZVANJE:


PREDMET:

TEHNOLOGIJA KOZMETIČKIH PROIZVODA

RAZRED:

ČETVRTI - IV

Zadaci nastave predmeta tehnologije kozmetičkih proizvoda:

• da se učenici upoznaju sa tehnologijom kozmetičkih proizvoda kao nastavnim predmetom i

samim njegovim značajem za profil za koji se obrazuje

• da učenici steknu osnovna znanja o primjeni i načinu unošenja sirovina u kozmetičke

proizvode

• da se učenici upoznaju sa postupcima pripreme kozmetičkih preparata u svim njegovoim

fazama.



programu

1. Uvod 2

2. Građa i funkcija kože i njenih izdanaka 6

3.Mirisne materije 4

4.Sredstva za održavanje lične higijene 10

5.Preparati za njegu i čuvanje funkcija kože 10

6.Preparati za zaštitu kože 10

7.Preparati za uklanjanje nedostataka sa kože 8

8.Dekorativna kozmetika 10

UKUPNO: 60


6. Uvod

• Definicija i cilj proučavanja, historijski podaci o razvoju kozmetologije

• Zadaci savremene kozmetologije

7. Građa i funkcija kože i njenih izdanaka

• Struktura kože

• Građa i funkcija lojnih žlijezda

• Graža i funkcija znojnih žlijezda

• Nokti i kosa

3.Mirisne materije

• Prirodne mirisne materije biljnog i životinjskog porijekla

• Sintetičke mirisne materije

4.Sredstva za održavanje lične higijene

• Sapuni

• Šamponi

• Paste za zube

5.Preparati za njegu i čuvanje funkcija kože


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


• Kreme za čišćenje kože

• Hidrantne kreme

• Kreme za ruke

• Kozmetičke maske

• Kreme za masažu

• Voda za lice

6.Preparati za zaštitu kože

• Prepaprati za zaštitu od hemikalija

• Preparati za zaštitu od sunčevog zračenja

• Prepaprati za zaštitu od insekata

• Preparati za zaštitu dječije kože

7.Preparati za utklanjanje nedostataka sa kože

• Preparati za bjeljenje kože

• Preparati za piling kože

8.Dekorativna kozmetika

• Ruževi za usne

• Preparati za očne kapke, trepavice i obrve

• Preparati za njegu noktiju

• Puderi

• Parfemi i kolonjske vode

• Lakovi i boje za kosu


Sadržaj predmeta se naslanja na ranije stečena znanja – teoretska i stručna, pa je nužno

kod svake teme načiniti vezu sa prethodno poznatim sadržajima .

Iz istih razloga potrebno je da predmetni nastavnik tehnologije kozmetičkih proizvoda

ostvari intezivne kontakte sa predmetnim nastavnicima srodnih predmeta u procesu realizacije

nastavnog programa.

Program ovog predmeta predviđa upoznavanje učenika sa osnovnim sirovinama za

izradu različitih kozmetičkih preparata i sredstava za održavanje lične higijene.

Istovremeno izučavanjem ovog predmeta učenike treba upoznati sa fiziološkim

osobinama kože i njenih izdanaka.

Učenici treba da usvoje znanja o sastavu, funkciji i osobinama fizioloških supstrata koji

utiču na izgled i status kože, zatim da znaju uzroke nastanke estetskih poremećaja i osobenosti

preparata čija je uloga njega i zaštita funkcija kože kao i otkalnjanje estetskih nedostataka.

Istaći značaj i ulogu emulzija u kozmetičkim preparatima. Obraditi lipofilne i hidrofilne

polidisperzione sisteme u formi krema, losiona i mlijeka.

Posebnu pažnju obratiti na uticaj konzervanasa i antioksidanasa na integritet preparata

(hemijski, biološki i mikrobiološki) kao i dermatološko djelovanje.

Težiti da se program po potrebi može dopuniti izmjeniti ako se pokaže da su izmjene

korisne.


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


LABORATORIJSKE VJEŽBE IZ TEHNOLOGIJE KOZMETIČKIH PROIZVODA

Razred: IV (četvrti)





1. Kozmetološki laboratorij 6

2. Izdvajanje mirisnih materija 10

3. Dobivanje sapuna 10

4. Sredstva za čišćenje kože 12

5. Kreme za njegu kože 12

6. Maske za njegu kože 10

UKUPNO: 60


Zadatak broj 1. Kozmetološki laboratorij

• Pribor i posuđe

• Održavanje pribora i posuđa

Zadatak broj 2. Izdvajanje mirisnih materija

• Destilacija vodenom parom

• Ekstrakcija

• Presovanje

• Apsorpcija (anfleraža i maceracija)

• Sinteza estara – sastojaka mirisnih materija

Zadatak broj 3. Dobivanje sapuna

• Tvrdi sapuni

• Mehki sapuni

• Transparentni sapuni

• Izrada različitih toaletnih sapuna

• Sapuni za brijanje

Zadatak broj 4. Sredstva za čišćenje kože

• Kremovi za čišćenje

• Losioni

Zadatak broj 5. Kreme za njegu kože

• Hidratantne kreme

• Kreme za ruke


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


Zadatak broj 6. Maske za njegu kože

• Maske na bazi prirodnih sirovina


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


STRUKA:

ZVANJE:

PREDMET:

RAZRED:

HEMIJSKA


OSNOVI NAUKE O ISHRANI

ČETVRTI - IV


• Sticanje znanja iz hemije životnih namirnica i vode za piće;

• Upoznavanje učenika sa značenjem pravilne ishrane za zdravlje ljudi;

• Upoznavanje učenika sa štetnim posljedicama po zdravlje čovjeka uzimanjem hrane u

kojoj se nalazi veća količina dodatnih srednstava (hemikalija);

• Stečena znanja trebaju poslužiti kao osnova za dalje obrazovanje u struci.



programu

1. Uvodni dio 1

2. Životne namirnice i njihova energetska vrijednost 5

3. Metabolizam i princip racionalne ishrane 3

4. Sastojci hrane 15

5. Životne namirnice i značaj u ishrani 24

6. Hrana kao lijek 5

7. Ishrana različitih kategorija stanovništva 7

UKUPNO: 60


1. Uvodni dio

• Definicija i značaj nauke o ishrani.

2. Životne namirnice i njihova energetska vrijednost

• Definicija i klasifikacija životnih namirnica;

• Određivanje i izračunavanje energetske vrijednosti hrane ;

• Čista i sirova energetska vrijednost hrane.

3. Metabolizam i princip racionalne ishrane

• Metabolizam i energija;

• Princip racionalne ishrane.

4. Sastojci hrane

• Ugljeni hidrati: podjela, značaj u ishrani;

• Lipidi: podjela, značaj u ishrani;

• Proteini: podjela, značaj u ishrani;

• Vitamini rastvorljivi u mastima i njihov značaj u ishrani;

• Vitamini rastvorljivi u vodi i njihov značaj u ishrani;

• Makroelementi i značaj u ishrani;

• Mikroelementi i značaj u ishrani;

• Organske kiseline i enzimi: značaj u ishrani;

• Voda i značaj za život čovjeka;

• Prehrambeni aditivi.

5. Životne namirnice i značaj u ishrani


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


• Mlijeko: sastav i značaj u ishrani;

• Proizvodi od mlijeka: sastav i značaj u ishrani;

• Meso: sastav i značaj u ishrani;

• Proizvodi od mesa: sastav i značaj u ishrani;

• Riba: sastav i značaj u ishrani;

• Jaja: sastav i značaj u ishrani;

• Životinjske masti i biljna ulja: značaj u ishrani;

• Mlinski proizvodi: sastav i značaj u ishrani;

• Voće: sastav i značaj u ishrani;

• Proizvodi od voća: sastav i značaj u ishrani;

• Povrće: sastav i značaj u ishrani;

• Proizvodi od povrća: sastav i značaj u ishrani;

• Gljive: sastav i značaj u ishrani;

• Med: sastav i značaj u ishrani;

• Bezalkoholna pića: sastav i značaj;

• Alkoholna pića: sastav i značaj.

6. Hrana kao lijek

• Djelovanje namirnica na zadravlje čovjeka;

• Fitohemijska farmacija: prirodna „medicina iz hrane“ (acidofil, antioksidansi, karotenoidi,

bioflavonoidi, vlakna, pektini, Omega-3 masne kiseline, kumarini, lignini).

7. Ishrana različitih kategorija stanovništva

• Ishrana majki u periodu trudnoće;

• Prehrana dojenčeta;

• Proizvodnja dječije hrane;

• Prehrana predškolskog djeteta;

• Prehrana školske djece;

• Prehrana adolescenta;

• Ishrana odraslih osoba;

• Ishrana sportista;

• Bolesti nepravilne ishrane;

• Proizvodnja hrane za dijabetičare;

• Specifični način ishrane: vegetarijanstvo, dijetalna ishrana, makrobiotika.


Predmetni profesori treba da poznaju programe drugih stručnih predmeta (biohemije, organska

hemija, mikrobiologija) i da sarađuju sa profesorima tih predmeta u cilju racionalnog iskorištenja

vremena.


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


STRUKA:

HEMIJSKA

ZVANJE:


PREDMET:

TEHNOLOGIJA FARMACEUTSKIH PROIZVODA

RAZRED:

ČETVRTI - IV


• sticanje osnovnih znanja o savremenoj proizvodnji u oblasti tehnologije farmaceutskih

proizvoda.

• sticanje znanja o ulozi, zadatku i značaju farmaceutskih proizvoda

• ovladavanje tajnim znanjima o postupcima za dobivanje proizvoda farmaceutske proizvodnje

u industrijskim uslovima

• shvatanje hemizma procesa i uočavanja zakonitosti koji uslovljavaju pravilno izvođenje

procesa u okviru ove tehnologije

• razvijanje putem samostalnog rada sposobnosti učenika da povezuju teoriju sa praksom i

formiranje pravilnog odnosa prema radu

• osposobljavanje za sistematičnost, preciznost, smisao za ekonomičnost i odgovornost pri

obavljanju poslova i radnih zadataka u industrijskim pogonima farmaceutske proizvodnje.



programu

1. Tehnologija ljekovitih masti 10

2. Tehnologija supozitorija 10

3. Tehnologija čvrstih farmaceutskih proizvoda 26

4. Tehnologija bioloških preparata 12

5. Ambalaža i skladištenje farmaceutskih proizvoda 2

UKUPNO: 60


1. Tehnologija ljekovitih masti

• Definicija ljekovitih masti i podjela,

• Podloge za izradu ljekovitih masti, postupci za izradu

• Ljekovite masti za oči

• Definicija pasti

• Postupci izrade pasti

2. Tehnologija supozitorija

• Definicija i podjela supozitorija, podloge za izradu supozitorija

• Izrada supozitorija

• Definicija i mjesto aplikacije ljekovitih štapića

• Izrada ljekovitih štapića

3. Tehnologija čvrstih farmaceutskih proizvoda

• Definicija tableta i podjela

• Prednosti i nedostaci tableta nad drugim oblicima lijekova

• Pomoćne komponente koje se koriste za izradu tableta

• Postupci i priprema sirovina za izradu tableta

• Glanuliranje i mašinska obrada lijekova


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


• Višeslojne tablete i postupci dražiranja

• Preparati sa depo (produženim) dejstvom

• Definicija i izrada kapsula

• Definicija i izrada praškova

4. Tehnologija bioloških preparata

• Definicija, vrste i izrada seruma

• Definicija i podjela vakcina

• Izrada vakcina

• Definicija i izrada antibiotika

• Sinteza pencilina

• Tehnolopki postupci izrade; stretomicina, dihidrosterptomicina, hlorofenikola, tetraciklina i

cefalosporina.

5. Ambalaža i skladištenje farmaceutskih proizvoda

• Vrsta ambalaže

• Pakovanje farmaceutskih proizvoda

• Skladištenje farmaceutskih proizvoda


Koncepcija programa ovog nastavnog predmeta omogućava učenicima da steknu znanja o procesima

dobivanja proizvoda farmaceutske proizvodnje. Sadržaji su razvrstani u tematske cjeline po logičnom

redosljedu pojedinih faza procesa dobivanja proizvoda ove tehnologije. Sadržaj ovog predmeta treba

realizovati prema sačinjenim planovima rada koji su u skladu sa dinamikom realizacije vježbi.

Laboratorijske vježbe su zastupljene sa po dva časa sedmično realizovati će se u školskim

laboratorijama, stim da se neke vježbe mogu realizovati i van škole u pojedinim proizvodnim

pogonima farmaceutske industrije.


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


LABORATORIJSKE VJEŽBE IZ TEHNOLOGIJE FARMACEUTSKIH PROIZVODA





1. Farmaceutsko-tehnološke operacije za izradu polučvrstih i čvrstih

2

farmaceutskih oblika

2. Ljekovite masti i podloge za izradu ljekovitih masti ( teorijska obrada) 2

3. Masti – Salicilna mast 10 % 2

4. Masti – Acidi borici 3% 2

5. Paste – Teorijska obrada 2

6. Paste – Cinkova pasta 2+2

7. Supozitorije - Teorijska obrada 2

8. Supozitorije – Izrada (ručna metoda) 2

9. Supozitorije paracetamola - (metoda izlijevanja u kalupe) 2

10. Ljekovite masti – mast za djecu 2

11. Kreme - Teorijska obrada 2

12. Bademova krema 2

13. Medicinski sapuni – Teorijska obrada 2

14. Medicisnki sapuni – Izrada 2

15. Sumporna mast 2+2

16. Prašci – podjela prašaka - Teorijska obrada 2

17. Izrada nepodjeljenog jednostavnog praška – Bismuti subgallatis 2

18. Izrada nepodjeljenog složenog praška - Acidi borici 2

19. Izrada nepodjeljenog složenog praška - Acidi salicylici 2

20. Podjeljeni prašci - Acidi acetylsalicylici (ASA) 2

21. Složeni podjeljeni prašak - Coffeini 2

22. Triturati - Teorijska obrada 2

23. Triturati - izrada 2

24. Granulati – Teorijska obrada 2

25. Granulat – Ispitivanje prividne i tapkane gustine praška 2

26. Granulat – Ispitivanje prividne i tapkane gustine granulata 2

27. Granulat – Ispitivanje raspada granulata 2+2

UKUPNO: 60


1. Farmaceutsko tehnološke operacije za izradu polučvrstih i čvrstih farmaceutskih oblika

• Obrada i upoznavanje sa farmaceutsko tehnološkim operacijama koje su potrebne za izradu

polučvrstih i čvrstih farmaceutskih oblika


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


2. Ljekovite masti i podloge za izradu ljekovitih masti ( teorijska obrada)

• Obrada podloga za izradu ljekovitih masti, najjčešće primijenjivane podloge- vazelini i parafini,

biljna i životinjska ulja, voskovi. Metode izrade ljekovitih masti.

3. Masti – Salicilna mast 10 %

• Otopiti masnu podlogu i postepeno dodavati salicilnu kiselinu. Miješati u tarioniku do

potpune homogenizacije i prestanka karakterističnog pucketanja.

4. Masti – Acidi borici 3%

• Otopiti masnu podlogu i dodavati bornu kiselinu, uz konstantno miješanje na vodenom kupatilu.

5. Paste – Teorijska obrada

• Upoznavanje sa mehkim i tvrdim pastama, njihovom konzistencijom, sastavom i upotrebom.

6. Paste – Cinkova pasta

• Otopiti masnu podlogu, odvagane čvrste supstance dodavati u porcijama uz konstantno

miješanje.

7. Supozitorije - Teorijska obrada

• Upoznavanje sa rektalnom primjenom lijeka, sastavom supozitorija i metodama izrade.

8. Supozitorije – Izrada (ručna metoda)

• Izrada ljekovitih čepića ručnom metodom. Kao podlogu koristiti naribani kakao maslac.

9. Supozitorije paracetamola - (metoda izlijevanja u kalupe)

• Otopiti kakao maslac, dodati odvagani paracetamol. Pri vaganju potrebnih supstanci obratiti

pažnju na rastur (20%) pri izradi.

10. Ljekovite masti – mast za djecu

• Otopiti masne podloge i dodati odvagane ljekovite supstance. Miješati do homogeniziranja.

11. Kreme - Teorijska obrada

• Upoznavanje sa načinom izrade krema.

12. Bademova krema

• Otopiti masnu podlogu i dodavati ljekovite supstance prethodno odvagane.

13. Medicinski sapuni – Teorijska obrada

• Upoznavanje sa sastavom, konzistencijom i izradom sapuna.

14. Medicisnki sapuni – Izrada

• Izraditi medicinski sapun KOH.

15. Sumporna mast

• Izraditi sumpornu mast od taložnog sumpora i masne podloge.


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


16. Prašci – podjela prašaka - Teorijska obrada

• Upoznavanje sa vrstama i izradom prašaka.

17. Izrada nepodjeljenog jednostavnog praška – Bismuti subgallatis

• Odvagati prašak bizmu subgalata i prenijeti u odgovarajuću ambalažu. Obzirom da se radi o

prašku za posipanje, pakuje se u plastičnu ili kartonsku kutiju sa perforiranim poklopcem.

18. Izrada nepodjeljenog složenog praška - Acidi borici

• Odvagane supstance usitniti u tarioniku, i gotov prašak pakovati u kutiju sa perforiranim

poklopcem.

19. Izrada nepodjeljenog složenog praška - Acidi salicylici

• Odvagane supstance usitniti u tarioniku, i gotov prašak pakovati u kutiju sa perforiranim

poklopcem.

20. Podjeljeni prašci - Acidi acetylsalicylici (ASA)

• Odvagane supstance usitniti u tarioniku, te homogenizirani prašak pakovati u papirne zamotke.

Po pet papirnih zamotaka pakovati u papirnu kesicu sa odgovarajućom signaturom.

21. Složeni podjeljeni prašak - Coffeini

• Odvagane supstance usitniti u tarioniku, te homogenizirani prašak pakovati u papirne zamotke.

Po pet papirnih zamotaka pakovati u papirnu kesicu sa odgovarajućom signaturom.

22. Triturati - Teorijska obrada

• Upoznavanje sa sastavom i upotrebom triturata, te načinom izrade.

23. Triturati - izrada

• Izraditi triturat propisanog odnosa (1:10, 1:100 ili 1:1000). Triturat pakovati u propisanu

ambalažu, te izraditi prašak u čijem sastavu se nalazi isti.

24. Granulati – Teorijska obrada

• Upoznavanje sa sastavom i načinom izrade granulata kao prelaznih oblika između prašaka i

tableta.

25. Granulat – Ispitivanje prividne i tapkane gustine praška

• Izraditi propisani prašak te ispitati gustinu praška.

•

26. Granulat – Ispitivanje prividne i tapkane gustine granulata

• Izraditi granulat od praška rađenog u prethodnoj vježbi, metodom vlažne granulacije. Izrađeni

granulat ostaviti na sušenje. Nakon sušenja ispitati gustinu granulata.

27. Granulat – Ispitivanje raspada granulata

• Ispitati vrijeme raspada granulata, izrađenog na prethodnim vježbama. Granulat treba da se

raspadne u roku od 5 minuta, povremenim miješanjem u vodi.


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


STRUKA:

HEMIJSKA

ZVANJE:


PREDMET:

FARMAKOLOGIJA

RAZRED:

ČETVRTI - IV

Zadaci nastave farmakologije su:

• da se učenik osposobi da stečeno znanje iz farmakolgoije može uspješno koristiti u profesiji

za koju se školuje.

• da se učenici upoznaju sa farmakologijom kao nastavnim predmetom i samim njegovim

značenjem za profil za koji se obrazuje

• da učenici nauče o lijekovima, njhivoj podjeli kao i načinu njihovog unošenja u organizam,

• da se učenici upoznaju sa lijekovima biljaka njihovom sastavu i načinima korištenja

• da se učenici upute na toksikologiju, i upoznaju sa opštim mjesama koje treba poduzeti kod

otrovanih



programu

1. Uvod u farmakologiju 10

2. Farmakokinetika 12

3. Farmakodinamika 12

4. Antiinfekciona sredstva 12

5. Depresori CNS 8

6. Psihotropni lijekovi 8

7. Lijekovi za kardiovaskularni sistem 6

8. Analgetici 3

9. Lijekovi za respiratorni sistem 4

10. Lijekovi za gastrointestinalni 4

11. Lijekovito bilje i značaj primjene u ratnim uslovima 5

12. Toksikologija 6

UKUPNO: 90


1. Uvod u farmakologiju

• Uvod u farmakologiju: podjela diferenciranje i značaj

• Nastanak i porijeklo lijekova

• Predklinička ispitivanja lijekova

• Farmaceutski oblici lijekova

• Način izdavanja lijekova

• Magistralni, oficinalni, gotovi lijekovi

2. Farmakokinetika

• .Apliciranje lijekova

• Distribuiranje lijekova

• Transport lijekova krvlju i limfom

• Eliminiranje lijekova


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


• Biološka raspoloživost lijeka

3. Farmakodinamika

• Teorija o djelovanju lijeka

• Način doziranja lijeka

• Faktori koji utiču na doziranje lijeka

• Istovremena primjena više lijekova

4. Antiinfekciona sredstva

• Antibiotici I reda

• Antibiotici širokog spektra djelovanja – tetraciklini i hloramfenikol

• Aminoglikoidni antibiotici

• Sulfanoamidi

• Antifungicidni i ameobocidni lijekovi

• Tuberkulostatici

5. Depresori CNS

• Opći anestetici

• Hipnotici i sedativi

• Antipileptici

• Antiparkinsonici

6. Psihotropni lijekovi

• Antipsihotonici i antibiotici.

• Antidepresivni lijekovi

• Psihotimulansi

7. Lijekovi za kardiovaskularni sistem

• Kardiotonični glikozidi

• Varadilatori

• Antihipertenzitivni lijekovi

• Antagonisti kalcijuma

8. Analgetici

• Narkotički analgetici

• Nenarkotički analgetici

9. Lijekovi za respiratorni sistem

• Antibiotici i antiasmetici

• Ekspektoranski lijekovi

10. Lijekovi za gastrointestinalni

• Laurativni lijekovi

• Antikoagulativni lijekovi

11. Lijekovito bilje i značaj primjene u ratnim uslovima

• Lijekovito bilje i značaj primjene u ratnim uslovima

12. Toksikologija

• Toksikologija, podjela. Antidoti.

• Opće mjere kod otrovanih



BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


Sadržaj predmeta se naslanja na ranije stečena znanja – teoretska i stručna, pa je nužno kod

svake teme načiniti vezu sa prethodno poznatim sadržajima.

Iz tih razloga potrebno je da predmetni nastavnik farmakologije ostvari intezivne kontakte sa

predmetnim nastavnicima srodnih predmeta u procesu realizacije nastavnog programa iz

farmakologije


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


STRUKA:

ZVANJE:

PREDMET:

RAZRED:

HEMIJSKA


KONTROLA FARMACUTSKIH PROIZVODA SA

VJEŽBAMA

ČETVRTI - IV

Zadaci nastave predmeta kontorle farmaceutskih proizvoda sa vježbama su:

• upoznavanje sa opštim standardnim metodama ispitivanja kvaliteta farmaceutskih

proizvoda

• da učenici savladaju savremene metode ispitivanja sirovina, poluproizvoda i gotovih

proizvoda farmaceutske industrije.

• razvijanje interesovanja, logičkih rasuđivanja i donošenja zaključaka kod učenika.



programu

1. Ispitivanje sirovina 20

2. Ispitivanje poluproizvoda 8

3. Ispitivanje gotovoih proizvoda 32

UKUPNO: 60


1. Ispitivanje sirovina

• Uzimanje uzoraka (čvrstih, tečnih i polučvrstih),

• Određivanje fizičkih konstanti sirovina

- Određivanje gustine

- Određivanje tačke stinjavanja

- Određivanje indeksa refrakcije

- Organoleptička ispitivanje

• Ispitivanje vode

- Određivanje p i m alkaliteta

- Određivanje tvrdoće vode

- Određivanje biološke potrošnje oksigena

- Bakteriološko ispitivanje vode

- Uzimanje uzoraka za analizu

- Određivanje broja kolifornih bakterija

- Određivanje ukupnog broja bakterija

• Određivanje hemijskih konstanti kod masti

- Određivanje kiselinskog broja

- Određivanje saponifikacionog broja

- Određivanje jodnog broja

- Određivanje peroksidnog broja

2. Ispitivanje poluproizvoda


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


• Organoleptička ispitivanja (boja, miris...)

• Određivanje PH vrijednosti

• Određivanje gustoće

• Određivanje boje

3. Ispitivanje gotovih proizvoda

• Određivanje viskoziteta Osvaldovim viskozimetrom

• Određivanje mutnoće

• Određivanje PH vrijednosti, PH - metrom

• Određivanje PH koliorimetrijskom metodom

• Određivanje saharoze polarimetrom

• Određivanje sadržaja glukoze Luffovom metodom

• Određivanje sadržaja ukupnih šećera metodom po Bertrandu

• Određivanje SiO2

• Određivanje sadržaja FeO u rastvoru kalorimetrijskom metodom

• Određivanje škroba jodometrijskom metodom

• Određivanje mikrokristalne celuloze polarimerijskom metodom

• Određivanje boje hromatograskom metodom

• Određivanje aminokiselina Sorensonovom metodom sa formaldehidom

• Razdvajanje aminokiselina hromatografijom na papiru

• Određivanje masti saponifikacijom

• Određivanje C vitamina oksidomerijskom i kolorimetrijskom metodom

• Određivanje acetilsalicilne kiseline


Plan ovog nastavnog predmeta predviđa upoznavanje učenika sa svim hemijskim i fizičkim

osobinama sirovina, poluproizvoda i gotovih proizvoda. Pri teoretskom izlaganju nastavnih sadržaja

treba kompetno obuhvatiti hemijsku analizu jedne materije od uzimanja uzoraka preko rastvaranja,

odvajanja i određivanja pojedinih komponenata, izvođenja obrazaca za proračun. Zatim određivanje

fizičkih konstanti (gustine, tačke topljenja, tačka očvršćavanja itd.)

Pri realizaciji teoretski obraditi sve glavne i sporedne komponente bez obzira da li će se te

komponente i praktično raditi.

Takođe tražiti da se program po potrebi može odraditi ili izmjeniti ako se pokaže da su izmjene

korisne. Naučiti učenike da odaberu najpogodniju metodu određivanja i da koriste stručnu literaturu.

U nastavi koristiti očigledna sredstva.

Laboratorijske vježbe učenici izvode nakon teoretske pripreme. Učenici samostalno izvode analize.

Pri radu insistirati na racionalnim korištenju hemikalija. Zahtjevati preciznost i predanost u radu.

Omogućiti učenicima da analziraju što veći broj komponenata.

U laboratorijskom radu zahtjevati od učenika teorijsko objašnjenje procesa koje praktično izvodi.

Učenici obavezno vode dnevnik rada, u njemu hemijskim reakcijama pokazuje čitav rok analize,

unose sva mjerenja i sve proračune i na kraju rezultat rada. Rad na vježbama se odvija u grupama. U

izvođenju laboratorijske nastave predmetnom nastavniku pomaže laborant. Dužnost laboranta je da

obezbjedi praktične uslove za nesmetano odvijanje nastave.


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


LABORATORIJSKE VJEŽBE IZ KONTROLE FARMACEUTSKIH PROIZVODA





1. Uvod 2

2. Uzimanje uzorka 2

3. Priprema i standardizacija molarnih otopina 4

4. Ispitivanje vode 10

5. Određivanje gustoće sirovina 2

6. Određivanje indeksa refrakcije tečnih sirovina 2

7. Ispitivanje masti 8

8. Određivanje viskoziteta bistrih tečnih lijekova 2

9. Određivanje PH vrijednosti 2

10. Određivanje sadržaja glukoze u lijekovima 4

11. Određivanje ukupnih šećera 4

12. Određivanje FeO u rastvoru 2

13. Određivanje škroba 2

14. Određivanje boje u lijekovima 2

15. Određivanje aminokiselina u antibioticima 2

16. Određivanje C vitamina 2

17. Posjeta galenskom laboratorijumu 4

18. Posjeta tvornici lijekova „ Bosnalijek“ u Sarajevu 4

UKUPNO: 60


Vježba broj 1. (2 časa): Uvod

• Upoznati učenike sa laboratorijom i sa značenjem određivanja pojedinih komponenti u

sirovinama, poluproizvodima i gotovim lijekovima

Vježba broj 2. (2 časa): Uzimanje uzoraka čvrstih, tečnih i polučvrstih

• Osposobiti učenike da pravilno uzmu i pripreme uzorke za analizu

Vježba broj 3. (4 časa): Priprema i standardizacija molarnih otopina

• Osposobiti učenike za pripremu standardnih rastvora potrebnih za analizu

Vježba broj 4. (10 časova): Ispitivanje vode hemijska analiza

• Određivanje p i m alkaliteta

• Određivanje karbonatne i nekarbonatne tvrdoće


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


• Određivanje biološke potročnje oksigena

• Bakteriološka analiza vode

• Određivanje kolifornih bakterija

• Osposobiti učenike da samostalno izvode navedene analize

Vježba broj 5. (2 časa): Određivnje gustoće tečnih sirovina piknometrom i areometrom

• Učenici se moraju upoznati sa osnovnim načinima određivanja gustine tečnih sirovina

Vježba broj 6. (2 časa): Određivanje indeksa refrakcije kod tečnih sirovina i lijekova pomoću

refraktometra

• Upoznati učenike sa značajem određivanja indeksa refrakcije Abeovim refraktometrom

Vježba broj 7. (8 časova): Ispitivanje masti

• Određivanje kiselinskog broja

• Određivanje jodnog broja

• Određivanje saponifikacijskog broja

Vježba broj 8. (2 časa): Određivanje viskoziteta bistrih tečnih lijekova Ostvaldovim viskozimetrom

• Pojam i značaj mjerenja viskoziteta

Vježba broj 9. (2 časa): Određivanje PH vrijednosti

• Pojam i značaj mjerenja PH vrijednosti

Vježba broj 10. (4 časa): Određivanje sadržaja glukoze u lijekovima Luffovom metodom

• Upoznati učenike sa značenjem sadržaja glukoze i ove kompleksne metode određivanja

Vježba broj 11. (4 časa): Određivanje ukupnih šećera Bertrandovom metodom

• Upoznati učenike sa oksidacijsko redukcijskim procesima

Vježba broj 12. (2 časa): Određivanje FeO u rastvoru kolorimerijskom metodom

• Upoznati učenike o principu rada kolorimetra

Vježba broj 13. (2 časa): Određivanje škroba jodometrijskom metodom

• Upoznati učenike sa jednom redukcijskom metodom

Vježba broj 14. (2 časa): Određivanje boje lijekovima hromatogracijom na papiru

• Pojam i primjena hromatografije

Vježba broj 15. (2 časa): Određivanje aminokiselina u antibioticima Sorensonovom metodom

sa formaldehidom


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


• Upoznati učenike o značaju i načinu određivanja aminokiselina u lijekovima

Vježba broj 16. (2 časa): Određivanje C vitamina oksidometrijskom titracijom

• Pojam i značaj kvantitativne analize određivanja količine C vitamina

Vježba broj 17. (4 časa): Posjeta Galenskom laboratorijumu

Vježba broj 18. (4 časa): Posjeta tvornici „Bosnalijek“ Sarajevo


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


STRUKA:

HEMIJSKA

ZVANJE:


PREDMET:

MJERNA I REGULACIONA TEHNIKA

RAZRED:

ČETVRTI - IV

Zadaci nastave predmeta MJERNA I REGULACIONA TEHNIKA su:

• da učenici nauče principe rada mjernih instrumenata

• da učenici nauče da se koriste mjernom tehnikom kako u laboratorijskoj kontroli tako i u

kontroli i praćenju u fazama proizvodnje

• da se upoznaju sa mogućnošću primjene mjerne i regulacione tehnike u proizvodnji uopšte

• da učenicima pruži osnove za praktičan rad na razumijevanju projekta u hemijskoj industriji

• da kod učenika razvije sposobnost zapažanja i posmatranja

• da razvije sposobnost za eksperimentalni rad, radne navike, upornost i sistematičnost u radu

• da kod učenika probudi stečena znanja o fizikalnim zakonima koji su korišteni za konstrukciju

mjernih instrumenata

• da omogući učenicima aktivno uključivanje u proizvodnju



programu

1. Uvod 4

2. Instrumenti za mjerenje radnih veličina 34

3. Tehnika regulacije i upravljanja 12

4. Automatsko regulisanje i upravljanje 10

UKUPNO: 60


1. Uvodni dio

• Razvoj intrumentacije i automatske regulacije

• Mjerne veličina i greške pri mjerenju

• Međunarodni sistem mjera, dimenzije i jednačine

2. Instrumenti za mjerenje radnih veličina

• Mjerenje dužine (jedinice i instrumenti)

• Mjerenje pritiska. Jedinice za pritisak. Pojam vakuma. Osnovni princip na kojima počiva

mjerenje pritiska . Manometri sa stubom tečnosti. Burdonov manometar.

• Mjerenje temperature. Šta je temperatura i jedinice. Termometri sa tečnostima. Bimentalni

termometri. Termoelementi. Pirometar.

• Mjerenje protoka. Definicija zapreminskog i masenog protoka. Jedinice za protok.

Rotametar, turbinski mjerači, mjerilo sa prigušnom pločom. Venturijeva cijev. Pitova cijev.

• Mjerenje nivoa tečnosti. Direktne metode mjerenja. Indirektne metode mjerenja.

3. Tehnika regulacije i upravljanja

• Pojam regulatora i prenosioca signala

• Osnovni funkcionalni dijelovi regulatora

• Prenosioci signala mjernog instrumenta (elektro-pneumatski, elektro-hidraulični, elektromehanički)


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


• Pozicioni regulatori

• Proporcionalni regulatori

• Integralni regulatori

• Izvršni elementi regulacije procesa. Karakteristike motornog dijela izvršnog elementa.

Regulacija pomoću regulacionih ventila

4. Automatsko regulisanje i upravljanje

• Regulaciono kolo, struktura regulacionog kola, dijagram zatvorenog kola

• Stabilnost zatvorenog kola

• Povezivanje regulacionih kola

• Mikroprocesor kao elemenat regulacionog kola


Kako ovaj nastavni predmet obuhvata instrumentaciju, dinamiku i regulaciju procesa,

realizacija zadataka je veoma kompleksna. Iznošenje sadržaja treba povezati sa znanjem iz fizike,

termodinamike i tehnologije proizvodnje.

Pri realizaciji tematske cjeline Uvod u predmet govori o razvoju instrumentacije, o značaju

mjerenja, o razvoju nauke i tehnike i uticaju tog razvoja na usavršavanje mjerne tehnike i

automatizacije uopšte. Međunarodni sistem jedinica realizovati kroz ponavljanje. Zapaziti značaj

proračuna grešaka pri mjerenjima uopšte. Kod obrade tematskih cjelina „ instrumenti za mjerenje

radnih veličina“ po mogućnosti demonstrirati rad instumenata i njihovu primjenu u učionici ili kroz

praktičnu nastavu, na modelima ili crtežima. Naučiti učenike da samostalno očitavaju vrijednosti sa

uređaja. Zatim, učenike treba naučiti da se snalaze u šemama skicama sa instrumentima. Pri obradi

ove cjeline umjereno saopštavati i tražiti teoretska znanja, više se zadržavati na principima rada

instrumenata i na njihovom praktičnom kroištenju.

Tematske cjeline „ Tehnika regulacije i upravljanja“ i „ Automatsko regulisanje i upravljanje“

obraditi u principijelnom smislu. bez provođenja teorije regulacija i upravljanja. Obraditi i tražiti od

učenika da znaju principijelnost funkcionisanja regulacija i upravljanja, kako proste tako i složene, uz

pomoć mikroprocesora. Prilikom realizacije zadnje tematske cjeline navoditi brojne primjere

automatske regulacije i upravljanja u životu


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


MATURSKI ISPIT

Nakon uspješno završenog IV razreda polaznici polažu maturski ispit. Na maturskom ispitu provjerava se

da li je polaznik u sticanju općih i profesionalnih znanja, vještina i navika dosegao nivo koji je određen

kao krajnji cilj obrazovanja i odgovara u hemijskoj školi: osposobljenost za profesionalni rad i

pripremljenost za nastavak obrazovanja u struci na visokoškolskim institucijama.

Prema Pravilniku o polaganju maturskog ispita u gimnaziji, tehničkoj i umjetničkoj srednjoj školi na

području Tuzlanskog kantona (Službene novine TK 2/19), od školske 2019/2020. godine učenici Hemijske

škole polagat će Maturske ispite shodno navedenom Pravilniku. Maturski ispiti sadržavat će pet (5) ispita,

dva (2) interna i tri (3) eksterna ispita.

Struktura polaganja Maturskog ispita za stručno zvanje hemijski tehničar u farmaceutskoj proizvodnji je

slijedeća:

INTERNI DIO MATURSKOG ISPITA

(radi se u prostorijama škole)

1. Maturski rad

Zadaci (teme) za maturski rad uzimaju se iz stručnih predmeta završnih godina srednjoškolskog

obrazovanja. Učenici mogu izabrati maturski rad iz predmeta prema sljedećoj tabeli:

Redni br. Stručno zvanje Relevantna grupa stručnih predmeta

1.

Tehnologija kozmetičkih proizvoda

Hemijski tehničar u

2. Tehnologija farmaceutskih proizvoda

farmaceutskoj proizvodnji

3. Kontrola farmaceutskih proizvoda

Zadaci se biraju tako da ne izlaze iz okvira stečenih teorijskih i praktičnih znanja polaznika.

Zadatak sadrži: naziv zadatka (teme), teze, crteže, šeme, skice i popis osnovne stručne literature.

Polaznici se opredjeljuju za zadatak u I polugodištu IV razreda, a izrada pismenog dijela maturskog ispita,

uz redovnu konsultaciju sa nastavnikom za stručnu pomoć traje do kraja nastavne godine.

Usmeni dio maturskog rada je odbrana rada pred ispitnom komisijom. Kandidat obrazlaže koncepciju

izrade zadataka (teme), metode rada, korištenu stručnu literaturi i dr. Zatim ispitna komisija postavlja

kandidatu pitanja vezana za izradu maturskog rada (provjerava samostalnost rada polaznika, nivo

rasuđivanja i sposobnost povezivanja teorije sa praksom) te provjerava njegovu širu stručnu

osposobljenost.

Pismeni i usmeni dio maturskog rada ocjenjuje se jedinstvenom ocjenom. Ako kandidat dobije negativnu

ocjenu, ne pristupa daljem polaganju matuskog ispita, već se upućuje da uzme novi zadatak (temu) za

maturski rad, da ga izradi i da se pripremi za polaganje maturskog ispita u narednom ispitnom roku.

2. Ispit (test) iz predmeta Farmakologija


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


EKSTERNI DIO MATURSKOG ISPITA

(radi se izvan škole, prema uputama Pedagoškog zavoda)

Eksterdni dio Maturskog ispita sastoji se iz tri (3) testa, od čega je jedan integralni i dva testa iz

općeobrazovnih predmeta usko povezanih sa strukom.

1. Integralni test

-Bosanski/hrvatski/srpski jezik i književnost,

- Engleski/njemački jezik,

- Matematika.

2. Test iz Biologije

3. Test iz Hemije

Testovi se rade prema katalozima za navedene predmete. Kataloge odobrava i objavljuje Pedagoški

zavod.


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON



A. OPĆEOBRAZOVNI PREDMETI

PROFIL I STRUČNA SPREMA NASTAVNIKA

R. BR. PREDMET: PROFIL I STRUČNA SPREMA NASTAVNIKA:

1. Bosanski/hrvatski/srpski

jezik i književnost

1. Nastavnički fakultet/pedagošku akedemiju, odsjek za

bosanski/hrvatski/srpski jezik i književnost i književnost ili

odsjek za južnoslavenske jezike i književnost, sa

završenim četverogodišnjim dodiplomskim studijem (VII

stepen stručne spreme) i stečenim stručnim zvanjem

profesor bosanskog/hrvatskog/srpskog jezika i

književnosti ili drugim stručnim zvanjem gdje je

bosanski/hrvatski/srpski jezik ili književnost

/južnoslavenski jezik ili književnost, glavni ili ravnopravni

predmet u dvopredmetnoj grupi;


bosanski/hrvatski/srpski jezik i književnost i književnost ili

odsjek za južnoslavenske jezike i književnost, sa

završenim prvim ciklusom visokog obrazovanja

dodiplomskog studija u četverogodišnjem trajanju (240

ECTS) i stečenim stručnim zvanjem gdje je

bosanski/hrvatski/srpski jezik ili

književnost/južnoslavenski jezik ili književnost, glavni ili

ravnopravni predmet u dvopredmetnoj ili višepredmetnoj

grupi ili ekvivalent.

2. Strani jezik 1. Nastavnički fakultet/pedagošku akedemiju, odsjek za

strani jezik, sa završenim četverogodišnjim dodiplomskim

studijem (VII stepen stručne spreme) i stečenim stručnim

zvanjem profesor stranog jezika ili drugim stručnim

zvanjem gdje je strani jezik, glavni ili ravnopravni

predmet u dvopredmetnoj grupi;


strani jezik, sa završenim prvim ciklusom visokog

obrazovanja dodiplomskog studija u četverogodišnjem

trajanju (240 ECTS) i stečenim stručnim zvanjem bachelor

stranog jezika ili drugim stručnim zvanjem gdje je strani

jezik glavni ili ravnopravni predmet u dvopredmetnoj ili

višepredmetnoj grupi ili ekvivalent.

3. Matematika 1. Nastavnički fakultet/pedagošku akedemiju, odsjek za

matematiku, sa završenim četverogodišnjim

dodiplomskim studijem (VII stepen stručne spreme) i


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


4. Tjelesni i zdravstveni

odgoj

stečenim stručnim zvanjem profesor matematike ili

drugim stručnim zvanjem gdje je matematika, glavni ili

ravnopravni predmet u dvopredmetnoj grupi;


matematiku, sa završenim prvim ciklusom visokog



matematike ili ekvivalent u jednopredmetnoj i

dvopredmetnoj ili višepredmetnoj grupi predmeta.


tjelesni odgoj i sport/fizičku(tjelesnu) kulturu, sa



profesor tjelesnog odgoja i sporta ili drugim stručnim

zvanjem gdje je tjelesni odgoj i sport/fizička (tjelesna)

kultura, glavni ili ravnopravni predmet u dvopredmetnoj

grupi;


tjelesni odgoj i sport/fizičku (tjelesnu) kulturu, sa



ECTS) i stečenim stručnim zvanjem bachelor tjelesnog

odgoja i sporta ili drugim stručnim zvanjem gdje je

tjelesni odgoj i sport/fizička (tjelesna) kultura, glavni ili



5. Informatika 1. Nastavnički fakultet/pedagošku akedemiju, odsjek za

informatiku, sa završenim četverogodišnjim


stečenim stručnim zvanjem profesor informatike ili

drugim stručnim zvanjem gdje je informatika, glavni ili



informatiku, sa završenim prvim ciklusom visokog



informatike ili drugim stručnim zvanjem gdje je

informatika glavni ili ravnopravni predmet u

dvopredmetnoj ili višepredmetnoj grupi ili ekvivalent;

3. Diplomirani inžinjer elektrotehnike ili bachelor

elektrotehnike (240 ECTS) informatičkog ili srodnog

smjera.

6. Historija/povijest 1. Nastavnički fakultet/pedagošku akedemiju, odsjek za

istotiju/povijest, sa završenim četverogodišnjim



BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


stečenim stručnim zvanjem profesor historije/povijesti ili

drugim stručnim zvanjem gdje je historija/povijest, glavni

ili ravnopravni predmet u dvopredmetnoj grupi;


istoriju/povijest, sa završenim prvim ciklusom visokog



historije/povijesti ili drugim stručnim zvanjem gdje je

historija/povijest glavni ili ravnopravni predmet u

dvopredmetnoj ili višepredmetnoj grupi ili ekvivalent.

7. Fizika 1. Nastavnički fakultet/pedagošku akedemiju, odsjek za

fiziku, sa završenim četverogodišnjim dodiplomskim


zvanjem profesor fizike ili drugim stručnim zvanjem gdje

je fizika, glavni ili ravnopravni predmet u dvopredmetnoj

grupi;


fiziku, sa završenim prvim ciklusom visokog obrazovanja


ECTS) i stečenim stručnim zvanjem bachelor fizike ili

drugim stručnim zvanjem gdje je strani jezik glavni ili



8. Hemija/Kemija 1. Nastavnički fakultet/pedagošku akedemiju, odsjek za

hemiju/kemiju, sa završenim četverogodišnjim


stečenim stručnim zvanjem profesor hemije/kemije ili

drugim stručnim zvanjem gdje je hemija/kemija, glavni ili



hemiju/kemiju, sa završenim prvim ciklusom visokog



hemije/kemije ili drugim stručnim zvanjem gdje je

hemija/kemija glavni ili ravnopravni predmet u

dvopredmetnoj ili višepredmetnoj grupi ili ekvivalent.

9. Biologija 1. Nastavnički fakultet/pedagošku akedemiju, odsjek za

biologiju, sa završenim četverogodišnjim dodiplomskim


zvanjem profesor biologije ili drugim stručnim zvanjem

gdje je biologija, glavni ili ravnopravni predmet u

dvopredmetnoj grupi;


biologiju, sa završenim prvim ciklusom visokog



BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


10. Demokratija i ljudska

prava


biologije ili drugim stručnim zvanjem gdje je biologija

glavni ili ravnopravni predmet u dvopredmetnoj ili

višepredmetnoj grupi ili ekvivalent.

1. Nastavnički fakultet/pedagošku akedemiju ili fakultet koji

obrazuje nastavnički kadar iz oblasti društvenih nauka

(sociologija,filozofija, historija, pravo, politologija),sa



profesora iz oblasti društvenih nauka (sociologija,

filozofija, historija) na jednopredmetnim,

dvopredmetnim ili višepredmetnim studijskim odsjecima;



(sociologija,filozofija, historija, pravo, politologija), sa



ECTS) i stečenim stručnim zvanjem bachelor iz oblasti

društvenih nauka (sociologija, filozofija, historija, pravo,

politologija) na jednopredmetnim, dvopredmetnim ili

višepredmetnim studijskim odsjecima ili ekvivalent.

Izuzetno: predmet demokratija i ljudska prava mogu

predavati profesori društvenih nauka koji su na dan

donošenja ovog akta zatečeni na tim poslovima na

neodređeno radno vrijeme.

11. Sociologija 1. Nastavnički fakultet/pedagošku akedemiju ili fakultet koji

obrazuje nastavnički kadar iz oblasti društvenih nauka,

sociologije,sa završenim četverogodišnjim dodiplomskim


zvanjem profesora iz oblasti društvenih nauka

(sociologija, filozofija, historija) na jednopredmetnim,

dvopredmetnim ili višepredmetnim studijskim odsjecima;



(sociologija ), sa završenim prvim ciklusom visokog



iz oblasti društvenih nauka (sociologija) na

jednopredmetnim, dvopredmetnim ili višepredmetnim

studijskim odsjecima gdje je sociologija ravnopravni

predmet ili ekvivalent.

12. Islamska

vjeronauka/Religijska

kultura

1. Fakultet islamskih nauka (pedagoški ili teološki smjer).

2. Islamski pedagoški fakultet, odsjek za vjeronauku.

3. Druge fakultete islamskih nauka


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


NAPOMENA: Četverogodišnji studij ili 240 ECTS

1. Komparativne religije,

2. Fakultet političkih nauka, odsjek za sociologiju,

3. Filozofija i sociologija,

4. Sociologija i filozofija,

5. Odsjek za historiju-povijest,

6. Odsjek dvopredmetne grupe u kojima je jedan od

predmeta, filozofija,sociologija, historija.

NAPOMENA:

1. Svi studijski odsjeci jednopredmetne i dvopredmetne grupe potpuno su ravnopravni, izuzev u

slučajevima ukoliko visokoobrazovna ustanova koja izdaje diplomu o stečenom stručnom zvanju i

stručnoj spremi, u opisu izdate diplome, ne naglasi, koji je prvi a koji drugi predmet odnosno koji

je predmet pod A i koji je predmet pod B, ili na drugačiji, zakonom propisan način naglasi takvu

razliku.

2. Nastavnici koji su zatečeni u nastavi na neodređeno radno vrijeme, a po ranije utvrđenim

profilima su verifikovano izvodili nastavu (Nastavni plan i program za stručno zvanje hemijski

tehničar u farmaceutskoj proizvodnji, ʺSlužbene novine Tuzlanskog kantonaʺ, broj: 6/07), te

mogu i dalje raditi na tim poslovima.


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


B) STRUČNOTEORIJSKI PREDMETI

R.BR. PREDMET: PROFIL I STRUČNA SPREMA NASTAVNIKA:

1. Latinski jezik Filozofski fakultet

- prof. latinskog i francuskog jezika

- prof. francuskog i latinskogjezika

- prof. latinskog jezika

2. Neorganska hemija sa vježbama Filozofski fakultet/Prirodno-matematički fakultet

- prof. hemije

- prof. hemije i biologije

- dipl. ing. hemije

- bachelor hemije (240 ECTS) – usmjerenje Edukacija

u hemiji

Tehnološki fakultet

- dipl. ing. tehnologije (hemijsko-tehnološki odsjek)

- bachelor ing.hemijskog inženjerstva i

Tehnologije (240 ECTS), usmjerenje Hemijsko

inženjerstvo i tehnologije

3. Mikrobiologija Filozofski fakultet/Prirodno-matematički fakultet


- bachelor biologije (240 ECTS) – usmjerenje

Edukacija u biologiji


- dipl. ing. tehnologije (prehrambeni smjer)

- bachelor ing.prehrambene tehnologije (240 ECTS)

Farmaceutski fakultet

- mr. farmacije

4. Higijena i zaštita na radu Tehnološki fakultet

- dipl. ing. tehnologije (smjer zaštite na radu i

hemijsko-tehnološki odsjek)



tehnologije(240 ECTS), usmjerenje Ekološko

inžinjerstvo

Medicinski fakultet

- dr. medicine


- mr. farmacije

5. Organska hemija sa vježbama Filozofski fakultet/Prirodno-matematički fakultet

- prof. hemije


- dipl. ing. hemije


u hemiji


BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON






tehnologije(240 ECTS), usmjerenje Hemijsko



- mr. farmacije

6. Analitička hemija sa vježbama Filozofski fakultet/Prirodno-matematički fakultet

- prof. hemije


- dipl. ing. hemije


u hemiji








- mr. farmacije

7. Tehnološke operacije Prirodno-matematički fakultet

- dipl. ing. hemije







8. Botanika sa farmakognozijom Filozofski fakultet/Prirodno-matematički fakultet


- dipl. ing. biologije

- bachelor biologije (240 ECTS) – usmjerenje Edukacija

u biologiji


- mr. farmacije

9. Fizikalna hemija sa vježbama Filozofski fakultet/Prirodno-matematički fakultet

- prof. hemije


- dipl. ing. hemije


u hemiji




BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON







- mr. farmacije

10. Biohemija Filozofski fakultet/Prirodno-matematički fakultet




u biologiji


- mr. farmacije




11. Sirovine u farmaceutskoj proizvodnji Filozofski fakultet



- mr. farmacije







12. Tehnološka mikrobiologija Filozofski fakultet/Prirodno-matematički fakultet




u biologiji


- mr. farmacije



- bachelor ing.prehrambene tehnologije (240

ECTS)Poljoprivredni fakultet

- dipl. ing. poljoprivrede – prehrambeni smjer

13. Tehnologija kozmetičkih proizvoda Farmaceutski fakultet

- mr. farmacije






100 | S t r a n i c a

BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON



14. Osnove nauke o ishrani Tehnološki fakultet




- mr. farmacije

Poljoprivredni fakultet

- dipl. ing. poljoprivrede - prehrambenismjer

15. Tehnologija farmaceutskih proizvoda Farmaceutski fakultet

- mr. farmacije

16. Farmakologija Farmaceutski fakutlet

- mr. farmacije

Medicinski fakultet

- dr. medicine

17. Kontrola farmaceutskih proizvoda Farmaceutski fakultet

- mr. farmacije






18. Mjerna i regulaciona tehnika Tehnološki fakultet


- dipl. ing. tehnologije (smjer zaštite na radu)




Elektrotehnički fakultet

- dipl. ing. elektrotehnike

- bachelor ing. elektrotehnike (240 ECTS)

Mašinski fakultet

- prof. mašinske grupe predmeta – svi

smjerovi/grupe

- dipl.ing. mašinstva – svi smjerovi

- bachelor ing. mašinstva (240 ECTS) – svi smjerovi

19. Za sve predmete sa vježbama Saradnik u nastavi:

- VKV radnik hemijsko tehnološke struke – V stepen,

hemičar specijalist

- IV stepenhemijsko-tehnološketehničkeškolesa

najmanje 5 godinaradnogiskustva

101 | S t r a n i c a

BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


Sadržaj:

UVOD .....................................................................................................................................................................2

NASTAVNI PLAN .....................................................................................................................................................5

I RAZRED ................................................................................................................................................................6

NEORGANSKA HEMIJA SA VJEŽBAMA ........................................................................................................................ 7

LABORATORIJSKE VJEŽBE IZ NEORGANSKE HEMIJE............................................................................................... 9

MIKROBIOLOGIJA ..................................................................................................................................................... 15

LABORATORIJSKE VJEŽBE IZ MIKROBIOLOGIJE .................................................................................................... 18

HIGIJENA I ZAŠTITA NA RADU ................................................................................................................................... 21

II RAZRED ............................................................................................................................................................. 23

ORGANSKA HEMIJA SA VJEŽBAMA ........................................................................................................................... 24

LABORATORIJSKE VJEŽBE IZ ORGANSKE HEMIJE ................................................................................................. 27

ANALITIČKA HEMIJA SA VJEŽBAMA .......................................................................................................................... 29

LABORATORIJSKE VJEŽBE IZ ANALITIČKE HEMIJE ................................................................................................ 32

TEHNOLOŠKE OPERACIJE ......................................................................................................................................... 34

BOTANIKA SA FARMAKOGNOZIJOM ........................................................................................................................ 37

III RAZRED ............................................................................................................................................................ 41

TEHNOLOŠKE OPERACIJE ......................................................................................................................................... 42

FIZIKALNA HEMIJA SA VJEŽBAMA ............................................................................................................................ 45

LABORATORIJSKE VJEŽBE IZ FIZIKALNE HEMIJE ................................................................................................... 48

BIOHEMIJA ............................................................................................................................................................... 51

SIROVINE U FARMACEUTSKOJ PROIZVODNJI ........................................................................................................... 54

TEHNOLOŠKA MIKROBIOLOGIJA .............................................................................................................................. 56

LABORATORIJSKE VJEŽBE IZ TEHNOLOŠKE MIKROBIOLOGIJE ............................................................................. 59

TEHNOLOGIJA FARMACEUTSKIH PROIZVODA .......................................................................................................... 62

LABORATORIJSKE VJEŽBE IZ TEHNOLOGIJE FARMACEUTSKIH PROIZVODA ........................................................ 65

IV RAZRED ............................................................................................................................................................ 69

TEHNOLOGIJA KOZMETIČKIH PROIZVODA ............................................................................................................... 70

LABORATORIJSKE VJEŽBE IZ TEHNOLOGIJE KOZMETIČKIH PROIZVODA .............................................................. 72

OSNOVI NAUKE O ISHRANI ....................................................................................................................................... 74

TEHNOLOGIJA FARMACEUTSKIH PROIZVODA .......................................................................................................... 76

LABORATORIJSKE VJEŽBE IZ TEHNOLOGIJE FARMACEUTSKIH PROIZVODA......................................................... 78

FARMAKOLOGIJA ..................................................................................................................................................... 81

KONTROLA FARMACUTSKIH PROIZVODA SA VJEŽBAMA ......................................................................................... 84

LABORATORIJSKE VJEŽBE IZ KONTROLE FARMACEUTSKIH PROIZVODA ............................................................. 86

MJERNA I REGULACIONA TEHNIKA .......................................................................................................................... 89

MATURSKI ISPIT ................................................................................................................................................... 91

INTERNI DIO MATURSKOG ISPITA ............................................................................................................................ 91

EKSTERNI DIO MATURSKOG ISPITA .......................................................................................................................... 92

PROFIL I STRUČNA SPREMA NASTAVNIKA ............................................................................................................ 93

A. OPĆEOBRAZOVNI PREDMETI ............................................................................................................................... 93

B) STRUČNOTEORIJSKI PREDMETI ............................................................................................................................ 98

102 | S t r a n i c a

BOSNA I HERCEGOVINA


TUZLANSKI KANTON


I NAUKE



HERZEGOVINA

TUZLA KANTON


103 | S t r a n i c a

PLAN I PROGRAM - Hemijski tehničar u farmaceutskoj proizvodnji (Hemijska škola Tuzla)

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?