Al-Adab al-Mufrad [@kitob_nuri]

Al-adab al-mufrad. Imom Ismoil al-Buxoriy
yildan keyin men qurayshiy, saqifa yoki dusiy qabilalaridan bo'lmagan boshqa
arablarning hech biridan hadyasini qabul qilmayman",
deb qasam ichganlarini men eshitdim".Chunki bular hadya berganda hech narsa ta'ma
qilmay, xolisanilloh beradi. Ammo boshqa qabila kishilari esa Rasululloh (s.a.v.)ga bir
narsa berib, berganidan ko'proq narsa olshini umid qilardi. Rasululloh (s.a.v.)ning
odatlaridan biri, u zotga bir narsa hadya qilinsa, uni olib hazm qilib ketaverish emas,
balki qo'llarida bo'lsa, undan ko'ra ko'proq qilib qaytarish edi.
Ammo bu safarda shu hadya bergan kishiga shuqday qila olmaganliklari uchun u xafa
bo'ldi.
271-bob. Hayo, uyatchanlik haqida
610. Abu Mas'ud Aqaba ibn Amr Ansoriy (r.a.) aytdilar: "Rasululloh (s.a.v.): "Sen
xudodan va bandalardan uyalmasang, xohlagan ishingni qilaver, deyilgan so'z o'tmish
payg'ambarlardan meros bo'lib kelgan va keyin kishilar ham uni o'zlariga dasturu-l-amal
qilib olgan bir nasihatdir", dedilar".
611. Abu Hurayra (r.a.)dan rivoyat qilindi, u kishi aytdilar: "Rasuli xudo: "Imon oltmish
necha (ikkinchi rivoyatda yetmish necha) shu'balardan iborat bo'lib, ularning eng afzali
"Lo iloha illalloh" kalimasi bo'lsa, eng aqllisi odamlarga ozor beradigan narsalarni yo'ldan
chetga chiqarib tashlashdir. Hayo ham imon shoxchalaridan biridir", dedilar".
612. Abu Said Hudriy (r.a.)dan rivoyat qilindi, u kishi: "Rasululloh (s.a.v.) qadimgi
arablar odaticha uyda yolg'iz tarbiyalangan qiz boladan ham (Ibn Hajar Asqaloniy
ta'birlari bo'yicha: go'shanga ichida o'targan kelinchaqdan ham) uyatchanroq edilar.
Bizlar uni muborak yuzlarida hosil bo'lgan o'zgarishdan bilib olar edik", dedilar".
614. Usmon ibn Affon (r.a.) bilan hz. Oyisha (r.a.) Said ibn Ossga aytdilar: "Rasuli
akram (s.a.v.) hz Oyishaning ustlariga tashlab yuradigan kiyimlariga o'ralib, u zotning
to'shaklarida yonboshlab yotgan vaqtlarida Abu Bakr (r.a.) kelib kirishga ruxsat
so'radilar. Rasululloh (s.a.v.) shu yotgan holatlarini hech o'zgartirmay u kishini qabul
qildilar. Abu Bakr Siddiq (r.a.) kirib maqsadlarini aytib bo'lib chiqib ketdilar. Shundan
keyin hz. Umar (r.a.) ham kelib ruxsat so'raganlarida hz. Abu Bakr Siddiq (r.a.)
kirganlarida qanday o'tirgan bo'lsalar, shunday o'tiraverdilar. U kishi ham hojatlarini
bitirib chiqib ketdilar.Hz. Usmon (r.a.) aytdilar: "Hz. Umardan keyin men kelib ruxsat
so'raganimda Rasululloh (s.a.v.) yonboshlarini buzib o'tirdilarda, Oyisha (r.a.)ga qarab:
"Kiyimlaringai yig'ishtirib qo'y", dedilar. Shunda men ham kirib hojatlarimni bitirib chiqib
ketdim. Men ketganimdan keyin hz. Oyisha (r.a.) Rasululloh (s.a.v.)ga: "Yo Rasulalloh!
Siz nima uchun otam Abu Bakr Siddiq bilan Umar ibn Xatgobga qilmagan harakat va
muomalani hz. Usmonga kdldingiz?" - deb so'raganlarida Rasululloh (s.a.v.): "Usmon
uyatchan odam, sening kiyimingga o'ralib yonboshlab yotgan holimda unga ruxsat
berganimda maqsadlarini gapira olmay, uyalib qaytib chiqib ketardi, deb qo'rqib
shunday qildim", dedilar".
615. Anas ibn Molik (r.a.)dan rivoyat qilinganiga ko'ra, Rasululloh (s.a.v.): "Hayo qaerda
bo'lmasin kishini bezaydi, chirkin so'z har qaerda kishini jirkanch ko'rsatadi", dedilar.
www.ziyouz.com kutubxonasi 98