Al-Adab al-Mufrad [@kitob_nuri]

Al-adab al-mufrad. Imom Ismoil al-Buxoriy
oq tushgan musulmon kishini, Qur'oni karimga amal qilishdan yuz o'girmaydigan hofizul-Qur'onni
va adolat bilan ish olib boradigan amaldorni hurmat qilmoq Alloh taoloni
hurmat qilmoqning belgisidandir", dedilar.
363-hadis 358, 359, 360, 361-hadislarning aynan takrori.
1 Hofizu-l-Qur'on - Qur'on suralarini to'liq yod oluvchi qori anglashiladi
165-bob. Gapni ham. ishni ham yoshi ulug' kishi boshlaydi
364. Rofi' ibn Xudayj va Sahl ibn Abi Xasma (r.a.) aytdilar: "Abdulloh ibn Sahl bilan
Muhayyasa ibn Mas'ud (r.a.)lar Xaybarga kelib u yerdagi xurmozor ichiga kirib ketishdi.
Shu yerda Abdulloh ibn Sahl o'ldirildi. Shunda Abdurrahmon ibn Sahp bilan ibn
Mas'udning ikki o'g'li - Husaya va Muhayyasalar Rasululloh (s.a.v.) huzurlariga kelib
Abdulloh ibn Sahlning o'ldirilganligi haqida xabar berishdi. Gapni ularning eng kichigi
bo'lgan Abdurrahmon boshlagan edi, Rasululloh (s.a.v.): "Kattarog'ingiz gapirsin",
dedilar. Ular bo'lgan voqeani bayon qilib bo'lgach, Rasululloh (s.a.v.): "Birodaringizni
o'ldirgan kishi noma'lum bo'lgani uchun sizlardan ellik kishi Abdulloh ibn Sahlni
yahudiylar o'ldirgan, deb qasam ichsin", dedilar. Ular: "Yo Rasu-lalloh! Biz uni yahudiylar
o'ldirganini ko'rgan emasmiz", deyishdi. Rasululloh: "Unday bo'lsa, yahudiylardan ellik
kishi uni biz o'ldirgan emasmiz, deb qasam ichadi", deganlarida, ular: "Biz yahudiylar
qasamiga ishonmaymiz, chunki ular kofir, yolg'ondan qasam ichmoqtsan qo'rqmaydilar",
deganlaridan keyin Rasululloh baytul-moldan uning xunini to'ladilar". Sahl Abi Xasma:
"Men o'sha tevalardan biggasini uchratdim. U meni tepdi", dedilar.
166-bob. Kattalardan avval fikr aytmaslik haqida
365. Abdulloh ibn Umar (r.a.)dan rivoyat qilindi: "Bir kuni Rasululloh (s.a.v.): "Kishilarga
zarar yetkazmaslikda musulmon kishiga o'xshagan bir daraxt bor. Alloh taolo amri bilan
u daraxt hamma vaqt mevasini beraveradi va yerga to'kilmaydi, shu qaysi daraxt,
bilasizmi?" - deb so'radilar. Abdulloh (r.a.) aytdilar: "Bu xurmo daraxtidir", degan fikr
mening xayolimga keldiyu, lekin Abu Bakr Siddiq (r.a.) va otam Umar (r.a.)lar javob
qaytarmaganlari uchun men buni aytmoqni o'zimga ma'qul ko'rmadim. Keyin Rasululloh
(s.a.v.) o'zlari: "Bu xurmo daraxtidir", dedilar. Shundan keyin men otam bilan chiqib
ketayotganimda otamga: "Rasululloh (s.a.v.) aytayotgan bu daraxtlari xurmo ekanligi
xayolimga kelgan edi", dedim. Shunda otam: "Nega aytmading, agar aytganingda, men
uchun falon-falon narsalardan ham yaxshiroq bo'lar edi", dedilar. Men: "Siz ham, Abu
Bakr Siddiq (r.a.) ham so'zlamaganlaringizdan keyin men gapiripshi o'zimga munosib
ko'rmadim", dedim".
167-bob. Yoshi ulug'larni ishboshi qilish haqida
366. Qays ibn Osim ibn Sinon (r.a.) o'lim oldida bolalariga vasiyat qildilar: "Alloh
taolodan qo'rqinglar. Yoshi kattaroklaringizni o'zlaringizga boshliq qilinglar. Qaysi
qavmga yoshi ulug' kishi boshliq bo'lsa, o'sha ota o'rniga o'tadi. Kichikroqlari boshliq
bo'lsa, o'z tengdoshlari o'rtasida uyat va haqoratga qoladi. Molni topish va uni rasamadi
bilan ishlata bilish harakatida bo'linglar, chunki mol saxiylar darajasini ko'taradi va
baxillarga muxtoj qilmaydi. Kishilardan biror narsa so'rashdan o'zingizni sakdang, chunki
so'rashlik kishining eng oxirgi noilojlik holatidir. Men vafot etganimda ovoz chiqarib
www.ziyouz.com kutubxonasi 58