Al-Adab al-Mufrad [@kitob_nuri]

Al-adab al-mufrad. Imom Ismoil al-Buxoriy
qizi Fotima! Sen ham o’zingni jahannam o’tidan qutqaz! Menga e'timod qilma, chunki
qiyomat kuni tashvishidan men seni qutqazishga qodir emasman. Ammo sizlar bilan
albatta qarindoshligim bor, uni men sizlardan uzmayman", deb oshkora nido qildilar.
26-bob. Silai rahm qilish haqida
49. Abu Ayyub Ansoriy (r.a.)dan rivoyat qilindi. Rasululloh (s.a.v.)ning safarlaridan
birida bir a'robiy u zotga kelib: "Meni jannatga yaqin va do’zaxdan uzoq qiladigan
amallarni menga aytib bering!" - dedi. Rasululloh (s.a.v.): "Alloh taoloning Uzigagina
ibodat qilasan, unga hech narsani ibodatda sherik qilmaysan, Alloh buyurgan namozlarni
vaqtida ado qilasan, molingdan zakotni berasan va silai rahm qilasan", dedilar.
50. Abu Hurayra (r.a.)dan rivoyat qilindi, u kishi aytdilar: "Rasululloh (s.a.v.): "Alloh
taolo xalqlarni yaratib bo’lganidan keyin rahm turdi. Alloh undan: "Nega turding?" - deb
so’raganida u: "Ey, Rabbim, uzilib qolishdan panoh so’rovchi sifatida huzuringda
turibman", dedi. Shunda Alloh taolo: "Ey, rahm, seni uzgan kishilardan marhamatimni
uzsam va uzmaganlardan uni uzmasam shunga rozi bo’lasanmi?" - deb so’raganda,
rahm: "Ey, Parvardigori olam! Men albatta bunga roziman", - degan edi. Alloh taolo:
"Mening va'dam senga shudir", - dedi. Abu Hurayra (r.a.) shu Hadisni rivoyat
qilganlaridan keyin:"Istasangiz "Muhammad" surasi 22-oyatni o’qib ko’ring! Bunda Alloh
taolo: "Agar (imondan) bosh tortsangiz, aniqki, sizlar yerda buzg’unchilik qilarsizlar va
qarindoshlaringiz (bilan ham aloqalaringiz)ni uzasiz, albatta", - degan deb aytdilar".
Rahm - qarindoshlik va bir-biriga bog’lanadigan nasab silsilasi .
51. Alloh taoloning: "Qarindoshga, miskin va yo’lovchiga (xayr-ehson qilish bilan)
haqlarini ado eting"(17:26) - degan oyati haqida. Abdulloh ibn Abbos (r.a.) bu oyatni
shunday tafsir qilganlar: "Bunda Alloh taolo haqlarning eng zarurini berishga buyurdi.
Mablag’i bo’lsa, amallarning eng afzali bo’lgan qarindoshlarga, miskin va yo’lda qolgan
musofirlarga berishga da'vat qildi. Agar mablag’i bo’lmasa, yuqoridagi kishilarga qanday
muomala qilish kerakligini o’rgatib, "Agar Siz Rabbingiz (tomoni)dan bo’ladigan
marhamatdan umidvor holingizda ulardan (qarindosh, miskin, yo’lovchilardan) yuz
o’giradigan (yordam bermaydigan) bo’lsangiz, u holda ularga yumshoq so’z ayting!"
(17:28), ya'ni mana. mol kelib qolar, inshoalloh, mol kelishini kutib turibman kabi so’zlar
bilan yaxshi va'da qil, deydilar. "Qo’lingni bo’yiningga sirtmoqlab qo’yma", ya'ni hech
narsam yo’q deb, berishdan qo’lingni tortma."Qo’lingni juda yozib ham yuborma", ya'ni
bor-yo’qingni berib ham yuborma. "U vaqtda malomatga qolasan", chunonchi keyin
kelganlarga bera olmaganing uchun seni malomat qiladi. "Toliqib, qiynalib o’tirasan",
ya'ni berib qo’ygan kishilaring seni mashaqqatga solib qo’ygan bo’ladi.
Qo’lni bo’iishta sirtmoqlash - baxil bo’lishiga kinoya.
Bu oyatning ikkinchi tafsiri: "Muhammad (a.s.)ning dinidan yuz o’girib, johiliyat
zamonidagi kabi buzuqlikka yo’l qo’yish va qavm-qarindoshlar bir-biri bilan urishib,
qarindoshlikni batamom uzib yuborganliklari kabi holga qaytmag’ingizni tilaysizmi .
27-bob. Qarindoshlikni uzib yubormaslikning fazilati haqida
52. Abu Hurayra (r.a.) aytdilar: Rasululloh (s.a.v.) huzurlariga bir sahobiy kelib: "Yo
www.ziyouz.com kutubxonasi 11