18.04.2021 Views

Pheri Thames Kai Kinara: Koshi kai Samjhana

Poetry Book

Poetry Book

SHOW MORE
SHOW LESS
  • No tags were found...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 1


2 | jf;' zdf{

km]l/ y]D;s} lsgf/f

sf]zLs} ;Demgf


km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 3


km]l/ y]D;s} lsgf/f

sf]zLs} ;Demgf

-sljtf ;8\u|x_

jf;' zdf{

4 | jf;' zdf{


k':tssf] gfd

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;Demgf

-sljtf ;ª\u|x_

n]vs

jf;' zdf{

k|yd ;+:s/0f M r}q, @)&&

;jf{lwsf/ © n]vsdf

;xof]u /flz

?= @(( £ 5

k]h ;]l6ª tyf se/ l8hfOlgª

;'ifdf ltdlN;gf Pj+ lj¿kfIf

k|sfzs

uf]/vf klAns]zG; k|f= ln=

w'Daf/fxL, sf7df08"

)!–$))())%

ISBN - 9789937933674

Title - Pheri Thames Kai Kinara - Koshikai Samjhana

o; k':tssf] c+z jf ;Dk"0f{ kf7 n]vssf] cg'dlt ljgf

s'g} klg dfWodåf/f k'g?Tkfbg jf k|;f/0f ug{ kfOg] 5}g .

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 5


;dk{0f

si6s/ hLjgaf6 d'lStsf] ;kgf b]Vb}

kl/jt{gsf] cfz ul//x]sf ;Dk"0f{ b]zaf;Lx¿

k|lt

;dlk{t

6 | jf;' zdf{


jf;' zdf{sf] sljTj

k|f=8f= vu]Gb|k|;fb n'O6]n

@)!^ ;fn dª\l;/ @( ut] k"jL{ g]kfnsf] kxf8L lhNnf

;ª\v'jf;efsf] r}gk'/df lktf b'uf{k|;fb Gof}kfg] tyf dftf xl/lk|of

Gof}kfg]sf] ;'k'qsf ¿kdf hlGdPsf jf;' zdf{ Gof}kfg] Pd=P=,

la=Pn=, la=P8=, l8=lk=P= ;Ddsf] lzIff cfh{g u/]sf pRrlzlIft

JolSt x'g\ . @)^# ;fndf a]nfotlt/ k|jfl;Psf logL xfn

;kl/jf/ a]nfotsf] j]ln+u, s]G6df a;f]af; u5{g\ .

;fg}b]lv ;flxTodf ljz]if ?lr /fVg] jf;' zdf{ ljBfnodf

lgoldt ¿kn] x'g] u/]sf ;flxlTos uf]i7Lx¿ tyf @)#@–@)#$

;fndf SofDk; :t/Lo ;flxlTos uf]i7Lx¿df klg k6sk6s

;xefuL ePsf] hfgsf/L kfOG5 . logn] @)#$–@)#^ ;fndf

lzIf0f k];fdf /xFbf ljBfyL{x¿sf lglDt lgoldt ;flxTo

uf]i7Lx¿sf] cfof]hgf / ;~rfng u/]sf] a'lemG5 . logL @)#%–

@)#^ sf] hgcfGbf]ngsf a]nf x'g]u/]sf ;8s sljtf qmflGtsf

ljljw ultljlwdf klg ;xefuL ePsf] / o;s} k|efjaf6 sljtf

l;h{gftkm{ pGd'v ePsf] b]lvG5 . o;/L ljBfno hLjgb]lv g}

ljleGg ;flxlTos uf]i7Lx¿df ;xefuL x'Fb}hfFbf ;flxTotkm{ k|j[Q

ePsf jf;' zdf{sf] ;flxToofqfsf] k|f/De sf7df8f}+af6 5flkg]

5x/f ;fKtflxs klqsfdf @)#& ;fndf k|sflzt …ljb|f]xsf] d':nf]

lgl:s/x]5Ú zLif{s sljtfaf6 ePsf] xf] .

jf;' zdf{ sf7df8f}+df cfof]lht ;flxTo ;GWofsf

sfo{qmdx¿df @)#*÷@)#( ;fnb]lv g} ;lqmo ¿kdf ;xefuL

ePsf] a'lemG5 . @)#&–@)$@ df la= sf}l8Gosf] gfdaf6 ljleGg

;fKtflxs klqsfx¿df sljtf tyf ;fdlos n]vx¿ lgoldt

k|sflzt ePsf] b]lvG5 . logL @)%)–@)%! ;'gsf];L ;flxTo

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 7


k|lti7fgsf ;flxlTos ultljlwx¿df klg ;xefuL ePsf] kfOG5 .

g]kfndf /xFbf logL jfd /fhg}lts ultljlwdf klg ;+nUg /x]sf]

b]lvG5 . g]kfndf /xFbf oL ljljw ;flxlTos Pj+ /fhg}lts

ultljlwx¿df ;+nUg /x]sf zdf{sf lgDglnlvt s[lt k|sflzt

b]lvG5g\ M

ljZjf;df b[9 M ;ª\3if{df c6n -@)#&, cg'jfb_

slnnf] 3fd -@)$#, afnsljtf_

pHofnf] x'g'cl3 -@)$&, gf6s_ -k|1f ejgsf] /Ëd~rdf dl~rt_

/utsf] d"No -@)%!, sljtf_ -aL= sf}l8Gosf] gfdaf6 k|sflzt_

@)^# -;g\ @))^_ ;fndf a]nfot uPkl5 klg jf;' zdf{n]

;flxlTos ultljlwnfO{ lg/Gt/tf lbPsf] b]lvG5 . a]nfot

k|jf;kl5 a]nfotsf] g]kfnLkq ;fKtflxsdf ;g\ @))& df

k|sflzt …y]D;sf] lsgf/fdf sf];Lsf] ;D´gfÚ jf;' zdf{sf] klxnf]

sljtf xf] . logL cGt/f{li6«o g]kfnL ;flxTo ;dfh a]nfot

RofK6/åf/f cfof]lht ljleGg ;flxlTos sfo{qmdx¿df ;g\ @)!)

b]lv xfn;Dd lg/Gt/ ;xefuL x'Fb} cfPsf 5g\ . ;g\ @)!^ b]lv

jftfj/0f ;flxTo ;~hfndf cfa4 eO{ xfn;Dd lg/Gt/ ¿kdf

jftfj/0f ;flxTo cleofgdf lqmofzLn /x]sf zdf{ g]kfnL ;flxTo

ljsf; kl/ifb\ o's]sf] ;flxlTos sfo{qmdx¿df klg ;lqmo

;xeflutf hgfpFb} cfPsf 5g\ . ;g\ @)!^ df logs} kl/sNkgf

/ ;+of]hgdf g]kfnL ;|i6fx¿sf] lgoldt dfl;s e]63f6 ;d"x

;flxTo rf}tf/L o's]sf] :yfkgf u/L xfn;Dd lg/Gt/ ¿kdf

;~rfng ub}{ cfPsf 5g\ . logn] g]kfn–a]nfot bf}To ;DaGwsf]

låztjflif{sLsf cj;/df g]kfnL /fhb"tfjf; a]nfotåf/f ;g\

@)!& dfr{ !& df cfof]lht g]kfnL ;flxTo dxf]T;jdf a]nfotdf

g]kfnL ;flxTo M ljut, jt{dfg / eljio zLif{sdf sfo{kq k|:t't

u/]sf] klg b]lvG5 . o;/L a]nfot k|jf;kl5 klg ;flxlTos

ultljlwnfO{ lg/Gt/tf lbPsf jf;' zdf{sf lgDglnlvt s[lt

k|sflzt 5g\ M

8 | jf;' zdf{


y]D;sf] lsgf/fdf sf];Lsf] ;Demgf -@)&!, sljtf_

;Gbe{ / cg'e"ltx¿ -@)&@, k|aGw_

kf]lvof] dg 5tf5'Nn -@)&^, uhn_

:jfledfg b'Vb}5 ce}m -@)&&, d'Sts_

pko'{St s[ltafx]s jf;' zdf{sf s]xL s[lt k|sfzf]Gd'v /x]sf]

klg hfgsf/L kfOG5 .

plNnlvt y'k|} s[ltsf ;|i6f jf;' zdf{af/] slj jf;' zdf{

-Gof}kfg]_ sf] hLjgL, JolStTj / s[ltTjsf] cWoog, ljZn]if0f /

d"NofÍg -@)&#_ zLif{sdf lqlj, d]rL ax'd'vL SofDk;af6

:gftsf]Q/ :t/Lo zf]wsfo{ ;DkGg ePsf] 5 . logn] xfn;Dd

lgDglnlvt ;Ddfg tyf kbs k|fKt u/]sf 5g\ M

• …b]zk|]dL ljlzi6 JolStTjÚ clÍt kbs / k|df0fkq;lxt

;flxTotk{msf] ljZj kl/qmdf ljlzi6 gful/s ;Ddfg -;g\ @)!&_

• g]kfnL ;flxTo ljsf; kl/ifb\ o's]sf] /htdxf]T;jsf cj;/df

;flxTo ;Ddfg /ht jif{ clegGbgkq tyf kbsåf/f ;Ddflgt

-;g\ @)@)_

jf;' zdf{;Fu d]/f] k|ToIf lrghfg xfn;fn} dfq er'{cn

a}7ssf dfWodaf6 ePsf] xf] . logL g]kfndf x'Fbf vf;} lrghfg

ePg t/ la= sf}l8Gosf] gfdaf6 k|sflzt n]v eg] a]nfavt

kl9Psf] eP klg log} la= sf}l8Go g} jf;' zdf{ x'g\ eGg] s'/f

xfn;fn} dfq yfxf ePsf] xf] . 8fo:kf]/fsf g]kfnL ;flxTosf]

Oltxf;n]vgsf nflu ;fdu|L ;ª\sngsf qmddf er'{cn a}7ssf

dfWodaf6 lrghfg ePsf zdf{;Fu 5f]6f] ;dod} lxdlrd a9\b}

uof] . o;} qmddf pgn] k]ml/ y]D;s} lsgf/f–sf];Ls} ;Demgf

zLif{s sljtf;ª\u|xsf] e"ldsf n]Vgfsf nflu cfu|x u/] . sf]/f]gf

;ª\qmd0fsf sf/0f ljZj g} k|lts"n cj:yfdf /x]sf] eP klg d}n]

pgsf] cfu|xnfO{ c:jLsf/ ug{ ;lsg . o; ;Gbe{df logsf] @)&!

;fndf k|sflzt y]D;sf] lsgf/fdf sf];Lsf] ;Demgf zLif{s

sljtf;ª\u|xsf] z[ª\vnfsf ¿kdf k|sflzt x'g nfu]sf] k|:t't

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 9


sljtf;ª\u|xsf nflu d slj jf;' zdf{nfO{ xflb{s awfO1fkg

ub{5' .

jf;' zdf{sf] o; ;ª\u|xdf k|uLtfTds ;+/rgfdf cfa4

k}+tL;j6f sljtf ;ª\slnt 5g\ . o;df ;ª\slnt s]xL sljtf

;+jfbfTds 9fFrfaf6 k|:t't ul/Psf sf/0f ltgdf gf6sLo

;+/rgfsf] emNsf] kfOP klg tL gf6sLo ;+/rgfsf geO{

k|uLtfTds ;+/rgfs} x'g\ . k]ml/ y]D;s} lsgf/f–sf];Ls} ;Demgf

zLif{s sljtfaf6 k|f/De eO{ dnfO{ l;ª\uf] b]z b]pm zLif{s

sljtfdf cGTo ePsf] o; ;ª\u|xdf ;ª\slnt ;a} sljtf

d'Qm5Gbdf ;+/lrt 5g\ .

jf;' zdf{sf] o; ;ª\u|xdf ;ª\slnt klxnf] sljtf k]ml/

y]D;s} lsgf/f–sf];Ls} ;Demgf zLif{s sljtfdf leGg ;f+:s[lts

kl/j]zdf hlGdP/ x'ls{Fb} u/]sf a]nfotsL dfl/of / g]kfnsL blnt

aflnsf dL/f b'O{ aflnsfsf dfWodaf6 dfgjLo / ;f+:s[lts

lje]bsf] hLjGt lrq k|:t't ul/Psf] 5 . dfgjLo ;DaGw, dfof,

k|]d, jfT;No / cfˆgf]kgnfO{ ;+:s[ltsf ¿kdf lrlqt o;

sljtfdf lrlqt dL/fsf kL8f a9L ;+j]bgzLn, ;zQm / dfld{s

5g\ .

jf;' zdf{sf] o; ;ª\u|xdf ;ª\slnt a'l‰bg d zLif{s

sljtfdf dfgjLo ;+j]bgxLgtf / ul/aLsf] dfld{s lrq0f kfOG5

eg] :vlnt ljrf/x¿ zLif{s sljtfdf o'uLg /fli6«o ljs[lt Pj+

lj;ª\ultk|lt Joª\Uo / cfqmf]z kfOG5 . bDesf] lsNnfdf pleP/

zLif{s sljtfdf ;ª\sNk k"/f gul/Psfdf cfqmf]z JoQm ul/Psf]

5 eg] cfpm lk|o Û xfdL ;dosf] s'/f u/f}+ zLif{s sljtfdf

;kgf;d]t k|ltalGwt ePsfdf Joª\Uo k|xf/ ul/Psf] 5 . ha

;Eotf ldlrG5 zLif{s sljtfdf o'uLg c:tJo:ttf / cJoj:yf

lrlqt 5 eg] cfFvfel/ k|Zgx¿ u|fdL0f / ;xl/of kl/j]z lrlqt

5 . ;"o{ / rGb| g} emnf{h:tf] 5 zLif{s sljtfdf ;ª\s6u|:t

/fli6«o cl:dtfk|lt lrGtf JoSt ul/Psf] 5 eg] klxrfgsf] rf/

10 | jf;' zdf{


lsNnf zLif{s sljtfdf g]kfnsf ljljw hfthfltdf klxrfgsf]

;ª\s6 /x]sf] efjfleJolQm ul/Psf] 5 .

;Fu} AoF'e]msf dgx¿ zLif{s sljtfdf elthnfO{ ;Daf]wg

u/L cfk|jf;L r]tgfsf ;fy b]zk|ltsf] c6'6 k|]d, ljv08gk|lt

lrGtf / cfqmf]z kfOG5 eg] 56k6fO/x]sf dgx¿ zLif{s sljtfdf

elthnfO{ g} ;Daf]wg u/L hgtfsf] ul/aL / kL8f tyf zf;ssf

pGdfbsf] lrq0f kfOG5 . ;do ;fIfL 5 zLif{s sljtfdf cfuf] /

kfgLsf] åGåfTds kl/l:yltsf] lrq0f 5 eg] a; ltd|f] nflu zLif{s

sljtfdf zflGt, ;b\efj / k|]dsf] cfjZostfaf]w b;f{OPsf] 5 .

;dosf kmf]sfx¿ zLif{s sljtfdf cfk"mn] ;donfO{ xfFs]sf]

/ lht]sf] eG7fGg] dfG5] ;dosf ;fd' lg/Lx /x]sf] oyfy{sf] lrq0f

ul/Psf] 5 eg] hjfkm 5 ls s;};Fu < zLif{s sljtfdf gflt /

xh'/cfdfsf] ;+jfbsf dfWodaf6 ;+jfbfTds 9fFrfdf k|fs[lts

;Dkbfsf] x|f;sf] lrq0f, ljiffQm ljsL/0fn] c:tJo:t /x]sf] cj:yf

j0f{g, wtL{ ;vfk x'g] xf] ls eGg] lrGtf k|:t't ul/Psf] 5 . d]/f]

sljtf d"R5f{ k¥of] zLif{s sljtfdf czfGt / eofjx kl/j]z

lrlqt 5 eg] anfTs[t zAbx¿ zLif{s sljtfdf a9\bf]

cdfgjLotfsf] lrlqt 5 .

b'O{ o'usf b'O{ kfqx¿ zLif{s sljtfdf 8fogf];f]/ o'u /

dfG5] o'usf] j0f{g ub{} ljj]sxLgtfsf sf/0f dfgj cl:dtf

;ª\s6u|:t aGgk'u]sf] efjfleJolQm kfOG5 eg] cfhsf] ;fFem

SofS6;sf] dfem zLif{s sljtfdf o'4 ljlelifsfsf] lrq0f kfOG5 .

Ps e'mNsf] 3fd / /fdljnf; zLif{s sljtfdf ul/aL, /f]u, ef]s,

zf]s / kL8fsf] lrq0f ul/Psf] 5 eg] slj, skmL / kfgLsf

kfOnfx¿ zLif{s sljtfdf lau|Fbf] jftfj/0f lrlqt 5 . sˆo{"

nfu]sf] ;8sdf ;kgfx¿sf] h'n'; zLif{s sljtfdf ljZjf;sf

;fy clu a9]sf ;kgfsf] j0f{g tyf nfh gefsf] l5d]sL zLif{s

sljtfdf l5d]sLsf b'Joj{xf/k|lt cfqmf]z cleJol~ht 5 .

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 11


df5fsf] kf]:6df6]{d zLif{s sljtfdf jftfj/0f ljgfzsf]

lrq0f tyf d':sfpg] axfgf lbG5' d zLif{s sljtfdf dfgjLo

k|]dsf] ememNsf] kfOG5 . o:t} kf] xf] ls lhGbuL < ljljwtfo'Qm

lhGbuLsf] lrq0f tyf af6f] la/fPsf] af6f] zLif{s sljtfdf

k|s[ltsf] dfgjLs/0fsf ;fy k|s[lt, jftfj/0fsf] lrq0f pbf= /x]sf]

5 . cr]n ;flxTo la/fgf] eP5 zLif{s sljtfdf df}lns afhf

cflbsf dfWodaf6 u|fdL0f ememNsf] k|:t't ul/Psf] 5 eg] d[To'sf

kfOnfx¿ zLif{s sljtfdf cfzfjfbL :j/ k|:t't ul/Psf] 5 .

s;nfO{ wGojfb lbpFm < zLif{s sljtfdf jt{dfg sf]/f]gf k|;ª\usf]

rrf{ ub{} clxn] kof{j/0f ;kmf ePsf] dfG5]af6 ls sf]/f]gfaf6

eGg] ;Gb]x JoQm pbf= ul/Psf] kfOG5 eg] åGå/t k/fhox¿

zLif{s sljtfdf hok/fhosf] dfld{s lrq0f kfOG5 . dhf

cfpg'sf] dhf zLif{s sljtfdf ljljwtfo'St dfgjLo :jefjsf]

rl/qlrq0f pbf 5 eg] dgsf] /fhf clb|t zLif{s sljtfdf gflt

hGdFbfsf] lghL ;'vb cg'e"lt / jfT;Nok|]dsf] k|:t'lt 5 . ;nfd

ug{ dfGb}g dg zLif{s sljtfdf dft[k|]d, lubf{] dfgjLo Jojxf/sf]

lrq0f, ljut / jt{dfgsf] kfy{So j0f{g kfOG5 eg] dnfO{ l;Ëf]

b]z b]pm zLif{s sljtfdf b]zk|]d, ctLtsf] ;'Gb/ :d/0f, ljå]if /

snx geO{ zflGtsf] rfxgfsf] k|:t'lt kfOG5 .

jf;' zdf{sf] o; ;ª\u|xdf ;ª\slnt ;"o{ / rG› g}

emnf{h:tf] 5, dnfO{ l;ª\uf] b]z b]pm, a'l‰bg d, nfh gefsf]

l5d]sL h:tf sljtfdf b]zk|]dsf] efjfleJolSt kfOG5 . oL

sljtfdf k/b]zaf6 :jb]zsf] :d/0f tyf :jb]zdf JofKt

a]lyltk|lt cfqmf]z / kL8fsf] cleJolSt klg kfOG5 . o;;DaGwL

s]xL pbfx/0f tn lbOG5 M

-!_ b'O{ rf/ ;k"t d/]/ guP

b]z aGb}g eGYof}

ldld{/]df b'O{ rf/ tf/f em/]/ guP

laxfgL x'Fb}g eGYof}

12 | jf;' zdf{


-@_

t/ b]Vb}5f} e"lk <

b'O{ rf/ ;k"tsf] t s] s'/f ef] /<

xhf/f}+ ;Gtltsf] alnbfg eP klg

b]z emg\emg\ cf]/fnf] emnf{ h:tf] 5

b'O{ rf/ tf/fsf] t s] s'/f ef] /<

laxfgLsf] cfef kf]lvg gkfpFb} wtL{df

g]kfnL cfsfzaf6

;"o{ / rG› g} emnf{h:tf] 5 .

-;"o{ / rG› g} emnf{h:tf] 5, k[= $(_

c~h'nLdf p3fP/ lkPsf] kfgL

kft km's]/ xfSkf/] ufPsf] afgL

d]/f] cfˆgf] xf] cFufNg rfxG5'

r'r'/fdf ufpg] 8fFkm]sf] uLt

kmfF6df gfRg] do"/sf] gfr

h'uh'u cld6 ;FufNg rfxG5'

d 8fFkm]sf] efsfdf ufpg] dfG5]

do"/sf] gfrdf ;Fu} gfRg] dfG5]

dnfO{ 8fFkm]n] ufpg] r'r'/f b]pm

dnfO{ do"/n] gfRg] kmfF6 b]pm

-dnfO{ l;ª\uf] b]z b]pm, k[=!#$_

-#_ b]zsf] lrq aGws /fv]/

b]zsf] s'/f u5{g\

a'l‰bg d

df6f]sf] OHht n'6fP/

:jfledfgsf s'/f u5{g\

a'l‰bg d .

-a'l‰bg d, k[= ##_

-$_ cfˆgf l5d]sLsf] 3/df 9'Ëf klg xfG5 pm

kfunh:tf]

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 13


t/ ;2] 5' eG7fG5 cfkm"nfO{

/

dflQPsf] ;fF9] em}+

lagf sf/0f l;Fuf}/L v]N5

;fFwl;dfgf ldr]/ dhf lnG5

-nfh gefsf] l5d]sL, k[= (%_

slj jf;' zdf{sf] o; ;ª\u|xdf ;ª\slnt ljleGg sljtf

kof{j/0fLo ljgfz;DaGwL efjdf s]lGb|t 5g\ . hjfkm 5 ls

s;};Fu <, b'O{ o'usf b'O{ kfqx¿, slj, skmL / kfgLsf kfOnfx¿,

df5fsf] kf]:6df6]{d, af6f] la/fPsf] af6f], s;nfO{ wGojfb lbpFm <

cflb sljtf o;sf pbfx/0f x'g\ . o; vfnsf sljtf l;h{gfsf

nflu a]nfotdf k|To]s jif{ dgfOg] jftfj/0f lbj;sf cj;/df

cfof]lht jftfj/0f ;flxTo uf]i7Ldf sljtf jfrg ug]{ kl/kf6Ln]

pTk|]l/t u/]sf] b]lvG5 . logn] oL sljtfdfkm{t kof{j/0fLo

ljgfzk|ltsf] lrGtf JoSt u/]sf 5g\ . o;;DaGwL s]xL pbfx/0f

tn lbOG5 M

-!_

14 | jf;' zdf{

plxn],

kfl/ xfd|f] kfTn] agdf

bfp/fsf] ef/L ldlnSs} k'UYof]

cr]n a'6\ofgsf h/f klg afFsL 5}gg\ c/]

s] u/L hf]8\bf x'g\ bfp/f klg

cd[t ;/L dL7f] kfgLsf] d'xfg xfd|f] Tof] kFw]/f]

;'s]/ lxnf] klgafFls5}g c/]

s] u/L ebf{ x'g\ kfgL klg .

-hjfkm 5 ls s;};Fu <, k[= ^&_

-@_ yfxf 5 slj tFnfO{ <

kof{j/0fLo uf]i7Lsf sfo{kqx¿

/, zf]w ul/Psf zf]wkqx¿

s'g} s'gfdf ;'S;'sfpFb} xf]nfg\


-#_

e"d08nsf] a9\bf] tfkqmd, /

df};d kl/jt{gsf kl/R5]bx¿

s'g} kfgfdf r'Sr'sfpFb} xf]nfg\

pk]lIft kfgLsf kfOnfx¿ ;Dem]/ .

-slj, skmL / kfgLsf kfOnfx¿, k[= **_

Pp6f a'9f] v/Lsf] ?v eg]

af6f] la/fPsf] af6f]sf

ltg} ofqLx¿sf] b'lg{oltnfO{

6'n'6'n' x]g{ ljjz 5

cfˆgf] hjfgLsf lbgx¿ ;lDem+b} .

-af6f] la/fPsf] af6f], k[= !)&_

-$_ cr]n

clnslt cfsfz v'nf ePsf] 5 /]

clnslt jfo' ;kmf ePsf] 5 /]

clnslt kfgL ;ª\nf] ePsf] 5 …/]

clnslt df6f] v';L ePsf] 5 …/]

s;nfO{ wGojfb lbpFm<

dfG5]nfO{ lbpFm

ls sf]/f]gfnfO{<

-s;nfO{ wGojfb lbpFm <, k[= !!*_

jf;' zdf{sf] o; ;ª\u|xdf ;ª\slnt b'O{ o'usf b'O{ kfqx¿,

dhf cfpg'sf] dhf, ;nfd ug{ dfGb}g dg, anfTs[t zAbx¿

h:tf ljleGg sljtfdf ;fj{hgLg dfgjLo ;+j]bgfsf ljljw

;Gbe{sf] sljtfTds k|:t'ltsf ;fy} r]tgzLn k|f0fL dflgPsf]

dfG5]sf v/fa j[lQsf] lrq0f klg kfOG5 . o;;DaGwL pbfx/0fsf

¿kdf tnsf sljtf+znfO{ lng ;lsG5 M

-!_

o; o'usf] ;a}eGbf pGgt kfq

Pp6f r]tgzLn hLj

p;sf] /fh 5 cfh wtL{df

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 15


-@_

16 | jf;' zdf{

k/Gt' ljj]sxLg eP/

cfˆg} cGTosyf n]Vb}5

cyf{t\ cfˆg} cGTosf] k6syf n]Vb}5 .

-b'O{ o'usf b'O{ kfqx¿,k[= &&_

Psy/L dfG5]x¿ 5g\ hf]

c¿nfO{ v;fpg kfP eg] /dfpF5g\

/, dhf lnG5g\

csf{y/L dfG5] klg 5g\ hf]

c¿nfO{ kmF;fpg kfpFbf a]xb} /dfpF5g\

/, dhf lnG5g\

sf]xL c¿nfO{ ysf{P/ dhf lnG5g\

sf]xL kmsfP/ dhf lnG5g\

-dhf cfpg'sf] dhf, k[= !@$_

-$_ cfdfsf] sfvdf a;]/

cfdfs} ckdfg ug]{nfO{

;nfd ug{ dfGb}g dg

cfdfsf nfD6f lgvf/]/

cfdfs} rf]S6f n'5\g]nfO{

;nfd ug{ dfGb}g dg .

± ± ±

zflGtsf] lau'n km's]/

a'4n] ofqf yfn]sf] cfFugdf

aa{/tfsf] cfjfh 3lGsg yfn]5

;b\efjsf] uLt ufP/

;Ltfn] lnkkf]t u/]sf] bnfgdf

p208tfsf] c§xf; ;'lgg yfn]5

lj8Dagf Û

km]l/ klg a'4s} ;fv eFhfpg 5f]8\b}g dfG5]

km]l/ klg ;Ltfs} wfs nufpg 5f]8\b}g dfG5]


k/Gt',

a'4sf] cfFugaf6 a'4s} ckx/0f ug{ vf]Hg]nfO{

;Ltfsf] bnfgdf ;Ltfs} rL/x/0f ug{ vf]Hg]nfO{

;nfd ug{ dfGb}g dg .

-;nfd ug{ dfGb}g dg, k[= !#!_

-%_ dfG5]sf] hft g xf], /dfPs} 5

anfTsf/L eP klg gfd sdfPs} 5

/,

lgMzAb anfTs[t zAbx¿

cy{xLg åGåx¿ hGdfO/x]5g\

nfrf/ kl/aGbx¿ hGdfO/x]5g\

lg/Lx ;do eg] 6'n'6'n' x]l//x]5 .

-anfTs[t zAbx¿, k[= &%_

slj jf;' zdf{sf] o; ;ª\u|xdf ;ª\slnt k]ml/ y]D;s}

lsgf/f–sf];Ls} ;Demgf, ;Fu} Ao'Fem]sf dgx¿ h:tf sltko

sljtfdf cfk|jf;L r]tgfsf] hLjGt k|:t'lt kfOG5 . logdf tg

ptf / dg otf x'Fbfsf å}w dfgl;stfsf] lrq0f :jfefljs ¿kdf

ul/Psf] 5 . o;;DaGwL s]xL pbfx/0f tn lbOG5 M

-!_ of] caf]w aRrL dfl/ofh:t}

csL{ caf]w aRrL dL/f klg xf]

/, pm klg p:t} dfofn' 5]

p:t} 5'g'd'g' ub}{ jl/kl/ 3'D5]

ptf xfd|f] ufpFsL

t/, slyt blntsL aRrL

lar/L dL/f Û

g uP/ s;}nfO{ cª\sdfn ug{ ;S5]

g c¿ s;}sf] lgwf/df DjfO vfg ;S5]

g t cfˆgf] lgwf/ yfKg ;S5] dfofsf nflu

a;

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 17


-@_

k/} a;]/ slNkG5]

lsgeg]

p;nfO{ wd{n] 5]S5

lsgeg]

p;nfO{ hftn] /f]S5 .

± ± ±

otf y]D;sf] lsgf/fdf tg ple/x]sf] 5

ptf sf];Lsf] u9\lt/ lt/ dg 8'ln/x]sf] 5

dfl/ofx¿sf] afn;'ne r~rntfleq

of] dg dL/fx¿nfO{ vf]lh/x]sf] 5

d]rL / dxfsfnLsf] ;]/f]k]m/f] leq

± ± ±

dfl/of otf cfˆgf] b]zdf 5]

dL/f klg ptf cfˆg} b]zdf 5]

otf b]zn] dfl/ofx¿nfO{ ;'D;'DofO/x]sf] 5

ptf cfFugd} dL/fx¿sf] b]z v'lDr/x]sf] 5

otf klg ;/sf/ 5

ptf klg ;/sf/ 5

otf ;/sf/ dfl/ofx¿;Fu 8/fpF5

ptf dL/fx¿ ;/sf/;Fu 8/fpF5g\ .

-k]ml/ y]D;s} lsgf/f–sf]zLs} ;Demgf, k[= @(_

otf 6f9f k/b]zdf /x] klg elth Û

cfFvfx¿ bf}8fO/xG5'

x/]s lbg va/x¿df

b]z xfF;]sf] lrq vf]Hb}

hgtf gfr]sf] b[Zo vf]Hb}

t/, b]V5' vÞa/leq

b]z 56k6fPsf] syf

/, e]6\5' vÞa/leq

18 | jf;' zdf{


hgtf lkN;]sf] Joyf

;To o:t} xf] xf]Og dnfO{ hfGg' 5

oyfy{ aofg u/]/ n]v g x} elth Û

± ± ±

lxhf] p7]sf nfvf}+ d'7Lx¿

g]kfnLsf] lyof]

/, Gofo / ;dfgtfsf nflu p7]sf lyP

kl/jt{gsf cfsfª\Iffx¿ ;d]6\b}

lxhf] Ao'Fem]sf :jfledfgL dgx¿

g]kfnLsf] lyof]

/, zflGt / k|ultsf nflu AoF'em]sf lyP

t/, ;Fu} p7]sf d'7Lx¿ klg

cnucnu lsQfdf

;g{ yfn] /] eGg] ;'G5'

/, ;Fu} Ao'Fem]sf dgx¿ klg

;fF3'/f] :jfy{df

ljeQm x'gyfn] /] eGg] ;'G5'

dnfO{ hfGg' 5 ;To s] xf]

;To aofg u/]/ n]v g x} elth Û

-;Fu} Ao'Fem]sf dgx¿, k[= %$_

slj jf;' zdf{n] o; ;ª\u|xdf ;ª\slnt ;do ;fIfL 5,

bDesf] lsNnfdf pleP/, cfpm lk|o Û xfdL ;dosf] s'/f u/f}+ h:tf

sltko sljtfdf ;j{q JofKt czflGtk|lt lrGtf JoSt ub}{

zflGtsf] sfdgf u/]sf 5g\ . o; ;DaGwL pbfx/0fsf ¿kdf

tnsf sljtf+znfO{ lng ;lsG5 M

-!_ pm cfuf] ;NsfpFb} 8'N5

d p;sf] kl5kl5

kfgL vGofpFb} 8'N5'

pm km]l/ csf]{ 7fpFdf cfuf] emf]:g k'U5

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 19


-@_

20 | jf;' zdf{

k5\ofpFb} d k'U5' / kfgL vGofpF5'

;do ;fIfL 5

pm dnfO{ 5n]/ ;+;f/ 8'ln/x]sf] 5

d kfgL vGofpFb} ;+;f/ 8'ln/x]sf] 5' .

-;do ;fIfL 5, k[= %*_

ltdLn] a'4sf] wfs nufPsf] klg ;'lgPs} xf]

ltdLn] a'4sf] ;fv ehfPsf] klg b]lvPs} xf]

ltdL g} t/ km]l/

zflGtsf] rfxgfnfO{ lgik|e kfb}{5f}

l;h{gfsf] sfdgfnfO{ lg:;f/ kfb}{5f}

-bDesf] lsNnfdf pleP/, k[= #*_

-#_ cr]n ;kgfdfly k|ltaGw nfu]sf] 5

cr]n ;kgf sf/faf;df aGbL 5

/,

k|ltaGw km's'jf / aGbL l/xfOsf]

gf/f nufpFb}

;kgfx¿sf] h'n'; lgl:s/x]5

dgsf ;8sx¿df

;kgfx¿sf] ;ef rln/x]5

dgsf d~rx¿df

;'Gb}5\of} lg ltdL klg <

-cfpm lk|o Û xfdL ;dosf] s'/f u/f}+, k[= $@_

jf;' zdf{sf] o; ;ª\u|xdf ;ª\slnt :vlnt ljrf/x¿,

o:t} kf] xf] ls lhGbuL, åGå/t k/fhox¿ h:tf sljtfdf o'uLg

/fhgLlts, Goflos nufot cg]s If]qdf JofKt lj;ª\ult Pj+

ljs[ltk|lt cfqmf]z / Joª\Uo k|xf/ ul/Psf] 5 . o; ;DaGwL s]xL

pbfx/0f tn lbOG5 M

-!_ pN6f] ;/]sf] xf] ls ;do <

k]ml/ ws]Nb}5 eLd;]g yfkfx¿nfO{


-#_

hLjg / d[To'sf] cfFvldrf}nLdf

/, gGbk|;fb / u+ufdfofx¿sf] lgolt n]lv+b}5

cglulGt cfFvfx¿ 8'a]s} 5g\ cfFz'df

ljrf/fGt/sf] lzsf/ ag]sfx¿

sxfF hfpg\ Gofo vf]Hg

ha ls …GofoÚ cfk}+m Gofo dflu/x]5 .

± ± ±

cfbz{x¿ aGws ag]sf b]lvG5g\

zlSts]Gb|sf vf]kLx¿df

g dfS;{sf] cfbz{ sfd nfu]sf] 5

g ufGwLsf] cfbz{df 3fd nfu]sf] 5

a? cfbz{x¿ g} lnnfd eO/x]5g\

;Qf k|flKtsf] bf}8df

/, cfbz{sf Wjhfafxsx¿

ltg} cfbz{nfO{ eFhfP/

kmut eFhfP/

vfg kNs]sfx¿

xf], vfg kNs]sfx¿

s;}sf] xftsf] s7k'tnL em}+

zlSt pGdfbdf /dfpg]x¿nfO{

lhGbuLs} dft nfu]sf] xF'bf] xf], /

ToxL gzfn] pGdQ eP/

;TonfO{ 5f]Kg vf]H5g\

e'm7nfO{ /f]Kg vf]H5g\

s'lT;t :jfy{sf] u|lGy cf]sn]/

Oltxf;nfO{ pN6fpg vf]H5g\

e"uf]nnfO{ kN6fpg vf]H5g\

ltgsf lglDt ;fob

-:vlnt ljrf/x¿, k[= #%_

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 21


-#_

pgLx¿sf] lhGbuLr}+ lhGbuL xf]

c¿sf] lhGbuLr}+ lhGbuL g} x}g

dfgf}+

efOrf/f / ;xcl:tTj

ltgsf] zAbsf]zdf 5}g

;Ddfg / ;b\efj

ltgsf] /Stsf]ifdf 5}g

5 t s]jn bDen] 89]sf] cg'xf/ .

-o:t} kf] xf] ls lhGbuL, k[= !)$_

Pp6f ofqLn] uGtJo;Dd

lgw{Ss lx+8]/ k'Ug kfpg'kg]{ xf]

t/ af6f] 9's]/ ToxL klysnfO{ dfbf{

dfg]{sf] ljho ePsf] cxF d}n] b]lvg

a? p;n] xf/]sf] 5

p;sf] ljj]s

p;sf] dfgjLo ;+j]bgf

/, p;sf] dfgj rf]nfsf] cy{

xf],

p;n] xf/]sf] 5

dfG5] x'g'sf] cy{ .

± ± ±

dfgjLo lxtsf nflu ul/Psf cfljisf/x¿

dfG5]s} lj?4 b'?kof]u x'Fbf

dfgjLo sNof0fsf nflu hGd]sf cf:yfx¿

dfG5]s} lj?4 nlIft x'Fbf

dfgjLo pTyfgsf nflu k|ltkflbt l;4fGtx¿

dfG5]s} lj?4 b'/fjnDjg x'Fbf

sxfF eof] ljho <

s;sf] eof] ljho <

22 | jf;' zdf{


a; k/fhox¿ hlGd/x]5g\

s]jn k/fhox¿

/, cfk;df åGå/t 5g\ ltg} k/fhox¿

lj8Dagf Û

e|dsf] em08f prfn]/

ljhof]Nnf; dgfO/x]5g\ ltg} k/fhox¿ .

-åGå/t k/fhox¿, k[= !@!_

jf;' zdf{n] o; ;ª\u|xdf ;ª\slnt ;dosf kmf]sfx¿

h:tf s]xL sljtfdf ;dosf] dlxdfufg klg u/]sf 5g\, h:t}—

;do / dfG5]

nfU5 b'O{ k|ltåGåL x'g\

t/ :kwf{x¿df ;w}+

;don] lht]sf] 5

/ dfG5]n] xf/]sf] 5

s7}, dfG5]sf] lgolt Û

± ± ±

;donfO{ xfFs]sf] 5' eG7fG5

;donfO{ lht]sf] 5' eG7fG5

-;dosf kmf]sfx¿, k[= ^$_

o;/L /fi6«k|]d, kof{j/0f jf k|s[ltk|]d, cfk|jf;L r]tgf

cflbsf ;fy} o'uLg ljs[lt / lj;ª\ultk|lt cfqmf]z / Joª\Uo k|xf/

nufot plNnlvt ljleGg ljifo efj jf ljrf/nfO{ sljtfTds

;+/rgf k|bfg ul/Psf jf;' zdf{sf sltko sljtfdf dfgjLo,

dfgj]t/ / k|s[lt;Da4 ;xefuLx¿sf] klg k|of]u kfOG5 t/

ltgdf k|o'Qm ;xefuLx¿ 5'§} ;xefuLsf ¿kdf geP/ sljtfs}

d"nefj;Fu ufFl;P/ cfPsf 5g\ . o;/L ;xefuLnfO{ klg sljtfs}

d"nefjdf pg]/ ;'Gb/ 9ª\un] k|:t't ug'{ logsf sljTjsf] pNn]Vo

kIf xf] .

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 23


jf;' zdf{sf] o; ;ª\u|xdf ;ª\u[xLt sltko sljtfdf

kl/j]z;"rs :yfg / ;dosf] st} :ki6 / st} ;fª\s]lts k|:t'lt

kfOG5 eg] sltkodf :yfg / ;dosf] pNn]v gul/Psf sf/0f tL

sljtf ;fj{:yflgs / ;fj{sflns aGgk'u]sf 5g\ . kl/j]z;"rs

jftfj/0fsf b[li6n] o; ;ª\u|xsf clwsf+z sljtfdf cfqmf]zsf

:j/ cleJol~ht 5g\ . ljz]iftM cfˆgf] dft[e"ld g]kfnsf ljljw

If]qdf JofKt lj;ª\ult, ljs[lt, c:tJo:ttf / c8afª\ufk|lt

lrGtf / cfqmf]z logsf sljtfsf] jftfj/0f ag]/ cfPsf 5g\ .

logsf sltko sljtfdf kof{j/0fLo If]qdf b]vfk/]sf

c:tJo:ttfaf6 pTkGg x'g;Sg] eofjx kl/l:yltsf] klg lrq0f

kfOG5 .

jf;' zdf{sf] o; ;ª\u|xdf ;ª\u[xLt clwsf+z sljtf

l;h{gfsf] p2]Zo jt{dfg o'uLg ljljw If]qsf oyfy{sf] k|s6Ls/0f

/x]sf] b]lvG5 . o;df ;ª\u[xLt s]xL sljtf k|yd k'?iffTds

b[li6laGb'df ;+/lrt eP klg clwsf+z sljtf t[tLo k'?if

b[li6laGb'df ;+/lrt 5g\ / tL ;a}df s'g} g s'g} k|sf/sf] ljrf/

:ki6tfsf ;fy d'vl/t ePsf] 5 . t/ To;df k|:t't ljrf/ s'g}

/fhg}lts jfb jf l;4fGtdf cfwfl/t geO{ dfgjLo ;Gbe{;Fu

ufFl;Psf] b]lvG5 .

efiffz}nLo ljGof;sf b[li6n] x]bf{ jf;' zdf{sf] o; ;ª\u|xdf

;ª\u[xLt sljtf ;/n, ;xh / af]wuDo 5g\ . logsf ;a}h;f]

sljtf cf:jfbgsf nflu plt w]/} a'l4 lvofpg' k/]sf] cfjZostf

/x]sf] b]lvGg . z[ª\vnfa4 sljtfsf ¿kdf cfPsf] o; ;ª\u|xsf

sljtfx¿ cluNnf] ;ª\u|xsf eGbf cem a9L kl/is[t / kl/dflh{t

b]lvPsfn] logsf] sljtfsf] l;h{gf sf}zn / sljTj yk kl/isf/

/ kl/dfh{gsf ;fy clu a9]sf] b]lvG5 . o;df ;ª\u[xLt sljtfdf

k|o'Qm ljleGg laDa, k|tLs / cnª\sf/ klg ;j{u|fXo 5g\ .

d'St5Gbdf ;+/lrt eP klg logsf sljtf cfg'k|fl;s ;+of]hg

24 | jf;' zdf{


tyf ;dfgfGt/tfsf sf/0f nofTds u'0fo'St 5g\ .

;dfgfGt/tfsf] k|of]u;DaGwL s]xL pbfx/0f o:tf 5g\ M

slxn] psfnf] t slxn] cf]/fnf]

slxn] ;dy/ t slxn] le/fnf]

-af6f] la/fPsf] af6f], k[=!)&_

dhf lng]x¿sf] :jfb cfcfˆg} 5

dhf lng'sf] rfv klg cfcfˆg} 5

s;}nfO{ a];/L s'/f 9fF6\bf dhf cfpF5

s;}nfO{ c¿sf] s'/f sf6\bf dhf cfpF5

s;}s;}nfO{ eg] Odfg ;f6\bf dhf cfpF5

s;}nfO{ lg;+sf]r tn'jf rf6\bf dhf cfpF5

-dhf cfpg'sf] dhf, k[=!@$_

hjfkm 5 ls s;};Fu < h:tf sltko sljtfdf

;+jfbfTds tyf ;Fu} AoF'e]msf dgx¿, 56k6fO/x]sf dgx¿ h:tf

sltko sljtfdf ;Daf]wgfTds z}nLsf] k|of]u kfOP klg w]/h;f]

sljtf j0f{gfTds z}nLdf ;+/lrt 5g\ . o; ;ª\u|xdf ;ª\u[xLt

k|foM sljtfsf] d"nefj / zLif{ssf aLrdf ;fd~h:o kfOG5 .

o;sf] d"n zLif{s klg ;fd~h:od"ns /x]sf] 5 . oL ;a}

;Gbe{af6 x]bf{ jf;' zdf{sf] sljTj ;an /x]sf] b]lvG5 .

cGTodf, ljut nfdf] ;dob]lv a]nfotdf a;]/ ;flxTo

l;h{gfnfO{ lg/Gt/tf lbO/x]sf slj jf;' zdf{sf] n]vgLdf k|foM

k|f}9tf / kl/kSjtf cfO;s]sf] b]lvP klg logsf] n]vgLn]

lg/Gt/tfsf ;fy cem} :t/Lotf k|fKt u/f];\ eGg] xflb{s z'e]R5f

JoQm ub{5' .

@)&& ;fpg @^

lqe'jg ljZjljBfno

sLlt{k'/, sf7df8f}+, g]kfn

kmf]g M )!$##@!&*

email : drkhalu@yahoo.com

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 25


26 | jf;' zdf{

cfˆgf s'/f

sljtf ;ª\u|xsf ¿kdf of] d]/f] rf}yf] s[lt oxfFx¿sf] xftdf

NofOk'¥ofpg kfpFbf dnfO{ xif{ nfu]sf] 5 . a]nfotdf a;f]af; ug{

yfn]kl5sf] eg] of] d]/f] bf];|f] sljtf ;ª\u|x xf] . k|sfzgsf nflu

tof/L cj:yfdf /x]sf] Pp6f d'Sts ;ª\u|x / Pp6f pkGof; klg

rfF8} k|sfzg ug]{ rfFhf]kfFhf] ldnfpFb} 5' . ljut ;f9] rf/ bzsb]lv

ljleGg ljwfsf l;h{gfx¿ ub}{ cfO/x]sf]df otf k|jf;df /xg yfn]

kl5 klg c6'6 ¿kdf n]vg sfo{nfO{ lg/Gt/tf lbPsf] 5' .

k/b]zdf a;f]af; ug{ yfn]sf] 8]9 bzs eO;s]sf] ePtf klg

s'g} To:tf] lbg 5}g h'g lbg :jb]zsf], :jhgsf] jf egf}+ df6f] /

af6f]sf] ofb gcfPsf] xf];\ . To;}n] o; ;ª\u|xdf ;ª\u[xLt d]/f

w]/}h;f] sljtfx¿ :jb]z leqsf a]lyltx¿n] emSemSofP/ kf]lvPsf

kL8f, cfqmf]z / Jo~hgfo'St cleJolStx¿ ldl;Psf kfpg' x'g]5 .

k]ml/ klg sltko d]/f sljtfx¿ dfgjLo ;+j]bgfsf ljZj ;Gbe{x¿df

klg 8'n]sf 5g\ . To:t}, o; ;ª\u|x leqsf s]xL sljtfx¿ Jftfj/0fLo

Ifosf ljifodf /lrPsf 5g\ . …hjfkm 5 ls s;};Fu <Ú, …b'O{ o'usf

b'O{ kfqx¿Ú, …slj, skmL / kfgLsf kfOnfx¿Ú, …df5fsf] kf]i6df6]{dÚ /

…s;nfO{ wGojfb lbpF <Ú zLif{ssf sljtfx¿ Jftfj/0fLo x|f;sf

ljifodf /lrPsf sljtfx¿ x'g\ . a]nfotdf x/]s jif{ jftfj/0f

lbj;df jftfj/0f ;flxTo uf]i7L cfof]hgf ug]{ ul/Psf] 5 / ;f]

cj;/df o; ljifosf sljtfx¿ jfrg ug]{ ul/G5 . ;fy}, gflt

hGdFbf ePsf] lghL ;'vb cg'e"ltnfO{ kf]Vb} …dgsf] /fhf clb|tÚ

zLif{ssf] sljtf /rgf u/]sf] lyPF . Tof] sljtf klg o; ;ª\u|xdf

;dfj]z u/]sf] 5' . ;+lIfKtdf, o; ;ª\u|xdf kf7sx¿n] ljljw :jfb

lng kfpg' x'g]5 .


;g\ @))^ df a]nfot cfP kl5 d]/f] klxnf] sljtf …y]D;sf]

lsgf/fdf sf]zLsf] ;DemgfÚ zLif{sdf l;h{gf u/]sf] lyPF . ;f]xL

sljtfnfO{ s[ltsf] zLif{s sljtf agfP/ ;g\ @)!$ df sljtf ;ª\u|x

k|sfzg u/]+ . y]D; lsgf/fsf] a;f]af;df :jb]zsf] ;]/f]km]/f]sf ofbx¿df

;g\ @))^ df klxnf] sljtf l;h{gf u/]sf] !) jif{ kl5 ;g\ @)!^ df

k]ml/ ltg} ;]/f]km]/f] / p:t} zLif{sdf csf]{ sljtf l;h{gf ug{ k'u]+Ù …k]ml/

y]D;s} lsgf/f–sf]zLs} ;DemgfÚ . oxL sljtfnfO{ ;ª\u|xsf] zLif{s

sljtf agfP/ k|sfzg ug{ dg nfu]/ of] sljtf ;ª\u|x kf7sx¿ ;dIf

NofO{ k'¥ofPsf] 5' .

z'?df t o; u|Gydf e"ldsf g} g/fvf}+ ls eGg] nfu]sf] lyof] .

t/ k]ml/ e"ldsf /fVg] rng nfO{ lg/Gt/tf lbg dg nfUof] . clg d]/f]

cg'/f]wnfO{ :jLsf/ u/L g]kfnL efiff ;flxTosf w'/Gw/, cu|0fL

;dfnf]rs Pjd\ ljåfg\ k|f= 8f= vu]Gb|k|;fb n'O{+6]nn] e"ldsf n]lvlbg'

eof] . cfˆgf] cToGt Jo:t ;doaf6 d]/f nflu ;do 5'6\ofO{ e"ldsf

n]lvlbg' x'g] k|f= 8f= n'O{+6]n k|lt d cToGt} cfef/L 5' .

dnfO{ d]/f k':tsx¿ k|sfzg ug{ ;w}+ 3R3RofO/xg] d]/L kTgL

uLtf v/]n Gof}kfg]sf] ;fy / ;xof]u gkfPsf] eP zfob of] sljtf

;ª\u|x clxn] 5flkFb}g lyof] xf]nf . pgsf] u'g lt/]/} g;lsg] 5 . zfob

pgL cfFk}m Ps slj ePsLn] klg xf]nf of] sljtf ;ª\u|x lg:sgdf

vf;df pgs} hf]8 ann] sfd u/]sf] 5 eGbf cltzof]lSt x'g] 5}g . d

pgL k|lt cfef/L 5' / w]/} w]/} wGojfb lbG5' . ;fy}, 5f]/f ljlbt, a'xf/L

cf/tL, 5f]/L ljlbzf / HjfO{+ uf}/jsf] klg ;fy ;xof]u d}n] kfPsf] 5'

/ pgLx¿ ;a} k|lt leqL dgb]lv wGojfb JoSt ub{5' .

cGtdf, k':ts 5kfO{sf] lhDdf lnOlbg d}n] u/]sf] cg'/f]wnfO{

:jLsf/ u/L z'4fz'l4 x]g]{b]lv se/k[i7sf] l8hfOg tof/ ul/lbg] /

k|sflzt ;d]t ul/lbg' x'g] uf]/vf klAns]zgsf ljåfg\ ldq nf]sdl0f

kf}8]n k|lt klg xflb{s wGojfb JoSt ub{5' . c:t' .

– jf;' zdf{

n08g

O{d]nM basushrm@yahoo.co.uk

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 27


28 | jf;' zdf{

sljtfqmd

qmd zLif{s k[i7

!= k]ml/ y]D;s} lsgf/f – sf]zLs} ;Demgf @(

@= a'l‰bg d ##

#= :vlnt ljrf/x¿ #%

$= bDesf] lsNnfdf pleP/ #*

%= cfpm lk|o Û xfdL ;dosf] s'/f u/f}+ $@

^= ha ;Eotf ldlrG5 $%

&= cfFvfel/ k|Zgx¿ $&

*= ;"o{ / rGb| g} emnf{ h:tf] 5 $(

(= klxrfgsf] rf/ lsNnf %!

!)= ;Fu} AoF'e]msf dgx¿ %$

!!= 56k6fO/x]sf dgx¿ %^

!@= ;do ;fIfL 5 %*

!#= a;\ ltd|f] nflu ^!

!$= ;dosf kmf]sfx¿ ^$

!%= hjfkm 5 ls s;};Ë < ^&

!^= d]/f] sljtf d"R5f{ k¥of]

&@

!&= anfTs[t zAbx¿

&%

!*= b'O{ o'usf b'O{ kfqx¿ &&

!(= cfhsf] ;fFem SofS6;sf] dfem *)


@)= Ps e'mNsf] 3fd / /fdljnf; *#

@!= slj, skmL / kfgLsf kfOnfx¿ **

@@= sˆo{" nfu]sf] ;8sdf ;kgfx¿sf] h'n"; (!

@#= nfh gefsf] l5d]sL (%

@$= df5fsf] kf]i6df6]{d (*

@%= d':sfpg] axfgf lbG5' d !)!

@^= o:t} kf] xf] ls lhGbuL < !)$

@&= af6f] la/fPsf] af6f]

!)&

@*= cr]n ;flxTo la/fgf] eP5 !!!

@(= d[To'sf kfOnfx¿ !!%

#)= s;nfO{ wGojfb lbpFm < !!*

#!= åGå/t k/fhox¿ !@!

#@= dhf cfpg'sf] dhf

!@$

##= dgsf] /fhf clb|t !@*

#$= ;nfd ug{ dfGb}g dg !#!

#%= dnfO{ l;Ëf] b]z b]pm !#$

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 29


k]ml/ y]D;s} lsgf/f – sf]zLs} ;Demgf

dfl/of Û

slt dfofn' 5]

zfob, pm dfofsL vfgL xf]

zfob, pm cfFvfsL gfgL xf] .

of] ;fgL Kof/L aRrL dfl/of Û

k'm/k'm/ ub}{ x/]s laxfg

:s"n hfg] a]nfdf

cl3lNt/ cfP/ pleG5]

…u'8 dlg{ª kfkfÚ eGb}

cFufnf]df 6fFl:;G5]

d]/f] lgwf/df DjfO{+ vfG5]

/, ;§fdf cfˆgf] lgwf/ yfK5]

clg d klg cfˆgf] jfT;No kf]Vb}

p;sf] lgwf/df DjfO{+ vfG5'

xiff{lt/]s eP/ dfofn] ;'D;'DofpF5' .

g p;nfO{ wd{n] 5]S5 g j0f{n]

g p;nfO{ efiffn] /f]S5 g ;F:s[ltn]

a;\

p;n] dfg]sf] Pp6} wd{ 5 – Tof] xf] dfof

p;n] b]v]sf] Pp6} j0f{ 5 – Tof] xf] jfT;No

p;n] a'e]msf] Pp6} efiff 5 – Tof] xf] k|]d

p;nfO{ kr]sf] Pp6} ;F:s[lt 5 – Tof] xf] cfˆgf]kg .

30 | jf;' zdf{


of] caf]w aRrL dfl/of h:t}

csL{ caf]w aRrL dL/f klg xf]

/, pm klg p:t} dfofn' 5]

p:t} 5'g'd'g' ub}{ jl/kl/ 3'D5]

ptf xfd|f] ufpFsL

t/, slyt blntsL aRrL

lar/L dL/f Û

g uP/ s;}nfO{ cª\sdfn ug{ ;S5]

g c¿ s;}sf] lgwf/df DjfO{+ vfg ;S5]

g t cfˆgf] lgwf/ yfKg ;S5] dfofsf nflu

a;\

k/} a;]/ slNkG5]

lsgeg]

p;nfO{ wd{n] 5]S5

lsgeg]

p;nfO{ hftn] /f]S5 .

;[li6sf] of] s:tf] lj8Dagf Û

otf of] dfl/of

ptf Tof] dL/f .

x/]s laxfg dfl/of :s"n hfFbf

d dL/fnfO{ ;DemG5'

ptf dL/f eg]

cfˆgf efO{ a}gL v]nfpFb} xf]nL

jf, ;fgf ;fgf slnnf xftn]

af/Ldf bfp/f le+Femf a6'Nb} xf]nL

d]/f] dgleq cfzª\sfx¿ d8fl/G5g\

p;n] lstfa af]Sg t kfpnL <

p;n] :s"n 6]Sg t kfpnL <

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 31


dfl/of Hj/f] cfP/ lj/fdL x'Fbf

p;nfO{ 8fS6/sf]df k'¥ofOxfn]

8fS6/n] hfFlrxfn]

cf}ifwL lbOxfn]

/, b'O{ lbgd} ;~rf] eO{

ptf dL/f Hj/f] cfP/ la/fdL x'Fbf

g 8fS6/ g l;6fdf]nsf] rSsL

s]jn wfdLsf] 9\ofª\u|f] / k'mskmfs

ljr/L, dlxgf lbg cf]5\ofg k/L .

otf y]D;sf] lsgf/fdf tg ple/x]sf] 5

ptf sf]zLsf] u9\lt/ lt/ dg 8'ln/x]sf] 5

dfl/ofx¿sf] afn;'ne r~rntf leq

of] dg dL/fx¿nfO{ vf]lh/x]sf] 5

d]rL / dxfsfnLsf] ;]/f]k]m/f] leq

slnnf xftx¿n]

lstfa / sfkL af]s]sf] lrq xf]Og

bfp/f / 3fF; a6'Ng' kg]{ lgoltnfO{

5\ofª\5\ofª\lt b]lv/xsf] 5

/, ljjz b[li6 6'n'6'n' x]l//x]sf] 5 .

y'k|} slnnf lhGbuLx¿ pkrf/ gkfP/

csfndf dl//x]sf] kL8fnfO{

va/x¿n] af]s]/ NofpFbf

cgfof; gh/ dfl/ofdf cl8G5

/, r]tgfnfO{ lrdf]7\5

otf dfl/ofx¿

ptf dL/fx¿ Û

32 | jf;' zdf{


dfl/of otf cfˆgf] b]zdf 5]

dL/f klg ptf cfˆg} b]zdf 5]

otf b]zn] dfl/ofx¿nfO{ ;'D;'DofO/x]sf] 5

ptf cfFugd} dL/fx¿sf] b]z v'lDr/x]sf] 5

otf klg ;/sf/ 5

ptf klg ;/sf/ 5

otf ;/sf/ dfl/ofx¿;Fu 8/fpF5

ptf dL/fx¿ ;/sf/;Fu 8/fpF5g\ .

e"uf]nsf b'O{ uf]nfw{sf aLrdf

t'Noft'No efj t/ª\ux¿df t/ª\lub}

tg y]D;sf] lsgf/fdf ple/x]sf] 5

dg sf]zLsf] u9\tL/df 8'ln/x]sf] 5 .

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 33


34 | jf;' zdf{

a'l‰bg d

cfuf]df kfgLsf km"n km'nfpg] s'/f

a'l‰bg d

lrtfdf hln/x]/ klg d':s'/fpg] s'/f

a'l‰bg d .

;u/dfyfsf] yfKnf dfly pleP/

ha Oltxf;

em's]sf] lz/ / nlHht gh/n]

b]zsf] e"uf]n x]g{ nfrf/ x'G5

e"uf]nsf s'/f klg

a'l‰bg d

Oltxf;sf s'/f klg

a'l‰bg d .

b]zsf] lrq aGws /fv]/

b]zsf] s'/f u5{g\

a'l‰bg d

df6f]sf] OHht n'6fP/

:jfledfgsf s'/f u5{g\

a'l‰bg d .

l;h{gfsf] w'gdf df6f] lsg gfR5 <

Tof] r}+ d}n] a'em]sf] x'F

ofqLx¿sf] kbrfkn] af6f] lsg xfF:5 <

Tof] klg d}n] a'em]sf] x'F


t/,

dfG5] lsg ToxL df6f]nfO{ lyR5

a'l‰bg d

dfG5] lsg ToxL af6f]nfO{ ldR5

a'l‰bg d .

ef]sn] lzz' /f]O/x]5

cfdfsf nfD6f klg /;fpg 5fl8;s]

/, lzz'sf] dfofn] cfdf klg /f]O/lx5g\

clj/n cfFz' alu/x]5

b'O{ cfFvfaf6

d]rL / sfnL ag]/

t/,

dfG5]sf dgx¿ v8]/Ln] ;'ls;s]5g\

;+j]bgfn] 5'g] d'6' g} 5}g

dfG5]sf cfFvfx¿ t'jfFnf]n] 9fls;s]5g\

oyfy{nfO{ b]Vg] b[li6 g} 5}g

ltg} d'6'xLgx¿n] d'6'bfg ug]{ s'/f

a'l‰bg d

ltg} b[li6xLgx¿n] g]qbfg ug]{ s'/f

a'l‰bg d .

;Ggf6f leq ;ËLtsf] w'g ahfpg] s'/f

a'l‰bg d

j]bgf leq d':sfgsf] /ª\u ;hfpg] s'/f

a'l‰bg d

cfuf]df kfgLsf km"n km'nfpg] s'/f

a'l‰bg d .

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 35


:vlnt ljrf/x¿

pN6f] ;/]sf] xf] ls ;do <

k]ml/ ws]Nb}5 led;]g yfkfx¿nfO{

hLjg / d[To'sf] cfFvldrf}nLdf

/, gGbk|;fb / u+ufdfofx¿sf] lgolt n]lv+b}5

cglulGt cfFvfx¿ 8'a]s} 5g\ cfFz'df

ljrf/fGt/sf] lzsf/ ag]sfx¿

sxfF hfpg\ Gofo vf]Hg

ha ls …GofoÚ cfk}+m Gofo dflu/x]5 .

…r/LÚ x¿sf] d[To'df cfGbf]ng p7\g] ;F:s[lt leq

hgxLt / clwsf/sf s'/f

do"/sf] KjfFv le/]sf] sf}jf g xf]

xf], uFh8Lsf ukm em}+

:vlnt eO/x]5g\ ljrf/x¿ .

cfjfh ;'Gg ;Sg] sfgx¿ x'g'kg]{ xf]

;'Gg' kg]{x¿;Fu

t/ :jfy{sf] sfg]u'hL el/P/

alx/f ag]sf tL sfgx¿

lem/n] 3f]r] klg v'Ng] 5fF6 b]lvGg

ljt08f b]Vg ;Sg] cfFvfx¿ x'g'kg]{ xf]

x]g{' kg]{x¿;Fu

t/ :jfy{sf] k§L afFw]/

36 | jf;' zdf{


cGwf ag]sf tL cfFvfx¿

w[t/fi6«–df]xaf6 lg:sg] 5fF6 b]lvGg

/, lg/Gt/ :vlnt eO/x]5g\ ljrf/x¿ .

cfdfnfO{ /08L eGg]x¿

/, cfdfsf] df;' n'5]/ ef]h k:sg vf]Hg]x¿

5ftL tGsfP/ lgl:kmqmL 8'qm]sf] b]Vbf

:jfledfgL dgx¿

r'krfk al;/xg ;Snfg\ s] <

tL s'kfq x'sf{pg]x¿n]

hjfkm lbg' k5{ b]z / hgtfnfO{

ljeflht e"uf]nsf] ;kgf lsg /f]Kof} <

ljeflht ljrf/sf] Oltxf; lsg /Rof} <

cfbz{x¿ aGws ag]sf b]lvG5g\

zlSts]Gb|sf vf]kLx¿df

g dfS;{sf] cfbz{ sfd nfu]sf] 5

g ufGwLsf] cfbz{df 3fd nfu]sf] 5

a? cfbz{x¿ g} nLnfd eO/x]5g\

;Qf k|flKtsf] bf}8df

/, cfbz{sf Wjhf afxsx¿

ltg} cfbz{nfO{ eFhfP/

kmut eFhfP/

vfg kNs]sfx¿

xf], vfg kNs]sfx¿

s;}sf] xftsf] s7k'tnL em}+

tdfzf b]vfO/x]sf] efg x'G5

dbf/Lsf] 58Lsf] O{zf/fdf

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 37


5d5d gflr/x]sf] k|tLt x'G5

/, lg/Gt/ km:6fpFbf] 5

:vlnt ljrf/x¿sf] ahf/

hxfF

cfxt dgx¿ leq

:jfledfg 56\k6fO/x]sf] 5

hxfF

uf}/jzfnL :jfledfg leq

b]z b'lv/x]sf] 5 .

38 | jf;' zdf{


bDesf] lsNnfdf pleP/

o'4sf] vf]h lsg u5f]}{ <

:jfy{sf] kvf{n 78\ofP/

o'4sf] jLh lsg 55f}{ <

bDesf] lsNnfdf pleP/

ltd|f ;+sNksf jf0fLx¿

cvaf/x¿n] 5/]s} x'g\ b]z b]zfj/;Dd

v} t tL ;ÍNkx¿ <

ltdL eg]

b'v]sf dgx¿ g} s'NrFb}

af‰5f}

ldN5f}

hf]8\5f}

kmf]8\5f}

ltd|f] nLnf of] a'lemg;Sg' ef]

ltdL gfos xf}

jf, vngfos <

bz{s k+lStsf ;/n dflg;x¿ eg]

b]zb]lv otf k/b]z;Dd

ltd|f] rl/q clego b]v]/

cjfs 5g\

lvGg 5g\

b'MvL 5g\

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 39


ltdL eg]

5]kf/fn] em}+

/Ëx¿ km]b}{ l5gl5gdf tdfzf b]vfpFb}5f}

ltg} x}/fg bz{sx¿nfO{ lsQf lsQfdf afF8\b}5f}

/, bDesf] lsNnfdf pleP/

o'4sf] vf]h ub}{5f}

:jfy{sf] kvf{n 78\ofP/

o'4sf] aLh 5b}{5f} .

ltdLn] jrg lbof}

;kgf ;Fufn]/ b'MvL hgx¿n]

ltdLnfO{ ljZjf; lbP

v} t ljZjf;sf] nfh /fv]sf] <

pN6} ltdL eg]

ToxL ljZjf;nfO{ 3ft ub}{5f}

Gofo, ;dfgtf / hglxtsf s'/fnfO{

sk6L zs'gLn] em}+

B"t qmL8fsf kfzf agfpFb}5f}

hxfF ltdL xfb}{gf}

xf5{g\ t cfzfsf] dfnf pGg]

tL lg:jfy{, lgZ5n / lgisk6 dgx¿

ltdL eg]

ltg} dgx¿nfO{

lsQf lsQfdf afF8\b}5f}

/, bDesf] lsNnfdf pleP/

k]ml/ o'4sf] vf]h ub}{5f}

:jfy{sf] kvf{n 78\ofP/

k]ml/ o'4sf] aLh 5b}{5f} .

40 | jf;' zdf{


ltdLn] eGof}

cfpm k'/fgf]nfO{ eTsfP/

gofF lgdf{0f u/f}+

/, ltd|f] cfXjfgnfO{ k5\ofpFb}

p7] ;8sdf nfvf}+ d'7Lx¿

gj lgdf{0fsf] cfjfh a'nGb ub}{

/, 9Nof] k'/fgf] w/x/f

rsgfr"/ eof] k'/fgf] zLzdxn

cfzfsf ls/0fx¿ 5l/P cfFugel/

;'vsf ;kgfx¿ ;lhP dgel/

k/Gt'

;8sdf u'Gh]sf :j/x¿sf]

u'Ghg x/fpg gkfpFb}

xif{sf] ;ËLtdf gfRg gkfpFb}

cfzfsf] s]Gb|d} tf08j dlRrof]

:tAw cfFvfx¿n] x]l//x] lglg{d]if

aGbL ag]sf cfˆgf ;kgfx¿nfO{

ltdL eg]

ltg} :tAw cfFvfx¿nfO{

lsQf lsQfdf afF8\b}5f}

/, bDesf] lsNnfdf pleP/

k]ml/ klg o'4s} vf]h ub}{5f}

:jfy{sf] kvf{n 78\ofP/

k]ml/ klg o'4s} aLh 5b}{5f} .

ltdLn] a'4sf] wfs nufPsf] klg ;'lgPs} xf]

ltdLn] a'4sf] ;fv ehfPsf] klg b]lvPs} xf]

ltdL g} t/ km]l/

zflGtsf] rfxgfnfO{ lgik|e kfb}{5f}

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 41


l;h{gfsf] sfdgfnfO{ lg:;f/ kfb}{5f}

a'4s} e"lddf ltdL

a'4s} dfgdb{g ub}{5f}

a'4s} zfg w"ldn kfb}{5f}

a'4sf tL zfGt l:gUw cfFvfnfO{

lsQf lsQfdf afF8\b}5f}

lsg <

bDesf] lsNnfdf pleP/

lsg o'4sf] vf]h ub}{5f} <

:jfy{sf] kvf{n 78\ofP/

lsg o'4sf] aLh 5b}{5f} <

42 | jf;' zdf{


cfpm lk|o Û xfdL ;dosf] s'/f u/f}+

Gofgf] cflnª\ugdf x/fP/ lk|o Û

xfdLn] w]/} ;kgfx¿ b]Vof}+

;kgfsf s'/f u¥of}+

;kgfdf 8'Ng] s'/f u¥of}+

t/ yfxf 5 <

cr]n ;kgf dfly k|ltaGw nfu]sf] 5

cr]n ;kgf sf/faf;df aGbL 5

/,

k|ltaGw km's'jf / aGbL l/xfO{sf]

gf/f nufpFb}

;kgfx¿sf] h'n'z lgl:s/x]5

dgsf ;8sx¿df

;kgfx¿sf] ;ef rln/x]5

dgsf d~rx¿df

;'Gb}5\of} lg ltdL klg <

uuge]bL gf/fx¿ 3lGs/x]5g\

;kgf b]Vg kfpg'

dfgj dfqsf] clwsf/ xf] – clwsf/ xf]

;kgf dflysf] k|ltaGw

km's'jf u/ – km's'jf u/

aGbL ;kgfx¿nfO{ l/xf u/ – l/xf u/

cfpm lk|o Û xfdL klg cfh

;kgf l/xfO{sf] s'/f u/f}+ .

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 43


3;|Lk;|L rn]sf] lhGbuL

u/LaLn] lryf]/]sf] lgolt

e"sDkn] eTsfPsf] 3/

eUgfjz]ifleq k'l/Psf eljiox¿

vfg gkfPsf vf]qmf k]6x¿

la/fdL cg'xf/x¿

cr]n oL ;a} aFw'jf ag]sf 5g\

zlQm s]G›x¿ leq

/, pgLx¿ aFw'jf hLjgaf6 d'lQm rfxG5g\

cfpm lk|o Û xfdL klg cfh

ltg} aFw'jfx¿sf] d'lQmsf] s'/f u/f}+ .

5f}k8L leq u'lD;Psf

5f]/L r]nLsf lrTsf/x¿

af]S;Lsf] cf/f]kdf k|tfl8t

cfdf, lbbL / alxgLx¿

c5"tsf] s;Ldf 3f]6]/

lt/:sf/sf] tL/n] 3f]lrPsfx¿

oL ;a}sf] syf

ltn:dL syfdf em}+

ltn:dL kfqx¿sf]

hfb"u/L y}nLdf s}b 5g\ cr]n

dfgj ;Eotf eg] nlHht 5

vf;df ;Eotf cfqmf]lzt 5

pm lrRofPsf] ;'Gb}5\of} <

pm eGb}5 –

;Ddfg / cfTd;Ddfg

dfgj dfqsf] clwsf/ xf]

44 | jf;' zdf{


To;sf] k|Tofe"lt u/

cfpm lk|o Û xfdL klg cfh

;Eotfsf] s'/f u/f}+ .

;do anjfg x'G5 eG5g\

k/Gt' cfh em}+ lg/Lx ;do t

s'g} ;dodf klg lyPg xf]nf

ljjz ag]/ x]l//x]5 ;a} j]lyltx¿

;do cf]vtL xf] klg eG5g\

k/Gt' ;don] ;donfO{ g}

w'nf]lk7f] x'g] u/L o;/L 9'6\ofPsf] t

Oltxf;df st} klg lyPg xf]nf

/, ;dosf] oxL qm"/ k|xf/n]

dgx¿df wfFhf] kmf6]sf] 5

:jhgx¿df efFhf] xfn]sf] 5

jt{dfgdf l5›} l5› ag]sf] 5

/, ;dosf] sdhf]/ l5›af6 l5/]/

cfˆgf] ceLi6 k'/f ug]{ x]t'n]

s;/t ug]{x¿ 5Fb} 5g\ ub}{ 5g\

:jfy{df lxl/Ss eP/

nDk;f/ kg]{x¿ 5Fb} 5g\ kb}{ 5g\

;do eg] w/w/L ?Fb}5

b]Vb}5\of} lg lk|o <

cfpm cfh xfdL klg

;dosf] s'/f u/f}+ .

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 45


ha ;Eotf ldlrG5

of] ;dfh Û

of] kl/j]z ÛÛ

kfv08Lx¿sf] kfv08 hd]s} /x]5, a'em]+

w"t{x¿sf] w'Tof{O{ + rn]s} /x]5, hfg]+ .

:jfy{sf] v]nsf] Tof] s:tf] gf6s

:jfyL{x¿sf] em]n Tof] slt 3fts

rf]s rf]sdf v]lnbf] /x]5

uNnL uNnLdf e]l6bf] /x]5

lrGg ufx|f] ef]

aRg ufx|f] ef] .

k|]dn] cª\sdfn ubf{

5'/L xfGnf eGg] s] kQf] <

t/ hfnL /x]5

¥jfDd /f]lkxfN5

/, pm ufnL /x]5

a]ws cf]lslnxfN5

a/f Û cfxt 3fOt] dg eg]

6\jfNn k/]/ x]l//xG5,

a;\ x]l//xG5 .

ha ;Eotf ldlrG5

;f]emf hgx¿

46 | jf;' zdf{


3fgdf k/L g} /xG5g\

ha lzi6tf tf]l8G5

;f]emf dgx¿

dfgdf em/L g} /xG5g\ .

of] ;dfh Û

of] kl/j]z ÛÛ

sk6Lx¿sf] sk6 km'n]s} /x]5, b]v]+

a]zdL{x¿sf] gUgtf v'n]s} /x]5, b]v]+ .

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 47


cfFvfel/ k|Zgx¿

ufpFlt/,

ls;fg bfO{sf s'/f –

klxnf sldh ;'?jfn nufpFy]+

cr]n kfOG6 ;6{ nufpg yfn]sf] 5'

t/ yfKnfsf] gfDnf] eg] x6]sf] 5}g

;Fu} a;]sf nfx'/] bfO{sf s'/f –

k/b]zlt/ slt ul/;s] c¿n]

d]/} cfFvfn] b]v]sf x'g\

…cu/Ú xfdLn] klg u/]sf] eP

…s'5Ú ul/;SYof}+

…v}/Ú ca klg u¥of}+ + eg]

…s'5Ú ug{ ;S5f}+ .

zx/lt/,

s'/f cs}{ 5

w'g a]Un} 5

ls lu/fpg] s'/f 5

ls p7fpg] s'/f 5

cUnf kvf{nx¿leq

ufpFsf s'/f k:g ;Sb}gg\

ufpFn]sf efjgf k'Ug ;Sb}gg\

a?,

lxdfn h:t} cUnf] :jfledfgnfO{

48 | jf;' zdf{


vl08t ug]{ v]nsf uf]6Lx¿

slxn] o;/L rflnG5g\

slxn] p;/L rflnG5g\ .

lhGbuL vf]Hb} lhGbuLx¿

ef}+tfl//x]sf e]l6G5g\

ufpFlt/ klg

zx/lt/ klg

56k6L, c;Gt'li6

cfzf, clenfiff

ld>0f, ;lDd>0f

cd"t{ lrqsf] /+u ;+of]hg em}+

a'emfO{ km/s km/s 5

JofVof cnu cnu 5 .

cfFvfel/ k|Zgx¿ 5g\

dgel/ lh1f;fx¿ 5g\

v} s;n] kf] l6Kg] xf]

;'vb cfutsf rfxgfx¿

v} s;n] kf] a6'Ng] xf]

5/ki6 phf{zLn efjgfx¿ <

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 49


;"o{ / rGb| g} emnf{ h:tf] 5

3'Dg] d]rsf] xf]8df

cGwf dfG5]x¿sf] nsf]{

v} 6'ª\lug] 5fF6 5}g x} e"kL

nDk;f/ kg]{ / kfg]{ :kwf{df .

3ft, k|lt3ft, cGt3f{t

v} of] s:tf] axfb'/L xf]

e"kL ltdLn] cf}+NofP em}+

d"v{ axfb'/x¿sf]

jf,

axfb'/ d"v{x¿sf] .

cfˆg}n] cfˆg}nfO{ x]nfF ug]{

cfˆg}n] cfˆg}nfO{ kL8Þf lbg]

of] s:tf] v]nsf] cfljisf/ ef]<

nfU5,

kL8Þf / x]+nfsf] cy{ g} km]l/P h:tf] 5

lje]b / cGofosf] s;L g} :jfy{df a]l/P h:tf] 5 .

b'O{ rf/ ;k"t d/]/ guP

b]z aGb}g eGYof}

ldld{/]df b'O{ rf/ tf/f em/]/ guP

ljxfgL x'Fb}g eGYof}

50 | jf;' zdf{


t/ b]Vb}5f} e"lk <

b'O{ rf/ ;k"tsf] t s] s'/f ef] /<

xhf/f}+ ;Gtltsf] alnbfg eP klg

b]z emg\ emg\ cf]/fnf] emnf{ h:tf] 5

b'O{ rf/ tf/fsf] t s] s'/f ef] /<

laxfgLsf] cfef kf]lvg gkfpFb} wtL{df

g]kfnL cfsfzaf6

;"o{ / rG› g} emnf{ h:tf] 5 .

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 51


klxrfgsf] rf/ lsNnf

dfly dfly

n]ssf] vs{df

lr;f] l;/]6f];Fu h'‰b}

rf}+/L / Rof+u|f r/fO/x]sf tL uf]7fnf

z]kf{ x'g\ ls afx'g\ x'g\ <

Tot} vs{s} uf]7df

;fgL gfgLnfO{ sf]qmfdf xNnfpFb}

cFu]gfdf s'F8f] ksfO/x]sL

dlxgf lbgsL ;'Ts]/L

u'?Ë;]gL x'g\ ls If]qf0fL x'g\ <

ltgn] cf–cfˆgf] klxrfg dfu] eg]

klxrfgsf] rf/ lsNnf

s] u/L 5'6\ofOlbg] xf]nf <

tn t/fO{sf kmfF6df

vnvnL r'x]sf] kl;gf k'5\b}

v]tsf 8Nnf ;DofpFb} u/]sf ls;fg bfO{

/, Tot} dw]zsf] udL{df

l/Szf tflg/x]sf l/Szf rfns

kxf8] x'g\ ls dw]zL x'g\ <

ltgn] klg klxrfg dfu] eg]

klxrfgsf] rf/ lsNnf

s;/L sf]l/lbg] xf]nf <

52 | jf;' zdf{


ptf kxf8lt/

;fx'sf] dfn af]s]/

psfnf]df 9fs/ tf]Sdfdf c8\ofO{

kmf6]sf] hL0f{ 6f]kLn] jf k5\of}/Ln]

lgwf/sf] kl;gf k'5\b}

xfjfnfO{ af]nfpg ;';]nL xfNg]

9fqm] jf 9flqmgL

afx'g, If]qL, hghftL jf blnt

s] x'g\<

ltgsf] klxrfgsf] rf/ lsNnf

s'g s'g rf}tf/L / eGHofËn]

5'6\ofOlbg] xf]nf <

a]/f]huf/Ln] kLl8t o'jfx¿

sdfO{ ug{ vf8L k'u]sf dWo]

aGb afs;df

:jb]z kms]{sf kfly{j z/L/x¿

kxf8] x'g\ ls dw]zL x'g\ <

k"j]{nL x'g\ ls klZrd]nL x'g\ <

hghftL x'g\ ls If]qL x'g\ <

blnt x'g\ ls afx'g\ x'g\ <

ltgsf] klxrfgsf nflu

rf/ lsNnf 5'6\ofpg]

ljwfg s] xf]nf <

lbge/ 6]S;L rnfO{

kl/jf/ kfNg] 6]S;L 8«fOj/n]

cfGbf]ngsf/Ln] hnfPsf]

cfˆgf] 6]S;LnfO{

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 53


6f]nfP/ x]b}{

klxrfgsf] s'g rf}x2L vf]Hg' kg]{ xf]nf <

aGbn] ubf{ c:ktfn k'Ug gkfO{

ljr af6fd} k|;j kL8fn] 56\k6fO/x]sL

Pp6L ue{jtL dlxnfsf]

klxrfgsf] rf/ lsNnf 5'6\ofpg]

dfkb08 s] xf]nf <

klxrfgsf] rf/ lsNnf 7f]Sg] lsnfx¿

;bgdf tf]l8Psf s';L{ x'g\

jf, ;8sdf aflnPsf 6fo/ x'g\ <

k9\g gkfPsf jfnssf

slnnf ;kgfx¿ x'g\ ls

cefjn] 56\k6fO/x]sf em'k8Lsf

si6s/ ljkgfx¿ x'g\ <

xf], klxrfgsf lsNnfx¿ g}

klxrfg dflu/x]5g\ .

54 | jf;' zdf{


;Fu} Ao'Fem]sf dgx¿

otf 6f9f k/b]zdf /x] klg elth Û

cfFvfx¿ bf}8fO{ /xG5'

x/]s lbg va/x¿df

b]z xfF;]sf] lrq vf]Hb}

hgtf gfr]sf] b[Zo vf]Hb}

t/, b]V5' vÞa/ leq

b]z 56k6fPsf] syf

/, e]6\5' vÞa/ leq

hgtf lkN;]sf] Joyf

;To o:t} xf] xf]Og dnfO{ hfGg' 5

oyfy{ jofg u/]/ n]v g x} elth Û

ufpFsf] rf}tf/Ldf

ufpFn] hDdf x'g 5f]8] Ú/]

cfˆgf] bf}+t/Ldf

ufpFn]nfO{ g} uGg 5f]8] Ú/]

a?, rf}tf/Lsf] e"uf]n g} kf]

afF8kmfF8 ug{ vf]Hb}5g\ eGg] ;'G5'

/, bf}+t/Lx¿s} lsQf

ljefhg ug{ vf]Hb}5g\ eGg] ;'G5'

dnfO{ hfGg' 5 ;To s] xf]

oyfy{ jofg u/]/ n]v g x} elth Û

lj›f]xsf :j/x¿ p/fNb}

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 55


lxhf] p7]sf nfvf}+ d'7Lx¿

g]kfnLsf] lyof]

/, Gofo / ;dfgtfsf nflu p7]sf lyP

kl/jt{gsf cfsf+Iffx¿ ;d]6\b}

lxhf] Ao'Fem]sf :jfledfgL dgx¿

g]kfnLsf] lyof]

/, zflGt / k|ultsf nflu AoF'em]sf lyP

t/, ;Fu} p7]sf d'7Lx¿ klg

cnu cnu lsQfdf

;g{ yfn] Ú/] eGg] ;'G5'

/, ;Fu} Ao'Fem]sf dgx¿ klg

;fF3'/f] :jfy{df

ljeQm x'g yfn] Ú/] eGg] ;'G5'

dnfO{ hfGg' 5 ;To s] xf]

;To jofg u/]/ n]v g x} elth Û

56 | jf;' zdf{


56\k6fO{ /x]sf dgx¿

ltdLn] ;To eGof} elth Û

cvaf/sf kfgfx¿df dfq}

b]z c6fpg ;Sb}g

b]zsf] dfglrq leq st} s'g} s'gfdf

56\k6fO{ /x]sf dgx¿

cvaf/sf kfgfdf c6fpg kfpFb}gg\

va/ dfq g]tfsf] 5

va/ ;Qfsf] 5

efif0fsf] 5 / zf;gsf] 5

xf], otf k/b]z lt/

efif0f / zf;gsf s'/f dfq}

va/ ag]/ cfOk'U5g\ elth Û

kfl/yf]ssf dflxnf bfO{sf

b'O{ ;Gtfg

:s"n hfg kfPsf 5}gg\ /] eGg] ;'g]sf] x'F

s;}n] ;f]wvf]h u/] u/]gg\

v} ;dfrf/sf x/kmx¿df st} b]lVbg

dfly n]sdf

vgL vf];|L b'Mv ub}{

hLjgofkg ul//x]sL ljwjf lbbL

åGådf k/L nf]Ug] u'dfP/

kl/jt{gsf] cfzfdf eP klg

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 57


cfˆgf nfnfafnf x'sf{pFb} lyOg\

t/ tL aRrf lgZnf]6 Hj/f]n]

ylnPsf 5g\ eGg] ;'g]sf] lyPF

ltgn] l;6fdf]nsf] rSsL kfP kfPgg\

v} cvaf/sf kfgfx¿df st} b]lVbg

ltdLnfO{ s]xL va/ 5 ls <

gePÚlg ;]wvf]h u/]/ n]v g x} elth Û

kl/jt{gsf :j/x¿ p/fNb} p7]sf d'7Lx¿

p7]sf p7\o} rfp/L kg{ yfn] Ú/] eGg] ;'G5'

t/ kl/jt{gsf] gofF ls/0f kf]lvg kfPg Ú/]

cGwsf/ a:tLx¿df

a? zf;g / efif0fsf] v]n d}bfgdf

kl/jt{gsf gfdsf] /fFsfx¿

;f6km]/sf va/x¿ eg] cfO/x]5g\

lbg lbg} ;dfrf/ ag]/

oyfy{ s] s:tf] 5

lylt a]lylt s] s;f] 5

;To jofg u/]/ n]v g x} elth Û

58 | jf;' zdf{


;do ;fIfL 5

d kfgLn] g'xfpF5'

pm cfuf]n] g'xfpF5

a'emfO{ cfˆgf] cfˆgf]

;dem cfˆgf] cfˆgf]

d kfgLn] g'xfpF5'

pm cfuf]n] g'xfpF5 .

d lx8\g] af6f]el/ sfF8f 5g\

d kfgL af]s]/ lx+8\5'

sfF8fdf kfgL vGofpF5'

/, sfF8f g/d x'G5g\

pm lx8\g] af6f]el/ klg sfF8f 5g\

pm cfuf] af]s]/ lx+8\5

sfF8fdf cfuf] vGofpF5

/, sfF8f u/d x'G5g\ .

t/n 5 Sof/] cfuf]

p;sf] b'lgofFdf

pm cfuf]sf] afFw agfpF5

/, cfuf]s} s'nf] rnfpF5

p;n] cfˆgf] s'nf]

ufpFx¿df x'n]sf] 5

zx/x¿df x'n]sf] 5

/, pm cfuf] x'Nb}

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 59


wd{ / cf:yfx¿df l5/]sf] 5

zlQm / ;Qfx¿df 3';]sf] 5

pm ;+;f/el/ 8'n]sf] 5

cfsfzdfu{af6

hndfu{af6

yndfu{af6

pm ;+;f/ 8'ln/x]sf] 5 .

pm cfuf] ;NsfpFb} 8'N5

d p;sf] kl5 kl5

kfgL vGofpFb} 8'N5'

pm km]l/ csf]{ 7fpFdf cfuf] emf]:g k'U5

lk5f ub}{ d k'U5' / kfgL vGofpF5'

;do ;fIfL 5

pm dnfO{ 5n]/ ;+;f/ 8'ln/x]sf] 5

d kfgL vGofpFb} ;+;f/ 8'ln/x]sf] 5' .

pm eG5 – cfuf]n] cfuf] lgE5

d eG5' – cfuf]n] cfuf] lgEb}g km}nG5

d}n] o;f] eGbf pm af]Nb}g

a? c§xf; u/]/ xfF:b5

zfob d}n] p;sf] lbnsf] s'/f u/]+

zfob pm cfuf] km}nfpg rfxG5

cyf{t\ pm cfuf] kmnfpg rfxG5

xf], pm cfuf]sf] lapx¿ /f]Kb}5

cfuf]sf] km;nx¿ leq\ofpFb}5 .

pm cfuf];Fu v]N5

dfgf}+ p;sf] ;+;f/df cfuf] g} cfuf] 5

60 | jf;' zdf{


pm cfuf]n] g'xfpF5

d kfgLdf hLjg b]V5'

d zLtn vf]H5'

d kfgLn] g'xfpF5' .

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 61


a;\ ltd|f] nflu

ltdL cfpFb}5\of}

/ t

rxnkxn a9]sf] 5

x]/ t

dfG5]x¿ v'zLn] gfRb}5g\

lbn vf]n]/ xfF:b}5g\

d klg ;Fu;Fu} gfRb}5'

d klg ;Fu;Fu} xfF:b}5' .

cfpm

ltdL cfpg] va/n]

d klg v'zL ePsf] 5' c¿ ;Fu;Fu}

/, kf]xf]/ h:t} o;kfln klg

af6f]el/

z'esfdgfsf] km"n cf]5\ofPsf] 5'

dgel/

;b\efj / k|]dsf] t'n la5\ofPsf] 5'

a;\ ltd|f] nflu .

cfpm

ltdLnfO{ d}n] syfx¿ eGg' 5

dg /f]Psf, r]t x/fPsf

62 | jf;' zdf{


k/fO{ 3';]sf, cfkmGt kmF;]sf

dw]z r's]sf, lxdfn b'v]sf

y'k|} y'k|} syfx¿ 5g\

e"sDkn] agfPsf

k'l/g afFls 3fpx¿sf] Joyf cnUu} 5

ltg} 3fpx¿sf] v]nf]km8\sf] ug]{x¿sf]

lgn{Hh tdfzfsf] ljj/0f klg w]/} 5 .

cfpm

d}n] ltdLnfO{ ;'gfpg' 5

laua]g em:s]sf] syf

l;l/of r:s]sf] Joyf

xf]

ltdL;Fu a;]/ s'/f ub}{

of] dg clnslt xn'sf] kfg{' 5

cfpm

d}n] d]/f] dgsf] cfFugdf

:jfutåf/ 78\ofPsf] 5'

a;\ ltd|f] nflu .

ltdL gofF cfpFb}5\of}

of, gofF ;lhP/ cfpFb}5\of}

ltdL hf] cfpFb}5\of}

d]/L eP/ cfpFb}5\of}

of] dgdf a:g]

d]/L k|]o;L cfpFb}5\of}

of] dgdf gfRg]

ltdL pj{zL cfpFb}5\of}

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 63


cfpm

ltdL / d b'lgofFel/ 3'Dg hfg' 5

lxdfnsf] sfvb]lv ;fu/sf] t6;Dd

pQ/b]lv blIf0f;Dd

k"j{b]lv klZrd;Dd

;a}lt/

;b\efj / k|]dsf] sf];]nL nfg'5

zflGtsf] ;Gb]z klg afF8\g'5

b]Vb}5\of} lg<

a'4sf] cfFugdf

d}n] lbofx¿ afn]sf] 5'

a;\ ltd|f] nflu .

64 | jf;' zdf{


;dosf kmf]sfx¿

dfG5] eG7fG5

pm ;do dfly ;jf/ x'g ;S5

nufd ;dft]/ ;donfO{ xfFSg ;S5

/, ;do ;Fu;Fu}

;kgfx¿nfO{ 8f]¥ofP/ lx+8fpFg ;S5

kmut p;sf] d[ut[i0ff Û

38Lsf ;'O{x¿df

;donfO{ sFHofPsf] 5' klg eG7fG5 dfG5]

t/ pN6} dfG5]nfO{ ;don] sFHofPsf] 5

38Lsf ;'O{x¿df

/, p;nfO{ lx+8fO/x]5

a/f, ljjz ofqL Û

;do / dfG5]

nfU5 b'O{ k|ltåGåL x'g\

t/ :kwf{x¿df ;w}+

;don] lht]sf] 5

/ dfG5]n] xf/]sf] 5

s7}, dfG5]sf] lgolt Û

dfG5]n] g} agfPsf

ljiffQm kmf]sfx¿ km'6fP/

dfG5]nfO{ x/fpg] u/]sf] 5 ;don]

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 65


slxn] 7"nf] kmf]sf

slxn] ;fgf] kmf]sf

/, x/]s k6s ;dosf] kmf]sf km'6\bf

dfG5] sfon ePsf] 5

dfgjtf 3fon ePsf] 5

t/ klg dfG5] r]Tb}g

/, ;dodf kmf]sf agfpg 5f8\b}g

cfˆg} Wj+zsf nflu km'6fpg

Pp6f s7f]/ ;To Û

s'?If]qdf xf];\

jf, Uof; RofDa/df

lx/f]lzdf / gfuf;fsLdf xf];\

jf, l;l/ofsf dfgj a:tLx¿df

Kofn]:6fOgL e"lddf xf];\

jf leotgfdL e"lddf

?s'd, /f]Nkf / bfËdf xf];\

jf gS;njf9L / u'h/ftdf

6\jLg 6fj/df xf];\

jf s]lGh+u6g 6fj/ Ansdf

Dofgr]:6/ Pl/gfdf xf];\ jf n08gla|hdf

Oltxf;b]lv jt{dfg;Dd

hlxn];'s}

of] ;/xbb]lv Tof] ;/xb;Dd

hxfF;'s}

;dosf ljiffQm kmf]sfx¿ km'l6/x]5g\

dfG5]sf lhhLlaiffx¿ lgdf]7\b}

km]l/klg dfG5]

66 | jf;' zdf{


;donfO{ xfFs]sf] 5' eG7fG5

;donfO{ lht]sf] 5' eG7fG5

slt sdhf]/ e|d Û

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 67


hjfkm 5 ls s;};Fu <

xh'/cfdfn]

bGTosyfdf j0f{g ug{'ePsf]

cfsfz hq} d'v afP/ /fIf;n]

ufpFsf ufpF lgn] em}+

cfh km]l/ s] n] xf]<

ufpF lgNb}5

zx/ lgNb}5

kxf8 v:b}5

t/fO{ kmf6\b}5 .

v} kfl/sf] Tof] xfd|f] kfTn] ag <

v} xfd|f] af/Lsf] cfˆg} kFw]/f] <

dgel/ c6];d6]; k|Zgx¿ af]s]/

Pp6f lszf]/

cfˆgL xh'/cfdfnfO{ ;f]W5 –

xh'/cfdf,

tkfO{nfO{ yfxf 5, ljnfPsf lsg xf] <

lar/L xh'/cfdf Û

rf/ aL; gfl3;s]sL a[4f

;a} bfFt km':s]sf] yf]t] d'vleq

efl;Psf cf]+7

/, af/Lsf sfGnfx¿ em}+ t/]nL k/]sf

68 | jf;' zdf{


pgsf rfp/Lx¿ leq

cfˆg} hLjgsf ufyfx¿ t xf]nfg\

b'Mv ;'vsf syfx¿ t xf]nfg\

t/ gftLnfO{ hjfkm s] u/L lbpg\

elG5g\ –

afa',

d s] u/L hfg'F / <

g k9\g', g u'Gg'

g b]Vg', g ;'Gg'

plxn],

kfl/ xfd|f] kfTn] agdf

bfp/fsf] ef/L ldlnSs} k'UYof]

cr]n a'6\ofgsf h/f klg afFls 5}gg\ c/]

s] u/L hf]8\bf x'g\ bfp/f klg

cd[t ;/L dL7f] kfgLsf] d'xfg xfd|f] Tof] kFw]/f]

;'s]/ lxnf] klg afFls 5}g c/]

s] u/L ebf{ x'g\ kfgL klg .

xfdL bfp/f lng ag hfFbf

sflnh, n'O{+r] / 9's'/x¿ p8\y]

x'nsf x'n 5]p 5]j}af6

cr]n t Totf l;gf]df e'ge'gfP em}+

xl/of lem+ufx¿ kf] p8\5g\ c/]

kFw]/fdf kfgL eg{ hfFbf

pNnf;do ;ËLt 5b}{

kw]gL{x¿sf] xfF;f] u'GhGYof]

cr]n t kFw]/fdf klg

dWo/ftdf lkzfrx¿ xfF;] em}+

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 69


lj/Qm z"Gotfsf] c§xf; ;'lgG5 c/]

lsg xf] afa' d s] hfg'F <

sf]xL hfGg]nfO{ ;f]w g x} .

;Gtf]ifk|b hjfkm vf]Hb}5

a/f Tof] lszf]/ Û

ljBfnodf cfˆgf] u'?nfO{ ;f]W5 –

ljiffQm ljls/0fn] hLjg gfz ub}{5 c/]

cf]hf]g txdf Kjfn k/]/

;u/dfyf dfq xf]Og

;du| lxdv08 g} kUnb}5 c/]

tfkqmd a9]/ wtL{sf]

;d:t jfo'd08n g} ljiffQm x'Fb}5 c/]

Psgfz w'jfFx¿ p7]/ wtL{af6}

df};d kl/jt{gsf] eofjx kl/0flt

d?e"lds/0f / afn'jfsf cfFwLx¿

af9L, klx/f] / ;d'›L cfFwLx¿

wtL{ g} ;vfk x'g] xf] ls <

k|no g} cfpg] kf] xf] ls <

x|f;f]Gd'v df6f]sf] pj{/tf

ca cGg kmnfpg] s;/L xf] <

Pp6f cFWof/f] ;'?ª kf] b]lvG5 cufl8

u'?, tkfO{+nfO{ yfxf 5 lsg xf] <

lar/f u'? Û

sIffsf]7fsf] rf}x2Lleq

;s];Dd t k9fPs} x'g\

cfkm";Fu ePsf] 1fg t lbPs} x'g\

70 | jf;' zdf{


t/ rf}x2L aflx/sf] ljzfntfdf km}lnPsf]

cfˆgf] lziosf] lh1fzfnfO{

pgn] klg s] u/L d]6fpg\ / <

eG5g\ –

kf7sf s'/f k9fPs}5'

hfg]sf] 1fg lbPs}5'

afFls ltd|f k|Zg d]/f klg x'g\ afa'

ljåt ju{;Fu ;f]w g x} .

ljåt\ e]nfdf otf cfpFb} ubf{

hjfkmsf] vf]hLdf ef}+tfl/Psf] Tof] lszf]/;Fu

cs:dft af6f]df hDsfe]6 eof]

/, 5tf5'Nn cfˆgf lh1fzf kf]Vb} p;n] ;f]Wof] –

tkfO{+nfO{ yfxf 5, lsg xf] <

Psl5g p;nfO{ x]/]+ lglg{d]if

/, p;sf uxg k|Zg / lh1fzfnfO{ ud]+

k/Gt', gfhjfkm .

t}klg lg/fz kfg{ rflxgF p;nfO{

/, eg]+ –

d klg /fd|f] hflGbg logsf hjfkm

t/ klg lg/fz gag, afa'

Pp6f ljåt e]nfdf hfFb}5' d

y'k|} ljåfgx¿;Fu e]6\b}5' d

ltd|f lh1fzf /flvlbpFnf ToxfF

ltd|f k|Zg ;f]lwlbpFnf ToxfF .

xf], d}n]

p;nfO{ cfZj:t kf/]/ cfPsf] 5'

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 71


p;sf lh1fzf / k|Zg af]s]/ v8f 5'

/, p;}sf nflu ;f]Wb} 5' tkfO{+ ljåfgx¿;Fu

p;}sf] k|Zg – lsg <

hjfkm 5 ls s;};Fu <

hjfkm 5 ls tkfO{+;Fu <

72 | jf;' zdf{


d]/f] sljtf d"R5f{ k¥of]

gkTofpnfg\ dfG5]x¿n]

t/ va/ ;To xf]

d]/f] sljtf d"R5f{ k¥of] .

:j:y lyof] d]/f] sljtf

km"lt{n} lyof] pm

kfvf, kv]/f / r'r'/fx¿

/, ;dy/ kmfF6x¿ 8'Nb}

b]zelQmsf uLtx¿ ufpFb} lyof]

gbLsf ;';fO{

/, hLjgsf dËn w'gx¿df

em'dL em'dL gfRb} kf] lyof]

sfnf] afbndf n's]/ cfPsf

lkzfrsf jfo'n] xfg]/

pm d"R5f{ k¥of]

xf], va/ ;To xf]

d]/f] sljtf d"R5f{ kof]{ .

d}n]

8fFkm] v]Ng] r'r'/fx¿nfO{ a'g]sf] lyPF

do"/ gfRg] kmfF6x¿nfO{ pg]sf] lyPF

d]/f] sljtfdf

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 73


hLjGt l;h{gf lyof] pm

gbL ;';fpg] sGb/fx¿

cfFv} cl8g] 56fx¿

;f}Gbo{sf a'§f agfP/ e/]sf] lyPF

df6f]sf] ;'uGw a6'n]/ klg 5/]sf] lyPF

d]/f] sljtfdf

dgx¿ lhTg cu|;/ lyof] pm

cgfof; Û ltg} lkzfrn] n's]/ xfg]sf]

ljif n]lkPsf] Pp6f tL/

yfx} gkfO{ cfP/ ¥jfDd /f]lkof]

/, pm d"R5f{ k¥of]

xf], ;To oxL xf]

d]/f] sljtf d"R5f{ k¥of] .

ofqfdf lg:s]sf] Pp6f ofqL lyof]

d]/f] sljtf

dfof / z'e]R5fx¿

cfzf e/f];fx¿

;kgfx¿

;'v b'Mvsf ufyfx¿

hLjg ;+3if{sf syfx¿

;a} ;a} s'Dnf] kf/]/ af]s]sf] lyof]

/, pT;fxL kfOnfx¿ rfNb}

ofqfdf lg:s]sf] lyof] pm

k/Gt', uf}+8f uf}+8fdf

zflGt / rogsf a}/Lx¿

n's]/ df}sf 9'ls/x]5g\ eGg]

s] yfxf p;nfO{ <

74 | jf;' zdf{


a]va/ lyof] pm

ltg} /Qmlkkf;'x¿n] crfgs

ljgfzsf/L lj:kmf]6 u/fP

p;sf] 5]j}df

/, pm a]xf]z eof]

va/ ;To xf]

d]/f] sljtf d"R5f{ k¥of] .

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 75


anfTs[t zAbx¿

zAbx¿ anfTs[t eO/x]5g\

lg/Gt/

;do eg] 6'n'6'n' x]l//x]5 .

dL7f dL7f efif0fx¿df

cg]s gfdsf zf;gx¿df

anfTs[t eO/x]5g\ zAbx¿

lg/Gt/

/, lgMzAb tL anfTs[t zAbx¿

x/]s anfTsf/sf] ue{wf/0faf6

l;4fGtsf 9f]+ux¿ hGdfO/x]5g\

d[udl/lrsfx¿ hGdfO/x]5g\

;do eg] 6'n'6'n' x]l//x]5 .

;kgf;Fu lhGbuL ;f6]sf x'g\ zxLbx¿n]

t/ ltg} zxLbx¿sf] /utnfO{ g}

cf]5\ofg nfP/

zAbx¿sf] anfTsf/ eO/x]5

/, lgMzAb ltg} anfTs[t zAbx¿

hGdfO/x]5g\

Oltxf;sf sfnf cWofox¿

;do eg] 6'n'6'n' x]l//x]5 .

sndsf k]z]j/x¿ klg r's]gg\

76 | jf;' zdf{


efiffsf 7]s]bf/x¿ klg xRs]gg\

zAbx¿nfO{ anfTsf/ ug{

u/]

ub}{5g\

/, ul//xg] nfddf b]lvG5g\

slxn] of] axfgfdf

slxn] Tof] axfgfdf

v]N5g\ zAbx¿;Fu tL

h]N5g\ zAbx¿nfO{

/, lgMzAb tL anfTs[t zAbx¿

ldTYof :t'ltsf kfgfx¿ hGdfO/x]5g\

cxª\sf/L c;lxi0f'tfsf ufgfx¿ hGdfO/x]5g\

;do eg] 6'n'6'n' x]l//x]5 .

dfG5]sf] hft g xf], /dfPs}5

anfTsf/L eP/ klg gfd sdfPs}5

/, lgMzAb anfTs[t zAbx¿

cy{xLg åGbx¿ hGdfO/x]5g\

nfrf/ kl/jGbx¿ hGdfO/x]5g\

lgl/x ;do eg] 6'n'6'n' x]l//x]5 .

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 77


b'O{ o'usf b'O{ kfqx¿

Pp6f o'u lyof]

/, 8fOgf;f]/ lyof]

To; o'usf] Pp6f pGgt kfq

Pp6f ljzfnsfo hLj

p;sf] /fh lyof] /] wtL{df

bGTosyfsf] kfq em}+ pm

syfx¿df jl0f{t 5

/, p;sf] syfsf] k6syf n]v]/

dfG5]n]

hf]/fl;s kfs{df ptf/]sf] 5 p;nfO{

lrqsyfdf ;hfPsf] 5 p;nfO{

8fOgf];f]/sf] Tof] bGTosyf

cyf{t\ p;sf] cGTosyf .

cfh csf]{ o'u 5

/, dfG5] 5

o; o'usf] ;a}eGbf pGgt kfq

Pp6f r]tgzLn hLj

p;sf] /fh 5 cfh wtL{df

k/Gt' ljj]sxLg eP/

cfˆg} cGTosyf n]Vb}5

cyf{t\ cfˆg} cGTosf] k6syf n]Vb}5 .

dfG5]n] n]Vb} u/]sf] k6syfdf

78 | jf;' zdf{


cfsfz 5

/, cfsfzdf Kjfn kg{ yfn]sf] 5

wtL{ 5

/, wtL{ kl;gfn] leHg yfn]sf] 5

cfsfzsf] df}gtf anfTs[t x'Fb}5

wtL{sf] z[Ëf/ a]ws n'l6b}5

dfG5]n] n]Vb} u/]sf] k6syfdf

k|s[ltsf] rL/x/0fsf] Joyf 5

kof{j/0fnfO{ anL lbg] k|yf 5

ljgfzsf] uf}/jzfnL ufyf 5

dfG5] :jod\ vnkfq ag]sf] syf 5

l;h{gzLn kfqx¿sf] e"ldsf sdhf]/ 5

vnkfqx¿sf] e"ldsf ha/h:t 5

/, vnkfqx¿

ljho pGdfbdf cGwf em}+ 5g\

pgLx¿sf] c§xf; ;'lgFb}5

pgLx¿sf] c§xf; r'lnFb}5 .

df5fnfO{ lhpg

gbL, kf]v/L / ;fu/ rflx+b}g cr]n

PSjfl/oddf ;hfP eOxfN5

jGohGt'sf nflu jf;:yfg

ag h+un g} rflx+b}g cr]n

lrl8ofvfgfdf kfn] eOxfN5

Plgd]zgdf ptf/]/ hLjg / hutnfO{

Oltxf;sf] ofqf ub}{5 dfG5]

xf], dfG5] cfˆgf] cGTosyf n]Vb}5

/, ToxL k6syfsf] d~rg ub}{5 .

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 79


8fOgf];f]/x¿ / dfG5]x¿

b'O{ o'usf b'O{ kfqx¿

b'O{ cGTosyfsf b'O{ kfqx¿ .

80 | jf;' zdf{


cfhsf] ;fFem

SofS6;sf] dfFem

eJo 5 SofS6; kf6L{

nf} /dfpF ;fyL

cfh sf] ;fFem

SofS6; sf] dfFem .

cf;gdf SofS6;

/f;gdf SofS6;

k]o klg SofS6;

u]o klg SofS6;

xf], eJo 5 SofS6; kf6L{

dHhfn] /dfpg kfOG5

nf} /dfpF ;fyL

cfh sf] ;fFem

SofS6; sf] dfem .

k|r"/ 5 SofS6;

htftt} cr]n

v'a df}nfO/x]sf] 5

df}nfP/ km}ln/x]sf] 5

yl/ yl/sf] SofS6;

/fhgLltlt/ 8'n]sf] kfOG5

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 81


s'6gLlt leq 3'n]sf] kfOG5

xf],

ljrf/x¿df klg

cfrf/x¿df klg

ljiffn' sfF8fx¿n] ;'zf]let

SofS6; eJo 5

/ t eJo 5 SofS6; kf6L{ .

bf]xfp sG;]G6«];g SofDkdf

Aof8 /fv]/ ul/Psf]

SofS6; v]tLn]

kf]Nof08b]lv xNof08;Dd

a]nf?;b]lv Rofg]n cfONof08;Dd

;lj{ofb]lv gj]{;Dd

a]lNhodb]lv k|mfG;;Dd

o"/f]k el/ htft} 9fs]kl5

Plzoflt/ lgof{t eof] cfsfz dfu{af6

/, jlif{of]

lx/f]lzdf / gfufzfsLdf

uf]nf ag]/

xf],

lxhf]b]lv cfh;Dd

hdfgf SofS6;s} /Xof]

/dfgf SofS6;s} eof]

slxn] xl:tgfk'/ t slxn] l6sfk'/

slxn] /fh:yfg t slxn] ckmuflg:tfg

l;l/of xf];\ of sf]l/of

sxfF dfq k'u]g / <

82 | jf;' zdf{


e/v/} dfq ˆnf]l/8flt/ 8'n]5

Dofgr]:6/sf] ;ËLt ;fFemdf em'n]5

3l/ Ptf tfs]sf] va/

3l/ ptf hfs]sf] va/

slxn] ofg r9]/

slxn] Eofg r9]/

SofS6; s} 5 va/

SofS6; s} 5 8u/ .

eG5g\

SofS6; gePsf] dfG5]

cr]n dfG5] xf]Og

SofS6; gksfpg] efG;]

cr]n efG;] xf]Og

t];}n], k|Voft 5

SofS6; kf6L{

…:6f6{/Ú klg SofS6;

…d]g sf];{Ú klg SofS6;

…8]h6{Ú klg SofS6;

ax't} dhf cfpF5 …/]

nf} /dfpF ;fyL

xfdL klg

cfhsf] ;fFem

SofS6;sf] dfFem .

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 83


Ps em'Nsf] 3fd / /fdljnf;

s7fª\lu|g] nfdf] /ft kl5

cfsfz 9fls/x]sf

sfnf afbnx¿sf r]kaf6 l5/]/

cfFugdf e/v/} v;]sf]

Ps em'Nsf] 3fd b]v]/

v'zL x'g ;s]sf] 5}g

9'Ss x'g ;s]sf] 5}g

/fdljnf; .

;Sg] eP pm

Tof] Ps em'Nsf] 3fd

c~h'nLdf p7fP/ 3/leq NofO{

lr;f]n] sfFlk/x]sL cfˆgL Kof/L

eluofb]jLnfO{ lbGYof] xf]nf

jf, e/] lr;f] /ftsf] nflu ;fFr]/

6f]s/Ldf /fVYof] xf]nf

lsGt',

ls+st{Joljd'9 /fdljnf;

b}nfsf] 7]nfdf l7Ë pleP/

3l/ 3fdsf] em'Nsf]nfO{ x]5{

3l/ cf]5\ofg k/]sL 3/jfnLnfO{ x]5{ .

em'k8Lsf] r'lxg] 5fgf]af6

r'lxP/ tk tk vl;/x]sf]

84 | jf;' zdf{


zLt yfKg /fv]sf]

6Lgsf] a§faf6 lg:s]sf]

6\jfª\ 6\jfª\ cfjfh

/, lr;f]n] ufFh]/

lgZnf]6 Hj/f] / vf]sLn] l;ls:t

eluofb]jLn] cf]5\ofgdf vf]Sbf lg:s]sf]

Vjfª\ Vjfª\ cfjfh

kfn} kfnf]

p;sf] sfgdf kl//x]s} 5g\ .

w]/} ePsf] 5}g

/fdljnf;sf bf}+t/Lx¿n]

Ps x'n glrg]sf dfG5]x¿;Fu}

;8sdf cfuf] afn]/

/fk tfKg af]nfPsf lyP

pm eg] cfˆgL lj/fdL 3/jfnLnfO{

PSn} 5f8]/ hfg ;s]g

/, kl5 p;n] yfxf kfof]

em'08 em'08 eP/

sxL+ bfp/f afn] /]

sxL+ 6fo/ afn] /]

t/ s7} Û

p;sf bf}+t/Lx¿

ToxL cfuf]n] 89]/ ljt]5g\

wGg pm aFr]5

;Dem]/ 9'Ss efÚYof]

/fdljnf; .

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 85


p;sf bf}+t/Lx¿n] cfuf] afn]sf]

Tof] sfnf]kq] ;8s k|lt

p;sf]

g slxNo} rfv eof]

g slxNo} cfz eof]

a?

xf6 ahf/ hfFbf cfpFbf

agL Hofnf ug{ hfFbf cfpFbf

gfª\uf] kfpn] lx+8]sf] 5 pm To;dfly

/, p;sf kfOtfnfdf

y'k|} 7]nfx¿ k/]sf5g\

clg

;8sdf 3'OFs]sf

lrNnf uf8Lx¿;Fu p;n]

w]/} k6s hf]lug' k/]sf] 5

xf], To; ;8sdf

w]/} k6s d[To'n] ghLs} cfP/

lagf s;"/ p;nfO{ wDSofP/ uPsf] 5 .

p;n] b]v]sf] xf]

;8sdf 3'OFlsg] tL uf8Lx¿ leq

;'lsnf dfG5]x¿nfO{

/, p;n] ;'g]sf] xf]

tL ;'lsnf dfG5]x¿

/fli6«o 9's'6L;Dd kx'Fr ePsf

kx'Frjfnf 7"nfa8f dflg;x¿ x'g\ c/] .

a/f Û /fdljnf;

g p;n] slxNo} /fi6«Lo 9's'6L b]v]sf] xf];\

86 | jf;' zdf{


g p;n] slxNo} /fi6«Lo 9's'6L a'em]sf] xf];\

p;n] a'em]sf] p;sf] 9's'6Ldf

k'/fgf k/fn] rs6Ln] 5f]lkPsf

b'O{j6f k'/fgf 6f]s/L 5g\

/, agL u/L sdfPsf] Hofnfn] a];fP/ NofPsf]

yf]/} cGg Pp6fdf /fVg] u5{

yf]/} d/d;nf csf]{df /fVg] u5{

/, pm;Fu c¿ s]xL 5g\ tf

l;n]a/sf s'lRrPsf

b'O{ yfg yfn

Ps yfg s;f}+8L

lvofn] Kjfn kg{ nfu]sf]

Ps yfg s/fxL

/, 5fgf]af6 r'lxPsf] zLt yfKbf

6\jfª\ 6\jfª\ cfjfh lgsfNg]

ToxL 6Lgsf] a§f

a;\ .

/fdljnf; cfˆgf] cfFugdf v;]sf]

Tof] Ps em'Nsf] 3fdnfO{ k'n'Ss x]5{

clg kmls{P/

em'k8L leq Pp6f s'gfdf

c¿n] lbPsf] h8f}/L kftnf] sDan cf]9]/

l5g l5gdf Vjfª\ Vjfª\ vf]Sb}

zLtnx/Lsf] lr;f]nfO{

r'gf}lt lbO/x]sL eluofb]jLnfO{ x]5{

;f]+R5,

ldNg] eP tf

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 87


3fdsf] Gofgf] p7fP/

cfˆgL 3/jfnLnfO{ cf]9fOlbGYof] xf]nf

k/Gt', Tof] 3fdsf] em'Nsf]

cfkm}+ klg lr;f] 5

/, cfsfzdf cem} klg

sfnf afbnx¿ d8fl//x]sf 5g\

xf],

p;sf] cfFugdf e/v/} v;]sf]

Ps em'Nsf] 3fd b]v]/

/fdljnf;

v'zL x'g klg ;s]sf] 5}g

9'Ss x'g klg ;s]sf] 5}g .

88 | jf;' zdf{


slj, skmL / kfgLsf kfOnfx¿

Ps sk tfQftf] skmLsf] r':sL ln+b}

sljtf sf]g{ a:of] slj

t/ a/f Û

sljtf km'g{ gkfpFb}

ux|f}+ cfjfhdf skmL af]Ng yfNof]

p;}nfO{ ;Daf]wg ub}{ .

slj Û

yfxf 5 tFnfO{ <

t]/f] of] Ps sk skmLdf tF

Ps 8]9Þ ;o nL6/ kfgL lkpFb}5;\

s;}sf] kfgLsf] >f]tdf tF

lgw{Ss lhGbuL lhpFb}5;\ .

;f]+r\ t slj

s]jn of] Ps sk skmL dfq xf]Og

jf, skmL agfpg pdfn]sf]

Ps ls6\nL kfgL dfq xf]Og

8]9Þ ;o nL6/ kfgL af/] ;f]+r\

xf],

skmL kmNg] kf6f]df 8'n]sf] kfgL

k|zf]wgzfnfdf lx+8]sf] kfgL

lgof{t k|lqmofdf 3'd]sf] kfgL

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 89


/, of] l;Ëf] ofqfdf rflnPsf

kfgLsf tL kfOnfx¿ af/] ;f]+r\ .

slj Û

t}+n] k;ndf lsGg]

eml/nf] uf]ne]+8f xf];\

jf, :jflbnf] :ofp

cGg xf];\

jf, nQf sk8f

kmNg

aGg

/,

tF;Dd cfOk'Ug

slt lx+8] xf]nfg\

kfgLsf v'§f 6]s]/

sxfF sxfF xf]nfg\

kfgLsf kfOnfx¿

cfFvf vf]n\ slj

/, vf]h\ kfgLsf tL kfOnfx¿ .

dL7f] s'l/nf] v'jfpFb}

k]?sf] kfgL n'Sb}5

s]/fsf sf];f ksfpFb}

Sofd?gsf] wdgL ;'Sb}5

;f]+r]sf] 5;\ slj slxNo} <

cfdfsf] cfFt ;'Sbf

lzz' s] u/L afFRnf <

yfxf 5 slj tFnfO{ <

90 | jf;' zdf{


kof{j/0fLo uf]i7Lsf sfo{kqx¿

/, zf]w ul/Psf zf]wkqx¿

s'g} s'gfdf ;'S;'sfpFb} xf]nfg\

e"d08nsf] a9\bf] tfkqmd, /

df};d kl/jt{gsf kl/R5]bx¿

s'g} kfgfdf r'Sr'sfpFb} xf]nfg\

pk]lIft kfgLsf kfOnfx¿ ;Dem]/ .

skmLsf] s'/f ;'g]/ slj

cjfs eof]

efj's eof]

clg em;Ë eof]

p;n] skmLsf] Tof] skdf

;'Sg yfn]sf kfgLsf >f]t b]Vof]

n'Sg yfn]sf k|f0fLsf cf]t b]Vof]

89\b} u/]sf] ;u/ klg b]Vof]

a9\b} u/]sf] au/ klg b]Vof]

aa08/ t'kmfg b]Vof]

ljgfzsf] pkmfg b]Vof]

/, skmLsf] clGtd r':sL lnP/

h'?Ss p7\b} eGof]

wGojfb skmL Û

ca d nfu]+ x} t

Pp6f ofqfdf

kfgLsf kfOnfx¿ vf]Hb} .

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 91


sˆo{" nfu]sf] ;8sdf

;kgfx¿sf] h'n";

8\ofd\ 8\ofd\ 8\ofd\

aGb's k8\s]sf cfjfhx¿;Fu}

esfes\ 9n] ;kgfx¿

;8sdf .

;8sx¿df

htftt} sˆo{"

sˆo{"sf] pNn+3g ub}{

;kgfx¿sf] h'n"z

l5gdf gf/fafhL

l5gdf sf]0f;ef .

cfGbf]lnt ;kgfx¿sf]

Pp6} dfq dfu 5

b'Anf]

kftnf]

d/0ff;Gg cj:yfdf

jiff}{+b]lv

aGbLu[xdf

aGbL hLjg latfO/x]sf]

lgbf]{if

92 | jf;' zdf{


zlQmxLg

hL0f{

/, /f]uu|:t

lgl/x Ps ;kgfsf] l/xfO{ .

Tof] aGbL ;kgf

a/f Û

p;sf] la/fd g} s] lyof] / <

p;n] t kmut rfx]sf] xf]

Ps k]6 vfgf

cfª\ 9fSg] gfgf

/, cf]+t nfUg] 5fgf

p;n]

g ;Qfsf] afU8f]/ lng rfx]sf] xf]

g j}ejdf ljef]/ x'g rfx]sf] xf]

g cfsfz 9fSg rfXof]

g wtL{ xfFSg rfXof]

a;\

p;sf] rfxgf

hLjgsf] w'Sw'sL g/f]lsof];\ eGg] g xf]

ef]sfPsf lzz'x¿nfO{ r';fpg

cfdfsf nfD6f /;fpg kfO/x'g\

em'k|f g} lsg gx'g\ cfFugx¿df

v'zLsf ls/0f jiff{pg kfO/x'g\

clg

efjgfsf] ultnfO{ g5]lsof];\ eGg] g xf]

;'jf; afF8]/ x/ lbzfdf

pT;fxn] 8'Ng kfO/xf];\

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 93


sfjf vfFb} prfO{;Dd

l;h{gfn] p8\g kfO/xf];\ .

gf/f nufpFb} cl3 al9/x]sf]

h'n'z dfly

uf]nLsf k/f{ 5'6\g yfn] kl5

;kgfx¿ ;8sdf 9Ng yfn] kl5

q"m/tfsf] c§xf; u'lGhof]

dfgf}+ aGb'sx¿n] lht]

/, ;kgfx¿n] xf/]

k/Gt', Ps}l5g\

xf], Ps}l5g\df

;8sdf au]sf ;kgfsf /utx¿

/Qm lah ag]/

h'?s\ h'?s\ p7\g yfn]

cljgfzL ;dosf :tDex¿ em}+

Pslqt eP/ ;kgfx¿ km]l/ h'6]

h'n'z hf/L /Xof]

/, Pp6} gf/f 3lGs/Xof]

…aGbL ;kgf l/xf u/Ú .

cfGbf]ng/t ;kgfx¿sf]

c6n ljZjf; 5

ls pgLx¿

Ps lbg

3'F8f 6]sfP/} 5f8\g]5g\

;kgfsf a}/Lx¿nfO{

l/xf u/fO{ 5f8\g]5g\

94 | jf;' zdf{


aGbL ;kgfnfO{

/, hf/L 5

sˆo{" nfu]sf] ;8sdf

sˆo{"sf] cj1f ub}{

;kgfx¿sf] h'n'z

lg/Gt/=== lg/Gt/=== lg/Gt/ .

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 95


nfh gefsf] l5d]sL

nfh eg]sf] t

xf]z x'Fbf;Dd g xf]

a]xf]zLdf

g nfh

g ws

g ;t\

g c;t\ .

d]/f] Pp6f l5d]sL 5

k|foM pm a]xf]zLd} x'G5

/, ;jf{Ë gfËf] x'G5

gfË} 8'N5

l5d]sel/

ufpFel/

clg, a]xf]zLd}

cfsfzlt/ kmls{P/ y'S5

/, x]l//xG5 cfsfz lt/}

p;sf] y's

p;}sf] cg'xf/df v:5

clg cfˆgf kmf]xf]/L xTs]nfx¿n]

cg'xf/ k':5

km]l/ y'S5

km]l/ k':5 .

Tof] d]/f] l5d]sL

96 | jf;' zdf{


c¿sf] 3/nfO{

cfˆgf] xf] eg]/ bfjL u5{

cl:t

d]/f] 3/nfO{

cfˆgf] xf] eg]/ bfaL u¥of] p;n]

d]/f] v]taf/L

d]/f] afnLgfnL

d]/f] wtL{

d]/f] cfsfz

;a} p;sf] cfˆgf] xf] eg]/ bfaL u¥of]

nfh gePsf] na:t/f]

cfFugdf gfË} 8'N5

a? b]Vg]nfO{ nfh x'G5

p;nfO{ x'Fb}g

nfh eg]sf] t

xf]zdf x'Fbf g xf]

dft nfu]/

pm eg] ;w}+ a]xf]zLdf aa{/fO/x]sf] x'G5 .

cfˆgf l5d]sLsf] 3/df 9'Ëf klg xfG5 pm

kfun h:tf]

t/ ;2] 5' eG7fG5 cfkm"nfO{

/

dflQPsf] ;fF9] em}+

lagf sf/0f l;Fuf}/L v]N5

;fFw l;dfgf ldr]/ dhf lnG5

clg

cfˆgf l5d]sLx¿nfO{

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 97


ufnL u5{

;/fK5

wDSofpF5

cl:t e/v/ klg

b'O{ l5d]sLnfO{ wDSofP5

c¿nfO{ t klxn]b]lv g} wDSofpFb} cfPsf] xf]

of] p;sf] s:tf] dft xf]

s:tf] a]xf]zLkg xf]

g nfh

g ws\

g ;t\

g c;t\

nfh eg]sf] t

xf]z x'Fbf;Dd g xf]

pm eg] ;w}+

a]xf]zL d} x'G5 .

98 | jf;' zdf{


df5fsf] kf]i6df6]{d

;d'›L lsgf/fdf

Pp6f df5fsf] kfly{j z/L/

;d'›L 5fnx¿n] ˆofFlslbP5g\

;vf/}

dfG5]x¿nfO{ ;f]Wb}

lsg <

p;sf] csfn d[To' lsg <

5fnx¿sf]

cyf{t\, ;d'›sf]

k|Zgsf] hjfkm vf]Hb}

kf]i6df6]{d ug{ h'6]sf ljz]if1x¿n]

p;sf] d[To'sf] sf/0f

b'lgofFnfO{ ;'gfpFbf

b'lgofF :tJw

b'lgofF em;Ë

t/ dfG5] <

df5fsf] k]6df e]l6Psf]

Knfl:6ssf] 8Nnf]

Unf;sf wfl/nf 6'qmfx¿

clg

RofltPsf] 3fF6Lsf] g;f

km'6]sf /QmgnLx¿

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 99


clS;hg 5fGg] lunsf] hfnLdf

/;fog / sfj{gsf cjz]ifx¿

d[To'sf sf/0fx¿

xf],

Knfl:6s, Unf;sf 6'qmfx¿

/, k|b"lift kfgL

df5fsf] d[To'sf sf/0fx¿ .

kf]:6df6]{dsf] l/kf]6{ ;'g]/

lxdfndf otL eml:sof]

cfˆgf] lxdfnnfO{ lgofNb}

clg

lxdfn cf/f]xLx¿n] ˆofFs]/ y'lk|Psf

Knfl:6s / Unf;sf 8ª\u"/x¿ x]b}{

uf}r/0fdf ufO{ cflQof]

3fF;sf] a'emf];Fu} rkfP/ lgn]sf]

Knfl:6ssf] y}nf] ;lDemb}

hnr/x¿ cQflnP

b'lift x'g yfn]sf] cfˆgf] hnf>o 5fDb}

v]t / af/Lsf kf6fx¿df

afnLgfnLsf af]6 la?jfx¿ tl;{P

/;fogn] rfld|g yfn]sf] df6f]df

sdhf]/ x'g yfn]sf h/fx¿ ;'D;'DofpFb}

xf],

r/fr/ hut eml:sof]

;d'›, wtL{ / cfsfz ;a} tl;{P

t/ dfG5] <

nfU5,

dfG5]sf] r]t cem} v'n]sf] 5}g

100 | jf;' zdf{


pN6}

cfˆgf cjflG5t sd{x¿n]

hn, yn / jfo'nfO{

la6'NofO/x]5 lg/Gt/

/,

df5fsf] kf]:6df6]{d l/kf]6{ klg

dfG5]sf nflu eg]

cf–cfˆgf] :jfy{sf] rf;f] ag]sf] 5

cf–cfˆgf] s'/f a'Gg] xtf;f] ag]sf] 5

a/f Û dfG5]

cfˆg} cl:tTj dflysf] vt/f k|lt

a]va/ em}+

cgb]vf ub}{5 cem}

pm

r]tgzLn k|f0fL c/]

km]l/ klg

r]tgfs} v]nf]km8\sf]df /dfO/x]5

pm

ljj]szLn k|f0fL c/]

t/ klg

ljj]snfO{ g} gh/aGbL agfO/x]5

xf], ljj]snfO{ gh/aGbL agfO/x]5 .

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 101


d':sfpg] axfgf lbG5' d

dgsf] cfsfz l;Ë}

dnfO{ b]pm elGbg d

cfsfzdf pbfpg]

3fd jf h"g klg Psnf}6L

dnfO{ b]pm elGbg d

s]jn

3fdsf] ;fgf] em'Nsf] / Gofgf] kf/

h"gsf] clnslt rxs / zLtn wf/

dnfO{ lbP k'U5

a;\ .

j;Gt ofdsf

gj kNnljt cfFs'/fx¿ h:t}

cfFvfel/ lhGbuLnfO{ x]g{ dg nfu]sf] 5 dnfO{

ltd|f] ;fldKosf] c8]; nufP/

cfgGbsf] lzv/df pleP/

;dosf lrqx¿ x]g{ dg nfu]sf] 5 dnfO{

ltd|f] :kz{sf] cfFrn ;dfP/

dgsf] ulx/fO{df ltdLn] ;Fufn]/ /fv]sf

/x/x¿af6 yf]/} /x/ dnfO{ klg k}+rf] b]pm g n

;Q]

km"nsf ;'jf;x¿df 8'Ng] ltd|f /x/x¿nfO{

k6Ss} /f]Sg rfxGg

102 | jf;' zdf{


a?

atf;sf nofn' ;';]nLx¿ a6'n]/

ltd|f] kf]N6fdf

vGofpg rfxG5' d .

ltd|f kbrfkx¿df

l;Ëf] w/fsf] ;ËLt ;dflxt ePsf] kfPsf] 5'

To;}af6 yf]/} w"g l6k]/ eb}{

d}n] klg t lhGbuLsf] uLt ufPsf] 5'

OG›]0fLn] sf]/]sf af6fx¿df ltdL lx+8\b} ubf{

ltd|f kfOnfx¿af6 /ª\ux¿ p7fP/ 3f]Nb}

dgsf] Sofgef;df

d}n] agfPsf] ltd|f] ;'Gb/ t:jL/

ltdLn] b]v]s} 5\of} lg

ltd|f v'zLsf t/ª\ux¿df

;+;f/} hudufpg] cfef v]ln/xFbf

ToxL+af6 clnslt pHofnf] l6k]/

d}n] klg t lhGbuLsf uf]/]6f vf]h]sf] 5'

ltg} uf]/]6fdf ofqf ub}{ ub}{

cg'e"ltsf kfgfx¿df

d}n] /r]sf efjflt/]s sfJosf x/km

ltdLn] k9]s}5\of} lg

cfpm g n

Psl5g\ ;Ë} a;]/

ltdL klg uLt u'gu'gfpm

ltdL klg sljtf ;'gfpm

ltd|f cf]+7sf sDkgx¿n]

:jR5Gb p8fg lnPsf] x]g{ rfxG5' d

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 103


ltd|f d'6'sf :kGbgx¿n]

k|eftsf efsf af]n]sf] ;'Gg rfxG5' d .

ltdLnfO{ ;Demgf xf]nf g}

d}n] tf la;{g ;s]sf] 5}g

ltdLnfO{ ;fIfL /fv]/

dnfO{ lh:SofO{ /xg] tL knx¿

clg ltdLnfO{ st} n'sfP/

dnfO{ em:sfO{ /xg] tL 5nx¿

xf],

ltg} ;Demgfsf t/]nLx¿df

ltdL;Ë} a;]/

dHhfn] /dfpg dg nfu]sf] 5 dnfO{

k|]dLn cfefifsf km"nx¿ r9fP/

ltd|f] d':sfgnfO{ ;hfpg dg nfu]sf] 5 dnfO{

cfpm

ltdL s]jn Ps kn b]pm

l;Ë} hdfgf lbG5' d

ltdL a;\ d':sfO{ b]pm

d':sfpg] axfgf lbG5' d .

104 | jf;' zdf{


o:t} kf] xf] ls lhGbuL

s]xL /f]hfO{

s]xL ef]ufO{

yl/yl/sf cg'e"lt

cg]s yl/sf k|j[lQ

slxn] tn slxn] dfly

dlRrPsf] rfsfr'nL h:tf]

slxn] otf slxn] ptf

xfjfn] xNnfPsf] kft h:tf]

o:t} kf] xf] ls lhGbuL .

sf]xL Oltxf; n]V5g\

sf]xL e"uf]n b]V5g\

t/ d}n] g Oltxf; n]v]+

g Oltxf;n] dnfO{ n]Vof]

g d}n] e"uf]n b]v]+

g e"uf]nn] dnfO{ 5]Sof]

a;\

/x/x¿sf] d]nf nfU5 dgleq

cfsfz rfxfg]{ ;kgfx¿ ;hfP/

cfsf+Iffx¿n] a]u df5{g\ rf/}lt/

wtL{ 8'Ng] clenfiffx¿ ;Fufn]/

k/Gt'

g uGtJo Ps 5

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 105


g 1ftJo Ps 5

k]ml/ klg ofqf hf/L 5

38Lsf] ;'O{ e}+m

6s 6s 6s 6s clj/fd

s]xL ug]{ c7f]6 ;lxt

ul//xg] c7f]6 ;lxt

o:t} kf] xf] ls lhGbuL .

sf]xL lhGbuLnfO{ dfofn] ;hfP\/ xfF:b5g\

sf]xL eg] kmut 3[0ff cFufn]/ afFRb5g\

dfof / 3[0ff, s?0ff / s6'tf

lsg ufFl;G5g\ o;/L ;Fu;Fu} <

lbg / /ft e}+m

3fd / 5fofF e}+m

o:t} kf] xf] ls lhGbuL .

zlSt pGdfbdf /dfpg]x¿nfO{

lhGbuLs} dft nfu]sf] xF'bf] xf]

/,

ToxL gzfn] pGdQ eP/

;TonfO{ 5f]Kg vf]H5g\

e"m7nfO{ /f]Kg vfH5g\

s'lT;t :jfy{sf] u|GyL cf]sn]/

Oltxf;nfO{ pN6fpg vf]H5g\

e"uf]nnfO{ kN6fpg vf]H5g\

ltgsf lglDt zfob

pgLx¿sf] lhGbuL r}+ lhGbuL xf]

c¿sf] lhGbuL r}+ lhGbuL g} x}g

106 | jf;' zdf{


dfgf}+

efOrf/f / ;xcl:tTj

ltgsf] zAbsf]zdf 5}g

;Ddfg / ;befj

ltgsf] /Stsf]ifdf 5}g

5 t s]jn 3d08n] 89]sf] cg'xf/

d eg]

j;Gtsf gofF cfFs'/f e}+m

x/]s ljxfg gofF lhGbuLdf JoF'lemg] u5{'

s~rg lxdfnsf] 6fs'/f e}+m

:jfledfgsf] prfO{df plSng] u5{'

cflv/

cf–cfˆgf] kl/efiff g xf]

cf–cfˆgf] clenfiff g xf]

zfob

o:t} kf] xf] ls lhGbuL .

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 107


af6f] la/fPsf] af6f]

af6f]n] g} cfˆgf] af6f] la/fP/

cGoq} uP5

lx8\b} hfFbf

eGHofË e]l6Pg

Bf}/fnL b]lvPg

rf}tf/L k'luPg .

d]/f af eGg'x'GYof]

5f]/f Û

cfˆgf] uGtJodf k'Ug' 5 eg]

d"naf6f] g5f]8L lx8\g"

slxn] psfnf] t slxn] cf]/fnf]

slxn] ;dy/ t slxn] le/fnf]

st} 3'DtL x'Fb} hfnf

st} rf]/af6f] e]l6Pnf

sxL+ af6f] ldl;Pnf

sxL+ bf]af6f] klg cfpnf

cndndf gk/L nIolt/ nDsg"

eGHofË, Bf}/fnL / rf}tf/Lx¿ x'Fb}

d"naf6} d"naf6f]af6 hfg" .

lsGt',

d]/f ;';]nLx¿df ;';]nL ld;fpg]

rf}tf/Lsf tL a/ kLknx¿

108 | jf;' zdf{


ckfos y'DsLdf pleP/ cr]n

af6f] la/fPsf] af6f]sf]

lgl/x bz{s alg/x]5g\

d}n] ;kgfx¿df lehfP/ r9fPsf 9'Ëfsf

tL Bf}/fnLx¿

sfF8]emf8L leq kmut 9'Ëfsf] y'k|f] eP/ cr]n

ToxL af6f] la/fPsf] af6f]sf]

kl/ToQm ljut alg/x]5g\

xf],

cf]em]ndf k/]sf] 5 d"naf6f]

otf st} b]lv+b}g

rf/}lt/ rf]/af6f]x¿sf] hfnf] km}lnPsf] 5

/, rf]/af6f]x¿df yl/yl/sf ofqLx¿

;nanfO/x]5g\ .

dfG5]sf] r]t x/fPsf] xf]

jf, r]t ePsf] dfG5] x/fPsf] xf]

htftt}

r]t g} cr]t cr]t klN6Psf] b]lvG5

/,

cr]t dfG5]x¿

s7} Û tL lbUe|ldt ofqLx¿

ef}+tfl/Psf b]lvG5g\

le8df 7]nd7]n ub}{

ptf

kNnf] kf6f]df

k/

cnUu}

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 109


PSn}

l7Ë plePsf]

lvGg

b'MvL

Pp6f a'9f] v/Lsf] ?v eg]

af6f] la/fPsf] af6f]sf

ltg} ofqLx¿sf] b'lg{oltnfO{

6'n'6'n' x]g{ ljjz 5

cfˆgf] hjfgLsf lbgx¿ ;lDem+b} .

l;h{gfx¿ km'nfpFb} dudufpg]

lhGbuLx¿ d':s'/fpFbf d':s'/fpg]

df6f];Fu ldt]/L nufO{

af6f];Fu lhl:s/xg]

ofqLx¿nfO{ lh:SofO/xg]

;do :tDe em}+

af6f] dfly l8ndf plePsf]

7"nf] r'Rr] 9'Ëf]

emf]qmfO/x]sf] 5 cr]n

lk|o df6f]sf]

cl:dtf dfly v]naf8 ub}{

if8\oGqsf b'u{Gwx¿åf/f

anfTsf/ eO/x]sf] b]Vbf

dgdf nfu]sf] 3fpsf] vf6f] ;'d;'DofpFb}

pm

kL8fsf] cfFz'n]

kl/ToSt d"naf6f] lehfO/x]5

ToxL d"naf6f]

110 | jf;' zdf{


hf]

lr/flr/f eO{ kmf6]/

kl/>dL sldnfsf nZs/x¿

x/]s lbg

kmf6]sf whfx¿df

lanfpg] ub{5g\

xf], Tof] r'Rr] 9'+Ëf]

kmf6]sf tL cnu cnu rf]O6fx¿df lx8\g]

uGtJoxLg ofqLx¿sf] cl3lNt/ b]lvg]

cFWof/f] ;'?Ësf]

cd"s ;fIfL alg/x]sf] 5

leh]sf cfˆgf cfFvfx¿ k'5\b} .

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 111


cr]n ;flxTo la/fgf] eP5

kl;gfsf yf]kfx¿;Fu}

tk\ tk\ v:g] uy]{ sfJosf a'Fbx¿

cr]n kl;gfsf yf]kfx¿

sfJo;Fusf] lj5f]8df

PSnfPSn}

la/xsf ;':s]/f xfNb}

;'FS;'sfO/x]sf e]l6G5g\

v]tsf ux|fx¿df

af/Lsf kf6fx¿df

psfnL cf]/fnLx¿df

t/fO{sf] 6G6nfk'/ 3fddf

hLjg sdfO/x]sf

sfFwx¿df

lk7\o"Fx¿df

/, o;/L

cnkq 5f]8]/ kl;gfsf yf]kfx¿nfO{

sfJosf x/kmx¿ eg]

:jfy{sf] s'De d]nf eb}{

la/f]w / ;dy{gsf] rfsfr'nLdf /dfpg

n';'Ss nl:sP5g\

lbzfxLg uGtJolt/

uGtJoxLg lbzflt/ .

kmfnLn] kf/]sf l;ofx¿df

112 | jf;' zdf{


cGgsf lahx¿;Fu} /f]lkP/

afnL;Fu;Fu} em'Ng] uy]{

cfVofgsf nxnxfpFbf afnfx¿

b]lv+b}gg\ tL To;/L em'n]sf cr]n

clg

ag kfvfdf

u'F/f; / ;'gufef;Fu

lhl:sg] a}+;fn' cfVofgx¿ klg

e]l6+b}gg\ cr]n Totf sxL+

zfob

k/b]lzg]x¿sf] nZs/df plePsf 5g\

ltgn] /dfpFb} xf:g] v]Ng]

sfuhsf d}bfgx¿ l/Qf] b]lvG5g\

ltgsf] ult;Fu} bf}l8g]

sndsf lgjx¿ klg ;'Vvf eP5g\

xf],

cr]n cfVofgx¿ a;fO{+ ;/]5g\

cGt} 6f9f st}lt/

d"n ynf]af6 cGt}lt/ .

sf]/L af6L u/]sf

b'O{ r'N7Ldf

nx/fpg] uy]{

tGg]/L pd]/sf ;'l/nf efsfx¿

58\s] k/]/ 9Ns]sf

9fsf 6f]kLsf t/]nLdf

lrKn]6L v]Ng] uy]{

a}+;fn' josf k|]ldn uLtx¿

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 113


nf]s nosf] ;fu/df

x]ln+b} /dfpg] uy]{

dfbn', ;f/ËL / d'r{'+ufsf w'gx¿

t/ cr]n

uLt ;ËLtx¿

dfbn'sf] 3g 3g

;f/ËLsf] l/l6ª\ l/l6ª\

/, d'r{'+ufsf] ¥ofO{+ ¥ofO{+sf] af6f] x]/]/

bf]af6f] s'l//x]sf] e]l6G5g\

jf,

6f9f k'u]/ dw'/f] x'g yfn]sf

ltg} cfˆgf w'gx¿nfO{ af]nfpFb}

eGHofË, rf}tf/L / y'DsLx¿df pleP/

lrRofO/x]sf] ;'lgG5g\ .

s] sfJo s] cfVofg

s] uLt s] ;ËLt

cg]s ¿kdf b]vf k5{g\

ax'¿kL em}+ tL tf

cfˆgf] :jMTj lal;{P/

x]Ssf /x]g ltgnfO{ cfˆgf] klxrfgsf]

cfˆg} 3/ bnfg lal;{P ltgn]

lrl;Psf cFu]gf r'Nxf lal;{P

b'v]sf] 5ftL

em/]sf] cfFz'

cfdfsf] hL0f{ dh]qf]

afsf xftdf p7]sf 7]nfx¿

;a} lal;{P5g\ ltgn]

114 | jf;' zdf{


c¿ t c¿

cfkm}+ v]Nb} x'ls{Psf

cfFug lal;{P

cfkm}+ lx8\g] u/]sf

af6f lal;{P

tL ca cs}{ eO;s]5g\

xf],

cr]n ;flxTo cs}{ eP5

;flxTo la/fgf] eP5 .

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 115


d[To'sf kfOnfx¿

;'g;fg 5g\

;8sx¿

rsdGg 5g\

a:tLx¿

k/Gt'

lrTsf/x¿ ;'lgFb}5

ltg} ;'g;fg ;8s

/, rsdGg a:tLx¿af6

lhhLljiffx¿sf] .

dgx¿ cftlÍt 5g\

sxfnLnfUbf] ;do;Fu

;do :jod\ klg 6Ss cl8Psf]

efg x'Fb}5

8/fP/ ;Ggf6f;Fu

3fOt] ag]sf] 5 dfgj r]tgf

/,

1fg, lj1fg cf} k|1fg

pleP/ Ps} 7fpFdf

dgnfO{ ;'D;'Dofpg vf]Hb} 5g\

km]l/ klg

dfG5]x¿

ql;t 5g\

116 | jf;' zdf{


cfFkm};Fu

d[To'sf] ss{; cGtWj{lg;Fu .

zfob Oltxf;df klxnf] rf]l6 dfG5]

xf] klxnf] rf]l6

olt w]/} 8/fPsf] 5

;"Id sl0fsfx¿;Fu

ultjfg eP/ e"uf]n rfxfl//x]sf

d[To'sf kfOnfx¿;Fu .

cFWof/f] ;'?ª\ em}+ nfU5g\ lbgx¿

cgs06f/ eL/ em}+ nfU5g\ /ftx¿

PsfGtaf; lbgrof{ ag]sf] 5

;fldKosf cg'e"ltx¿

bGTosyfdf jl0f{t eP em}+ efg x'G5

dfG5] afWo ePsf] 5

b"/Lsf tuf/fx¿ 78\ofpg

3/, 6f]n, uNnL / a:tLx¿df

k"mª\sf/ dfb}{ 8'ln/x]sf

d[To'sf kfOnfx¿nfO{ 5]Sg] cEof;df

dfgf}+

dfG5] o'4 df]rf{df t}gft 5

Pp6f ce"tk"j{ o'4

Pp6f ckl/eflift o'4 .

clgZrosf] afbn d8fl//x]sf] 5 cfsfzdf

d[To'sf] sx/ km}ln/x]sf] 5 wtL{df

tyflk

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 117


j;Gtsf] cjt/0f;Fu}

gofF kfn'jfx¿ knfpg r's]sf 5}gg\

gofF k"mnx¿ k'mNg e'n]sf 5}gg\

gofF cfzfx¿ cª\s'/fpg 5f]8]sf 5}gg\

cfkmGt / lk|ohg u'd]sf ;':s]/fx¿;Fu}

cf]7x¿ lhGbuLsf uLt ufO/x]5g\

xftx¿ tfnLn] cfTdan afFl8/x]5g\

dfG5]x¿nfO{ ;r]t u/fpFb} –

dfG5] xf]

tuf/fx¿ alnof] u/L nufpm x}

d[To'sf kfOnfx¿nfO{ /f]s x}

ltdLn] Pp6f o'4 lhTg' kg]{5

ljgf o'4sf] o'4

eo;Fusf] ck"j{ o'4

cb[Zo;Fusf] cgf}7f] o'4 .

118 | jf;' zdf{


s;nfO{ wGojfb lbpFm <

cr]n

clnslt cfsfz v'nf ePsf] 5 …/]

clnslt jfo' ;kmf ePsf] 5 …/]

clnslt kfgL ;ª\nf] ePsf] 5 …/]

clnslt df6f] v'zL ePsf] 5 …/]

s;nfO{ wGojfb lbpFm <

dfG5]nfO{ lbpFm

ls sf]/f]gfnfO{ <

dfs'/fn] 5f]8]sf] l/Qf] hfnf] em}+

uNnL / rf]sx¿sf] hfnf]df

ndtGg klN6Psf vfln ;8sx¿

g uf8L g w'jfF / Wjlg

g t nsf]{ g t emsf]{

To;}n] zfob

3/sf w'/Ldf a;]/ k/]jfx¿

l5gl5gdf cfFvf lemdlemd kfb}{5g\

l5gl5gdf v'zLn] gfRb}5g\

tL k/]jf uDbf x'g\

cxf] Û o:tf] klg lbg cfpFbf] /x]5

uf8Ln] klg lj>fd kfpFbf] /x]5

tL k/]jf ;f]Rbf x'g\

ca eg]

v'nf cfsfz rfxb}{

;kmf xfjfdf sfjf vfg

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 119


kfOPnf h:tf] 5

:jR5 jfo'd08ndf ufgf

ufOPnf h:tf] 5

clg tL ;f]Wbf x'g\ Ps cfk;nfO{

s;nfO{ wGojfb lbpmF <

dfG5]nfO{ lbpFm

ls lj>fd lnPsf uf8LnfO{ <

ptf /fhdfu{x¿nfO{

d[u, do"/ / sf]OnLx¿n]

eo/lxt eO{

g[Tod08k agfpg yfn]5g\

otf a:tLx¿ leq l5/]/

:ofn / ˆofp/fx¿n]

lgM;+sf]r cfˆgf]

v]nd}bfg agfpg yfn]5g\

cfsfzdf p8\g] r/Lx¿

hxfhdf 7f]lSsg] hf]lvd sd x'Fbf

:jR5Gb eP/ p8\g yfn]5g\

kfgLdf a:g] hnr/x¿ klg

kfgLhxfhsf] lyrf]ldrf] sd x'Fbf

lge{otfsf ;fy 8'Ng yfn]5g\

of] s:tf] kl/l:ylt xf] <

cg's"ntf xf] ls k|lts"ntf <

;xL eO/x]5 ls unt <

dfG5] / k|s[ltsf]

cf–cfˆg} kl/efiff xf]nfg\

cf–cfˆg} lh1f;f xf]nfg\

k/Gt'

k|s[lt ;f]+Rbf] xf]

120 | jf;' zdf{


o:tf] cj;/sf nflu

s;nfO{ wGojfb lbpFm <

dfG5]nfO{ lbpFm

ls dfG5]sf] ljifd kl/l:yltnfO{ <

slt eP ;]ldgf/ slt ;Gwfg

slt eP cleofg slt cfXjfg

t}klg

kof{j/0fLo Ifo /f]lsPg

k[YjLsf] eo ;lsPg

t/ clxn] crfgs

sf]/f]gfn] ysf{P/ crfgs

dfgj ultljlw 7Kk x'Fbf

k|b"if0fdf sdL eP5

/,

Pp6f cK7\of/f] ;dodf

o'ufGtsf/L ;Gb]z cfP5 dfG5]nfO{

;don] ultnf] kf7 k9fP5 dfG5]nfO{

dfG5] xf] Û

ltd|f ultljlwx¿ k|lt

;hu x'G5f} ls ca t <

dfG5] xf] Û

;doaf6 kfPsf] kf7 k|lt

;r]t x'G5f} ls ca t <

/, o; 38L

jftfj/0fsf] Ps lkTsf] ;'wf/sf nflu

s;nfO{ wGojfb lbpmF <

dfG5]nfO{ lbpFm

ls kf7 k9fpg] ;donfO{ <

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 121


åGå/t k/fhox¿

åGå Û

xfo åGå ÛÛ

s;n] lhTof] <

s;n] xf¥of] <

dfgjtf IftljIft ePsf] 5

x/]s ad k8\s]sf a]nf

dfgj ;Eotf cfxt ePsf] 5

x/]s aGb's k8\s]sf a]nf

åGå Û

xfo åGå ÛÛ

s;n] lhTof] <

s;n] xf¥of] <

cxª\sf/sf] anft\ uef{wfgaf6

hlGd/x]5g\ k/fhox¿

/, åGå/t 5g\ cfk;df

k/Gt',

ltg} åGå/t k/fhox¿

ljhosf] e|dn] pGdQ 5g\

ljho pNnf; dgfO/x]5g\ .

rsdGg /ftdf

122 | jf;' zdf{


lgbfO/x]sf] dfgj a:tLdf

ad kl8\sP/ crfgs

b'w] afnsb]lv j[4j[4f

6'qmf6'qmf eO{ dfl/+bf

s;n] lhTof] <

s;n] xf¥of] <

d~rdf 3lGsPsf] ;ËLt ;fFemdf

/dfO/x]sf] bz{s bL3f{df

uf]nLsf k/f{ jlif{P/ crfgs

lgbf]{if lszf]/ lszf]/Lx¿sf nfz 9Nbf

s;n] lhTof] <

s;n] xf¥of] <

lsg lg/Gt/ 9ln/x]5 lhhLljiff <

elgb]cf];\ g dnfO{ ljwftfn]

s] xf] xf/ / hLtsf] kl/efiff <

cYof{Ob]cf];\ g dnfO{ 1ftfn] .

ef]sd/L / /f]un]

csfnd} dg{' kg]{x¿sf] lgolt

hLt xf] ls xf/ xf] <

cGofo, lje]b / lj;Ëlt

hLt xf] ls xf/ xf] <

kl/efiff 5 ls s'g} zAbsf]zdf <

Pp6f ofqLn] uGtJo;Dd

lgw{Ss lx+8]/ k'Ug kfpg' kg]{ xf]

t/ af6f] 9's]/ ToxL klysnfO{ dfbf{

dfg]{sf] ljho ePsf] cxF d}n] t b]lvg

a? p;n] xf/]sf] 5

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 123


p;sf] ljj]s

p;sf] dfgjLo ;+j]bgf

/, p;sf] dfgj rf]nfsf] cy{

xf],

p;n] xf/]sf] 5

dfG5] x'g'sf] cy{ .

dfgjLo lxtsf nflu ul/Psf cfljisf/x¿

dfG5]s} lj?4 b'¿kof]u x'Fbf

dfgjLo sNof0fsf nflu hGd]sf cf:yfx¿

dfG5]s} lj?4 nlIft x'Fbf

dfgjLo pTyfgsf nflu k|ltkflbt l;4fGtx¿

dfG5]s} lj?4 b'/fjnDjg x'Fbf

sxfF eof] ljho <

s;sf] eof] ljho <

a;\ k/fhox¿ hlGd/x]5g\

s]jn k/fhox¿

/, cfk;df åGå/t 5g\ ltg} k/fhox¿

lj8Dagf Û

e|dsf] em08f prfn]/

ljhof]Nnf; dgfO/x]5g\ ltg} k/fhox¿ .

124 | jf;' zdf{


dhf cfpg'sf] dhf

dhf cfpg'sf] dhf vf; x'G5

dgnfO{ ub\ub\ kfb}{

dhf cfpg'sf] dhf vf; x'G5 .

dhf lng]x¿sf] :jfb cf–cfˆg} 5

dhf lng'sf] rfv klg cf–cfˆg} 5

s;}nfO{ a]:;/L s'/f 9fF6\bf dhf cfpF5

s;}nfO{ c¿sf] s'/f sf6\bf dhf cfpF5

s;} s;}nfO{ eg] O{dfg ;f6\bf dhf cfpF5

s;}nfO{ lg;+sf]r tn'jf rf6\bf dhf cfpF5

h;/L xf];\

dhf cfpg'sf] dhf vf; x'G5

dgnfO{ ub\ub\ kfb}{

dhf cfpg'sf] dhf vf; x'G5 .

Psy/L dfG5]x¿ 5g\ hf]

c¿nfO{ v;fpg kfP eg] /dfpF5g\

/, dhf lnG5g\

csf{y/L dfG5] klg 5g\ hf]

c¿nfO{ kmF;fpg kfpFbf a]xb} /dfpF5g\

/, dhf lnG5g\

sf]xL c¿nfO{ ysf{P/ dhf lnG5g\

sf]xL kmsfP/ dhf lnG5g\

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 125


h] u/]/ xf];\

dhf cfpg'sf] dhf vf; x'G5

dgnfO{ ub\ub\ kfb}{

dhf cfpg'sf] dhf vf; x'G5 .

dfnfn] k'l/P/ /dfpg]x¿nfO{

slt dhf cfpFbf] xf]

zAbdf eGg ;lsGg

To:tf dhflwsf/Lx¿

slt x'Fbf x'g\

;+Vof tf]s]/ uGg ;lsGg

dfnfn] lylrP/

d~rdf uhSs k/]/ a:b}

5ftL km'nfFbfsf] dhf

cfxf Û emg\ slt dhf slt dhf

dfnfsf] af]em yfDg g;Sbf

cfˆgf cf;]kf;]n]

yfldlb+bfsf] dhf cs}{ dhf

h] xf];\ h:tf] xf];\

dhf cfpg'sf] dhf vf; x'G5

dgnfO{ ub\ub\ kfb}{

dhf cfpg'sf] dhf vf; x'G5 .

s';L{df a:g kfpFbfsf] dhf

ct'No dhf

s';L{df a:g]x¿ b]v]/ yfxf x'G5

s';L{df a;]/ wfs hdfpFbfsf] dhf

cd"No dhf

126 | jf;' zdf{


wfs hdfpg]x¿ b]v]/ yfxf x'G5

/,

ToxL dhf lngsf nflu

Ps x'n dfG5]x¿

;fËLlts s';L{sf] v]ndf

tF5f8d5f8 ub}{ dhf lnG5g\

Tot} ghLs} v]nsf] ;ËLt ahfpFb}

csf]{ x'n dfG5]x¿ dhf lnG5g\

bz{sbL3f{df a;]/ tfnL ahfpFb}

x'nsf x'n dfG5]x¿ dhf lnG5g\

xf] /x]5

dhf cfpg'sf] dhf vf; x'G5

dgnfO{ ub\ub\ kfb}{

dhf cfpg'sf] dhf vf; x'G5 .

sf]xL eg] 7"nfa8f;Fu

;]NkmL lng kfP eg]

la5§} /dfpF5g\ / dhf lnG5g\

To;/L lnPsf] ;]NkmL km];a's el/ ;hfP/

wfs nfpg kfP eg]

slt xf] slt /dfpF5g\ / dhf lnG5g\

h] h;/L xf];\

dhf cfpg'sf] dhf vf; x'G5

dgnfO{ ub\ub\ kfb}{

dhf cfpg'sf] dhf vf; x'G5 .

dnfO{ klg v'a} dhf cfO/x]sf] 5

/, dnfO{ eg]

ltg} dhf lng]x¿ b]v]/ dhf cfpFb}5

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 127


yl/ yl/ dhf lnPsf] b]v]/ dhf cfpFb}5

3l/ 3l/ dhf lnPsf] b]v]/ dhf cfpFb}5

lsgls

dhf cfpg'sf] dhf vf; x'G5

dgnfO{ ub\ub\ kfb}{

dhf cfpg'sf] dhf vf; x'G5 .

128 | jf;' zdf{


dgsf] /fhf clb|t

d]/f] sfvdf e/v/} cjt/0f ePsf]

Ps cËfnf] v'zL

dnfO{ ;'D;'DofpFb}

cfFvfaf6 l5/]/

dgdf cf;Lg x'Fbf

xiff{lt/]s d]/f] dg

k|sfzn] hfHjNodfg ePsf] 5

/,

k|sfzsf ls/0fx¿ ;dfpFb}

clg

OG›]0fLsf /ª\ux¿;Fu v]Nb}

v'zLsf t/ª\ux¿

d]/f] cfsfz

d]/f] wtL{

d]/f] l;Ëf] ;+;f/df

rfxfl//x]sf5g\

:jR5Gb .

cfh

Psflaxfg}

Ps x'n k/]jfx¿

d]/f] cfFugdf plqP/

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 129


gfRg yfn]

dnfO{ va/ lb+b}

Pp6f v'zLsf] va/

sf]xL cfpFb} u/]sf] va/ .

d]/f] dgsf]

rf]6f sf]7fdf

bnfg cfFugdf

k/]8 v]Ng] ;kgfx¿

jfT;Nosf] cfgGbdf

8'afOlbg] ljkgfx¿

Jou|tfk"j{s

pNnf;k"0f{ k|ltIffdf

3fdsf ls/0fx¿;Fu}

d k'nlst eO/x]y]+

lbge/

gjfuGt'ssf] af6f] x]/]/ .

dgel/ lh1fzfx¿ v]ln/x]

s:tf] xf]nf Tof] gjfuGt's

3fd h:tf] jf h"g h:tf]

wtL{ ;hfpg] xl/ofnL h:tf]

jf,

dg hudufpg] bLkfjnL h:tf]

s:tf] <

zLtn :kz{ ls Gofgf] xif{

h] xf];\

pm dfofFsf] pTsif{ xf]

lhGbuLsf] lgisif{ xf] .

130 | jf;' zdf{


lbg 9NsFb} ubf{

g/d x'g yfn]sf 3fdsf ls/0fx¿n]

dnfO{ sf]6\ofP/ k/ lIflthdf b]vfP

uf]w'nL ;fFemdf em}+

Pp6f dw'/f] cfs[lt

zg}M zg}M dlt/ a9\g yfNof]

p;sf kbrfkx¿ ;'lgg yfn]

d tL kbrfkx¿df nlPF

;Ddf]lxt eP/ x/fPF

c;Ld cfgGbsf] cg'e"lt;Fu}

ch;| :g]xsf] k|jfx;Fu}

/, If0fe/d}

d]/f] sfvdf a:g cfOk'Uof]

d':sfgsf] Pp6f cfs[lt

d]/f] dgdf /fh ug{ yfn]sf] dfofsf] n8\8"

/, cfˆgf g/d Tjrfsf :kz{x¿n]

dnfO{ ;'D;'Dofof]

d'xf/df

cfFvfdf

/, dgdf

d}n] d'6'el/ :jfut u/]+ p;nfO{

d]/f] sfvdf e/v/} cjt/0f ePsf]

v'zLsf] cfwf/nfO{

dg d'6'df cfwfl/tnfO{

of] dgsf] /fhf cl›tnfO{ .

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 131


;nfd ug{ dfGb}g dg

cfdfsf] sfvdf a;]/

cfdfs} ckdfg ug]{nfO{

;nfd ug{ dfGb}g dg

cfdfsf nfD6f lgvf/]/

cfdfs} rf]S6f n'5\g]nfO{

;nfd ug{ dfGb}g dg .

lgn{Hh eP5 dfG5] cr]n

l;h{gfsf] kydf sfF8f la5\ofpF5

/, ofqfsf] cfXjfg u5{

Pp6f To:tf] ofqf

h;sf] pm;Fu g vfsf 5

g t hglha|f]sf] efsf 5

5 t kmut

lgn{Hh gUgtf 5

ct[Kt lnK;f 5

lgn{Hh eP/ gfË} gfRg]nfO{

:jfy{lnK;fdf x'?Ss x'g]nfO{

;nfd ug{ dfGb}g dg .

;Demgfdf tfh} 5

u'?n] k9fpg' ePsf] b]zsf] Oltxf;

:d[ltdf cem} cfn} 5

u'?n] b]vfpg' ePsf] b]zsf] dfglrq

132 | jf;' zdf{


u'?n] k9fpg' ePsf] Oltxf;df

Pp6f j}ejzfnL ;kgf lyof]

Pp6f uf}/jzfnL ofqf lyof]

u'?n] b]vfpg' ePsf] dfglrqdf

;kgfb]lv ljkgf;Ddsf] af6f] lyof]

lhGbuL /dfpg] Pp6f ;'Gb/ kf6f] lyof]

ToxL Oltxf;nfO{ luHofpg] zgsnfO{

ToxL dfglrqnfO{ l;Wofpg] 5gsnfO{

;nfd ug{ dfGb}g dg .

lz/sf] tfhnfO{ aGws /fVg] s'/f

v'n]cfd x'Fb}5 c/] cr]n

lrgf/L kmqmg] km"nsf y'ª\ufx¿sf]

sTn]cfd x'Fb}5 c/] cr]n

Jolerf/Lx¿sf] a/a/fx6 ;'lgg yfn]5

cTofrf/Lx¿sf] /u/ufx6 b]lvg yfn]5

lz/sf] tfh ;u/dfyfsf] c8]; nfP/

;u/dfyfs} df]ndf]nfO{ ug]{nfO{

lrgf/L ;hfpg] u'/fF;sf] dfnf nfP/

u'/fF;nfO{ g} ;Qf];/fk ug]{nfO{

;nfd ug{ dfGb}g dg .

zflGtsf] lau'n km's]/

a'4n] ofqf yfn]sf] cfFugdf

aa{/tfsf] cfjfh 3lGsg yfn]5

;b\efjsf] uLt ufP/

;Ltfn] lnkkf]t u/]sf] bnfgdf

p208tfsf] c§xf; ;'lgg yfn]5

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 133


lj8Dagf Û

km]l/ klg a'4s} ;fv eFhfpg 5f]8\b}g dfG5]

km]l/ klg ;Ltfs} wfs nufpg 5f]8\b}g dfG5]

k/Gt',

a'4sf] cfFugaf6 a'4s} ckx/0f ug{ vf]Hg]nfO{

;Ltfsf] bnfgdf ;Ltfs} rL/x/0f ug{ vf]Hg]nfO{

;nfd ug{ dfGb}g dg .

cfdfsf] sfvdf a;]/

cfdfs} ckdfg ug]{nfO{

cfdfsf nfD6f lgvf/]/

cfdfs} rf]S6f n'5\g]nfO{

;nfd ug{ dfGb}g dg .

134 | jf;' zdf{


dnfO{ l;ª\uf] b]z b]pm

xfjf rn]5

/, dfG5]x¿ axlsP5g\

To;}sf] va/ ag]5

/, km]l/ dfG5]x¿ axlsP5g\

xfjf lsg rNof] < xfjf g} hfgf];\

va/ lsg aGof] < va/ g} hfgf];\

dnfO{ xfjf;Fu;Fu} p8\g' 5}g

dnfO{ va/s} kl5 s'b\g' 5}g

d t psfn} psfnf] r9\g rfxg] dfG5]

d t t];}{ t];f]{ lx8\g rfxg] dfG5]

dnfO{ psfnf] r9\g kxf8 b]pm

dnfO{ t];f]{ lx8\g dw]z b]pm

d]/f] cfˆgf] cl:tTjsf] ;f; km]g{

dnfO{ d]/f] l;ª\uf] b]z b]pm .

cfFugdf v]Nb} ubf{ n8]sf a]nf

3'F8fdf 6fFl;Psf] w'nf] cem} 5

3'F8fsf] Tof] w'nf] emfg{ d rfxGg

cFu]gfdf d]/L cfdfn] s'F8f] ksfpFbf

cfFvfdf k;]sf] w'jfFsf] lk/f] cem} 5

cfFvfsf] Tof] lk/f] dfg{ d rfxGg

d cfFugsf] w'nf]df /dfpg] dfG5]

cFu]gfsf] w'jfFnfO{ krfpg] dfG5]

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 135


dnfO{ d]/f cfFugx¿sf] e"uf]n b]pm

dnfO{ d]/f cFu]gfx¿sf] ;uf]n b]pm

df6f] / af6f]sf] ;dfj]z b]pm

:jhgx¿sf] lhhLljiff 5l/Psf]

dnfO{ d]/f] l;ª\uf] b]z b]pm .

;dy/ kmfF6sf 3f/Lx¿df

ao/sf ‰ofËx¿leq} l5/]/

ao/ l6k]/ vfPsf]

le/fnf kv]/fsf sfGnfx¿df

P]+;]n'sf] ‰ofËx¿leq} k;]/

P]+;]n' l6k]/ vfPsf]

:jfb lha|f]df tfh} 5

ao/ / P]+;]n' l6Kg hfFbf

sfF8fn] Rjf:; 3f]+r]sf]

ofb klg cem} tfh} 5

d ao/ / P]+;]n' dL7f] nfUg] dfG5]

sfF8fsf] 3f]+rfO{ lgsf] dfGg] dfG5]

dnfO{ ao/ kmNg] kmfF6x¿ b]pm

dnfO{ P]+;]n' kmNg] sfGnfx¿ b]pm

ao/ / P]+;]n'sf ‰ofªx¿df

ljgf /f]s6f]s k|j]z b]pm

d]/f] ;Dk"0f{ x+; a;]sf] 7fpF

dnfO{ d]/f] l;ª\uf] b]z b]pm .

c~h'nLdf p3fP/ lkPsf] kfgL

kft km's]/ xfSkf/] ufPsf] afgL

d]/f] cfˆgf] xf] cFufNg rfxG5'

r'r'/fdf ufpg] 8fFkm]sf] uLt

136 | jf;' zdf{


kmfF6df gfRg] do"/sf] gfr

h'u h'u cld6 ;FufNg rfxG5'

d 8fFkm]sf] efsfdf ufpg] dfG5]

do"/sf] gfrdf /dfpg] dfG5]

dnfO{ 8fFkm]n] ufpg] r'r'/f b]pm

dnfO{ do"/n] gfRg] kmfF6 b]pm

ljå]if / snx xf]Og

a'4sf] zflGt ;Gb]z b]pm

d]/f k'vf{n] ;'Dk]sf] w/f]x/

dnfO{ d]/f] l;+uf] b]z b]pm .

km]l/ y]D;\s} lsgf/f sf]zLs} ;D´gf | 137


138 | jf;' zdf{

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!