Í skjóli klausturs

BYGGÐASAFN HAFNARFJARÐAR
Í skjóli klausturs
In the shelter of a monastery

Í skjóli klausturs
In the shelter of a monastery

Og það gerist enn í dag að Guð
gefur mönnum þessa dýrmætu gjöf,
köllunina til Karmellífs, og dreifir
þeim um allan heiminn svo að
hvergi vanti þessa garða Drottins,
þar sem streymi upp til himna
sleitulausar bænir sem Guð getur
svarað með náðarregni.

Í SKJÓLI KLAUSTURS | FORMÁLI
5
Hinn 1. júní 2019 opnaði forseti Íslands, hr. Guðni Th. Jóhannesson, sýninguna „Í skjóli klausturs“
í forsal Pakkhúss Byggðasafns Hafnarfjarðar. Sýningu þessari var ætlað að varpa ljósi á 80 ára sögu
Karmelklaustursins í Hafnarfirði og þá starfsemi sem þar hefur farið fram í gegnum tíðina.
Fyrstu hugmyndirnar um stofnun klaustursins í Hafnarfirði vöknuðu árið 1929 í tengslum við vígslu
dómkirkju Krists konungs á Landakoti. Þær gerjuðust um tíma og má segja að vendipunkturinn hafði
orðið árið 1935 þegar príorinna Karmelklaustursins í Schiedam í Hollandi tók málið upp á sína arma.
Í kjölfarið gaf kaþólska trúboðið á Jófríðarstöðum land undir klaustur efst á svokölluðum Öldum fyrir ofan
bæinn. Framkvæmdir við byggingu klaustursins hófust árið 1939 en vegna átaka í Evrópu í síðari
heimsstyrjöldinni dróst að starfsemi hæfist í klaustrinu. Það var svo á annan í hvítasunnu árið 1946 sem
klaustrið var vígt og starfsemi hófst þar. Upphaflega voru 10 hollenskar systur í klaustrinu en fjöldi þeirra
var þó nokkuð mismunandi næstu árin. Kaflaskil urðu í starfsemi klaustursins árið 1983 en þá voru átta
nunnur enn þar, sem flestar höfðu búið þar í áratugi. Sökum aldurs treystu þær sér ekki til að reka
klaustrið lengur og fluttu til Hollands aftur til að eyða þar ævikvöldinu. Í kjölfarið var klaustrið mannað
á nýjan leik og nú með 16 systrum sem komu frá Elblag í Póllandi. Hafa þær rekið klaustrið síðan en allt
frá upphafi starfseminnar í klaustrinu hefur það og íbúar þess sett mikinn svip á bæjarlífið í Hafnarfirði
og gera enn.
Í smáriti þessu er leitast við að varðveita þá rannsóknarvinnu sem unnin var við gerð sýningarinnar
„Í skjóli klausturs“ í þeim tilgangi að miðla henni áfram nú eftir að sýningin hefur verið tekin niður.
Sérstakar þakkir eru færðar Karmelsystrunum sem í dag búa í klaustrinu fyrir ánægjulegt samstarf og
ómetanlega aðstoð við gerð sýningarinnar. Að sýningunni vann starfsfólk Byggðasafns Hafnarfjarðar en
einnig ber að þakka Birni G. Björnssyni fyrir aðstoð við hönnun hennar, Trausta Sigurðssyni
húsasmíðameistara fyrir hans framlag og H2 Hönnun sem sá um hönnun texta og myndaspjalda.
Sýningin var styrkt úr Safnasjóði.
Björn Pétursson
Bæjarminjavörður Hafnarfjarðar

And it still happens today that God
will grant to people this precious gift,
the calling to Carmelite life, and
disperses them throughout the world so
that nowhere will there be a lack of
these gardens of the Lord, from which
there may emanate constant prayers to
the Heavens that God can respond to by
letting His grace rain down on us.

IN THE SHELTER OF A MONASTERY | PREFACE
7
On 1 June 2019, the President of Iceland, Mr. Guðni Th. Jóhannesson, opened the exhibition “In the
shelter of a monastery” in the hall of the general store in Hafnarfjörður Museum. This exhibition was
intended to shed light on the 80 years of history of the Carmelite convent in Hafnarfjörður and the
activities conducted there through the years.
The first ideas for founding the Carmelite convent in Hafnarfjörður were aired in 1929, in connection
with the consecration of Christ the King Cathedral at Landakot in Reykjavík. These ideas were under
consideration for a while but the turning point came in 1935, when the prioress of the Carmelite convent
in Schiedam in the Netherlands championed the cause. Subsequently, the catholic mission at Jófríðarstaðir
donated land for the convent at the top of the so-called Öldur above the town. Construction of the
convent began in 1939 but due to the war in Europe, there was a delay in the commencement of
activities in the convent. On Whit Tuesday 1946, the convent was finally consecrated and taken into use.
At first there were 10 Dutch sisters living in the convent, whereas the number of sisters fluctuated
somewhat over the next years. A new leaf was turned in the convent's activities in 1983, at which time
eight nuns remained there, most of whom had lived there for decades. Due to their advanced age, they
no longer felt up to the task of running the convent and moved back to the Netherlands to live their
remaining years there. After that the convent was restaffed with 16 sisters who came from Elblag in
Poland. They have been running the convent since then, and the convent and its residents have been
a defining part of life in Hafnarfjörður ever since.
With this short publication it is endeavoured to preserve the research work that was done for the
exhibition “In the shelter of a monastery” for the purpose of continuing to disseminate its results now
that the exhibition has ended. Special thanks are due to the Carmelite sisters who are presently living in
the convent, for their pleasant cooperation and invaluable assistance with putting the exhibition together.
The exhibition was made possible through the efforts of the staff of Hafnarfjörður Museum, and Björn G.
Björnsson, who assisted with its design, Trausti Sigurðsson, master builder, who also contributed, and
H2 Hönnun, which provided the layout of text and image cards. The exhibition received funding from
the Museum Council of Iceland.
Björn Pétursson
Municipal Museum Curator of Hafnarfjörður

Upphaf
Karmelreglunnar
Origins of the
Carmelite Order

16
Í SKJÓLI KLAUSTURS | UPPHAF KARMELREGLUNNAR
Upphaf Karmelreglunnar má rekja aftur til krossferðanna
og fjallsins Karmel, sem einnig hefur verið
kallað „fjallið helga“ en það stendur við strendur Miðjarðarhafsins
nálægt borginni Haifa í Palestínu. Nafn
fjallsins merkir „garður“ og á því tóku einsetumenn
sér búsetu snemma á 12. öld að fordæmi spámannsins
Elíasar sem hafði verið þar á 9. öld fyrir Krists burð.
Í tímans rás tóku þeir að sameinast og hófu að lifa
samkvæmt skipulagðri reglu um 1150.
Reglan var mjög ströng en með árunum mildaðist hún nokkuð. Upphaflega má segja að markmið
reglunnar hafi verið tvö, annars vegar að lifa í fullkominni trú á Jesú Krist með hreint hjartalag og
óhaggandi samvisku í þjónustu meistarans og hins vegar að lifa í samfélagi við Jesú Krist með því að
heita því að:
• þróa í lífi sínu hugleiðandi vídd í opnu sambandi við Guð
• fylla líf sitt af kærleika
• hugleiða boðskap drottins dag og nótt
• biðja til drottins oft á dag, ýmist einn sér eða í hópi
• heiðra sakramentið daglega
• sinna líkamlegum störfum í anda Páls postula
• halda sál og líkama hreinum af öllu illu
• lifa í fátækt og deila með öðrum öllum eigum
• elska Kristna kirkju og mannkyn allt
• staðfesta trú sína á Guð og leita vilja hans í samtali og skilningi á trúnni. i

Í SKJÓLI KLAUSTURS | UPPHAF KARMELREGLUNNAR
17
Á 13. öld tók reglan að breiðast út um Evrópu og var hún formlega samþykkt af Innósentíusi IV páfa í
Róm árið 1247. Fyrsta nunnuklaustrið af Karmelreglunni var stofnað í Ávila á Spáni árið 1562 en það
stofnaði heilög Teresa af Jesú. Lagði hún áherslu á andlega þjónustu við Guð og menn með bænahaldi,
hugleiðslu, lofgjörð og tilbeiðslu auk mikilvægis þess að klaustrin væru sjálfum sér næg að mestu og
efnahagslega óháð kaþólsku móðurkirkjunni. Við það tækifæri var reglan færð til fyrri strangleika
einsetumannanna á fjallinu helga.

18
IN THE SHELTER OF A MONASTERY | ORIGINS OF THE CARMELITE ORDER
The origin of the Carmelite Order can
be traced to the Crusades and Mount
Carmel, also known as "the sacred
mountain", which is located on the
shores of the Mediterranean, near the
city of Haifa in Palestine. The name
of the mountain means "garden" and
hermits took up residence there in the
early 12th century, to follow the example
of the prophet Elijah who lived
there during the 9th century BC.

IN THE SHELTER OF A MONASTERY | ORIGINS OF THE CARMELITE ORDER
19
As time passed, they began to congregate and started living
as an organized religious order around the year 1150. The
Order was very strict, but later underwent some mitigations.
The Order had two main objectives: on the one hand, to live
in perfect faith in Jesus Christ, with a pure heart and an
unshakeable conscience in the service of the Master. On
the other hand, to live a life of allegiance to Jesus Christ,
the Carmelites bind themselves especially to:
• Develop the contemplative dimension of their life, in an open dialogue with God
• Live full of charity
• Meditate day and night on the Word of the Lord
• Pray together or alone several times a day
• Celebrate the Eucharist every day
• Do manual work, as Paul the Apostle did
• Purify themselves of every trace of evil
• Live in poverty, placing in common what little they may have
• Love the Church and all people
• Conform their will to that of God, seeking the will of God in faith, in dialogue and through discernment.
In the 13th century, the Order began to spread around Europe, and was formally approved by Pope
Innocent IV in Rome in the year 1247. The first Carmelite convent was founded in Avila in Spain in 1562,
by Saint Teresa of Jesus. She emphasized spiritual service to God and people through prayer, contemplation,
praise and worship and also the importance of maintaining mostly self-sufficient monasteries and
convents, financially independent from the Catholic mother church. On this occasion, the opportunity
was taken to restore the Order to its former strictness as adhered to by the hermits on the sacred mountain.

Karmelklaustur
í Hafnarfirði
A Carmelite convent
in Hafnarfjörður

Í SKJÓLI KLAUSTURS | KARMELKLAUSTUR Í HAFNARFIRÐI
21
Fyrstu hugmyndir um stofnun Karmelklausturs í
Hafnarfirði vöknuðu árið 1929 en á því ári voru
mikil hátíðahöld hér á landi í tengslum við vígslu
dómkirkju Krists konungs á Landakoti. Af því tilefni
kom til landsins Rossum kardínáli en í fylgdarliði
hans var faðir Hupperts sem mun hafa hreyft
fyrstur þeirri hugmynd að stofna hér á landi
íhugunarkirkju „til að biðja fyrir því ágæta fólki sem
var á Íslandi“ og kom hann þeirri hugmynd á
framfæri við nokkur klaustur í Hollandi. Hugmyndin
fékk byr undir báða vængi þegar hann bar hana
undir móður Elízabetu, árið 1935, sem þá var príorinna Karmelklaustursins í Schiedam. Lagði hún til að
Hupperts bæri hugmyndina undir einn af prestum reglunnar í Róm á Ítalíu en Hupperts átti leið þar um
á leið sinni í vísitasíu til Afríku. Í Róm var hugmyndinni vel tekið en segja má að málið hafi legið niðri
þar til prófasturinn í Rengs í Haarlem-biskupsdæminu í Hollandi ýtti við málinu á nýjan leik árið 1937
og lagði þá til að tvær nunnur reglunnar færu til Íslands til að skoða aðstæður. Varð það úr og 9. ágúst
sama ár komu til Hafnarfjarðar þær móðir Elízabet, systir Immaculata og séra Tímóteus auk konu að
nafni Mary Sweerts. Við það tækifæri færði Jóhannes Meulenberg, kaþólski biskupinn á Íslandi, þeim
lóð á Jófríðarstöðum, efst á svokölluðum Öldum, undir klaustur.
Hafði hann sótt um leyfi til atvinnu- og samgöngumálaráðuneytisins fyrir þrettán hollenskar nunnur til
landvistar og dvalar í klaustri hér á landi. Í umsókn Meulenbergs kom fram að eina starf systranna yrði
„að fást við hugleiðandi bænagjörð, en þær reka enga starfsemi, er á borgaralega vísu veit að
umheiminum eða hafa mætti atvinnu af. Þær fást hvorki við skólahald, spítalahald, kennslu eða neitt
annað, sem gefur fé í aðra hönd, en loka sig inni í klaustri sínu og helga sig bænaiðkunum“. ii Einnig
kom fram í máli hans að: „Þegar slíkt klaustur er skipað erlendum aðkomumönnum, verkar landvist
þeirra hagfræðilega eins og landvist erlendra manna er setjast að í landinu og eyða þar einvörðungu
erlendum peningum. Og svo er einmitt ástatt um nunnur þær, er hér ræðir um, að þær munu einvörðungu
lifa hér á hollenzku fé, sem hingað verður sent í hollenzkum gjaldeyri ...“ iii Leyfi fékkst fyrir
klausturbyggingunni 9. ágúst 1937 og landvistarleyfið 20. ágúst. Þetta var fyrsta nunnuklaustrið sem
reist var hér á landi frá siðaskiptum.

IN THE SHELTER OF A MONASTERY | A CARMELITE CONVENT IN HAFNARFJÖRÐUR
23
The idea for a Carmelite convent in Hafnarfjörður was first aired in
1929, when great celebrations took place in connection with the
consecration of Christ the King Cathedral at Landakot in Reykjavík.
Cardinal Rossums came to Iceland on this occasion, accompanied
by Father Hubberts, who is believed to have been the first to suggest
founding a church for contemplation in Iceland "to pray for the good
people living in Iceland" and submitted this idea to several convents
in the Netherlands. The idea reached sympathetic ears in 1935
when he described it to Mother Elizabet, who was Prioress of the
Carmelite convent in Schiedam at that time. Her recommendation to
Hupperts was that he should bring his idea to one of the priests of
the Order in Rome, as Hupperts intended to pass through Italy on
his way to a visitation in Africa. The idea was received favourably in
Rome, but remained on the shelf until 1937, when the Provost of Rengs in the Haarlem diocese in the
Netherlands revived interest in it by suggesting that two nuns of the Order should travel to Iceland and
explore conditions. This came to pass and on the 9th of August in the same year, Mother Elizabet, Sister
Immaculata, Father Timoteus and a woman named Mary Sweerts arrived in Hafnarfjörður. On that
occasion, Johannes Meulenberg, the Catholic Bishop of Iceland, gave them a plot at Jófríðarstaðir, at the
highest point of the so-called Öldur, for the building of a convent.
He had sent an application to the Ministry of Employment and Transportation to seek permission for
thirteen Dutch nuns to come to Iceland and live in a convent there. Meulenberg stated in his application
that the Sisters' only function would be "to engage in contemplative prayer, and not conduct any
activities that could be seen as directed towards the outside community in a worldly manner or such as
could create employment. They will not provide schooling or hospital work, instruction or anything else for
financial gain, but remain cloistered and devote themselves to prayer." His missive also contained the
following: "When such a convent is run by foreign visitors, their sojourn in the country will be the
economic equivalent of that of foreigners who settle in the country and exclusively spend foreign money
there. And it is indeed the case with the nuns in question, that they will subsist here solely on Dutch
funds, which will be sent here in Dutch currency..." A permission for the building of the convent was
obtained on the 9th of August 1937, and on August 20th, the nuns were granted permission to come
and live in Iceland. This was the first convent built in Iceland since the Reformation.

Herstöð í klaustrinu
Military base in the convent

Í SKJÓLI KLAUSTURS | HERSTÖÐ Í KLAUSTRINU
25
Sumarið 1939 hófst fjársöfnun í
Hollandi til að fjármagna hönnun
og byggingu klaustursins. Söfnun
þessi gekk mjög vel og var samið
við Einar Erlendsson arkitekt um
að teikna hið fyrirhugaða klaustur.
Einar hafði nokkru áður teiknað
annað stórhýsi í Hafnarfirði, Barnaskóla
Hafnarfjarðar, sem síðar
hlaut nafnið Lækjarskóli. Verktakar
að klausturbyggingunni voru þeir
Guðjón Arngrímsson, Bjarni
Erlendsson, Kristmundur Georgsson
og Gestur Gamalíelsson.

26
Í SKJÓLI KLAUSTURS | HERSTÖÐ Í KLAUSTRINU
Eins og áður hefur komið fram komu þrjár nunnur til
landsins vorið 1939 til að koma klausturbyggingunni af
stað og fylgjast með framkvæmdum öllum. Þetta voru
þær móðir Elízabet og systur Veronica og Martina.
Fengu þær gistingu í skólahúsnæði St. Jósefssystra við
Suðurgötu og ætluðu þær að búa þar fram að því að
klaustrið yrði íbúðarhæft. Smíði fyrsta áfanga klaustursins
var að mestu lokið vorið 1940 en þá höfðu aðstæður
breyst í Evrópu. Síðari heimsstyrjöldin var skollin á og
Þjóðverjar voru búnir að hernema Holland sem meðal
annars varð til þess að þær nunnur sem ætluðu til Íslands þá um sumarið komust hvergi. Þar sem ljóst
var orðið að ekki væri hægt að hefja starfsemi í klaustrinu eins og til hafði staðið vöknuðu hugmyndir
um hvernig nýta mætti húsnæðið á annan hátt. Sem dæmi um þetta má vitna í skrif Hafnfirðings í Vísi
þar sem hann sagði meðal annars: „Mér er sagt að hús þetta standi nú autt. Væri ekki athugandi fyrir
þá, sem vinna að því að koma barnaspítala á fót, hvort ekki væri tiltækilegt að fá þessa klausturbyggingu
leigða til slíkra afnota, eða fá aðstoð hins opinbera til þess að hún yrði tekin eignarnámi? Við megum
sannarlega ekki við því, að slíkar stórbyggingar standi auðar, og ég gæti trúað því, að þessi bygging
væri að mörgu leyti tilvalin fyrir slíka starfsemi.“ iv Ekkert varð þó úr því að barnaspítali væri settur í
húsið en bæði breska og bandaríska setuliðið leigðu það á stríðsárunum og þess má geta að fyrsta
messan sem sungin var í klaustrinu, 18. júlí 1940, var sungin af breska prestinum séra Gaffney sem
hafði komið hingað til halds og trausts fyrir þá bresku hermenn sem voru í Hafnarfirði. Í kjölfar
brotthvarfs hermannanna tók heimilislaust fólk sér búsetu í húsinu og var þar til ársins 1946.
Nunnurnar þrjár sem komnar voru til landsins fóru árið
1943 til Bandaríkjanna í boði þarlendra klaustra og
ætluðu að dvelja þar fram yfir stríðslok. Móðir Elízabet
lést í Bandaríkjunum árið 1944 en systir Veronica og
systir Martina komu aftur til Íslands í ágúst 1945.

28
IN THE SHELTER OF A MONASTERY | MILITARY BASE IN THE CONVENT
In the summer of 1939 a drive was
started in the Netherlands to collect
funds for the design and building of the
convent. This drive was very successful
and the architect Einar Erlendsson
was commissioned to design the proposed
convent. Einar had some time
earlier designed another large building
in Hafnarfjörður, the town’s elementary
school, which was later given the name
Lækjarskóli. Contractors for the
construction of the convent building
were Guðjón Arngrímsson, Bjarni
Erlendsson, Kristmundur Georgsson
and Gestur Gamalíelsson.

IN THE SHELTER OF A MONASTERY | MILITARY BASE IN THE CONVENT 29
As already stated, three nuns came to Iceland
in the spring of 1939 to arrange for the start of
the construction of the convent building and to
keep an eye on all the proceedings. These were
Mother Elizabet and Sisters Veronika and
Marina. They were provided with lodgings in the
building that housed the school run by the
Sisters of St. Joseph at Suðurgata in Reykjavík,
and intended to live there until the convent was
fit for habitation. The first stage of the
construction of the convent was mostly finished
by the spring of 1940, by which time the
situation in Europe had changed considerably. World War II had begun and Germany had occupied the
Netherlands, which meant that the nuns who wanted to come to Iceland that summer were unable to do
so. As it was clear that it would not be possible to take up the intended activities in the convent, ideas
began to surface regarding other use of the building. One such idea was proposed in an article in the
newspaper Vísir, where a local in Hafnarfjörður stated: "I am informed that this building is now empty. It
might be advisable for those who are working towards establishing a children's hospital to examine the
possibility of leasing this convent building for such use, or to seek assistance from the government to
have the building expropriated. We certainly cannot afford to leave such large buildings unused, and I
think it very likely that this building would in many ways be quite well suited for this purpose." Despite
this view, the house was never used as a hospital for children, but garrison troops from the UK and the
USA leased it during the war and in fact, the first mass that took place in the convent, on the 18th of July
1940, was officiated by the British priest Father Gaffney, who had come to Iceland to provide spiritual
support to the British soldiers stationed in Hafnarfjörður. After the departure of the soldiers, homeless
people squatted in the building and remained there until the year 1946.
The three nuns who had come to Iceland left in 1943 for
the USA at the invitation of American convents, and
planned to stay there until the end of the war. Mother
Elizabet died in the US in 1944 but Sisters Veronica and
Martina returned to Iceland in August of 1945.

Klaustrið vígt
Inauguration of the convent

Í SKJÓLI KLAUSTURS | KLAUSTRIÐ VÍGT 33
Eftir lát móður Elízabetar tók systir Veronica við forystu klaustursins í Hafnarfirði og kom hún ásamt
systur Martinu aftur til Íslands með herflugvél frá New York í stríðslok. Tóku þær til við að gera klaustrið
starfhæft og undirbúa komu systranna frá Hollandi. Á annan í hvítasunnu 1946 voru húsið og garðurinn
blessuð af séra Dreesens en fyrstu nóttina dvöldu nunnurnar í klaustrinu hinn 25. júní sama ár. Fyrsta
messan var lesin í nýbyggðri kapellu klaustursins hinn 27. ágúst en fram að því höfðu systurnar haft
afnot af kapellu St. Jósefsspítala.
Um haustið 1947 var klaustrið orðið fullmannað með 10 nunnum og var móðir Dominika þá abbadís.
Í september var klaustrið loks innsiglað af Jóhannesi Gunnarssyni biskup að hætti Karmelreglunnar.
Með innsiglinu hófst hin svokallaða innilokun nunnanna og hið formlega klausturlíf á Jófríðarstöðum
eins og siður var á þeim tíma. Á þessum tíma var klausturlífið svo strangt að nunnurnar voru
einangraðar frá lífinu utan klaustursins og máttu ekki eiga í samskiptum við fólk utan þess. Í klaustrinu
voru bæði úti- og inninunnur en þær síðarnefndu höfðu það hlutverk að biðja fyrir því landi og þjóð sem
þær störfuðu í, sögðu þá skilið við allt sitt fyrra líf og lifðu í aðskilnaði frá venjulegu mannlífi og
veraldlegu samfélagi til að geta helgað sig óskiptar starfi að velferð mannkyns. Útinunnurnar voru hins
vegar í samskiptum við samfélagið utan klaustursins og sáu um öll ytri málefni þess. Þær máttu ekki
blandast í hóp inninunnanna og sem dæmi þurftu þær að koma mat til inninunnanna í gegnum
sérstakan skáp.
Á þessum tímapunkti voru þó ekki komnar til landsins þær systur sem áttu að sinna hlutverki útinunna,
þ.e. þeirra sem áttu að sjá um samskipti klaustursins við umheiminn og voru þá valdar tvær systur til
að sinna því hlutverki. Síðar komu til landsins systir Mikaela og systir Rafaela sem tóku báðar við
embætti útinunna og urðu fljótt og um langan tíma þekktar meðal Hafnfirðinga.

Í SKJÓLI KLAUSTURS | KLAUSTRIÐ VÍGT
35
Á kirkjuþingi í Páfagarði árið 1965
var ákveðið að breyta nokkuð þeim
reglum sem gilt höfðu um lífið í
Karmelklaustrum og í kjölfarið urðu
breytingar á lífinu á Jófríðarstöðum.
Sem dæmi um það skiptust systurnar
á að annast aðdrætti fyrir klaustrið og
tengdust þá samfélaginu betur auk
þess sem þær fengu leyfi til að fara í
sumarfrí á þriggja ára fresti til að
heimsækja fjölskyldur sínar og vini.

36
IN THE SHELTER OF A MONASTERY | INAUGURATION OF THE CONVENT
After the death of Mother Elizabet, Sister Veronica took over as the leader of the convent in Hafnarfjörður,
and came back to Iceland with Sister Martina on an army plane from New York at the end of the war.
They began the work of making the convent operational and preparing the arrival of the other Sisters
from the Netherlands. On Pentecost Monday, 1946, the building and the garden were consecrated by
Father Dreesens, and the nuns spent their first night in the convent on the 25th of June that same year.
The first mass in the convent's newly built chapel took place on the 27th of August. Before that the
Sisters had the use of the chapel in St. Joseph's Hospital in Reykjavík.
By the autumn of 1947, the convent had a full complement of 10 nuns, with Mother Dominika as
Abbess. In September, the convent was finally sealed by the Bishop according to the custom of the
Carmelite Order. The purpose of the sealing ceremony was to mark the so-called cloistering of the nuns
and the beginning of formal convent life at Jófríðarstaðir, as was the custom at the time. In those days,
life in the convent was governed by very strict rules and the nuns were isolated from life outside the
convent, forbidden from having any communication with people on the outside. The nuns in the convent
were divided into uncloistered and cloistered nuns, of whom the latter had the task of praying for the
country where they lived and for the people of that country. They were to leave all their former life behind
and live in seclusion from ordinary human activity and worldly society in order to devote themselves
entirely to working towards the well-being of humanity. The uncloistered nuns, on the other hand, had
contact with the community outside the convent and were in charge of all convent matters connected
with the world outside it. They were not permitted to have any contact with the cloistered nuns and even
had to bring the cloistered nuns their food by passing it through a special cupboard.
However, at this time the Sisters who were to be entrusted with the task of the uncloistered nuns, i.e. to
take care of all interactions between the convent and the outside world, had not yet arrived in Iceland, so
two of the Sisters already present were elected to take on this task. Later, Sisters Mikaela and Rafaela
came to Iceland and both took on the office of uncloistered nuns, and before long they had become
well-known to the locals in Hafnarfjörður and remained so for a long time.

IN THE SHELTER OF A MONASTERY | INAUGURATION OF THE CONVENT 37
The Second Vatican Council in 1965
made certain alterations to the rules
that had applied to life in Carmelite
convents and consequently the life of
the nuns in Jófríðarstaðir changed.
For instance, the Sisters began to take
turns going out and getting supplies
for the convent, and thereby formed
better connections with the community,
and they were also given the option of
going on summer vacation every
three years so they could visit their
families and friends.

Daglegt líf í klaustrinu
árið 1954
Daily life in the convent
in the year 1954

40
Í SKJÓLI KLAUSTURS | DAGLEGT LÍF Í KLAUSTRINU ÁRIÐ 1954
Á fyrstu árum Karmelklaustursins á
Jófríðarstöðum var líf systranna í mjög föstum
skorðum. Flestir dagar voru eins og skipulagið
strangt. Móðir Veronica lýsti því á eftirfarandi
hátt í viðtali árið 1954. Klukkan 5:55 á
hverjum morgni hringdu klausturklukkurnar og
var þá fótaferðartími Karmelsystra. 20
mínútum síðar var gengið til hljóðrar
bænagerðar og hugleiðingar. Frá 7:15-7:45 var
sameiginlegur sálmasöngur en á slaginu
8 söng klausturpresturinn messu í kapellu
klaustursins. Klukkan 9 var komið að
sálmasöng í stundarfjórðung en að því búnu var drukkið kaffi og hálf brauðsneið borðuð með.
Klaustursysturnar neyttu aldrei annars morgunverðar en þessa nema á stórhátíðum. Frá 9:15 til 11:00
var vinnutími sem varið var bæði í matjurtargarðinum og til handavinnu sem þær seldu. Hádegisverður
var klukkan 11:00, fiskur á hverjum degi með kartöflum. Kjöt var aldrei á borð borið og á föstudögum
aldrei mjólk eða egg. Meðan á hádegisverðinum stóð las ein af nunnunum upp úr andlegri bók fyrir
hinar systurnar en ekkert samtal mátti eiga sér stað í borðstofunni meðan á máltíðinni stóð.
Klukkan 11:45 var frítími í rúma klukkustund og máttu systurnar þá tala saman og verja tímanum til
ýmissa starfa. Klukkan 13:00 tóku nunnurnar aftur til við vinnu sína og þá hver í sínum klefa í
nauðsynlegri einveru og algerri og órofinni þögn. Klukkutíma síðar kölluðu klausturklukkurnar til
sálmasöngs í hálfa klukkustund og næsta hálftíma þar á eftir var lesið upp úr heilagri ritningu eða
öðrum andlegum bókum. Klukkan 15:00 var tekið til við vinnu aftur í tvær klukkustundir en þá var
komið að bæn og trúarhugleiðingu í eina klukkustund. Klukkan 18:00 var sameiginlegur kvöldverður
sem samanstóð af brauði með osti eða einhverju öðru áleggi og kaffi.
Klukkan 18:30 var aftur almenn samkoma og skylduvinna en klukkutíma síðar tók við sálmasöngur.
Næsti hálftími var frjáls bænatími en þá tók við hálftími er nunnurnar vörðu í einveru, hver í sínum
klefa. Klukkan 21:00 var sálmasöngur í eina og hálfa klukkustund og í kjölfarið gengu systurnar til
náða til að safna andlegum og líkamlegum kröftum fyrir næsta dag.

IN THE SHELTER OF A MONASTERY | DAILY LIFE IN THE CONVENT IN THE YEAR 1954
43
During the first years of the Carmelite convent, the life
of the Sisters at Jófríðarstaðir followed a very rigid
pattern. Most days were spent in similar fashion
according to a strict plan. In an interview in 1954,
Mother Veronica described it as follows. Every morning
at 5:55 the bells of the convent were sounded, to
signal to the Carmelite Sisters that it was time for
them to get up. Twenty minutes later, they assembled
for silent prayer and contemplation. Between
7:15–7:45 they sang hymns together and punctually
at 8 o'clock, the convent priest said mass in the
convent's chapel. At 9 o'clock it was time for singing
psalms for a quarter of an hour, after which the nuns
drank coffee and ate half a slice of bread with it. The
Sisters in the convent never had anything else for breakfast, except on major feast days. From 9:15 to
11:00, the nuns worked either in the kitchen garden or at crafts to create items which they would then
sell. The midday meal was served at 11:00, and every day it consisted of fish and potatoes. No meat
was ever served, and on Fridays there was neither milk nor eggs on the table. During the midday meal,
one of the nuns read alou d from a spiritual book for the other Sisters, and no conversation was
allowed in the refectory for the duration of the meal.
From 11.45 there was free time for just over an hour, which the Sisters could use to talk among
themselves and spend time on various activities. At 13:00, the nuns returned to their duties, each in
her own cell in vital solitude and total, unbroken silence. One hour later, the bells of the convent
sounded the call for psalms, which the nuns sang for half an hour and the half hour after that was
spent reading from the holy scriptures or other spiritual books. At 15:00, there was more work for two
hours, after which there was time for prayer and religious contemplation for one hour. At 18:00, there
was a communal evening meal, which consisted of bread with cheese, or some other topping, and
coffee.
At 18:30, the nuns gathered together once more for conversation and obligatory work tasks, and one
hour later there was singing of psalms. The next half hour was for free prayer, and after that the nuns
spent half an hour in solitude in their respective cells. At 21:00, there was singing of psalms for an hour
and a half, after which the Sisters went to bed to gather spiritual and physical strength for the next day.

Kaflaskil
End of an era

Í SKJÓLI KLAUSTURS | KAFLASKIL
45
Árið 1983 var komið að kaflaskilum í Karmelklaustrinu
á Jófríðarstöðum. Þá voru átta nunnur í
klaustrinu sem allar höfðu verið áratugi hér á landi
en meðal þeirra voru systir Veronica sem kom 1939,
systir Miriam sem kom 1946 og systir Magdalena
sem kom 1947. Systurnar voru orðnar fáar, aldraðar
og lasburða og treystu sér ekki lengur til að halda úti
starfsemi í klaustrinu. Þær höfðu reynt um hríð að
endurnýja hópinn með því að skrifa til annarra
Karmelklaustra víða um lönd og reynt að fá hingað
til lands systur til að halda starfseminni áfram en það
hafði ekki borið árangur. „Við munum yfirgefa
landið og þjóðina með söknuði því hér hefur okkur
liðið vel og það hefur engan skugga borið á samskipti
okkar við fólkið í landinu. Hjörtu okkar munu alltaf
vera á Íslandi eða eins og ein okkar orðaði það: Þegar
við komum aftur heim til Hollands verðum við
hjartalausar ...“ v var haft eftir móður Miriam við
þessi tímamót.

Í SKJÓLI KLAUSTURS | KAFLASKIL
47
Klaustrið var þó ekki mannlaust nema í stutta stund því í lok árs 1983 var orðið ljóst að þar hæfist
starfsemi á ný árið eftir. Þá höfðu 16 nunnur úr klaustri Karmelreglunnar í Elblag í Póllandi tekið boði um
að setjast að í Hafnarfirði. Klaustrið í Elblag var stofnað árið 1958 og að því hafði alltaf verið mikil aðsókn
og það því mjög fjölmennt. Nunnurnar sem komu til Hafnarfjarðar í mars 1984 voru flestar á milli tvítugs
og þrítugs en tvær þær elstu voru á sextugsaldri. Príorinna þeirra var Dobrównka Elisabeth Michalek.
Nutu þær aðstoðar kaþólska biskupsins á Íslandi, pólsks kardinála og sendiherra Vatíkansins í Kaupmannahöfn
við flutningana. vi Í viðtali sagði móðir Dobrównka meðal annars að það hefði verið tekið mjög
hjartanlega á móti þeim við komuna til Hafnarfjarðar, sem væri mjög mikilvægt fyrir þær. Þær hefðu í
Karmelklaustrinu í Elblag í Póllandi, þar sem þær voru áður, alltaf verið í sama húsi og aldrei komið út
fyrir þess dyr og því hefðu slíkar viðtökur eftir hið langa ferðalag frá Póllandi verið þeim mikið ánægjuefni. vii

48
IN THE SHELTER OF A MONASTERY | END OF AN ERA
The year 1983 marked the end of an era in the Carmelite
convent at Jófríðarstaðir. At that time there were
eight nuns living in the convent, all of whom had been
in Iceland for decades, including Sister Veronica, who
arrived in 1939, Sister Miriam, who arrived in 1946,
and Sister Magdalena, who arrived in 1947. By now
the Sisters were few, advanced in years and sickly, and
no longer felt able to tend to their duties in the convent.
They had been trying to replenish their numbers for some
time by writing to other Carmelite convents in various
countries to invite Sisters to come to Iceland to continue
the work, but this had proved unsuccessful. "We will
leave this country and its people with regret in our
hearts because we have been happy here and there has
been no trouble in our interactions with the people of this
country. Our hearts will always remain in Iceland, or as
one of us put it: When we are back in the Netherlands
we will no longer have hearts..." Mother Miriam was
quoted as saying about this event.

IN THE SHELTER OF A MONASTERY | END OF AN ERA 49
In spite of this, the convent did not stand empty for long, as it had become clear by the end of 1983
that activities would resume there the following year. This was due to the fact that 16 nuns from the
Carmelite convent at Elblag in Poland had accepted an invitation to take up residence in Hafnarfjörður.
The convent in Elblag was founded in 1958 and had always had many applicants and consequently a
high number of residents. Most of the nuns who came to Hafnarfjörður in March of 1984 were in their
twenties, but the oldest two were in their fifties. Their Prioress was Dabrowska Elisabeth Michalek.
They were assisted with their relocation by the Catholic Bishop in Iceland, a Polish Cardinal and the
Papal Nuncio in Copenhagen. In an interview, Mother Dobrówska said that they had been received very
warmly when they came to Hafnarfjörður, which they felt was very important to them. In the Carmelite
convent at Elblag in Poland, their last home, they had always remained in the same building and never
ventured outside its walls, and therefore such a reception after their long journey from Poland was a
great source of joy to them.

Hamingjusömustu
konur í heimi
The happiest women
in the world

52
Í SKJÓLI KLAUSTURS | HAMINGJUSÖMUSTU KONUR Í HEIMI
Í dag eru 12 nunnur í klaustrinu
og sífellt endurnýjast hópurinn en
sem dæmi um það hafa tvær
ungar konur gengið í regluna á
síðustu árum. Ferlið er langt og
formfast. Fyrst er hálft ár þar sem
ungnunnan er án búnings og
kallast ekki „systir“ en að öðru
leyti lýtur hún sömu reglum og nunnurnar í klaustrinu.
Að því loknu fær hún búning og tekur upp nýtt nafn.
Eftir ár í búningi heitir nunnan Guði þriggja ára
þjónustu og að þeim tíma liðnum vinnur hún
lokaheitið og verður þá formlega Karmelsystir.
Lífið í Karmelklaustrinu á Jófríðarstöðum er í dag ekki ósvipað því sem það hefur verið allt frá stofnun
þess. Systurnar vakna kl. 5:55, klæða sig og fá sér kaffi en kl. 6:10 hefst dagurinn með bæn í kapellunni
(engill drottins, tíðarbæn – efri óttusöngur) og um 15 mínútum síðar tekur við klukkustundarlöng
íhugunarbæn í þögn með hugleiðslu. Klukkan 7:25 er tíðabæn en tíu mínútum síðar fer hver nunna í sitt
hlutverk, ein fer í eldhús að undirbúa morgunmat, einhverjar æfa söng eða spila á hljóðfæri o.s.frv.
Klukkan 8:00 er messa í kapellunni og kl. 8:45 er komið að morgunverði. Á milli kl. 9:00 og 10:00 sinna
systurnar ýmsum verkum í klaustrinu en þá tekur við lestur andlegra bóka í klukkustund og á milli
kl. 11:00 og 12:00 hefur hver tíma fyrir sig. Klukkan 12:00 taka við rósakransbænir þar sem gengið er
um garðinn og beðið á talnabandi en í kjölfarið taka við tíðabænir (miðdagstíð og nón).

Í SKJÓLI KLAUSTURS | HAMINGJUSÖMUSTU KONUR Í HEIMI 53
Frá kl. 13:15 til 14:00 sinna systurnar aftur hinum ýmsu verkum í klaustrinu en þá tekur við
hádegisverður (súpa). Vinnustund hefst klukkan 14:30 þar sem nunnurnar ýmist mála kerti, vinna í
eldhúsinu eða garðinum svo eitthvað sé nefnt, en kl. 16:35 taka við tíðabænir og aftansöngur (talnaband
til miskunnsama Jesú). Klukkan 17:10 er komið að kvöldmat og á meðan hans er neytt er hlustað á
trúarlegan lestur. Klukkan 17:30 er aftur komið að íhugunarbæn í þögn og hugleiðslu og kl. 18:30 tekur
við tíðabæn (óttusöngur hinn fyrri). Um 18:50 sinna systurnar ýmsum verkum, s.s. að þvo upp eftir
kvöldmat og sinna ýmsu sem sinna þarf en frá 19:30-21:30 er samverustund þar sem þær spjalla
saman og sinna handavinnu. Klukkan 21:30 tekur við tíðabæn og náttsöngur en eftir hann er bjöllum
klaustursins hringt til merkis um upphaf heilagrar þagnar (þá má ekkert tala, það er tími til að tala við
Guð einan). Klukkan 22:00 hefst undirbúningur fyrir svefn og ganga þær til náða í kjölfarið.
Í viðtali sem tekið var við móður Maríu fyrir nokkrum árum var hún spurð spurningarinnar sem margir
velta fyrir sér, hvers vegna ganga ungar konur í klaustur? Svarið var einfalt: „Þetta er köllun“. Til að
útskýra þetta betur sagði hún: „Engin kona, sem ekki finnur fyrir þessari köllun, gæti haldið þetta út.
Öfugt við til dæmis Fransiskusystur og St. Jósefssystur, sem starfa úti á meðal fólks, þá sjáum við ekki
árangurinn af starfi okkar en við trúum því að með lífi okkar hjálpum við öðrum. Auðvitað er þetta
stundum erfitt, við erum engir englar. En engu að síður tel ég mig vera hamingjusömustu konu í heimi
og ég er Guði þakklát fyrir að hafa valið mig.“ viii

54
IN THE SHELTER OF A MONASTERY | THE HAPPIEST WOMEN IN THE WORLD
Today, there are 12 nuns living in
the convent and their numbers are
constantly being replenished, as
illustrated by the fact that two young
women have joined the Order in
recent years. Joining the Order is a
long and rigorous process. First there
is a six-month period during which
the novice does not wear a habit and
is not addressed as "Sister", but is otherwise
subject to the same rules as the
nuns in the convent. After that she receives
her habit and takes a new name.

IN THE SHELTER OF A MONASTERY | THE HAPPIEST WOMEN IN THE WORLD 55
When the nun has worn the habit for a year, she pledges
three years of service to God and when those years have
passed, she takes her final vows and formally becomes a
Sister of the Carmelite Order.

56
IN THE SHELTER OF A MONASTERY | THE HAPPIEST WOMEN IN THE WORLD
Today, life in the Carmelite convent at Jófríðarstaðir is not that different from how it was when it was
founded. The sisters rise at 05:55 and have coffee. Their day begins at 06:10 with a prayer in the
chapel (the Angelus, lauds), followed 15 minutes later by an hour-long silent prayer and contemplation.
Lauds, or morning prayer, is at 07:25 and lasts for ten minutes. Each nun then tends to her tasks, one
prepares breakfast in the kitchen, some practice singing or playing instruments, etc. Mass is at 08:00
in the chapel and breakfast is had at 08:45. The sisters tend to various tasks in the convent between
09:00 and 10:00, followed by an hour of reading spiritual literature. 11:00 to 12:00 is private time for
the nuns. At noon, the sisters pray the rosary while walking in the garden and then say noon and
midafternoon prayers (sext and nones). Between 13:15 and 14:00, the nuns again tend to various
tasks around the convent, followed by lunch (soup). Manual labour commences at 14:30, during which

IN THE SHELTER OF A MONASTERY | THE HAPPIEST WOMEN IN THE WORLD 57
the nuns paint candles, work in the kitchen or
garden, etc. Vespers are sung at 16:36 (Chaplet of
the Divine Mercy). Supper is at 17:10, accompanied
by spiritual readings. There is silent prayer and
contemplation at 17:30, followed by matins at 18:30.
At around 18:50, the sisters begin tending to various
necessary tasks, such as washing the dishes after
dinner, followed by a communal gathering from 19:30
to 21:30 during which the sisters talk among
themselves and do crafts work. Compline is sung at
21:30, after which the bells of the convent are rung
to mark the beginning of holy silence (when no one may talk as it is time for solitary communion with
God). At 22:00, they begin preparing for bed and then go to sleep.
In an interview with Mother María a few years ago she
was asked the question which many people want to ask:
why do young women join a convent? The answer was
simple: "It is a calling." To explain this further she added:
"No woman who does not feel such a calling would be able
to endure such a life. Unlike, for instance, the Sisters of St.
Francis and of St. Joseph, who work among the public,
we do not get to see the results of our work but we believe
that through our life we do help others. Of course it can be
difficult at times, we are no angels. Nevertheless, I consider
myself the happiest woman on earth, and I am grateful
to God for having chosen me."

60
Í skjóli
klausturs
In the shelter
of a monastery
© Texti | Text: Björn Pétursson
© Ljósmyndir | Photos: Byggðasafn Hafnarfjarðar
Byggðasafn Hafnarfjarðar, Hafnarfirði 2020
Myndaval | Photo editorial: Rósa Karen Borgþórsdóttir
Uppsetning sýningar | Exhibition planning and setup:
Björn Pétursson, Rósa Karen Borgþórsdóttir og Heiðrún Konráðsdóttir
Hönnun og umbrot | Design and layout: Meda miðlun
Prentun og bókband | Printing: Ísafold
ISBN 978-9935-9458-2-2
Öll réttindi áskilin | All rights reserved
Bók þessa má ekki afrita með neinum hætti, svo sem ljósmyndun,
prentun, hljóðritun eða á annan sambærilegan hátt, að hluta eða
í heild, án skriflegs leyfis höfundar og útgefanda.
The contents of this book may not be reproduced in any form
without the written permission of the publisher.

Í SKJÓLI KLAUSTURS | HEIMILDASKRÁ 61
Ásgeir Guðmundsson, Saga Hafnarfjarðar 1908 – 1983, 2. bindi. Skuggsjá, Hafnarfjörður 1983
Frances Andrews, The other friars, Carmelite, Augustinian, Sack and Piped Friars in the middle
ages, The Boydell Press, England 2006, ISBN: 978-1-84383-258-4
Geoffrey Ashe, The Carmelite Order, A Short History, Carmelite Press, England 1977,
ISBN: 0-904849-03-1
Joachim Smet, O. Carm. The mirror of Carmel, a brief history of the Carmelite order, Carmelite
media, Bandaríkin 2011, ISBN: 978-1-936742-01-1
Joachim Smet, Cloistered Carmel, Edizioni Carmelitane, Ítalía 1986, ISBN 978-88-7288-113-6
i https://ocarm.org/en/content/ocarm/our-rule
ii http://karmel.is/
iii Tíminn, 25. 08. 1937
iv Vísir, 03. 11. 1943
v Dagblaðið Vísir, 12. 04. 1986
vi Morgunblaðið, 22. 05. 1983
vii Morgunblaðið, 20. 03. 1984
viii Morgunblaðið, 21. 03. 1984

BYGGÐASAFN HAFNARFJARÐAR